'We zoeken voorbeeldige gebieden met passie'
Win de Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit 2016 & Doe mee met de Gebiedenatlas Gelderland
april 2015
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit (GPRK)
Koppelen van GPRK & Gebiedenatlas Gelderland
Eenmaal in de twee jaar wordt door het college van
De zesde editie van de GPRK wordt zo vormgegeven
kwaliteit uitgereikt. In 2016 beleeft de prijs haar zesde
werktraject van de Gebiedenatlas Gelderland. Met name
Gedeputeerde Staten de Gelderse prijs voor ruimtelijke editie. Het organiseren van deze prijs maakt dat het begrip ruimtelijke kwaliteit op de agenda wordt gehouden en
daarover de dialoog met de Gelderse samenleving wordt aangegaan. Elke editie kent een specifiek thema. Het thema van de zesde editie is: gebieden met passie.
het verzamelen en presenteren van goede voorbeelden
vormen de bindende factor. Goede voorbeelden worden immers door de GPRK in het zonnetje gezet en het
voorbeeldige karakter van de nominaties voedt niet alleen de trots maar ook de mogelijke navolgbaarheid.
De GPRK biedt gemeenten, waterschappen,
In de gebiedenatlas is de navolgbaarheid ook aan de orde
kans om concrete plekken of gebieden in het zonnetje te
van handreikingen – als bouwstenen die de ambitie
maatschappelijke organisaties en andere professionals de zetten. Het kan gaan om de alledaagse werkelijkheid of
om bijzondere ontwikkelingen. Voorop staat het laten zien
van waar we trots op zijn, wat goed gelukt is en voorbeeldig mag zijn voor anderen. Voorbeelden van ruimtelijke kwaliteit.
Het gaat om gerealiseerde ruimtelijke inrichting van plekken of gebieden. Een bijzondere of opvallende
inrichting die direct zichtbaar en te beleven is in het veld. De Gelderse prijs werkt met een longlist van gebieden – de zogenaamde Q-lijst 2015 – en met een daaruit door een
expertteam samen te stellen shortlist. Een externe jury
en het publiek bepalen respectievelijk de juryprijs en de publieksprijs. Elk € 10.000,- waard. Voor procedure en aanmelding zie verderop in deze brochure.
2
en georganiseerd dat ze tevens een impuls is voor het
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit & Gebiedenatlas Gelderland
en werken goede voorbeelden – naast andere vormen
‘ontwikkelen met kwaliteit’ inspireren. Door de koppeling met het traject van de gebiedenatlas, krijgt de GPRK een net iets ander karakter dan de voorafgaande vijf edities.
Het thema voor de zesde editie van de GPRK is afgestemd op de gebiedenatlas.
Gebiedenatlas Gelderland Naast economische structuurversterking heeft de
Provinciale omgevingsvisie als hoofddoelstelling:
het borgen van kwaliteit en veiligheid van de Gelderse
leefomgeving. Dit vraagt om een instrument. We stellen in de omgevingsvisie de Gebiedenatlas Gelderland in het vooruitzicht. Het gaat om het samenstellen en maken
van een inspirerend (= beeldend, bereikbaar en bruikbaar)
kwaliteitsinstrument en uiteindelijk om het toepassen van dit instrument in het werkveld van het omgevingsbeleid. Bedoeld voor diverse ruimtegebruikers, besturen, eigenaren en initiatiefnemers.
Doelen 1. Gebiedsgericht en integraal omgevingskwaliteiten benoemen.
2. Bouwstenen aanreiken HOE deze omgevingskwaliteiten kunnen worden ontwikkeld.
3. Betrokkenheid burgers vergroten bij haar eigen leefomgeving, ruimte of landschap.
Uitgangspunten • Inzetten op co-creatie: met een uitnodigende, samenwerkende en creatieve houding.
• Voortbouwen op bestaande kennis en informatie.
• Gebruikmaken van bestaande samenwerkingsverbanden.
of centraal gelegen, als landschappelijke eenheid of culturele identiteit etc.
• Verrijken van ruimtelijke initiatieven. De gebiedenatlas biedt inspiratie en schrijft niet voor. Ze ontwikkelt
bouwstenen die willen verleiden om met (meer) kwaliteit ruimtelijke opgaven te realiseren. Meer aandacht voor de ‘hoe en waarom-vraag’, dan voor de ‘wat en waar-vraag’. Inspireren met voorbeelden, inrichtingsprincipes, concepten, strategieën etc.
• Ontsluiten van bestaande kennis en informatie. Er is
reeds veel informatie beschikbaar, echter verspreid over allerlei documenten en partijen. De gebiedenatlas is
een middel om deze informatie, inclusief kartografische
data, te ontsluiten. Dit geldt ook voor de kernkwaliteiten natuur en landschap uit de provinciale omgevingsvisie.
• Met nieuw elan de samenhang zoeken. Het borgen
van gebieds- of omgevingskwaliteiten heeft baat bij
het inzichtelijk maken van de kenmerken, waarden
en ambities van het betrokken gebied. Verschillende
actoren zijn daarbij aan zet. Het werktraject geeft ruimte aan betrokkenheid vanuit de Gelderse samenleving.
Werktraject • We kiezen voor een organische procesvoering, met
ruimte voor creativiteit en verbeeldingskracht, maatwerk en flexibiliteit, verrassingen en onzekerheden.
• Zoveel mogelijk aansluiten bij actuele processen en
• Dialoog is het fundament. Verschillende middelen zetten
• Streven naar sterke bruikbaarheid voor veel doelgroepen.
• Ons digitaal platform Gelderlandanders.nl biedt
relevante (regionale) opgaven.
• Werken op de zogenaamde tussenschaal.
Meerwaarde • Sterk integrale benadering van het kwaliteitsbegrip. Niet alleen aandacht voor landschap maar ook voor stad. En hoe ze elkaar raken. Tevens aandacht voor
cultuur, economie, mobiliteit, gezondheid, bodem. De wisselwerking en samenhang zijn van belang.
• Verbinden van het gemeentelijke en het provinciale
schaalniveau. De focus wordt gelegd op de zogenaamde ‘tussenschaal’. De verwachting is dat het in Gelderland (1 provincie, 6 regio’s) gaat om ongeveer 30 gebieden.
3
Groot of klein, verstedelijkt of dun bevolkt, perifeer
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit & Gebiedenatlas Gelderland
we in.
een interactieve werk-, uitwissel- en discussie
ruimte. Naar verwachting is dit voor de zomer
operationeel. Ideaal zal zijn als rond de gebieden zich digitale ‘communities’ vormen die bijdragen aan de gebiedenatlas.
• Met een expertteam, bestaande uit interne en externe deskundigheid, regio-, stads- of kwaliteitsateliers
organiseren. En we gaan ook gezamenlijk gereedschap, kaarten en bouwstenen ontwerpen.
• Ons streven is de Gebiedenatlas Gelderland in het
voorjaar van 2016 op te leveren, zowel in een digitale als in een analoge vorm.
Het thema van de zesde editie van de GPRK 2016
Gebieden met passie We brengen bijzondere gebieden in het vizier en gaan
buitengebieden, streken of landschappen, wegen of andere
op zoek naar de passie die in die gebieden speelt en
lijnen. Kijk dus breder en ruimer. Misschien helpt het om
gespeeld heeft. Passie die heeft geleid tot mooie en goede
bij gebieden een minimale omvang van 1 km2 (= 100 ha) als
ontwikkelingen en resultaten. Zodoende zijn we in staat
richtsnoer te hanteren, maar is zeker geen vereiste.
om – passend bij het schaalniveau van de provincie –
We vragen gemeenten en anderen een TOP 3 op te stellen.
aansprekende voorbeelden van formaat te tonen waar de
Drie top-gebieden. Het mag ook meer zijn.
Gelderse samenleving met recht trots op is. Tevens stellen we voor om het tijdsperspectief ruim Welke plekken of beter gezegd welke gebieden binnen
op te vatten. Het dient te gaan om gebieden die in het
gemeente, regio of streek komen in aanmerking voor de
tijdsbestek van – laten we zeggen – de laatste 70 jaar
zogenaamde longlist? We noemen deze lijst: de Gelderse
tot specifieke bloei (tot (her)inrichting en beheer) zijn
Q-lijst 2015. Zowel bestemd voor de 6e editie van de
gekomen. Deze wijde tijdsruimte is interessant omdat
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit, als voor de inhoud
bij het verzamelen en presenteren van goede voorbeelden
van de Gebiedenatlas Gelderland.
niet persé gekeken hoeft te worden naar wat de actualiteit biedt. Net zo interessant is het om binnen het bestek
Met de Q-lijst verzamelen we gebieden die op enigerlei
van een langere tijdsperiode te zoeken naar goede
wijze voorbeeldig zijn, bewondering oogsten en misschien
voorbeelden. Gebieden die al wat langer ‘bestaan’ en in
wel leidend zijn of kunnen zijn in de op onze leefomgeving
functie zijn leveren veel informatie op over bijvoorbeeld
gerichte kwaliteitszorg. Zowel als het gaat om de zichtbare
zich ontwikkelende gebruikswaarden, veranderende
resultaten als om de uitgevoerde praktijken en strategieën.
belevingswaarden en telkens opnieuw te interpreteren toekomstwaarden.
Deze gebieden bestaan uit min of meer met elkaar samenhangende, ruimtelijke initiatieven – oude en
Wanneer alle deelnemende partijen hun TOP 3 aanbieden
nieuwe, gerealiseerde of bijna gerealiseerde. De gebieden
ontstaat er een mooie Q-lijst om ‘u’ tegen te zeggen.
staan voor hoe zaken aangepakt zijn en wat daardoor voor
De start van de GPRK 2016. Goede voorbeelden van dit
‘moois’ tot stand is gebracht en nu aangemerkt kunnen
kaliber horen dan ook thuis in de gebiedenatlas. Het zijn
worden als gebieden met passie, waar veel te beleven valt
ingerichte gebieden die trots uitstralen, identiteit
en die ons gevoel van trots voeden. Gebieden die verrassen.
voeden, mentaliteit bepalen, creativiteit vieren.
Gebieden die kloppen.
Maar ook veel zeggen over daadkracht, draagkracht, doorzettingsvermogen, opdrachtgeverschap, inzicht,
4
We vragen onze partners dus niet om ‘enkelvoudige’
aandacht, ambacht en uiteindelijk lef, liefde en passie.
projecten aan te dragen maar hele gebieden. Denk aan
Gebieden met een hoge icoonwaarde. Die zo mogelijk zelfs
centrumgebieden, stadsdelen of wijken, randzones
een statement maken. Die zeggen: ‘leer van mij, laat je
of gradiënten, hele (of halve) dorpen, bijzondere
door mij inspireren’.
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit & Gebiedenatlas Gelderland
We verleiden u om mee te doen en toon ons ‘gebieden met passie’
Procedure
Criteria
Diverse partijen, waaronder gemeenten, waterschappen,
Het expertteam selecteert de shortlist
kunnen ‘gebieden’ aandragen en meedingen naar de
• In het algemeen: goede en overtuigende aansluiting bij
maatschappelijke organisaties en andere professionals
prijzen. Deelnemers kunnen meerdere gebieden indienen.
aan de hand van de volgende criteria:
het thema ‘gebieden met passie’, waarbij het – ruime – formaat van het gebied eveneens telt
Uit de inzendingen stelt een expertteam, bestaande
• Er is sprake van gerealiseerde opgave(n) en van zichtbare
organisatie, een shortlist samen: de genomineerden voor
• Hoge gebruikskwaliteiten als gevolg van integraliteit
uit deskundigen van binnen en buiten de provinciale
de GPRK 2016. De nominaties worden in september 2015 door Gedeputeerde Staten vastgesteld.
Ten behoeve van de uiteindelijke jurering door een
externe jury eind dit jaar wordt begin september 2015
aan de dan geselecteerde genomineerden gevraagd meer (beeld)materiaal en een beknopt essay over het gebied
aan te leveren. Mogelijkerwijs zullen interviews worden gehouden.
Rond de prijsuitreiking, naar verwachting in maart 2016, wordt een manifestatie georganiseerd en verschijnt een
boek met portretten van alle genomineerde gebieden. Ook wordt op de manifestatie de publieksprijs uitgereikt.
Aan deze prijs zijn geen deelnemerskosten verbonden.
en beleefbare ruimtelijke inrichting(en)
en multifunctionaliteit, inclusief de nodige
complexiteit; met gevoel voor urgentie, samenhang en toegankelijkheid
• Hoge belevingswaarden en sterke visuele kwaliteiten,
met aandacht voor ontwerpgerichte oplossingen; met gevoel voor creativiteit en verrassende originaliteit
• Hoge toekomstwaarden gericht op duurzame wijze van realisatie en beheer, inclusief een sterke omgang met tijd, dynamiek en onzekerheden
• Bijzondere en transparante procesvoering, gewaardeerde en brede betrokkenheid en efficiënte en creatieve kwaliteitsborging
• Uitdagend en verrassend verhaal, overtuigende bijdrage aan betekenisvolle identiteit of identiteitsvorming; met veel ruimte voor passie
Wel ligt een te winnen juryprijs van € 10.000,- in het
Een externe jury bepaalt de prijswinnaar op basis van o.a.
De prijzen worden in ontvangst genomen door de indiener
• Goede inpassing in of aansluiting bij de stedelijke of
verschiet. De publieksprijs is eveneens € 10.000,-.
en dienen volledig ten goede te komen aan de betreffende gebieden.
de volgende criteria:
landelijke omgeving
• Bijdrage aan identiteit en imago van stad of streek • Omgang met tijd, tijdelijkheid en duurzaamheid
• Uitdagend verhaal en verrassende vormgeving van het gebied of van plekken in het gebied
• Inspirerend planproces en effectieve kwaliteitsborging • Sterke voorbeeldwerking
De jury krijgt de gelegenheid deze criteria nader uit te werken of aan te vullen.
5
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit & Gebiedenatlas Gelderland
Aanmelden van gebieden Aanmeldingen voor de longlist kunt u indienen
tot en met 19 juni 2015 door het aanmeldformulier
op www.gelderland.nl/gelderseprijs2016 in te vullen. Gevraagd wordt o.a.:
• Naam van het gebied en ligging/situatie • Beknopte gebiedsbeschrijving • Duiden van de kwaliteiten
• Bijzonderheden (waaronder processen) • Ontwikkelingen en opgaven • Belangrijkste actoren
• Ontwikkelingsperiode Per gebied vult u een digitaal formulier in.
De mogelijkheid bestaat om fotomateriaal, kaarten en documenten toe te voegen.
Wilt u op een andere wijze gebieden aanmelden
voor de GPRK, dan in contact treden met één van de contactpersonen (ook voor meer informatie):
Elbert van der Linden, adviseur ruimtelijke kwaliteit,
T (026) 359 93 38; Email:
[email protected] Jolanda Timmerman, projectassistent ruimte,
T (026) 359 81 70; Email:
[email protected] Ook mogelijk via email:
[email protected]
6
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit & Gebiedenatlas Gelderland
‘Met de Provinciale omgevingsvisie zetten we de kwaliteitszorg voor de Gelderse leefomgeving voort en nemen daarin gezamenlijk inspirerende stappen. Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit en Gebiedenatlas Gelderland helpen daarbij.’
7
Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit & Gebiedenatlas Gelderland
Colofon Tekst: Programma Ruimte Vormgeving: afdeling Communicatie Fotografie: Thea van den Heuvel, Nijmegen (p. 1, 4 en 6)
provincie Gelderland (p. 2, 3, 5 en 7)
Provincie Gelderland Markt 11 6811 CG Arnhem Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 99 99
[email protected] www.gelderland.nl
