En wat doen we morgen met water? En wat doen we nog meer met water?
We halen er energie uit!
En wat doen we vandaag met water?
Tegenhouden, schoonmaken en op peil houden
Interview met commissaris van de Koning en dijkgraaf:
‘kies voor jóuw omgeving’
En wat doen politieke partijen morgen met water?
Vergelijk de 10 partijen die meedoen aan de verkiezingen
wetterskipverkiezingen.nl
2 • verkiezingskrant 18 maart 2015
En wat doen we morgen met water?
Jij mag het zeggen op 18 maart! Water en Wetterskip zijn altijd dichtbij. Thuis, waar je de wc doortrekt en douchewater de afvoer instroomt. Buiten, waar sloten en vaarten dwars door het land stromen en dijken onze voeten droog houden. Het beheergebied van Wetterskip Fryslân - de hele provincie Fryslân en het Groninger Westerkwartier - bestaat voor meer dan de helft uit ‘wetter’. Al dat water stelt ons op de proef, maar zit ook vol mogelijkheden. Vandaag keren we zeewater, maken we afvalwater schoon en houden we binnenwater op peil. Tegelijkertijd kijken we naar morgen. Zijn we op zoek naar nieuwe kansen. Wat doen we morgen met water? Jij mag het zeggen. Stem op 18 maart! Want dan zijn er waterschapsverkiezingen.
Waarom zijn er verkiezingen? Via de verkiezingen op 18 maart 2015 wordt het nieuwe algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân gekozen. Dat bestuur kun je vergelijken met de gemeenteraad. Het is het hoogste beslisorgaan van Wetterskip Fryslân en bestaat uit vertegenwoordigers van politieke partijen en belangengroeperingen. Voorzitter van het bestuur is dijkgraaf Paul van Erkelens.
waterschapsverkiezingen naar de stembus kunt. Bij eerdere verkiezingen bracht je je stem uit per post.
Twee verkiezingen op één dag De verkiezingen voor het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân vinden gelijktijdig plaats met de verkiezingen voor Provinciale Staten. Op pagina 10 lees je een interview met dijkgraaf Paul van Erkelens en commissaris van de Koning John Jorritsma.
Jij hebt invloed! Het bestuur bepaalt ‘wat we morgen met water doen’. Door te stemmen heb jij daar dus heel direct invloed op!
Zetelverdeling Het algemeen bestuur bestaat uit 25 leden. 18 leden (ingezetenen) worden gekozen tijdens de verkiezingen. De andere zeven leden worden benoemd door belangenorganisaties, zoals LTO Noord, het Bosschap en de Kamer van Koophandel. Dit zijn de zogenaamde geborgde zetels. Het is voor het eerst dat je voor de
Op wie kan ik stemmen? Aan de verkiezingen doen tien politieke partijen mee. In deze krant
Wist je dat Wetterskip Fryslân… • e r ook voor zorgt dat je in de zomer in schoon en veilig water kunt zwemmen? In de zomer controleren we de kwaliteit van het zwemwater. Ook helpen we mee om de kwaliteit van zwemwater te verbeteren. • m uskusratten en andere dieren bestrijdt die onze waterkeringen beschadigen? • b ijdraagt aan ijsvorming? Als het hard genoeg vriest, leggen we de gemalen stil. Dan kan het ijs goed aangroeien. Ook ijspret wordt dus mede mogelijk gemaakt door Wetterskip Fryslân.
stellen ze zich aan je voor en delen ze hun belangrijkste standpunten. Op wetterskipverkiezingen.nl vertellen de lijsttrekkers in een filmpje van één minuut waarom ze jouw stem verdienen. Ook kun je daar het Kieskompas invullen. Reageer op 30 stellingen en je weet welke partij het beste bij jou past. De partij BBB Wetterbelang maakt geen deel uit van het Kieskompas.
• j e voeten ook bij harde en langdurige regen droog houdt? Als er veel regen valt, proberen we wateroverlast zoveel mogelijk te voorkomen. We vangen regenwater op in waterbergingsgebieden, een soort reserveruimte in sloten en op weilanden.
verkiezingskrant 18 maart 2015 • 3
Dit doen we vandaag met water!
Wetterskip Fryslân maakt water schoon, houdt water tegen en houdt water op peil. Een korte toelichting op deze drie hoofdtaken. We houden water tegen Ruim 200 kilometer dijk beschermt Fryslân tegen hoog water. Wetterskip Fryslân beheert de dijken en behoedt ons voor overstromingen. Ook controleren we duizenden kilometers aan kaden en oevers langs meren, kanalen en vaarten. Is het nodig, dan verbeteren we deze waterkeringen. We denken vooruit en anticiperen op bodemdaling en klimaatverandering. Zodat ook morgen onze voeten droog blijven.
We maken water schoon
We houden water op peil
Dagelijks ga je naar de wc, doe je de afwas en sta je onder de douche. Al dat afvalwater komt terecht in het riool. En dan? Wetterskip Fryslân zuivert het rioolwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s). Daarvan zijn er maar liefst 28 in Fryslân. En we zien erop toe dat anderen schoon water niet vies maken. We treden bijvoorbeeld op tegen illegale lozingen.
Met gemalen en in- en uitlaatsluizen bij de Waddenzee en het IJsselmeer en met duizenden stuwen en polder gemalen houden we het water in Fryslân en het Groninger Westerkwartier op het juiste peil. Zo voorkomen we droogte en wateroverlast en is er voldoende water voor landbouw en natuur. Ook baggeren we de sloten en vaarten. Zodat het water goed kan doorstromen.
en Dit doen we nog meer met water We halen energie uit afvalwater Als we afvalwater hebben gezuiverd, blijft er slib over. Het is duur om dit restproduct te drogen en af te voeren naar afvalverbrandingsinstallaties. Daarom onderzoeken we manieren om slib te hergebruiken. In de rwzi van Leeuwarden bijvoorbeeld vergisten we slib, waarbij biogas vrijkomt. Dat gaan we leveren aan de maatschappelijke instelling Fier Fryslân en aan WaterCampus Leeuwarden. Beide gaan binnenkort met het biogas hun panden verwarmen. Ook onderzoeken we hoe we grondstoffen uit het slib kunnen halen die we opnieuw kunnen gebruiken.
We maken ruim baan voor de vis! Onze dijken en keringen beschermen Fryslân tegen water. Eén nadeel: ze staan vissen soms in de weg, als die van zeewater naar het zoete water willen trekken (en andersom). Wetterskip Fryslân maakt ‘de weg vrij’ voor de vis en draagt bij aan een gezonde visstand. Een zogenoemde vishevel in de zeedijk bij Roptazijl bijvoorbeeld ‘hevelt’ glasaal vanuit de Waddenzee naar de zoete binnenwateren. Daar kan deze jonge paling opgroeien. Ook voorzien we gemalen van visvriendelijke pompen. Die hebben een spiraalvorm, waardoor een vis het gemaal ongeschonden kan passeren.
We leggen natuur vriendelijke oevers aan
En dat doen we op veel plekken in Fryslân. Vaak zijn dit rietoevers, want riet zuivert het water op natuurlijke wijze. Zo wordt het oppervlaktewater mooi schoon. Met palen beschermen we de oever tegen golfslag. Via een inhammetje kunnen vissen achter de palenrij komen. Daar vinden ze een geschikte plaats om te paaien.
4 • verkiezingskrant 18 maart 2015
Dit doen we in cijfers met water 355.000
We maken water schoon
Het beheergebied van Wetterskip Fryslân is ruim
Waddeneilanden en het Groninger Westerkwartier.
28 In 28 rioolwaterzuiveringsinstallaties maken we afvalwater schoon. 85 Per jaar zuiveren we gemiddeld 85 miljoen m afvalwater. 175 Op 175 locaties meten we de kwaliteit van oppervlaktewater. 31 Daarvan zijn 31 door de provincie aangewezen zwemlocaties.
Het gebied bestaat uit 27 gemeenten,
We houden water tegen
355.000 hectare groot.
3
4 27/670.000
Het beslaat heel Fryslân, de 4 Friese
waarin 670.000 mensen wonen.
Je betaalt waterschapsbelasting aan Wetterskip Fryslân. Dat geld hebben we hard nodig.
200 We beheren bijna 200 kilometer aan dijken: 141,5 141,5 kilometer op het vasteland langs IJsselmeer en Waddenzee en 43,6 43,6 kilometer op de eilanden Ameland, Terschelling en Schiermonnikoog.
83.100.000 50.200.000 559
3.240 Met 3.240 kilometer aan regionale waterkeringen zorgen we dat het
Jaarlijks besteden we 83,1 miljoen euro
boezemwater van Fryslân binnen de sloten en vaarten blijft.
aan waterbeheer en 50,2 miljoen euro aan waterzuivering.
We houden water op peil
2 zeegemalen, 2 IJsselmeergemalen, 3 spuisluizen, ongeveer 1.000 poldergemalen en maar liefst 5.200 stuwen. Daarmee
Wetterskip Fryslân heeft 559 medewerkers. (februari 2015)
toronto
houden we het water op peil! Met de spuisluizen kunnen we
8.000.000 m3 water spuien. Dat is wat 45.000 huishoudens in een jaar aan water verbruiken. 5.900 kilometer op één dag
aan watergangen zijn in beheer bij Wetterskip Fryslân. Dat is ongeveer de afstand van Fryslân naar Toronto (Canada).
Omrop Fryslân is ‘In dei op it Wetter’ Zondag 15 maart, drie dagen voor de verkiezingen, is Omrop Fryslân ‘In dei op it Wetter’. De hele dag maakt de omrop radio en tv vanuit een mobiele studio op de dijk bij het Woudagemaal.
De marathonuitzending staat in het teken van ‘Water en Dreamen foar Fryslân’. Belangrijkste vragen waar de omrop antwoord op wil krijgen: wat doet Wetterskip Fryslân precies en waar gaan de verkiezingen over? Er wordt live verslag gedaan vanaf het water en interessante locaties van Wetterskip Fryslân, er zijn interviews en politieke partijen gaan met elkaar in debat. Ook de kijker/luisteraar kan meedoen, door via sms of Twitter zijn ‘Dream foar Fryslân’ te delen. Wil jij goed voorbereid naar de stembus? Kijk of luister dan zondag 15 maart naar Omrop Fryslân!
Het Miedemagemaal in Zwarte Haan is toe aan een renovatie. De kroosrekreiniger wordt hier nog handmatig bediend. Om ervoor te zorgen dat vissen het gemaal veilig kunnen passeren, plaatsen we hier visvriendelijke pompen.
En wat doe jij morgen met water? Je weet meer over Wetterskip Fryslân en de verkiezingen. Nu ben jij aan zet! Lees de rest van deze krant, vul op wetterskipverkiezingen.nl het Kieskompas in en ga op
Benieuwd wat onze medewerkers vandaag nog meer met water doen? Kijk op wetterskipverkiezingen.nl en volg Wetterskip Fryslân op Facebook.
18 maart naar de stembus. Je laat jouw stem toch niet in het water vallen?
verkiezingskrant 18 maart 2015 • 5
En wat doen politieke partijen morgen met water? 1
2
3
foto: Alfred Burema
Fryslân
Water Natuurlijk Fryslân: duurzaam en eerlijk
Samen zijn we ‘Better yn Wetter’
Bé De Winter: ‘Bij water staat veiligheid voorop!’
Water Natuurlijk kijkt verder dan de korte termijn. Wij kijken naar het totale watersysteem. We spelen in op de gevolgen van klimaatverandering op een manier die veiligheid biedt aan inwoners en bedrijven. Dit doen we niet alleen met dijken, kaden en gemalen, maar ook door in het watersysteem voldoende ruimte te maken. Dat is goed voor natuur, leefbaarheid en voor de portemonnee. We willen gezond water voor een goede visstand en veilige zwemplekken.
Veiligheid, duurzaamheid, klimaatbestendigheid en werk uit water. Daar kiezen we voor. De kwaliteit van het beheer van water en bescherming tegen water zijn vitaal voor Fryslân. Dit doen we met goede zeeweringen als bescherming tegen overstromingen en met maatregelen tegen wateroverlast in steden en dorpen.
Veiligheid is voor het CDA het allerbelangrijkste als het gaat om water. Overstromingen en wateroverlast willen we zoveel mogelijk voorkomen. Water in sloten en vaarten moet schoon en gezond zijn. Daarnaast is ook een goed peilbeheer in droge en natte perioden heel belangrijk voor zowel boeren, bedrijven, maar ook voor de natuur. En de bodemproblematiek in het veenweide gebied vraagt op korte termijn om duidelijkheid.
Water Natuurlijk Fryslân staat voor een eerlijke verdeling van de lasten. Degene die profijt heeft van het waterschap en de vervuiler moeten betalen. Op dit moment is de verdeling van de kosten niet eerlijk over de gebruikers verdeeld en wordt het principe ‘de vervuiler betaalt’ lang niet altijd consequent toegepast.
Samen Water Natuurlijk Fryslân wil samenwerken met de burgers waar dit mogelijk is, om zo de leefbaarheid in een gebied te vergroten en recreatiemogelijkheden te benutten. Wij willen verder met gebiedsgericht maatwerk, samen met inwoners, zoals nu bijvoorbeeld gebeurt in de Greidhoeke. We willen meer samen werking met andere overheden om besparingen te realiseren. We moeten innovatie stimuleren samen met kennisinstituten als Wetsus en Van Hall Larenstein.
Speerpunten: • Een duurzaam en veerkrachtig watersysteem dat de gevolgen van klimaatverandering kan opvangen. • Het behoud van zoveel mogelijk veen. • Gezond water voor zwemmers, vissers en recreanten. • Innovatie en samenwerking. • Een eerlijke verdeling van lasten over de gebruikers.
www.waternatuurlijk.nl/fryslan
Eerlijke lasten Mensen met een smalle beurs en kleine ondernemers willen we vrijstellen van waterschapsbelasting. De sterkste schouders, de zwaarste lasten. Daar gaan we voor. En de vervuiler betaalt, want dat is de beste manier om besparing en duurzame maatregelen te realiseren. We stimuleren nieuwe ontwikkelingen om watervervuiling bij de bron aan te pakken. We werken samen met bedrijven, wetenschap en andere overheden. Samen staan we sterk! In Fryslân zijn we ons meer en meer bewust dat de kwaliteit van water belangrijk is. We mogen de leuke, sportieve, smakelijke en ontspannen kant van water daarnaast niet vergeten. We drinken, wassen, zwemmen, spartelen, sproeien, drenken, beschermen, schenken, vissen, roeien, varen, zeilen en we schaatsen natuurlijk! We zijn in Fryslân trots op ons water. Zeg daarom ‘JA!’ op woensdag 18 maart. ‘JA!’ voor ‘Better yn Wetter’ en ‘JA!’ voor de PvdA!
Speerpunten:
De Friese wateren zijn vooral ook heel erg mooi. De Friese meren, de zeedijken, vaarten omringd door rietkragen: daar mogen we van genieten! CDA Fryslân wil daarom waar mogelijk kaden en dijken in Fryslân en het Groninger Westerkwartier openstellen voor fietsers en wandelaars.
Lage lasten We willen de lasten laag houden. Daarom willen we blijven innoveren, zodat het waterbeheer beter wordt en betaalbaar blijft. Samenwerking is voor het CDA uitgangspunt bij alles wat het Wetterskip doet. In ons verkiezingsprogramma ‘Samen leven met Wetter (skip)’ geven we antwoord op actuele vragen en uitdagingen. Daarbij geven we vooral de richting aan. In tegenstelling tot andere Wetterskip-partijen is het CDA geen belangenpartij. Wij wegen de diverse belangen integraal af om te komen tot de juiste beslissingen.
• Veiligheid voorop. Iedereen droge voeten bij wateroverlast en zeespiegelstijging. • Werk uit water. Waterinnovatie levert schoner water en werkgelegenheid op. • Eerlijke lasten. Lusten en lasten eerlijk verdelen tussen boeren, burgers, bedrijven en natuur. • Zuinig met zoet water. Regenwater hoort niet in het riool. Daarvoor zijn polders, grachten, sloten en vijvers.
Speerpunten:
www.pvdafryslan.nl
www.cda.frl
• Een goede boezemwaterafvoer, waarbij afvoer via Lauwersoog, Holwerd en Harlingen reële opties zijn. • De waterkwaliteit verder verbeteren. • De financiën op orde: het Wetterskip moet sober en effectief werken, en tarieven worden maximaal met de inflatie verhoogd.
6 • verkiezingskrant 18 maart 2015
4
Lagere Lasten Burger
5
BEDRIJF BOER & BURGER
6
7
WETTERBELANG
Lagere Lasten Burger: Better wetter troch in better Wetterskip
Politiek; daar ‘Sûn wetter malen wij niet om! en droege Ons idee: fuotten’ kies lijst 5 BBB!
Wetterskip moet zich richten op kerntaken en de belasting verlagen
Lagere Lasten Burger vindt dat er een beter waterschap moet komen: efficiënter, doelgerichter en ook goedkoper. Dat kan: een beperkte organisatie, zuiniger beleid, alleen wettelijke taken. Er is per jaar 17 miljoen euro te besparen. Onder andere door de kosten in rekening te brengen waar zij gemaakt worden. Diepteontwatering geschiedt om economische motieven. Wie dat wil, moet betalen, maar de gemeenschap niet. Zuiveringen produceren slib, maar de slibverwerking kun je goedkoper en beter aan marktpartijen overlaten. Deze partijen zijn efficiënt en hebben de kennis al. Zuiveringen moeten energie leveren in plaats van verbruiken.
BBB Wetterbelang staat voor Bedrijf, Boer en Burger. Onze partij vindt deskundigheid, vakmanschap en ervaring belangrijker dan de politieke kleur. Met burgers, boeren en mensen uit het bedrijfsleven als kandidaten. U zult er vast een aantal herkennen! Mensen die volop in de maatschappij staan en gáán voor de ‘wetterbelangen’ van alle inwoners van Fryslân en het Groninger Westerkwartier.
Fryslân en het Westerkwartier in Groningen zijn waterrijke gebieden. Daardoor weten we van oudsher hoe we het land moeten beschermen tegen wateroverlast. Het zit ons in de genen. De VVD wil dit op een doelmatige, verantwoorde wijze doen. De VVD wil dat Wetterskip Fryslân zich in de eerste plaats richt op haar kerntaken: veiligheid (sterke dijken en kaden), droge voeten (voldoende bemaling) en het zorgen voor voldoende en schoon water (efficiënte zuivering). Door de ambities van het Wetterskip te beperken tot de kerntaken houden we de lasten voor burgers en bedrijven laag. De VVD vindt de huidige belastingstijging van 4 procent per jaar onaanvaardbaar voor burgers en bedrijven en wil daarom bezuinigen, bijvoorbeeld op het aantal ambtenaren. Bovendien wil de VVD een solide financieel beleid en de schuldenlast verkleinen.
Democratie moet Alle zetels moeten voor de inwoners van Fryslân en het Groninger Westerkwartier zijn op basis van de democratie. Eén mens, één stem: geen benoemde zetels. Controleren op zaken die ertoe doen: biovergisters, lood, medicijnresten en bestrijdingsmiddelen. Veiligheid van allen door ruimte in de polder en rustig afvoeren. Regelvrijheid maar ook meer verantwoordelijkheid voor de individuele boer. Vaarwegen naar de dorpen op goede diepte. Waterkwaliteit door actuele inzichten, opgenomen in het dagelijks beheer. Geen dure investeringen. Lagere Lasten Burger gaat voor simpele en duurzame oplossingen.
Speerpunten: • De kosten in rekening brengen waar zij gemaakt worden. • Kleinere, doelgerichte organisatie. • Alle zetels laten kiezen door de bevolking: geen benoemde bestuursleden. • Alleen wettelijke taken waterbeheer en zuivering. • Waterkwaliteit verbeteren door beheermaatregelen en minder door investeringen.
www.lagerelastenburger.nl
Ons idee: kies lijst 5 BBB! Speerpunten: • BBB vindt droge voeten belangrijker dan politiek. U ook? • BBB besteedt uw geld zuinig en bewust, voor nu en straks. • BBB heeft een kundig verhaal: met vakmanschap, zonder omhaal. • BBB vindt schoon water belangrijk voor dier, maar ook voor menselijk vertier. • BBB maakt zich samen met u sterk voor goed waterschapswerk.
www.bedrijfboerenburger.nl
En wat doen politieke partijen morgen met water?
De FNP stiet foar in bettere taakferdieling tusken Provinsje, Wetterskipsbestjoer en gemeenten. It Wetterskip as tsjinstferlienende organisaasje moat ticht by de boargers stean. De FNP wol dat it Wetterskip syn wurk docht yn gearspraak mei boargers, boeren en bedriuwen. Minder fan boppe ôf. De FNP stiet foar in ferstannich finansjeel belied en wol mei sa leech mooglike maatskiplike kosten de wettertaken útfiere. By it tadielen fan kosten by wetterkwaliteit en -kwantiteit giet de FNP út fan it prinsipe: ‘de fersmoarger betellet’. Ús stribjen is dat boeren yn Fryslân ek yn de takomst noch goed buorkje kinne en tagelyk yn de wetterhúshâlding rjocht dogge oan oare maatskiplike belangen. Om genôch wetter fêst te hâlden moat der mear kapasiteit yn de boezem en polders sels brûkt wurde en komme der mear oerrinpolders. By behear fan wetter en lânskip giet de FNP út fan in greidefûgelfreonlike oanpak. It is wol dúdlik dat djipte-ûntwettering en oare yntinsivearring fan it greidebehear mei de oarsaak binne fan de boaiemdelgong. Dêrom moat it grûnwetter nei in heger peil brocht wurde. Om natuergebieten hinne wol de FNP peilbehear mei minder yntinsyf buorkjen. De FNP wol jild frijmeitsje foar eksperiminten en skeaherstel, ek foar de skea troch pealrot.
De VVD wil dat het Wetterskip minder regels krijgt. ‘Haags minimum is provinciaal maximum!’ Landbouw, toerisme en recreatie moeten de ruimte krijgen zodat er werkgelegenheid ontstaat. Daarnaast wil de VVD dat het Wetterskip meer gaat samenwerken met bedrijfsleven en ingelanden. De VVD staat klaar om met een mix van ervaren kandidaten en aankomend talent zich de komende vier jaar in te zetten voor een doelmatig, verantwoord en samenwerkend Wetterskip.
spearpunten:
Speerpunten:
• Yntegraal wurkje: it Wetterskip is der net allinnich foar boeren. • Feangreide: ta op in heger wetterpeil en fergoedings foar oanpast behear. • Kosteferdieling: de ‘feroarsaker’ betellet mear. • Sportfiskers: fasilitearje yn belang fan rekreaasje, toerisme en Fryske ekonomy. • Skjin wetter en rioel foar de hiele wrâld: solidariteit mei wetterprojekten yn oare lannen.
• Houd je aan de kerntaken: veiligheid, droge voeten en voldoende en schoon water. • Lagere belasting voor burgers en bedrijven. • Minder regels: Haags minimum is provinciaal maximum. • Werkgelegenheid: geef landbouw, toerisme en recreatie de ruimte. • Meer samenwerking met bedrijfsleven en ingelanden.
www.fnp.frl
www.vvdfriesland.nl/waterschap
verkiezingskrant 18 maart 2015 • 7
8
9
10
goed rentmeesterschap 50PLUS: en verantwoord Fryslân waterbeheer boppe wetter!
Kies Partij voor de Dieren voor alle bewoners van Fryslân
De ChristenUnie zet zich sinds 2009 in voor een dienstbaar Wetterskip Fryslân. Dienstbaar aan alle inwoners en bedrijven, dus ook boerenbedrijven in het beheergebied van Fryslân en Groninger Westerkwartier.
50PLUS wil dat Wetterskip Fryslân investeert in duur zaam schoon, veilig en betaalbaar water. Door de klimaatverandering zullen de kosten in de toekomst ongetwijfeld stijgen en komen die steeds meer op het bordje van de burger te liggen. Dat moet en kan anders! 50PLUS is voor een eerlijke verdeling van de lusten en de lasten. Om zo goed mogelijk en goedkoper te kunnen werken, moeten waterschappen samenwerking zoeken met andere organisaties zoals de provincie, gemeenten, drinkwaterbedrijven, Rijkswaterstaat en natuurorganisaties.
Als enige partij komen wij niet op voor het (eigen)belang van een bepaalde groep mensen of bedrijven in onze samenleving. Wij kijken naar het gezamenlijk belang op langere termijn vanuit alle bewoners: mensen en dieren. En van hun omgeving: de natuur en het landschap. Binnen het huidige bestuur van Wetterskip Fryslân zijn de agrarische belangen oververtegenwoordigd. Hierdoor komen dierenwelzijn, biodiversiteit en natuur er bekaaid van af. Wij vinden dat het waterschap een natuurlijk waterpeil moet aanhouden: het gebruik van het gebied moet volgen uit het natuurlijke waterpeil en niet andersom. In haar beleid moet het waterschap meer rekening houden met in het wild levende dieren. Deze moeten zoveel mogelijk met rust worden gelaten. In plaats van het bestrijden van dieren die overlast zouden veroorzaken (zoals muskusratten), kiezen we voor een preventief beleid.
Daarom 50PLUS!
Kernwaarden
Ons uitgangspunt is duidelijk: God, de Schepper vertrouwde ons de zorg voor deze aarde toe. Want ‘van Hem is de zee, door Hem gemaakt, en ook het droge, door Zijn handen gevormd’ (Ps. 95:5, NBV). Dat geeft richting aan onze afwegingen. De bouw van een groot zeegemaal voor onze waterveiligheid staat al lang op de waterschaps agenda. De ChristenUnie wil geen groot en duur kunstwerk vanwege prestige. We willen dat eerst alle kansrijke, goedkopere plannen goed onderzocht worden. De ChristenUnie kiest voor kosten besparende, duurzame investeringen. Water dat ecologisch gezond is, heeft een zelfreinigende werking. De ChristenUnie wil daarom, waar dat waterstaatkundig en functioneel mogelijk is, een natuurlijke inrichting van onze watergangen.
Speerpunten: • Waterkeringen op orde op basis van kostenbesparend beheer. • Sobere uitvoering zeegemaal bij Holwerd aan Zee of Harlingen. • Verantwoorde uitvoering waterschapstaken tegen laagst mogelijke kosten. • Eerlijke verdeling waterschapslasten en kwijtschelding voor financieel zwakkeren. • Doelmatige innovatie en verduurzaming van alle onderhoud.
fryslanwetterskip.christenunie.nl
Het leven in onze mooie provincie Fryslân moet voor iedereen goed zijn. Voor jong en oud! Dat betekent dat we moeten zorgen voor voldoende schoon water, het zuiveren van afvalwater én veilige dijken. 50PLUS wil dat nu, maar óók voor de toekomst van onze kinderen: ús bern, ús pake- en beppesizzers.
Eén op de vier inwoners van Fryslân is ouder dan vijftig. Het aantal ouderen zal de komende jaren alleen maar toenemen. Stuk voor stuk mensen die, waar het kan, actief in de samenleving willen blijven participeren. 50PLUS komt op voor het belang van die ouderen en doet daarom mee aan de waterschapsverkiezingen. Stem op de partij die aan uw belang denkt: 50PLUS dus! Theun Wiersma, lijsttrekker
Wij worden gedreven door idealen vertaald in een programma voor het waterschap. U vindt dit op onze website. Bij alle keuzes laten wij ons leiden door 4 kernwaarden: persoonlijke vrijheid, eigen verantwoordelijkheid, mededogen en duurzaamheid. Dat werkt inmiddels in onze volksvertegenwoordiging, in provincies en in gemeenten. Met uw stem werkt dat binnenkort ook in Provinciale Staten en het Wetterskip van Fryslân.
Speerpunten:
Speerpunten:
• Veilig drinkwater, vrij van resten van bestrijdingsmiddelen, mest en geneesmiddelen. • Bescherming: veilige dijken. • Goede riolering en de aanleg van meer natuurlijke groene oevers. • Een goede en vooral natuurlijke wateropvang en -afvoer bij overvloed aan smelt- en regenwater. • Voldoende schoon water om te zwemmen, te varen, te vissen etc.
www.50plusfriesland.nl
• Schoon water: zonder uitstel de gemaakte afspraken (Kaderrichtlijn Water) uitvoeren. • Strenger toezicht op uitstoot van bestrijdingsmiddelen en meststoffen in het water. • Meer rekening houden met de in het gebied levende dieren, zoals weidevogels en vissen. • Bodemdaling veenweidegebieden tegengaan door het waterpeil te verhogen. • De gebruiker/vervuiler laten betalen.
wetterskipfryslan.partijvoordedieren.nL
verkiezingskrant 18 maart 2015 • 10
Vijf veelgestelde vragen over stemmen
Je stem uitbrengen: hoe? Zo! 1 2 3 4
5
Waar kan ik stemmen?
Wat moet ik meenemen om te mogen stemmen?
Hoe gaat stemmen in zijn werk?
Mag iemand anders voor mij stemmen?
Ik ben in het buitenland. Kan ik toch stemmen?
Op 18 maart 2015 worden in heel Fryslân
Heb je stemrecht, dan krijg je uiterlijk 4 maart
Om te stemmen, overhandig je jouw
Ben je op 18 maart niet in de gelegenheid
Alleen als je ingeschreven staat in een
stemlokalen ingericht. Elk stemlokaal is
2015 twee(!) stempassen thuisgestuurd. Eén
stempassen en identiteitsbewijs aan een
om zelf te stemmen, maar wil je jouw stem
Nederlandse gemeente, kun je vanuit het
geopend van 7.30 tot 21.00 uur. Sommige
voor de verkiezingen van Provinciale Staten
medewerker van het stemlokaal. Hij of
niet verloren laten gaan? Dan kun je iemand
buitenland stemmen voor de verkiezingen
stemlokalen, bijvoorbeeld op stations of in
en één voor de verkiezingen van het algemeen
zij controleert of de gegevens op de
anders namens jou laten stemmen. Dat
van 18 maart. Sta je niet ingeschreven in een
ziekenhuizen, zijn al eerder geopend of sluiten
bestuur van Wetterskip Fryslân. Je moet jouw
stempassen en het identiteitsbewijs met elkaar
doe je door hem of haar een zogenoemde
Nederlandse gemeente, bijvoorbeeld omdat je
later. Op je stempas, die je uiterlijk 4 maart krijgt
stempassen meenemen naar het stemlokaal.
overeenkomen en geeft je vervolgens twee
volmacht te verlenen. Op de achterkant
voor langere tijd in het buitenland woont, is het
toegestuurd, staat het adres van een stemlokaal
Daarnaast heb je een identiteitsbewijs (ID-
stembiljetten: één voor Provinciale Staten en
van jouw stempas kun je de naam invullen
niet mogelijk om te stemmen.
bij jou in de buurt. Maar stem je liever op een
kaart, paspoort of rijbewijs) of Nederlandse
één voor het algemeen bestuur van Wetterskip
van degene die namens jou gaat stemmen.
Stemmen vanuit het buitenland kan door iemand
andere plek in je gemeente, dan kan dat ook.
verblijfsvergunning nodig. Je identiteitsbewijs
Fryslân. Op de stembiljetten staan de namen
Hij of zij moet wel in dezelfde gemeente
in Nederland een volmacht te verlenen om voor
Wil je in een andere gemeente stemmen? Dan
mag maximaal vijf jaar verlopen zijn.
van de partijen en kandidaten op wie je kunt
wonen als jij en mag in totaal maximaal twee
jou te stemmen. Dat kan op de manier die bij
moet je een kiezerspas aanvragen. Dit kun je
Als je jouw stempas kwijtraakt, kun je een
stemmen. In het stemhokje kruis je met een
machtigingen hebben. Om namens jou te
vraag 4 omschreven staat, of door een volmacht
doen bij de afdeling Burgerzaken van jouw
vervangende pas aanvragen. Dit kan op
rood potlood op elk biljet de kandidaat van
kunnen stemmen, heeft de gemachtigde een
formulier (L8) in te vullen. Dit formulier staat op
gemeente, tot uiterlijk 17 maart 12.00 uur.
het gemeentehuis van jouw gemeente, tot
jouw keuze aan. De stembiljetten doe je
kopie van jouw identiteitsbewijs (ID-kaart,
de websites van de meeste gemeenten en moet
Met de kiezerspas kun je bij elk stembureau in
uiterlijk 17 maart 12.00 uur. Let op: als je een
vervolgens opgevouwen in de stembus. Er zijn
paspoort of rijbewijs) nodig. Hij of zij moet
uiterlijk 13 maart bij jouw gemeente binnen zijn.
de provincie Fryslân stemmen.
vervangende stempas hebt en je vindt je oude
twee stembussen die er duidelijk verschillend
jouw stem tegelijkertijd met zijn/haar eigen
Kijk voor meer informatie over stemmen vanuit
pas terug, moet je alsnog met de vervangende
uitzien. Doe het juiste stembiljet in de juiste
stem uitbrengen.
het buitenland op www.rijksoverheid.nl.
pas stemmen.
stembus en je hebt gestemd!
Ik weet niet op wie ik moet stemmen Door De Stem Van (provincie) of Kieskompas (Wetterskip) in te vullen, zie je meteen welke partij het beste bij jouw standpunten past. Kun je je helemaal niet vinden in de standpunten van de verkiesbare partijen? Dan kun je een blanco stem uitbrengen. Die telt wel mee voor het opkomstpercentage van de verkiezingen, maar gaat niet naar een partij.
5 redenen om niet/wel te stemmen Mijn stem doet er niet toe.
Elke stem doet ertoe! En de verdeling van het aantal zetels kan soms op één stem aankomen. Jouw stem kan dus het verschil maken.
Ik stem nooit Voor alles is een eerste keer! En redenen genoeg om wel te stemmen. Provinciale Staten en het bestuur van Wetterskip Fryslân bepalen wat er de komende vier jaar in Fryslân gebeurt. Door te stemmen beslis je mee over de toekomst van jouw provincie.
Ik stem alleen bij landelijke verkiezingen, want die vind ik belangrijker De Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen gaan over belangrijke onderwerpen in jouw directe omgeving. Daar wil je toch juist over meebeslissen? Bovendien: Provinciale Staten van alle provincies samen kiezen de leden van de Eerste Kamer. Jouw stem voor Provinciale Staten heeft daarmee invloed op de landelijke politiek.
Partijen houden zich niet aan hun beloftes. In een democratie moeten politieke partijen met elkaar samenwerken. Alleen dan kunnen besluiten worden genomen waar een meerderheid achter staat. Het is dan soms nodig om wat van een partijstandpunt af te wijken en een compromis te sluiten.
Verkiezingen voor de gemeenteraad of Tweede Kamer krijgen vaak meer aandacht. Waarom zijn de verkiezingen op 18 maart zo belangrijk?
Commissaris van de Koning en dijkgraaf over de verkiezingen
‘Kies voor jóuw omgeving’
Dijkgraaf: ‘Omdat het over de toekomst van jóuw omgeving gaat. Natuurlijk blijven de dijken staan, wat de verkiezingsuitslag ook is. Maar hoe gaan we verder met dijkbescherming? En kiezen we voor economie of voor natuur? Hoe bereiden we ons voor op klimaatverandering? Dat soort vragen spelen bij deze verkiezingen.’ CdK: ‘De verkiezingen gaan over belangrijke zaken en serieus geld. Samen investeren waterschap en provincie ongeveer 600 miljoen euro per jaar. Bijna 1.000 euro per inwoner van Fryslân! Door te stemmen beslis je mee over hoe dit geld de komende vier jaar wordt besteed.’
Je krijgt een unieke kans: twee keer stemmen op één dag. Voor het eerst in de geschiedenis zijn de Provinciale Statenverkiezingen en de waterschapsverkiezingen namelijk op dezelfde dag: 18 maart 2015. Commissaris van de Koning (CdK) John Jorritsma (Provincie Fryslân) en dijkgraaf Paul van Erkelens (Wetterskip Fryslân) vertellen waarom jouw stem zo belangrijk is. ‘Deze verkiezingen zijn van groot belang voor Fryslân.’ De campagne van de provinciale statenverkiezingen draait om 18,3 seconden. Welk verschil kun je in die korte tijd maken? CdK: ‘Een groot verschil. In de tijd dat je in het stemhokje staat, oefen je invloed uit op jouw omgeving. Veel mensen zien de provincie ten onrechte als een bestuurslaag op afstand. Terwijl we ons bezighouden met zaken die iedereen aangaan en heel dichtbij zijn. De provincie investeert bijvoorbeeld in wonen, werken, bedrijfsleven en recreatie. We stimuleren de Friese taal en cultuur en zijn verantwoordelijk voor wegen, waterwegen en openbaar vervoer.’
Wetterskip FRYSlân stelt in de verkiezingsc ampagne de vraag ‘En wat doen we morgen met water?’ Wat kunnen we morgen dan met water doen? Dijkgraaf: ‘De belangrijkste vraag is of we met waterbeheer doorgaan zoals we dat de afgelopen vijftig jaar deden óf dat we een nieuwe weg inslaan. We experimenteren bijvoorbeeld met nieuwe soorten dijken, zoals brede dijkduinlandschappen waarop je ook kunt recreëren en een hotel kunt bouwen. Ook halen we energie uit afvalwater en leggen we natuurvriendelijke oevers aan. De vraag is: waar kiezen we voor en hoe besteden we het belastinggeld? De verkiezingen bepalen wat we morgen met water gaan doen.’
Maar valt er ook echt wat te kiezen? CdK: ‘Absoluut. Elke politieke partij richt zich op andere thema’s en legt eigen accenten. De ene partij wil meer geld voor taal en cultuur, de ander voor werkgelegenheid. Mijn oproep: verdiep je in de verschillen. In deze krant kun je lezen waar de partijen voor staan. Stem op de partij die jou het meest aanspreekt. En maak van de provinciale verkiezingen geen landelijke verkiezingen. Het gaat in de eerste plaats over de toekomst van jouw omgeving.’ Dijkgraaf: ‘Natuurlijk kun je op beide stembiljetten dezelfde partij aankruisen. Maar aan de waterschapsverkiezingen doen deels andere partijen mee met elk hun eigen ideeën. Bovendien gaat het over andere onderwerpen en keuzes. Het is de moeite waard om je daarin te verdiepen.’
Hoe zien we provincie en waterschap terug in ons dagelijks leven? CdK: ‘We investeren heel direct in ruimte en economie. Met de aanleg van de Centrale As tussen Dokkum en Nijega bijvoorbeeld. Dat is meer dan een strook asfalt. De weg ontsluit dorpen en biedt nieuwe kansen. Ander voorbeeld is ons programma Wurkje foar Fryslân, waarmee we investeren in een duurzame economie en werkgelegenheid. Zo geven we subsidie voor energiezuinige maatregelen in woningen. Dat levert een beter milieu, een lagere energierekening en werk op.’ Dijkgraaf: ‘We hebben dagelijks droge voeten in Fryslân. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar is het niet. Op andere plekken in de wereld vagen overstromingen soms hele leefgebieden weg. Het is onze verantwoordelijkheid de dijken sterk te houden. Daarnaast beheren we duizenden sluizen, keringen en gemalen, waarmee we het water op een goed peil houden voor natuur en landbouw. En we zuiveren al het afvalwater dat via wc, douche en afvoer in het riool terechtkomt.’
Ook de provincie houdt zich bezig met water. Hoe zijn de rollen verdeeld? CdK: ‘De provincie maakt beleid en gaat over de ruimtelijke inrichting. Daar maakt water in Fryslân een belangrijk onderdeel van uit. We bepalen bijvoorbeeld waar mag worden gebouwd, welk gebied bestemd is voor landbouw en of een watergebied puur natuur is of dat je er ook op mag recreëren.’ Dijkgraaf: ‘Wetterskip Fryslân maakt op basis van het
Deze krant is een eenmalige uitgave van Provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân en wordt huis-aan-huis verspreid in Fryslân en het Groninger Westerkwartier. Eindredactie: Provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân
Zijn de verkiezingen ook interessant voor jongeren? Wat is jullie boodschap aan hen?
John Jorritsma (links) en Paul van Erkelens
provinciebeleid plannen voor het waterbeheer. Zo zorgen wij voor een goed waterpeil voor landbouw en natuur, nemen we maatregelen om de waterkwaliteit op zwemlocaties te verbeteren en beheren we het oppervlaktewater en de waterkeringen.’ CdK: ‘De samenwerking met Wetterskip Fryslân is heel intensief. We komen elkaar overal tegen. Of het nu gaat om infrastructuur, cultuur of recreatie. Alles waarmee wij bezig zijn, heeft te maken met water.’
‘Er staan veel jongeren op de kieslijst. Fryslân heeft zelfs de jongste gedeputeerde van Nederland!’
Redactie en vormgeving: GH+O communicatie en creatie Fotografie: Daniël Hartog, Arthur Smeets en GH+O
Acquisitie en drukwerk: NDC mediagroep Oplage: 330.826 exemplaren
Dijkgraaf: ‘De naoorlogse generatie gaat met pensioen. Zij hebben in de afgelopen zestig jaar de waterkeringen enorm uitgebreid en verbeterd. Ik vraag jongeren om zich daarvan bewust te zijn en het niet vanzelfsprekend te vinden. Het is aan de jonge generatie om wat is opgebouwd te bewaken en het stokje over te nemen. Ook door te stemmen, neem je die verantwoordelijkheid.’ CdK: ‘Juist jongeren roep ik op te gaan stemmen. Als je hier jouw toekomst wilt opbouwen, ben je medeverantwoordelijk voor wat er in de provincie gebeurt. Als je stemt, heb je daar invloed op. Als je je verdiept in de provincie en in de verkiezingen, zul je merken dat de provinciale politiek helemaal niet oubollig is. Er staan veel jongeren op de kieslijst. Fryslân heeft zelfs de jongste gedeputeerde van Nederland!’
Nog één keer in één zin: waarom moeten we gaan stemmen op 18 maart? CdK ‘Als je betrokken bent bij jouw omgeving, dan mag jouw stem niet verloren gaan.’ Dijkgraaf: ‘Deze verkiezingen zijn van groot belang voor wat er de komende jaren in Fryslân gaat gebeuren.’ verkiezingskrant 18 maart 2015 • 11
