We maken samen toekomst. Herman Roose, algemeen directeur

Jaarverslag 2013

II

VOORWOORD De maatschappelijke betekenis van een ziekenhuis wordt bepaald door de mate waarin de dienstverlening passende antwoorden biedt op concrete vragen en noden van mensen. Omdat noden en verwachtingen nu eenmaal constant evolueren, zullen de antwoorden voortdurend moeten herdacht worden. In onze samenleving zijn we er steeds meer van overtuigd dat de kwaliteit van leven van mensen met psychische problemen erop vooruit gaat als we hen kunnen ondersteunen en behandelen in hun natuurlijk milieu. Dit kan enkel als we ook de belangrijke steunfiguren in dat natuurlijk milieu bij de behandeling of ondersteuning betrekken. De familie, de huisarts, de thuisverpleegkundige, de leerkracht, de jeugdleider, de buur, de collega op het werk,… elk op hun manier kunnen zij bijdragen tot het welzijn van de patiënt. We spreken over ‘vermaatschappelijking van zorg’. We zijn ervan overtuigd dat vermaatschappelijking van zorg een meerwaarde biedt voor vele patiënten. Met het Psychiatrisch Centrum Caritas werken we hier op allerlei manieren intensief aan mee. Een opname in een psychiatrisch ziekenhuis is een tijdelijke fase en voorbehouden voor acute crisissituaties of

voor behandeling gedurende een beperkte periode tijdens het leven. De toenemende vermaatschappelijking mag ons echter niet uit het oog doen verliezen dat deze beweging niet voor alle patiënten in dezelfde mate mogelijk of zelfs wenselijk is. Daarom willen we ook klaar blijven staan voor die groep patiënten die voor een langere tijd van onze dienstverlening zal afhankelijk blijven. Zowel ons Psychiatrisch Verzorgingstehuis (PVT) De Wadi in Merelbeke, onze rehabilitatieafdeling Vlonder, ons resocialisatiecentrum De Getijden, het arbeidscentrum De Keiberg, het activiteitencentrum De Klik, beschut wonen De Nieuwe Horizon,… zullen hier een centrale rol blijven spelen. Maatschappelijke evoluties dagen ons uit en zetten ons er toe aan om na te denken over onze toekomstige rol als residentieel ziekenhuis. Met andere woorden, het Psychiatrisch Centrum Caritas van tien jaar geleden is niet het Caritas van vandaag, en het Caritas van vandaag zal zeker niet het Caritas zijn van 2020. We denken daarom grondig na over welke richting Caritas moet uitgaan. Bestaat er een gunstige wind voor

III

een schip dat zijn bestemming niet kent? Wellicht niet, we zullen dus niet alleen wachten op wat de toekomst brengt, maar we gaan onze toekomst ook maken. En we gaan dat samen doen. Samen, in verbondenheid met alle betrokken actoren binnen en buiten Caritas, in dialoog en in overleg. Die andere actoren zijn niet alleen de verwijzers, de gebruikers en andere psychiatrische ziekenhuizen maar ook de intersectorale partners binnen het welzijnswerk zoals de gehandicaptensector, het algemeen welzijnswerk, de thuiszorg,… Niet in het minst willen we in die dialoog ook de stem van de patiënt versterken. We doen dit al jaren door een open en zelfkritische samenwerking met de ombudsman, maar we willen dit ook optimaliseren door het versterken van de samenwerking met onder andere ervaringsdeskundigen. Tot slot vinden wij het belangrijk dat de nieuwe inzichten en methodieken kunnen verankerd worden op het niveau van de bevoegde administraties en kabinetten. Vandaar dat wij onze beleidsbeïnvloedende initiatieven verder willen ontwikkelen. Onze toekomst wordt per definitie een gedeelde toekomst met centraal hierin gedeelde zorg voor patiënten die zich bewegen binnen intersectorale netwerken van dienstverlening. Misschien praten we over 10 jaar niet meer over aparte psychiatrische ziekenhuizen, beschut wonen, diensten geestelijke gezondheidszorg,… maar spreken we over regionale netwerken van aanbieders van vraag- en noodgestuurde geestelijke gezondheidszorg. Hiermee bedoelen we dat cliënten of patiënten in hun regio beroep kunnen doen op de ondersteuning die zij op dat

IV

moment nodig hebben om zich (opnieuw) betekenisvol met anderen te kunnen verbinden en deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk gebeuren. Er is nog veel werk aan de winkel maar de inzet die ik opmerk bij onze talrijke professionele en vrijwillige medewerkers, artsen en bestuurders, stemt mij zeer hoopvol dat we onderweg zijn. Via deze weg wil ik hen allen heel gemeend bedanken voor de bereidwilligheid om samen te werken en de toekomst mee te helpen bouwen in deze veranderende tijden. Evenzo wil ik de patiënten en hun omgeving bedanken voor het vertrouwen dat ze stellen in ons en in onze dienstverlening. We willen dit vertrouwen waard zijn door op elk moment te streven naar een correcte, veilige en professionele behandeling en ondersteuning. We maken samen toekomst. Herman Roose, algemeen directeur

Inhoud 1 1. HERMAN ROOSE, nieuwe algemeen directeur 3 2. PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS 23 3. PSYCHIATRISCH VERZORGINGSTEHUIS 25 4. ACTIVERING 27 5. MEDISCH, VERPLEEGKUNDIG EN PARAMEDISCH BELEID 35 6. KWALITEITSBELEID 39 7. MIDDELENBELEID 44 8. 2013 IN CIJFERS

V

VI

1. HERMAN ROOSE, nieuwe algemeen directeur Op 31 augustus beëindigde Marc Van Ooteghem zijn loopbaan in het Psychiatrisch Centrum Caritas te Melle. Hij startte zijn carrière in 1970 bij de Zusters van Liefde van J.M. in SintLodewijk te Kwatrecht-Wetteren. In 1981 werd hij administratief directeur in ons centrum. Begin 1994 werd hij benoemd tot algemeen directeur, als eerste leek, in opvolging van Zuster Agnella Lefebvre.  Op 1 september nam Herman Roose (52) de fakkel over als algemeen directeur. Hij is klinisch psycholoog (KUL) en is een gecertificeerd systeemen communicatietherapeut. Later studeerde hij onder andere ook nog bedrijfskunde aan de KU Leuven en volgde het ‘advanced management program’ aan de Vlerick managementschool.  Hij is auteur van verschillende publicaties op het vlak van vernieuwend en netwerkmanagement.  Herman Roose startte in 1984 zijn loopbaan als klinisch psycholoog/ psychotherapeut in het Sint-Jozefziekenhuis te Izegem. Van 1992 tot 1996 was hij directeur van het revalidatiecentrum Inghelburch te Brugge. Daarna was hij tot april 2013 gedelegeerd bestuurder van de vzw Oranje, die voor personen met een beperking een ruime waaier aan diensten aanbiedt in Noord West-Vlaanderen en het Meetjesland.

1

2

2. PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Kinderen en jongeren De Kaap ‘Mag het iets meer zijn?’ Workshop: Mentaliserend bevorderd werken in de kinder -en jeugdpsychiatrie, een gedeeld verhaal. Om de twee jaar vindt in Vlaanderen het congres kinder- en jeugdpsychiatrie plaats, afwisselend in Antwerpen, Gent, Brussel en Leuven, georganiseerd vanuit de vier betrokken universiteiten. Een aantal ‘bekende’ sprekers worden aangevuld met workshops en presentaties, dit gedurende twee dagen. In september 2013 was Antwerpen aan de beurt. Het is altijd een beetje drummen, zeker vanuit het klinische werkveld, om een

3

plaatsje te verwerven (af te dwingen) tussen het aanbod vanuit de academische kinderpsychiatrie. Met het thema ‘mentaliseren’ presenteren we op het congres een onderwerp dat niet meer uit het theoretische en klinische werkveld weg te denken is. Het unieke van de workshop is om de theoretische concepten aan te vullen met klinische illustraties. In de gebrachte workshop is het beeldmateriaal een welgekomen afwisseling bij de soms moeilijke theorie. Meer nog dan het resultaat, de workshop die we gepresenteerd hebben op het congres, is er de dynamiek die de voorbereiding met zich mee brengt. We staan er zo weinig bij stil dat we in een unieke en bevoorrechte positie zitten om de intensiteit van een opname te kunnen combineren met de multidisciplinariteit van onze setting. Een gemeenschappelijk discours vinden

4

binnen de diversiteit aan disciplines is een rijkdom van jewelste. ‘Mentaliseren’ heeft net hier een verbindend karakter. Het naar buiten presenteren van het eigen denken heeft altijd een neerslag naar de eigen setting. De workshop voorbereiden en brengen met 6 mensen is op zich een mentaliserende ervaring. Zonder pretentieus over te komen mogen we dit als centrum iets meer doen, want ons klinisch werkveld is een rijkdom die wel wat meer aandacht verdient. Daar hebben we met zijn allen een taak te vervullen. Dus als je het mij vraagt ‘mag het iets meer zijn’.

C² Crisiskwadraat, een nieuwe wending… Sinds anderhalf jaar hebben we vanuit De Kaap en De Branding een samenwerking opgezet met het UZ Gent en drie centra voor Geestelijke Gezondheidszorg om op de vele crisis- en urgentievragen in de kinder- en jeugdpsychiatrie een antwoord te bieden. Een betere afstemming (netwerking) en een mogelijkheid tot gemeenschappelijke mobiele interventie zijn het resultaat van deze samenwerking. Het unieke van dit project is de samenwerking – in letterlijke zin – tussen medewerkers uit verschillende diensten door gemeenschappelijk te interveniëren. Momenteel beperken we ons tot de regio Gent/Eeklo en Zuidoost Vlaanderen, de werkregio van de betrokken ambulante centra. Passend in de ontwikkelingen binnen de geestelijke gezondheidszorg, hebben we het project ook voorgesteld aan de federale overheid, in het kader van de ‘good practices’.

Dit experiment, want zonder extra middelen, wordt gesmaakt door de partners maar ook door de overheid. Vanuit de Vlaamse overheid is voor een periode van 1 jaar een budget toegekend, wat ons toelaat een 0,4 VTE daarvoor vrij te maken. Sabine Van Den Berge, therapeutisch coördinator op de Kaap, zal deze opdracht op zich nemen en heeft als taak onze crisiswerking af te stemmen op de crisiswerking vanuit Integrale Jeugdhulp en dit te verbreden voor gans de provincie. Althans dit is de ambitieuze opdracht geformuleerd vanuit de Vlaamse overheid. We merkten alvast dat iets maar bestaat als er ook een naam aan gegeven wordt. En zo werd C² (crisiskwadraat) geboren. We mogen ons voorbereiden op verdere ontwikkelingen in de urgentie –en crisispsychiatrie; met aangepaste methodieken en nieuwe werkvormen als uitdaging. Het vergt ook voor ons centrum een loslaten van ons bestaande denken om ruimte te laten voor creatieve ideeën.

mate heeft, kunnen ondermijnd worden door tal van negatieve ervaringen. Zo kan het dat de jongvolwassene alleen maar onzeker en gefrustreerd raakt, omdat hij niet aan, de al dan niet door zichzelf, opgelegde verwachtingen kan voldoen. Anno 2013 gaat men ook sneller naar een professional stappen, via internet of ‘face to face’. Dit valt moeilijk te ontkennen daar het op Jovo opnameaanvragen regent. Op Jovo gaan we samen aan de slag, ook met het gezin. Om daarna weer op een positieve manier samen verder te kunnen. Dit spreekt het gezin aan, zelfs ver buiten de Oost-Vlaamse grenzen. Mits enig commitment vanwege de adolescent in kwestie, ervaren we dat de slaagkans tot groeien op Jovo behoorlijk groot

Jovo Beweeg met dat lijf… In de huidige, prestatiegerichte maatschappij raken alsmaar meer jongeren het noorden kwijt en ontbreekt het hen aan een kompas om hun leven te richten. Een concreet toekomstbeeld lijkt soms heel veraf. De laatste jaren vluchten dan ook steeds meer adolescenten in een veilige, ”bescherm(en)de” fantasiewereld. Doorzettingsvermogen en draagkracht, eigenschappen die elke adolescent in meer of mindere

5

is. De jongere kiest immers zelf om zich daadwerkelijk in te zetten. Hij voelt zich serieus genomen, creëert opnieuw een gezonde nieuwsgierigheid ten aanzien van de anderen en ten aanzien van het eigen kunnen. Hij heeft inspraak, werkt samen met leeftijdsgenoten en het gedrag wordt gespiegeld, deze keer niet enkel en alleen door een scherm. Dàt is de beweging die nagestreefd wordt en die zo herkenbaar is op Jovo. Dit motiveert alle betrokkenen om het klimaat dat we aanbieden te bestendigen. De verworven autonomie van de jongvolwassene ten goede omzetten in de buitenwereld eenmaal hij Jovo loslaat, is dan weer een heel grote stap, gefragmenteerd in tal van kleine deelstappen die we vanuit het team trachten in te leiden. En ja, de samenwerking met de ziekenhuisschool is een absolute meerwaarde. Jovo spiegelt zich zelf ook meer en regelmatiger dan voorheen. Net zoals we bij de jongeren beroep doen op de ‘joint attention’, die ertoe leidt dat ze opnieuw leren communiceren, is er voor het team meer ruimte voor intervisie. De goede onderlinge verstandhouding wordt aangesterkt en (h)erkend, grenzen worden alsnog duidelijker benoemd. Jovo groeit, komt uit de schaduw en wortelt steeds dieper. Jovo beweegt, is en blijft gemotiveerd. We brachten een bijdrage op het congres kinder- en jeugdpsychiatrie met als titel ‘mag het iets meer zijn… Zorg voor jongeren in de laatste fase van de adolescentie’. We staan duidelijker op de sociale kaart. Jovo wordt volwassen. Het lerarenlokaal in De Kaap.

6

De Branding SchoolTrajectBegeleiding (STB) binnen Outreach De Branding Sinds 1 september 2013 is het Outreachteam van de Branding uitgebreid met een halftijdse medewerker voor specifieke onderwijsondersteuning. De schooltrajectbegeleiding (STB) kadert binnen de zorgopdracht van Outreach waarbij justitiële jongeren met een (vermoeden van) psychiatrische problematiek worden begeleid en opgevolgd. STB richt zich daarbij specifiek op het ruime schoolse traject van jongeren. Deze functie wordt ingevuld door Ria De Nil, reeds vele jaren aan het werk binnen onderwijs in PC Caritas, waarbij zij een ruime ervaring heeft kunnen opbouwen in het lesgeven aan jongeren opgenomen in Dageraad, De Kaap en De Branding. Vanuit deze onderwijservaring ondersteunt zij als schooltrajectbe-

In de nazorg wordt STB voorzien voor jongeren die residentieel verblijven in de Branding en dit vanaf het moment dat er concreet naar school wordt toegewerkt. Zo kan de overgang van de ziekenhuisschool naar de thuisschool of nieuwe school zowel voor de jongere als voor de school worden gefaciliteerd en kan na ontslag nog verder voorzien worden in begeleiding en ondersteuning. In de voorzorg wordt STB betrokken in de opname vermijdende- en overbruggende ondersteuning. Een leerlingenlokaal in De Kaap. geleider scholen in het meedenken over interventies en in het aanreiken en vertalen van tips en handvatten binnen de klassituatie en/of schoolse context van jongeren, waarbij er sprake is van een moeilijk of problematisch schoollopen. Daarnaast wordt ook de jongere zelf, vanuit de gedachte van empowerment, van dichtbij betrokken bij zijn schooltrajectbegeleiding. De schooltrajectbegeleiding omvat zowel trajectadvies als de trajectbegeleiding van Outreach. Binnen het trajectadvies legt STB zich vooral toe op het uitwerken van de schoolse anamnese en het formuleren van een advies over een eventuele schoolse (her)oriëntatie van de jongere en dit in afwachting van een opname binnen de residentiële setting van de Branding ofwel bij het opstarten van Outreachbegeleiding. Binnen de trajectbegeleiding is STB belangrijk zowel in de nazorg van een residentiële behandelopname als in de voorzorg.

Volgens de casus-specifieke noden omvat de begeleiding en ondersteuning van STB: schoolse oriëntatie, bijwonen van klassenraad, klasobservaties, verkennen van knelpunten in de begeleiding van jongeren, didactisch-pedagogische ondersteuning, informatiedoorstroming, overleg en afstemming tussen verschillende partners betrokken bij het schoolse traject (leerkrachten, leerlingbegeleiding, directie, CLB, instanties bijzondere jeugdzorg, consulenten, jeugdrechters, ouders, jongere,…). Het is een belangrijk doel van schooltrajectbegeleiding om met een goed opgesteld begeleidingsplan het helikopteroverzicht te bewaren over het schooltraject van de jongere en mee te werken aan de netwerkfunctie met alle betrokken partijen. We zijn er immers van overtuigd dat schoollopen voor deze kwetsbare jongeren een belangrijke beschermende en ondersteunende factor is voor hun verdere ontwikkeling. Dat we onze verworven kennis en expertise op onderwijsvlak voor dit doel kunnen inzetten, maakt elke inspanning de moeite waard.

7

De Meander Storm op de Meander! Het afgelopen jaar was op zijn minst een woelig jaar voor de Meander! In januari namen we nochtans een ontspannen start en mochten enkele patiënten figurant zijn in de TVreeks ‘Familie’. Zij werden in de studio’s te Boortmeerbeek ontvangen als echte spelers en werden verwend met foto’s en handtekeningen van de vaste acteurs. Dit werd voor velen een onvergetelijke dag. In juni gingen we met de medewerkers op teambuilding. In de voormiddag was er een inhoudelijk stuk met Johan Engels rond ‘Gentle Teaching’. In de namiddag gingen we met de ganse ploeg kanovaren. Hadden we toch al een vermoeden dat het thema

8

boot en woelige zee belangrijk zou worden en was dit de ideale voorbereiding? We oefenden alvast om als team samen in een grote boot te zitten tijdens een lange tocht. Maar stilletjes aan begonnen de golven op te komen op de kalme zee. Steeds meer bleek de huidige ziekenhuisfinanciering ontoereikend te zijn voor deze intensieve doelgroep. De Meander heeft een erkenning voor T bedden maar dit is onvoldoende voor de zorg die deze mensen nodig hebben. De bijkomende middelen die we krijgen gaat ten koste van andere zorgprogramma’s. Veel onderhandelingen met het kabinet van Jo Van Deurzen, minister van Welzijn, en met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) brachten geen resultaat. In september besloot de di-

rectie om het zorgprogramma voor personen met een verstandelijke beperking in De Meander stop te zetten. Dit bracht heel wat teweeg bij medewerkers, ouders, VAPH voorzieningen, verwijzers,… Veel mensen mailden hun persoonlijk verhaal naar de minister. Het ganse team wou ook verder blijven ijveren voor bijkomende middelen en wou mee op de barricaden staan. Het verdriet en de verslagenheid bij het team was groot. De jarenlange inzet en expertise van zoveel personeelsleden voor deze doelgroep mocht toch niet verdwijnen. Ook mensen met een beperking hebben recht op geestelijke gezondheidszorg!

Op vraag van het team werd dan beslist om het verhaal van De Meander naar buiten te brengen, in de hoop ook beleidsmensen wakker te schudden en deze nood aan te tonen. Eind november 2013 werden in samenwerking met een aantal ouders en journaliste Veerle Beel van De Standaard de gevolgen van de sluiting in de media gebracht. Dit resulteerde, samen met een tussenkomst naar minister Van Deurzen tijdens een studiedag van Zorgnet Vlaanderen rond kinderpsychiatrie, in een heropstart van de gesprekken met het kabinet. Op vandaag kennen we het resultaat nog niet. Indien het kabinet Van Deurzen bereid is om het project extra te ondersteunen dan is de raad van bestuur akkoord om met eigen middelen (bedden en werkingsopbrengsten) bij te dragen zodat een doorstart mogelijk is. Maar nogmaals, er is nog geen nieuws. Gezien de huidige ontwikkelingen en de positieve gesprekken met het kabinet werd vanuit de raad van bestuur en de directie beslist om de sluiting met 6 maanden te verdagen en kan De Meander open blijven tot eind 2014. De boot is nog niet binnen maar hij is toch al in zicht.

Op de vorige bladzijde: groepsfoto met enkele acteurs van het VTM-programma “Familie”. Foto links: kanovaren op de teambuilding in juni 2013.

9

Volwassenen Sint-Elisabeth 1 Behandelprogramma ‘persoonlijke groei en exploratie’ Sinds enige tijd kan men op afdeling Sint-Elisabeth 1 dagtherapie volgen specifiek gericht naar mensen met angst, stemmings- en persoonlijkheidsstoornissen. Vanaf mei 2014 zal op drie vaste dagen in de week voor 10 à 12 patiënten dagtherapie aangeboden worden los van de patiënten in residentiële opname. De werking werd hiervoor geëvalueerd en bijgestuurd. De vraag werd gesteld wat wij als behandelaars noodzakelijk vinden in het aanbod dagtherapie

om een volwaardig behandelprogramma uit te bouwen. Daarnaast werd ook het kader van zorgvernieuwing meegenomen in het verhaal. We proberen nl. in te spelen op maatschappelijke veranderingen en gaan in op zorgvragen waar nood is aan een degelijk onderbouwd therapeutisch behandelingskader voor deze doelgroep, maar opname niet wenselijk of mogelijk is en ambulante therapie ontoereikend blijkt. We kiezen tevens voor een vlotte instroom en doorstroom vanuit residentiële opname naar dagtherapie en bewaken de behandelingstermijn van 3 maanden. Dit om de doorstroom naar het ambulante netwerk te optimaliseren en ruimte te creëren voor nieuwe aanmeldingen. Ook bij externe aanmeldingen streven we naar een vlotte aanpak. Na telefonische aanmelding realiseren we op relatief korte termijn een intake om dan zo snel mogelijk een instapdatum voor te stellen of een verder advies te formuleren.

Voor wie? Dagbehandeling Sint-Elisabeth 1 staat open voor zowel mensen vanuit residentiële opname als voor externe aanmeldingen al dan niet via verwijzers binnen het zorgtraject. Na de telefonische aanmelding, wordt de patiënt uitgenodigd voor een intakegesprek en wordt er tijd gemaakt om onze krachtlijnen en visie mee te geven.

Wat? Het programma biedt de mogelijkheid om gedurende drie maanden intensief aan persoonlijke groei en exploratie van eigen mogelijkheden te werken. Het zijn

10

open groepen, d.w.z. dat er steeds nieuwe mensen aansluiten en anderen de groep verlaten.

Groepsprogramma Er wordt gefocust op een aantal werkterreinen waarbij telkens 1 of meerdere therapieblokken verankerd zijn. We richten ons op emotieregulatie waarbij muziektherapie of psychodrama en dans & bewegingstherapie een onderdeel zijn. Cognitieve processen krijgen aandacht via oplossingsgerichte therapie uitgewerkt in een workshop zelfversterkend werken en mindfulness of aanverwante technieken. Psychoëducatie wordt voorzien waarbij enerzijds bepaalde problematieken (o.a. angst, piekeren, depressie) uitgelegd worden en linken gemaakt met ons behandelaanbod, anderzijds ook relevante thema’s praktisch

uitgewerkt worden (b.v. hoe problemen aanpakken, hoe assertiever reageren,…). Thema’s komen ook in groepsgesprekken aan bod. Aandacht voor de persoonlijke context komt aan bod in een groepssessie waar familie en context centraal staat, maar ook in creatieve therapie kunnen zaken verder uitgewerkt worden. Er wordt daarnaast ook ruimte gelaten voor sport, beweging en ontspanning. We trachten een evenwicht te bewaren tussen verbale en niet-verbale therapie. Verschillende therapeutische stromingen dragen bij aan de uitwerking van het programma en worden gekozen vanuit hun diagnoseoverstijgende toepasbaarheid, hun gebalanceerde differentiatie, hun mogelijkheid tot groepsgebonden aanpak en hun therapeutische efficiëntie. Op de voorgrond staat het cognitief therapeutisch denken en het systeemdenken.

Individuele behandeling Het dagtherapieprogramma biedt naast een uitgebalanceerd groepsaanbod, tevens een gedoseerde individuele begeleiding bij psychiater, psycholoog, maatschappelijk werker en/of individuele begeleider.

Vervolgzorg Belangrijk vinden we dat patiënten de bestaande link met de ambulante zorg behouden. Indien er nog geen ambulante begeleiding geïnstalleerd is en dit aangewezen blijkt, wordt hier van bij aanvang van de dagtherapie ook de nodige zorg aan besteed. Patiënten in dagtherapie kunnen dus ook tijdens hun traject hier de ambulante therapie continueren indien aangewezen.

11

Sint-Elisabeth 2, crisisunit Een aantal nieuwe en jonge gemotiveerde werknemers vervoegden de kern van enkele “anciens”. Dit was een uitdaging om nieuwe evenwichten te vinden, ook omdat we geconfronteerd werden met een toegenomen complexiteit van psychiatrische problematieken, de snellere turnover van patiënten en een aantal maatschappelijke veranderingen (toegenomen druggebruik, gebruik en/of misbruik van multimedia, …) Daarom hebben we In 2013 extra aandacht gegeven aan onze teamwerking. Zo werd er In het voorjaar een “informatieronde” gehouden. De afdelingsverantwoordelijke en de therapeutisch verantwoordelijke hielden samen met elk teamlid een individueel gesprek. De persoonlijke ervaringen, zorgen, verwachtingen,… werden bevraagd. Thema’s die aan bod kwamen: de afdelingsvisie en de concrete werking, de interdisciplinaire samenwerking, de noden qua ondersteuning en vorming,… Opvallend was de vraag van elk teamlid om er als groep samen voor te gaan, de bemerking dat de fundamenten hiervoor al aanwezig waren en het vertrouwen dat we als team een positieve groei tegemoet gaan. De informatieronde leerde ons o.a. dat we als team de noodzaak voelen om onze werking, en in het bijzonder onze afdelingsregels, opnieuw kritisch te bekijken. Daarom hebben we in het najaar een teamnamiddag gehouden. Vooraf deed een werkgroepje het voorbereidende werk. Een ander werkgroepje had eerder al een ruwe eerste versie van een actuele onthaalbrochure opgesteld, om dan uiteindelijk de aangepaste afdelingsregels hierin te integreren. Het was onze

12

betrachting om een duidelijk maar niet rigide gehanteerd kader te creëren voor onze werking, dat zijn neerslag vindt in de onthaalbrochure. In de eerste plaats hebben we zo weinig mogelijke afdelingsregels weerhouden en “regels” die op een genuanceerde manier kunnen gehanteerd worden, werden niet meer als regels omschreven, maar als “afspraken”. Momenteel zit dit werk in de eindfase en hopen we binnenkort aan de slag te kunnen gaan met onze nieuwe onthaalbrochure. Wat ook als zeer positief ervaren werd, is het gebruik van de teamleerbox. Ergotherapeute Kathleen en verpleegkundige Stefaan hebben van bij de introductie van deze tool (ter bevordering van een feedbackcultuur op de afdeling), hun schouders onder dit project gezet. Zij vertellen hierover het volgende: “Er is een grote bereidheid van alle teamleden om via speelse opdrachten te werken met feedback geven en feedback krijgen. Via deze opdrachten leeft het onderwerp op de afdeling en dit heeft een positieve invloed

op de werksfeer. We hebben de intentie om hier nog verder mee aan de slag te gaan en ons nog meer te bekwamen in het geven en krijgen van feedback. Bv. via een vakantieblaadje proberen we ook in de “grote vakantie” het onderwerp levend te houden. In het krantje vind je een link naar een instructiefilmpje en een schema over hoe je feedback kan geven en een uitnodiging om tegen eind september aan 7 verschillende mensen feedback te geven over hun functioneren op de afdeling. Dit wordt dan bijgehouden op een scorebord.” Kathleen en Stefaan geven tot slot de volgende wijsheid mee: “ Als je iedere dag een klein beetje verbetert, gebeuren er uiteindelijk grote dingen.”

De Klimop 2013 stond op de Klimop in het teken van de implementatie van de rehabilitatiegedachte zoals die ons doorheen de SRH-opleiding (Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen) werd meegegeven. Deze gecertificeerde opleiding gaf iedere medewerker de kans om reeds verworven praktijkervaring te linken aan een theoretisch kader en om het eigen denken en handelen m.b.t. krachtgericht werken verder te verfijnen. Het gekende pad van het oplossingsgericht denken kreeg op deze manier een parallel broertje waardoor het gezichtsveld ruimer werd. Dit leidde tot enkele succesvolle realisaties waarvan het moestuinproject een voorbeeld is.

13

met technische en organisatorische vaardigheden. Zo werd het een project door veel mensen gedragen, en dit over de disciplines en de verhouding patiënt-hulpverlener heen. In dit moestuinproject boden we ook basisveiligheid en actieve ondersteuning, wat de slaagkansen vergrootte. Samen met de vele momenten van persoonlijke ontmoeting heeft dit er voor gezorgd dat iedereen er zijn schouders kon onder zetten en dat het hele project voor iedereen succesvol werd.

Vlonder foto Limke Viaene

Het idee ontstond tijdens een koffiepauze met de medewerkers. Daar kwam het thema ‘groene vingers’ ter sprake, waarbij verschillende collega’s deze passie leken te delen. Kort engageerde men zich om dit idee uit te werken. We bespraken dit eveneens in het beleidsteam en met de directie zodat de gedragenheid groter werd. We benadrukten ook dat zo een initiatief door het hele team moet gesteund worden. Daarom werd het ook op een personeelsvergadering besproken en goed bevonden. In de patiëntenraad werd dit aangekaart. Verschillende patiënten voelden sympathie voor het voorstel en toonden zich bereid om het project mee op te starten. Door hen vrij vroeg te betrekken konden zowel de patiënten met enige handigheid als cliënten met organisatorische kwaliteiten hierop aansluiten. Na de ontwerpfase kwam de uitvoeringsfase. Hierbij hadden we hulp nodig van ondersteunende diensten en van collega’s

14

2013 is het jaar waar de afdeling Vlonder van start ging, vanuit de fusie van de afdelingen Lente en Montagne. Deze fusie vergde veel onderlinge afstemming tussen de beide afdelingen en ging gepaard met onzekerheid bij de medewerkers en de mensen die op één van beide afdelingen verbleven. Beetje bij beetje werd de ‘Vlonder’ concreter, het gebouw werd ‘hertekend’, de verbouwingswerken gingen van start, wederzijdse kennismaking met nieuwe collega’s en met nieuwe mensen vond plaats, er werd gebrainstormd over de visie en werking van de nieuwe afdeling. De Vlonder is er voor personen met psychiatrische problemen die meer tijd nodig hebben om hun leven buiten de ziekenhuismuren uit te bouwen. Met hen en hun familie zoeken we naar de ondersteuning die ze nodig hebben na hun verblijf in de Vlonder. Terugblikkend wordt er meestal gezegd dat het allemaal vlot is verlopen. Grotendeels is dat ook zo en dit dankzij de inspanningen van het ‘nieuw samengesteld’ Vlonderteam en met de nodige ondersteuning van technische dienst, poetsdienst, staf en directie.

We geloven dat het in de praktijk brengen van wat we onderling afspreken zal resulteren in een betere zorg voor onze mensen.

Dageraad Spoedig herstel!? Over hoop, eigen kracht, regie

De Vlonder blijft verder in beweging, voor 2014 maken we werk van het in praktijk brengen van onze teamprincipes.

“De strijd voor een gewoon leven”, “Professionele hulpverlening”, “Ondersteuning van de cliënt”… Dit kwam allemaal aan bod kwamen op de Vlaamse Hersteldag op 3 december 2013. In samenspraak met onze patiënten namen we het initiatief om deel te nemen

Deze principes zijn: 1. We hebben oog voor uw sterktes, talenten en krachten en die van uw naastbetrokkenen. 2. Wat u zelf (aan)kan mag u zelf doen, wat niet alleen lukt doen wij samen met u en wat samen niet lukt doen wij voor u. 3. Iedereen is anders, we benaderen u met respect voor uw uniek en verschillend zijn. 4. We maken graag tijd om u te ontmoeten en te beluisteren. 5. Uw familie is welkom, we streven ernaar hun mening te vragen en hen te informeren, in samenspraak met u. 6. Er is aandacht voor uw lijden. 7. We geven de hoop niet op, ook niet als iets soms niet lukt.

15

aan dit project. De verhouding tussen hulpvragers en hulpverleners werd in beeld gebracht aan de hand van een viertal kleine mozaïekbanken. Elke patiënt diende een antwoord te illustreren op de vraag: “Wat is voor mij herstel?” De mozaïekbanken kregen vorm, gebaseerd op een aantal tekenopdrachten rond dit thema. Wat zijn hun specifieke mogelijkheden? Wat zijn hun levensdoelen en wat hebben ze nodig om dit te bereiken? Wat betekent nieuw evenwicht voor hen? Wat is er al veranderd sedert hun opname? Wat betekent voor hen zinvol leven? Wat leerden ze over zichzelf? Wat verwachten ze van de ‘zorg’ tijdens hun behandeling? … Onze creaties kregen die dag een mooie plaats binnen het cultureel centrum “De Vooruit” in Gent. Samen met de patiënten gingen we er heen om ook andere initiatieven te zien. Voor hen was dit een boeiende uitdaging en ook een meerwaarde op vlak van resocialisatie. Gezien de grote intrinsieke motivatie van alle patiënten en de nodige ondersteuning van therapeuten was het project meer dan geslaagd!

Te Gek!? Op de pedalen… Naast de Vlaamse Hersteldag nam onze afdeling psychosezorg ook deel aan het project ‘Te Gek!?’ Op de Pedalen. Daarbij werden 36 ‘doortrappende’, oude fietsen van bekende Vlamingen door psychiatrische ziekenhuizen opgelapt en omgebouwd tot bewonderenswaardige kunstwerken. Door een zestal cliënten van afdelingen Dageraad en Getijden werd de fiets van Mich Walschaerts onder handen genomen.

16

Een radio en boxen zorgen er voor dat dit ontwerp ook een auditief aspect heeft. Thema’s als ontremming, hallucinatie, geringe draagkracht en verbrokkeling werden symbolisch verwerkt aan de hand van allerlei accessoires. Ondersteuning van de zorg en de omgeving stonden hierbij centraal. We trachten niet enkel de weerbaarheid en het anticipatievermogen te vergroten, maar ook de communicatie met de leefomgeving te stimuleren. Alle fietsen werden geveild door het veilinghuis Christie’s. Het project bracht maar liefst 22.000 euro op! Dit wordt besteed aan sensibilisering in Vlaanderen en Nederland om het taboe en stigma rond psychose te doorbreken én aan wetenschappelijk onderzoek omtrent deze aandoening.

De Getijden Een jaar De Getijden staat garant voor uitdaging, afwisseling, dynamiek, samenwerking, creativiteit. 2013 staat dan ook vooral voor de gezamenlijke inzet in het vorm geven aan onze rehabilitatie en resocialisatie opdracht.

Mijn (leef)wereld in beeld

TENTOONSTELLING

Waar ik (niet) van hou

in

De vernissage van de tentoonstelling “Mijn [leef] wereld in beeld, waar ik [niet] van hou”, werd verzorgd met hapjes en drankjes uit “De Getijden”. Studiedagen als kwartier maken, clusterring, meet the experts, hersteldag boden het kader om het SRH model (systematisch rehabilitatiegericht handelen) verder te concretiseren en levendig te maken in de getijdenwerking.

2013

van 15 maart tot en met 14 april op woe, zat en zon van 14 u tot 17 u of na afspraak Caritasstraat 76, 9090 Melle, tel. 09 252 16 45 Een initiatief van het Centrum voor Beeldexpressie i.s.m. het Psychiatrisch Centrum Caritas, De Getijden

Ook projecten werden één voor één gesmaakt. Ze creëerden steeds opnieuw de mogelijkheid om met externe partners op een bijzonder stimulerende manier samen te werken. • Theo Beck, lid van het centrum voor Beeldexpressie, nam onze cliënten mee in de geheimen van de fotografie en stuurde hen op pad met de opdracht “waarvan ik houd en wat ik haat”. In de tentoonstellingsruimte van het Transept en Dr. Guislain waren hun resultaten te zien in de tentoonstelling “mijn (leef)wereld in beeld. Waar ik (niet) van hou”.

17

• Rotary Club Gent Prinsenhof wist ons te enthousiasmeren met hun project Moneymaker. Samen met andere patiënten van het PC Caritas lieten een zestal cliënten hun creativiteit los op de replica van het beeld ‘boy with flowerpot’ van de Indische art brut kunstenaar Nek Chand. Op de veiling kocht PC Caritas 2 beelden aan waarvan Serene van Elfriede Broeckaert in het onthaal staat.

De veiling van de beelden vond plaats in het Atrium van het Wit-Gele-Kruis in Gent.

18

CATALOG

7 november

2013 | atrium

US

Wit-Gele Kruis

| Gent

• Ook in het fietsproject “Te Gek!? Op de Pedalen”, participeerden onze cliënten (zie onder Dageraad). • An Van den Bergh uit Melle klopte in 2012 aan de PC Caritasdeur, op zoek naar patiënten en medewerkers om samen met amateurspelers de theatervoorstelling SILO te maken. De voorstellingen vonden plaats in mei. Luc en Bart trokken met hun ervaringen naar de hersteldag op 3 december in de Gentse Vooruit, waar ze volgende getuigenis brachten: Met de fotoreportage op de achtergrond schetste Veerle het ontstaan en de groei van deze productie, waarna Bart zijn persoonlijk beleven hierin verhaal-

de. Het getuigenis van Luc is een poging om dit naar Herstelgedachten te vertalen. “Als verpleegkundige op een dagcentrum zijn we reeds jaren rond resocialisatie en ‘ herstel’ bezig en heb ik al heel wat projecten mogen meebeleven. Meestal komen die voort uit de passie van personeelsleden. Dat dit

19

gedurfd initiatief van een jonge Melse moeder kwam, wekte des te meer mijn interesse om naar de voorstelling van dit project te gaan luisteren. Samen met collega Annelies wisten we nog een aantal cliënten warm te maken. We ontdekten er een bonte bende van diverse leeftijden en pluimage. Een regisseuse, die met haar enthousiasme de ganse zaal verwarmde, twee

20

amateurtoneelspelers, diverse mensen uit het sociale werkveld, een zevental cliënten en evenveel personeelsleden van Caritas. Allemaal met veel vragen, maar het belangrijkste: met ‘goesting’ om hier samen iets unieks rond te realiseren. En dat hebben we met z’n allen beleefd. Iedere maandagavond repetitie, wat steeds begon met loslaten (van je eigen gewoontes, zekerheden, remmingen,…) “Los gehen” zei ­­– en deed – onze regisseuse: “ontmoetingsspel”: ont-moeten… Vanuit de LEEGTE samen regisseur zijn – veel uitproberen… – tot het “ klikt” “Zijn”: mogen jezelf zijn: open en nabij zijn in de groep – met je kwetsbaarheden “Tijd nemen” – connectie maken (oogcontact met je publiek) & vooral plezier beleven (pretoogjes, genieten van jouw moment,…) Eigen kracht ontdekken & appreciërend werken. Podiumtechnieken scherpen je zelfzekerheid aan, verhogen je zelfwaarde. Brainstormen rond thema’s die ons hart hard beroeren: “crisissen”: wereldcrisis, milieucrisis, voedselcrisis, relationele en persoonlijke. Ieder kon zijn verhaal kwijt en zijn creatieve improvisaties. Het heeft honderd uren zweet, een beetje bloed, en uiteindelijk vreugdetranen gekost om van dit beklijvend thema een warmmenselijk verhaal te maken. Een verhaal over het eeuwige proberen en falen van mensen, het vallen en weer opstaan, vechten als een rat, blijven doorgaan… Op de eerste ontmoetingsdag stelden we

ons aan elkaar voor als cliënt of werknemer. Naarmate de weken vorderden, spraken we van ‘een toffe madame’, ‘een wijze gast,…’ Blij dat we mekaar beter mochten leren kennen en bejegenen. Is dit niet waar het in ‘Herstel’ om draait: je eigen regie hervinden, zelf beslissingen mogen nemen. Met focus op eigen kracht. Ieder mens heeft een verhaal van verborgen talenten. Elkaars rijkdommen ontdekken, je gevoel van zelfwaarde laten groeien, mogen ‘zijn’ – in gelijkwaardigheid. Wat je zelf leuk, zinvol,… ervaart… delen. Als burger een leuke vrijetijdsbesteding en vriendengroep mogen ervaren (een gezelschap). Dit door te participeren in een toneelproject met – ieder naar zijn voorkeur, mogelijkheden,… – ieder met zijn kwetsbaarheid, zijn vragen, angsten,… Jezelf overwinnen en met z’n allen genieten van een geslaagde voorstelling. Steven Vanackere schrijft in zijn boek “De eerste steen”: ‘geluk mogen we ervaren als we samen beter omgaan met onze kwetsbaarheid. Onze gemeenschappelijke kwetsbaarheid, die van jezelf (je hoeft niet perfect te zijn). Moeilijke opdrachten krijg je beter voor elkaar, als je het samen doet. Dit werkt echt helend, welke ook je psychische kwetsbaarheid is.’ Dit geluk mochten we beleven met deze groep. Het gaf ons levensenergie, een blijvende deugddoende nasmaak…’’

21

Volwassenen Jericho Van de intense profilering die we de voorbije jaren gevoerd hebben konden we in 2013 sterk de vruchten plukken. We zagen het patiëntenaantal groeien en de opnameduur verminderen. Anderzijds stonden kernwaarden als verandering en optimalisatie van de afdeling centraal het voorbije jaar.

22

De komst van een nieuwe therapeutisch verantwoordelijke op Jericho zorgde mee voor een nieuwe wind in onze afdeling. Het accent wordt gelegd op de uitwerking van een nieuwe therapeutische visie en de blijvende nadruk op een sterk groeiende teamontwikkeling. Met beide concepten zal in 2014 actief verder aan de slag gegaan worden.

3. PSYCHIATRISCH VERZORGINGSTEHUIS De Wadi Zinvolle tijdsinvulling is een belangrijk zorgdomein binnen de Wadi. De meeste bewoners zijn beperkt in hun mobiliteit en/of psychische stabiliteit om hun dagbesteding buiten de muren van De Wadi te zoeken. Hierdoor zijn de bewoners vaak grotendeels gericht op wat er intern georganiseerd wordt of wat er samen met hen buiten aan activiteiten gedaan wordt. Naast het reeds aanwezige activiteitenaanbod, werden in 2013 verschillende nieuwe activiteiten opgestart door de begeleiding vanuit volgende belangrijke principes: De gezonde kanten van de mens worden aangesproken. Het “ziek-zijn” staat niet op de voorgrond, wel de activiteit, het samen doen. De aanwezige vaardigheden houden we wakker of we prikkelen de interesses.

23

“Nothing about us without us”: bewoners worden betrokken bij de uitwerking van de activiteit, het verloop en de evaluatie. Het aanbod is vrijblijvend. Aan de bewoner om er al dan niet gebruik van te maken. We benutten bestaande initiatieven die voor (Merelbeekse) burgers voorhanden zijn. Streven naar inclusie én rekening houdend met de grenzen van inclusie. Een greep uit het aanbod: • Het bakatelier: iedere dinsdagvoormiddag is er op de Wadi het bakatelier waar de bewoners vrij kunnen in en uit lopen. Het is een voormiddag waar een drukke gezelligheid heerst. Sommige bewoners komen gewoon de geur opsnuiven, andere bewoners bakken er hun eigen brood in allerlei soorten. Soms wordt er ook taart gebakken. Iedereen betaalt 1 euro ifv de onkosten waardoor dit atelier praktisch zelf bedruipend is. Mensen keren fier “huiswaarts” met hun versgebakken brood. Een bakboek wordt uitgewerkt met foto en recept waarbij alweer de medewerking van bewoners zit ifv typewerk en versiering. • Het naaiatelier: één maal per maand kunnen bewoners terecht in het naaiatelier. Ze kunnen er klein herstelwerk doen aan eigen kledij of kledij van medebewoners. Het is steeds een gezellige namiddag waar de vrouwen, de mannen nemen nog niet deel, bij een tas koffie nuttig werk leveren. • Elke week is er ook een leesmoment. Er werd op de afdeling een kleine bibliotheek aangelegd en vanuit de interesse van de bewoners wordt een boek

24

gekozen. Sommige bewoners nemen actief deel door zelf voor te lezen, anderen genieten van het luisteren naar het voorlezen. We zijn verheugd te mogen ervaren dat dit initiatief sommige mensen in beweging zet om elke week deel te nemen. • Film: maandelijks is er filmnamiddag in Merelbeke. We bieden mensen de kans om met begeleiding naar de film te gaan. • Wadi-koor: “ne zanger is ne groep” zei Wannes Van De Velde zaliger en dat kunnen wij op de Wadi volmondig beamen. De zanger: elke bewoner met liefde voor muziek en gezelligheid is welkom. De Groep: zeer flexibel, wordt vergroot of verkleind naargelang de vraag. Ook “apart” zittend hoort men nog bij de groep. Elke week palmt het Wadi-koor een stukje van de barruimte in. Er wordt meegezongen of geluisterd naar het Vlaamse of Engelstalige lied. Af en toe staat ook een stukje klassiek op de verlanglijst met een beetje duiding over de componist. Elk zangmoment eindigt met het a capella gezongen “J’attendrai” door onze oudste bewoonster. Zingen verenigt mensen! Op Scala na zijn we het beste koor. Misschien gaan we ooit zo ver zijn nog eens op te treden, maar zoals een bewoonster zegt: ‘’Is het morgen weer te kwelen in de bar?” maakt het zeker al de moeite waard.

4. ACTIVERING Arbeidscentrum De Keiberg Activiteitencentrum De Klik In 2013 werden 94 medewerkers ingeschakeld in de atelierwerking van het arbeidscentrum De Keiberg, 9 werkzoekenden met een medische, mentale, psychische en/of psychiatrische problematiek werden door de VDAB erkend als arbeidszorgmedewerker en in de Keiberg ingeschakeld in het “Arbeidszorg Meerbanenplan”. 12 medewerkers hielpen mee in de broodjeszaak Justi-Pani. 4 personen groeiden door naar betaalde tewerkstelling in een regulier bedrijf, 1 naar beschutte werkplaats en 1 naar lokale diensteneconomie. 2 personen startten een reguliere opleiding en 1 een VDAB opleiding. 15 personen werden ingeschakeld in vrijwilligerswerk.

In het fietsenatelier in De Keiberg worden fietsen hersteld maar ook nieuwe fietsen samengesteld.

25

Project Doorstroom Arbeidszorg (DAZ) Dit project richt zich naar arbeidszorgmedewerkers die de stap willen zetten naar betaalde tewerkstelling maar hierbij extra steun of begeleiding nodig hebben. Een partner zorg en een partner empowerment staan in voor de remediëring van drempels op weg naar werk gedurende een periode van 18 maanden. De Keiberg begeleidde als partner empowerment 4 personen. Margit Daelemans (psychologe PC Caritas) begeleidde als partner zorg 11 personen in het DAZ project.

Tender zorgbegeleiding binnen activering van werkzoekenden (TAZ) Op 26 september zette De Keiberg zich “in de vitrine” voor de collega’s uit Caritas. De Keiberg organiseert eveneens stages in reguliere bedrijven, beschutte en sociale werkplaatsen om zodoende zicht te krijgen op tewerkstellingsmogelijkheden. De Keiberg en De Klik bezochten het project activering in Sint-Truiden. De Keiberg nam deel aan de eerste Vlaamse Hersteldag en verkocht decoratieve producten, vervaardigd in het hout- en glasatelier, op de kerstmarkt van Compagnie De Sporen.

26

Dit project richt zich naar langdurig werkzoekenden die nood hebben aan remediëring van drempels op weg naar werk. Gedurende 18 maanden wordt de cliënt opgevolgd en kan hij beroep doen op een partner zorg (Margit Daelemans) en een partner empowerment (Katrien Leyman). De partner zorg staat in voor de behandeling van medische en psychiatrische drempels, partners empowerment pakken sociaal-economische, sociale en/of psychosociale problemen aan en organiseren stages op de werkvloer. 20 personen werden begeleid door de partner empowerment (Keiberg) en 14 personen werden begeleid door de partner zorg.

5. MEDISCH, VERPLEEGKUNDIG EN PARAMEDISCH BELEID Cyclus infoavonden Tijdens de informatieavond voor huisartsen werd op dinsdag 28 mei stilgestaan bij Artikel 107, de zorgvernieuwing in de geestelijke gezondheidszorg en de werking van de mobiele teams in de regio Gent. De infoavond, op dinsdag 26 november, was een interactief gesprek met Prof. Dr. Kurt Audenaert van het UGent. Het thema was: ‘Ik wil (nooit) stoppen met pillen.’ Over zin of onzin van onderhoudsbehandeling bij stemmingsstoornissen. Eveneens kwamen onderhoudsbehandeling, hoe medicatie afbouwen en de risico’s bij vroegtijdig stoppen aan bod.

27

Psychologische dienst Focus op psychodiagnostiek Binnen de psychodiagnostische werking van ons centrum bestaan drie luiken: kinderen en jongeren, forensische jeugdpsychiatrie en (jong-)volwassenen en ouderen. Aan de afdeling ‘De Kaap’ (doelgroep kinderen en jongeren) zijn 2 deeltijdse psychologen verbonden die binnen een vastgelegde termijn een diagnostisch verslag bezorgen aan het team en het zorgnetwerk van de patiënt. Dezelfde werkwijze geldt voor de afdeling ‘De Branding’ (doelgroep forensische jeugdpsychiatrie). Voor de departementen volwassenen en ouderen staan 2 halftijdse psychologen in voor de psychodiagnostiek. Het psychodiagnostisch onderzoek gebeurt steeds op vraag van en afgestemd met de arts en psycholoog van de betrokken afdeling. We stellen vast dat het psychodiagnostisch onderzoek duidelijk in de lift zit. De redenen hiervoor zijn: aanvulling op de klinische diagnostiek op de afdeling, ondersteuning bij differentiaaldiagnose (die mede de behandelingsstrategie zal bepalen) en toch ook ruimer maatschappelijk het belang dat door verschillende instanties en verwijzers gehecht wordt aan psychodiagnostisch onderzoek.

Soorten psychodiagnostische onderzoeken bij (jong)volwassenen en ouderen De testotheek van PC Caritas beschikt ondertussen over een uitgebreid testarsenaal, en dat is ook nodig gezien de uiteenlopende differentiaaldiagnostische vragen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende onderzoeken die in 2013 door de dienst diagnostiek volwassenen werden uitgevoerd. Globaal zijn er vier luiken binnen het psychodiagnostisch onderzoek. Het intelligentieonderzoek en neuropsychologisch onderzoek geeft zicht op de cognitieve mogelijkheden van

28

Soort onderzoek

Aantal

Intelligentieonderzoek

10

Neuropsychologische onderzoeken

20

Volledig diagnostisch onderzoek

42

Volledig diagnostisch onderzoek + testing autismespectrumstoornis

11

Persoonlijkheidsonderzoek

3

diagnostisch onderzoek

11

3

10

20 42

de patiënt. Bij een volledig onderzoek wordt dit aangevuld met een persoonlijkheidsonderzoek bestaande uit vragenlijsten en projectief materiaal om inzicht te krijgen in de persoonlijkheidsstructuur en de onderliggende dynamiek van de problemen. Soort onderzoek

Aantal

Intelligentieonderzoek

10

Neuropsychologische onderzoeken

20

Volledig diagnostisch onderzoek

42

Volledig diagnostisch onderzoek + testing autismespectrumstoornis

11

Persoonlijkheidsonderzoek

3

Totaal

86

De helft van de aanvragen betreft volledige diagnostische onderzoeken, met ongeveer 18 uur tijdsinvestering per casus. Ongeveer een kwart van de aanvragen betreft neuropsychologisch onderzoek. Het feit dat het PC Caritas zowel mensen met een niet-aangeboren hersenletsel als mensen met een gerontopsychiatrische problematiek behandelt, speelt hierin een vanzelfsprekende rol. Neuropsychologisch onderzoek is vaak gerichter qua onderzoeksvragen en beslaat gemiddeld 5 uren. Voor een IQ-onderzoek (11%) wordt een tijdsduur van 2,5 uur gerekend. Deze globale tijdsinvestering omvat de afstemming met de afdeling, kennismaking met de patiënt, het feitelijk onderzoek in meerdere sessies, verwerking van de gegevens, schriftelijke verslaggeving en in vele gevallen ook mondelinge toelichting op het team. De teams verwachten grondige verslagen (en in ieder geval niet louter een opsomming van cijfergegevens) aangezien men de resultaten van het psychodiagnostisch onderzoek mede beschouwt als aanzet tot een gerichte behandeling. De kwaliteit van ons onderzoek wordt ook door externen ten zeerste gewaardeerd.

29

Naam afdeling

Aantal

Sint-Elisabeth 1

14

Klimop

4

Sint-Elisabeth 2

10

Sint-Elisabeth 2 - JOVO

15

Dageraad

22

Gemiddeld verstrijkt een kleine maand tussen de aanvraag en het verslag. 2 Dit gemiddelde zegt echter niet veel: patiënten worden soms aangemeld 9 nog voor ze voldoende gestabiliseerd zijn. Daarom wordt er bij de aan8 vraag van het psychodiagnostisch onderzoek gepeild naar de dringend1 heid van de vraag.

Lente Jericho Meander Meander - NAH De Getijden

1

Betrokken afdelingen (jong)volwassenen- en ouderenzorg

Diagram 4

8 11 9

14 4

2

22

10 15

Sint-Elisabeth 1 Sint-Elisabeth 2 - JOVO Jericho De Getijden

30

Klimop Dageraad Meander

Naam afdeling

Doelgroep

Aantal

Sint-Elisabeth 1

Stemmings-,angst- en persoonlijkheidsstoornissen (kortdurende behandeling)

14

Klimop

Stemmings-, angst- en persoonlijkheidsstoornissen (vervolgbehandeling)

4

Sint-Elisabeth 2

Crisisopname

10

Sint-Elisabeth 2 JOVO

Jongvolwassenen

15

Dageraad

Psychosewerking, kortdurend

22

Sint-Elisabeth 2 Lente Lente Meander - NAH

Rehabilitatie en Psychosewerking (vervolgbehandeling)

2

Jericho

Gerontopsychiatrie

9

Meander

Jongeren en volwassenen met een mentale beperking en psychische problemen

8

Meander - NAH

Niet-Aangeboren hersenletsel

1

De Getijden

Rehabilitatie en herstelondersteuning, dagbehandeling

1

- 25 j - 50 j +

leeftijd

leeftijd onderzochte personen 2013

Een kwart van de aanvragen komt van de afdeling Dageraad (zorgtraject psychose). Samen met de afdeling voor jongvolwassenen JOVO wordt hier verhoudingsgewijs (tot het aantal bedden) veel en vrij systematisch aantal op psychodiagnostisch onderzoek. Het betreft, mede een beroep gedaan 43 differentiaaldiagnostiek een bedoor de leeftijd, een doelgroep bij wie 23 langrijke kwestie is. Voor velen is het13ook een (van de) eerste opname(s). Verder komt een gelijkmatig aantal aanvragen van alle (kortdurende) opnamediensten (Sint-Elisabeth 1 en 2). Op de afdelingen voor vervolgbehandeling zijn de vragen relatief beperkt in aantal.

Leeftijd van de onderzochte personen in 2013 13

23

16 j - 25 j

43

26 j - 50 j

50 +

leeftijd

aantal

16 jaar - 25 jaar

43

26 jaar - 50 jaar

23

50 +

13

Ruim de helft van de onderzoeksvragen betreft mensen tussen de 16 en 25 jaar. Dit grote aantal jongvolwassenen en twintigers valt gemakkelijk te verklaren wanneer men het vorige taartdiagram erbij neemt. Afdelingen Dageraad, JOVO en Sint-Elisabeth 2 hebben immers een vrij jong publiek. Differentiaaldiagnostiek (bijvoorbeeld naar psychose, middelen geïnduceerde psychose, autisme, …) is hier vaak aan de orde.

Tendensen Een opmerkelijke en belangrijke tendens is dat steeds meer patiënten de verslaggeving van het diagnostisch onderzoek wensen in te kijken of een kopie willen hiervan. De wet op de privacy geeft hier trouwens recht toe. Wij vinden dit een positieve ontwikkeling binnen de geestelijke gezondheidszorg die volledig overeenstemt met de empowermentgedachte. Het toont tevens aan dat de geestelijke gezondheidszorg steeds meer evolueert

31

De handleiding en één van de kaarten die worden gebruikt bij het R-PAS-systeem van Hermann Rorschach richting algemene gezondheidszorg, waar het reeds volkomen ingeburgerd is dat de patiënt inlichtingen wil over zijn persoonlijke medische gegevens. Dit betekent wel een cultuurverandering. Voor de diagnostici betekent dit de uitdaging om verslagen te schrijven die enerzijds getuigen van een grondige expertise (met het nodige vakjargon als gevolg) en die anderzijds voldoende toegankelijk zijn voor iedereen die dit verslag in handen krijgt - mits informed consent van de patiënt (patiënt zelf, familie, …).

Ook binnen het projectief materiaal, zien we een evolutie naar een meer wetenschappelijke benadering van de instrumenten. Bijvoorbeeld het vernieuwde, internationaal gebruikte en gevalideerde, R-PASsysteem bij de Rorschach. Om dit te mogen hanteren, volgden de twee psychodiagnostici een specifieke opleiding. Twee studiedagen die in het voorjaar 2014 georganiseerd wordt door de psychodiagnostische dienst, willen hieraan een inhoudelijk waardevol vervolg breien.

Een andere belangrijke tendens binnen de psychodiagnostiek is de toenemende digitalisering. Dit houdt een enorme tijdswinst in voor het scoren van vragenlijsten, maar het blijft slechts één aspect binnen het psychodiagnostisch proces. De analyse, synthese en integratie van de onderzoeksbevindingen blijven voor rekening van de psychodiagnosticus.

Onze diagnostici, die doorheen de jaren steeds gespecialiseerder worden in de psychische problematieken die PC Caritas tot zijn doelgroepen rekent, zitten momenteel aan hun maximumcapaciteit qua aanvragen en verwerkingen. Het vormt dus een aandachtspunt en uitdaging voor het beleid om het vermoedelijk nog stijgende aantal aanvragen te ondervangen.

32

Sociale dienst Van ontslagmanagement naar case management Sinds 1998 participeerden wij in het overheidsproject “Ontslagmanagement”. Iedereen heeft nood aan een goede ontslagvoorbereiding maar voor sommigen is meer nodig. Van bij opname wordt interdisciplinair en samen met mantelzorgers en externe hulpverleners gewerkt aan een gefaseerde en gestructureerde ontslagvoorbereiding voor patiënten met een complexe en/of continuïteitsproblematiek. Er wordt een geïndividualiseerd zorgpakket ontwikkeld en de coördinatie gebeurt door een ontslagmanager. Deze rol werd opgenomen door de maatschappelijk werker die zo een brugfunctie vervult tussen de verschillende partners (intern en extern) en beschikbaar is ook na de opname tot de opvolging voor de cliënt verzekerd was. Visieteksten, opvolging van ontslagvoorbereiding… het is een permanent aandachtspunt in alle geledingen van het ziekenhuis. Doel is en blijft: vertrekkend vanuit de vraag van de patiënt een passend antwoord bieden met oog voor continuïteit van zorg, structurele samenwerking met verschillende partners uitbouwen en fundamenteel herval van ‘hoog risico’ patiënten vermijden. In 2013 werd dit project stopgezet. Sinds de komst van artikel 107 en de geïntensifieerde structurele regionale samenwerking evolueren we van ‘organisatiedenken’ naar ‘netwerkdenken’. Dit betekent een verandering van perspectief. Immers sinds de opstart van de mobiele teams en de participatie van heel wat eerste lijnsorganisaties in het traject van de cliënt zullen zij

de continuïteit van zorg voor hun cliënt kunnen opvolgen, ongeacht waar deze verblijft. De case manager kan dus zowel een interne of een externe figuur zijn. Ontslag-voorbereiding en ontslagmanagement: het is teamwerk over de grenzen van het ziekenhuis heen met de cliënt als regisseur. Dit noopt ons meer dan ooit tot goede samenwerkingsafspraken en afstemming op micro-, meso- en macroniveau alsook snelle en efficiënte zorgcommunicatie tussen de verschillende partners. De intrede van ervaringsdeskundigen, het overleggen met partners uit vele geledingen van welzijnswerk, de samenwerking binnen het Gentse Pakt, het ontwikkelen van crisisplannen, het samenwerken in fact teams zoals zorgoverleg, AZIS, e.a.,… het zijn maar enkele voorbeelden van de vernieuwing die dag na dag vorm krijgt.

33

Het wordt dus een ‘en-en’ verhaal waarbij het engagement van velen in deze vernieuwingsbeweging hand in hand gaat met de jarenlange ervaringen vanuit ontslagmanagement en de bewogenheid van de teams om de gepaste zorg en nazorg samen met patiënt en zijn omgeving als traject te ontwikkelen.

Vrijwilligerswerking Tijdens de week van de vrijwilliger (tweede week van maart) nodigen we naar jaarlijkse gewoonte onze vrijwilligers uit voor een namiddaguitstap en een etentje. Woensdag 6 maart trokken we op hun voorstel naar de bowling in Sint-Martens-Latem. In een gezonde competitiegeest werd eens op een andere manier met elkaar kennis gemaakt. ’s Avonds werd bij een lekkere maaltijd nagenoten in de zelfbediening van Caritas. We namen ook afscheid van 2 vrijwilligers van het eerste uur: Lucie De Dobbelaere en Jeanine Crommelinck. Ook Huguette Decoo, die gans haar loopbaan in Caritas werkte en nu nog altijd als vrijwilliger actief is op de afdeling Vlonder, werd gehuldigd.

Onze vrijwilligers zijn een welkome steun en dragen ‘in zorg verbonden’ bij aan onze werking.

Lucie De Dobbelaere en Jeanine Crommelinck met Jan Steel, Marc Van Ooteghem en Veerle De Graeve.

34

6. KWALITEITSBELEID In 2013 lag het accent op ziekenhuisniveau vooral op de strategische heroriëntatie en dit binnen een aangepaste overlegcyclus. Daarnaast liepen verschillende kwaliteitsinitiatieven. Hierbij lag de focus vooral op twee grote centrale projecten: de rol van leidinggevenden binnen de organisatiekanteling en de patiënt- en personeelsveiligheid. Kleinere projecten werden aangestuurd door specifieke werkgroepen.

Leidinggevenden maken samen het verschil In het kader van de organisatiekanteling liep een meerjarig ondersteuningstraject voor de leidinggevenden: ‘‘Leidinggevenden maken samen het verschil’. Hiermee willen we ze ondersteunen in een krachtig coachend en verbindend leiderschap. Dit project werd tot midden 2013 mee gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds (ESF). We realiseerden in 2013 verschillende doelstellingen:

Initiatie van de teamleerbox op 26 februari.

35

• De ingebruikname van de teamleerbox: een praktische en gevarieerde set van feedbackinstrumenten om direct met feedback aan de slag te gaan binnen elk team. Per team een ambassadeur aangesteld en voor hen een box en ondersteuning voorzien. De teamleerbox wordt in 2014 ook gelanceerd in ons TABOR-netwerk. • Integratie van onze engagementverklaring ‘Leiderschap in verbondenheid’, ondermeer met een inspirerende personeelsavond met improvisatietheater.

Het improvisatietheater vond plaats in de kapel.

36

• Gerichte vormingssessies voor leidinggevenden. • Verdere afstemming tussen het zorgdepartement en de ondersteunende diensten. Een dialoog tussen de leidinggevenden resulteerde in concrete verbeterprojecten rond bestellingen en ICT. Uit de eindevaluatie bij de leidinggevenden blijkt dat de streefwaarden voor de meeste doelen ondertussen bijna of volledig zijn behaald. Waar dit nog niet het geval is werden afspraken gemaakt om dit verder aan te pakken. In 2014 wordt dit project met eigen middelen vervolgd.

Patiënt- en personeelsveiligheid Sinds 2007 tekent het centrum jaarlijks in op het project “Kwaliteit en patiëntveiligheid” van de Federale Overheid. In 2013 startte hierin een tweede meerjarenplan. Dit beoogt strategische doelen tegen 2017 in het kwaliteits-en patiëntveiligheidsbeleid van de instelling, waarbinnen alle betrokkenen hun verantwoordelijkheid opnemen, inclusief de patiënt en zijn familie. Per thema worden verwachtingen geformuleerd die ziekenhuizen in de loop van de komende jaren dienen te concretiseren en te rapporteren. We werken rond volgende prioriteiten:

1. Hoogrisicomedicatie Dit is medicatie waarbij er sprake is van een verhoogd risico op het veroorzaken van ernstige tot zeer ernstige schade bij de patiënt bij verkeerdelijk gebruik, bijvoorbeeld: anticoagulantia en insuline. We evalueerden ons beleid via de vragenlijst van de FOD-volksgezondheid en weerhielden drie werkpunten. Die worden vanaf 2014 in acties omgezet en uitgevoerd via een werkgroep.

en fixatiemaatregelen. Ook hiervoor evalueerden we ons beleid via de vragenlijst van de FOD-volksgezondheid en weerhielen enkele werkpunten. Die worden vanaf 2014 in een acties omgezet en uitgevoerd. In 2013 werkten we ook verder rond het afzonderingsproces via vorming, uitgebreide registratie, indicatoren, incidentanalyse en structurele aanpassingen. Eind 2013 zijn we, na een proefperiode, gestart met een bevraging naar de beleving bij patiënten na een afzondering.

3. Transmurale zorg Dit zijn samenwerkingsvormen rondom de patiënt tussen het centrum en externe zorgpartners. In 2013 werkten wij de acties af van ons eerste gerapporteer-

2. Vrijheidsbeperkende maatregelen Dit zijn maatregelen op het vlak van bijvoorbeeld dwangbehandeling, medicatie onder dwang, verplicht geldbeheer, uitgang- en bezoekregeling, afzondering Op 22 oktober 2013 vond voor de personeelsleden van “De Getijden” een vormingsdag rond agressiehantering plaats.

37

de samenwerking: een gemeenschappelijke intakecel met De Steiger (PC Dr. Ghislain) voor volwassen verstandelijk gehandicapten met een psychiatrische problematiek. Naast deze prioriteiten ontwikkelden wij ons incidentmeldsysteem verder op het vlak van de registratie, analyse, opvolging en rapportering. Op basis hiervan gebeurden verbeteracties op meerdere afdelingen.

Andere kwaliteitsinitiatieven Binnen de doelgroep volwassenzorg werd door een werkgroep het opnameproces herwerkt en gecentraliseerd bij één opnameverantwoordelijke. Dit wordt in het voorjaar van 2014 effectief. Andere werkgroepen bogen zich bijvoorbeeld over herstelgerichte zorg en arbeidsduur. In het elektronisch patiëntendossier werden nieuwe afspraken van kracht, onder meer rond externe correspondentie, risicotaxatie, incidentmeldingen en teamverslaggeving. Invoering van een elektronisch somatisch dossier werd uitgetest voor implementatie vanaf 2014. Zowel het papieren- als het elektronisch dossier werden ge-audit en we deden een steekproef naar medicatiefouten. Dit leidde tot gerichte acties. De continue meting van cliënttevredenheid bij ontslag op een opname en/of behandelafdeling liep ook in 2013 door. 239 van de 251 ontvangen vragenlijsten werden verwerkt en geven een algemene tevredenheidscore van 7,7 op 10. Op twee verblijfsafdelingen werd een vragenlijst afgenomen bij een steekproef van aanwezige cliënten. Op basis hiervan werden verbeteracties opgezet.

38

In de voorbije jaren hielden wij gerichte bevragingen bij medewerkers in het kader van specifieke projecten, zoals de veiligheidscultuur en leiderschap. Om een zicht te krijgen op het engagement van alle medewerkers werd beslist om dit ziekenhuisbreed te bevragen. Na verkenning is dit uiteindelijk extern uitbesteed aan Bing-research, een organisatie met expertise terzake. Het onderzoek zelf gaat door in het voorjaar 2014. Ons ziekenhuis participeert aan het Vlaams Indicatoren Project Geestelijke Gezondheidszorg. In navolging van de algemene ziekenhuizen wordt hierin een eigen indicatorenset ontwikkelend, waarmee onze sector transparant over de kwaliteit kan communiceren naar de maatschappij. Het is een uniek samenwerkingsverband tussen alle GGZ-actoren, patiëntenplatform, Zorgnet Vlaanderen, ICURO (koepel van Vlaamse ziekenhuizen met publieke partners) en de Vlaamse overheid. In 2013 lag het accent op de ontwikkeling van de set door werkgroepen die elk op een specifiek domein werkten. Tot slot evalueren wij ons beleid ook op basis van gegevens van andere instellingen. Daarom participeren wij aan een benchmarkgroep van 12 Vlaamse psychiatrische ziekenhuizen. Zo wisselden wij in 2013 bijvoorbeeld cijfers uit rond afzonderingen, arbeidsongevallen, ziekteverzuim en de Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG). Ook met enkele Oost-Vlaamse psychiatrische ziekenhuizen loopt een benchmarkproject.

7. MIDDELENBELEID Personeelsbeleid Arbeidsduurregeling Het voorbije jaar boog de werkgroep arbeidsduur zich over de complexiteit, spanningsvelden en bouwstenen om een toekomstgericht arbeidsduurbeleid uit te bouwen. Op de ondernemingsraad werd een duidelijke visie bepaald en concrete afspraken vastgelegd: In PC Caritas willen we een arbeidsorganisatie zijn, die is afgestemd op: • De opdracht:  het zorgproces en de zorgvragen • De medewerker: streven naar boeiende en haalbare jobs, balans werk - privé, veiligheid en gezondheid. • Regelruimte voor teams en medewerkers:  de gekantelde organisatie • Arbeidswetgeving:  we werken binnen het wettelijk kader Een aantal afspraken werden opnieuw opgefrist (planning AV-dagen, planning verlof, werken met variabele uurroosters,…), een aantal afspraken werden gewijzigd (pauzeregeling, afspraken rond compensatiedagen,…). Deze nieuwe regeling is te consulteren in het aangepast arbeidsreglement.    

39

Attentiebeleid medewerkers

boven: “in de vitrine”, ombudsman en De Keiberg rechtsboven: Caritasquiz onder: personeelsfeest

40

Vorming Agressiehantering Het project: ‘Omgaan met en preventie van agressie’ gesubsidieerd door het sociaal fonds voor de privéziekenhuizen is afgelopen in september 2013. De halfjaarlijkse herhalingssessies voor de diensten uit de residentiële zorg en de driedaagse trainingen voor nieuwe medewerkers worden evenwel verdergezet.

terugkomdagen trainers, vorming vrijheid beperkende en vrijheid berovende maatregelen en opleidingen tot fixatiecoach. Naar jaarlijkse gewoonte werd voor de studenten van het laatste jaar bachelor psychiatrische verpleegkunde uit De Hogeschool Gent en de Arteveldehogeschool een gastcollege gebracht rond de visie agressie. Voor de opleiding ‘Permanente vorming Forensische Gedragswetenschappen’ georganiseerd door de Universiteit Gent, Hogeschool Gent en de Arteveldehogeschool werd een gelijkaardig pakket aangeboden. In 2013 werd door de hogeschool KHLIM te Hasselt de eerste keer een driedaagse nascholing rond agressiehantering georganiseerd. Dit aanbod, door ons verzorgd, kende danig succes dat er nadien gekozen werd voor een permanent jaarlijks aanbod.

Gebouwen en infrastructuur

Ergonomie In het najaar 2013 werd bij het sociaal fonds voor de privéziekenhuizen een nieuw dossier ingediend en goedgekeurd voor de subsidiëring van de vormingen ‘ergonomie’ voor de periode 2014-2015.

Extern 59 voorzieningen deden een beroep op diverse vormingen rond agressiehantering, trainersopleidingen,

41

Eind december 2012 startte de ingrijpende verbouwing van het onthaal. Sinds mei kunnen onze onthaalmedewerkers in een vernieuwde ruimte optimaal aan de slag.

toch ook veel verschillen. Het was een boeiend en leerrijk moment waarin we merkten dat uitwisseling van ervaringen zinvol is. Een vervolg hierop zou dan ook verrijkend zijn. Het tweede deel van de vergadering had als thema ecologisch en verantwoord schoonmaken. We streven ernaar dat de 5 basisproducten die we dagelijks gebruiken ecologisch zijn, minder agressief en goed zijn voor het milieu, De producten die we gebruiken zijn volledig biologisch afbreekbaar, geven een goed resultaat en zijn ook aangenaam om mee te werken.

Milieu en veiligheid Arbeidsongevallen

Huishoudelijke dienst Donderdag 21 november kwamen alle medewerkers van het onderhoud samen. Eén van de thema’s die dag was uitwisseling van werkervaring in de schoonmaak. Drie poetsvrouwen en de verantwoordelijke schoonmaak van het PZ Dr. Guislain kwamen hiervoor langs. Met een groepswerk en vraagstelling werden de knelpunten, gelijkenissen en verschillen besproken. Er werden 4 groepen gemaakt, namelijk: kinderpsychiatrie, ouderenafdeling, opnamedienst en psychoseafdeling. Deze vier afdelingen bestaan ook in het PC Dr. Guislain. Er waren veel gelijkenissen maar

42

In totaal waren er in 2013 dubbel zoveel arbeidsongevallen als in 2012 (64 tot 32). Het totaal aantal verloren kalenderdagen was beduidend hoger dan in 2012 (714 dagen t.o.v. 279 verloren kalenderdagen in 2012). Het hoog aantal verloren kalenderdagen is enerzijds een gevolg van het aantal ongevallen, maar veeleer van de ernst van de ongevallen. Zo zijn er een 5-tal ongevallen die verantwoordelijk zijn voor 447 van de 714 verloren kalenderdagen. Het aandeel van de agressieongevallen blijft hoog. Net als de voorbije jaren is ongeveer 1 arbeidsongeval op 3 een gevolg van agressie. Deze zijn verantwoordelijk voor 351 verloren kalenderdagen. Ook het aantal arbeidsongevallen op de weg van en naar het werk is beduidend hoger dan de vorige jaren. In totaal noteerden we 12 arbeidsongevallen op

de weg van en naar het werk met een totaal aantal verloren kalenderdagen van 74.

Beeldvorming en public relations

Tijdens de Tabor thuisdag op zondag 17 november participeerden we met een sessie creatieve therapie. Bezoekers konden samen met tv-maker Lieven Scheire hieraan deelnemen. Naast de verschillende tentoonstellingen met eigen werk in Transept werd Christine Ibled (De Wadi) geselecteerd voor de tentoonstelling PSYCART in Brussel. Christine overhandigde aan Prinses Claire één van haar werkjes. De prinses nam ruim de tijd om met Christine een babbeltje te slaan. In juni hadden we de theaterproductie Silo. Dit sociaal-artistiek theaterproject werd opgevoerd op 14, 15 en 16 juni in Studio M te Melle en op 22 en 23 juni in De Expeditie (Dok Noord) te Gent telkens voor uitverkochte zalen (zie ook bij De Getijden). In december kon men in Transept en in de tuinen van ons centrum kennismaken met het beeldend werk van kunstenaar Guy Timmerman uit Melle.

43

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

123 133 125 129 145 142 148 142 123 171 152 151 155 167

8. 2013 IN CIJFERS

339 346 368 364 346 403 309 296 334 381 380 456 420 442

51 62 61 51 41 49 37 40 61 49 42 39 41 56

513 541 554 544 532 594 494 478 518 601 574 646 616 665

Cijfergegevens voor het psychiatrisch ziekenhuis Evolutie van het aantal opnames 2000-2013

700 600 513

541

554

532

494

500 400

368

601

594 544

364

346

346

123

133

125

129

145

100 51

62

61

51

41

309

296

142

148

142

49

37

40

300

0

574

665 616

518 456

403

339

200

478

646

420

442

381

380

171

152

151

155

167

49

42

39

41

56

334

123 61

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0-18 jaar

19-64 jaar

> 64

totaal

In de cijfers is onze forensische K-dienst De Branding niet opgenomen omwille van het huidige projectstatuut. Na een daling in 2012 steeg het aantal opnames in ons psychiatrisch ziekenhuis in 2013 opnieuw en dit naar een nieuw maximum: 665. De stijging situeert zich in alle 3 de leeftijdsgroepen. Het betreft hier in totaal 590 verschillende patiënten, de meerderheid vrouwen: 57%. De gemiddelde leeftijd bij opname was 35 jaar. De jongste patiënt was 8 jaar, de oudste 90 jaar.

44

-19 jaar Stemmingsstoornissen Schizofrenie en andere psychotische stoornissen Aanpassingsstoornissen Kind & Adolescentiestoornissen

19-64 jaar

+ 64 jaar

29

109

17

18

68

30

10

96

3

71

38

0

16 0 Angststoornissen 57% van de opnames betreft een eerste 18 opname in het ziekenhuis. 1 31 Persoonlijkheidsstoornissen We registreerden 682 ontslagen, het betrof 597 verschillende patiënten.2

29% was binnen de maand ontslagen, 53% maanden en 77%1 0 binnen drie 32 Middelenstoornissen binnen de zes maanden na opname. 9% van de opnames duurde langer dan een jaar.

Meest frequente hoofddiagnose bij opname 29

Stemmingsstoornissen

109

18

Schizofrenie en andere psychotische stoornissen

68

10

Aanpassingsstoornissen

30 96

Kind & Adolescentiestoornissen

0

Angststoornissen

0

Persoonlijkheidsstoornissen

1

31

2

Middelenstoornissen

0

32

1

0

17

3

71 18

38

16

20 -19 jaar

40

60

80 19-64 jaar

100

120 + 64 jaar

140

Bij opname komen ‘Stemmingsstoornissen’ (23%) en ‘Aanpassingsstoornissen’ (17%) het vaakst voor, gevolgd door ‘Schizofrenie en andere psychotische stoornissen’ (16%). De doelgroep volwassenen (19-64 jaar) is hierin steeds uitgesproken vertegenwoordigd. De groep ‘Kind- en adolescentiestoornissen’ vertegenwoordigt eveneens 16% van de opnames, maar situeert zich vooral in de groep van -19 jarigen. Dit wordt gevolgd door de groepen ‘Angst-’, ‘Middelen-’ en ‘Persoonlijkheidsstoornissen’ (5%).

45

Cijfergegevens op doelgroepenniveau

verblijfsduur bij ontslag: kinderen en jongeren

Kinderen en jongeren 167 van de patiënten waren bij opname jonger dan 19 jaar. Dit is 25% van het totaal aantal opnames. De gemiddelde leeftijd binnen deze leeftijdsgroep was 15 jaar. 55% waren jongens. Er werden vooral “Kind/ adolescentiestoornissen” als hoofddiagnose geregistreerd: voornamelijk Gedragsstoornissen’ en ‘Pervasieve ontwikkelingsstoornissen’.

10%

20%

30%

29-90 dagen

29,6%

43%

7-12 maanden 10,7% >1 jaar 1,9% 0%

40%

8%

15%

23%

30%

50%

In 2013 registreerden we 159 ontslagen in deze doelgroep. 31% ging binnen de maand op ontslag en 58% verliet het ziekenhuis binnen drie maanden. 3 opnames duurden langer dan één jaar.

46

24,5%

3-6 maanden

Kind & Adolescentiestoornissen

0%

5,0% 8-28 dagen

26,4%

Meest frequente hoofddiagnose bij opname bij kinderen

wassenen ouderen Stemmingsstoornissen 0,2% 0,0% 17% 3,8% 0,0% 6,6% 1,8% Angststoornissen 17,1% 25,5% 11% 23,3% 30,9% Aanpassingsstoornissen 21,6% 20,0% 15,6% 10,9% 11% 11,7% 10,9% en andere psychotische stoornissen Schizofrenie 100% 100% 6%

<1 dag 0% 1-3 dagen 1,9% 4-7 dagen

<1 dag 0,2% 1-3 dagen 3,8% 4-7 dagen 6,6% 8-28 dagen 17,1% 29-90 dagen 23,3%

17,1% 23,3% 21,6% 15,6% 11,7% 100%

0%

Aanpassingsstoornissen 25,5% 30,9% 11%

8%

15%

23%

30%

20,0%

Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 10,9% 6% 10,9% 100%

0%

10%

20%

30%

40%

50% verblijfsduur bij ontslag: volwassenen

Volwassenen 442 van de 665 opnames of 67 % van het totaal aantal gebeurde in de leeftijdsgroep tussen 19 en 64 jaar. De gemiddelde leeftijd bij opname binnen deze groep was 38 jaar. 58% waren vrouwen. Het betreft vooral ‘Stemmingsstoornissen’ (25%), ‘Psychotische stoornissen’ (22%) en ‘Aanpassingsstoornissen’ (15%). Meest frequente hoofddiagnose bij opname volwassenen.

<1 dag 0,2% 1-3 dagen 3,8% 4-7 dagen 6,6% 8-28 dagen 17,1% 29-90 dagen 23,3%

Schizofrenie en andere psychotische stoornissen

3-6 maanden

25%

21,6%

Stemmingsstoornissen

7-12 maanden

22%

15,6% >1 jaar

Aanpassingsstoornissen

11,7%

15% Kind & Adolescentiestoornissen 9%

0%

8%

15%

23%

30%

Persoonlijkheidsstoornissen 7% 0%

8%

15%

23%

30%

In 2013 registreerden we 468 ontslagen in deze doelgroep. 28% van de opgenomen patiënten verliet binnen de maand het ziekenhuis en de 51% binnen de drie maanden. Anderzijds gebeurde 12% van de ontslagen pas na een verblijf langer dan één jaar.

<1 dag 0% 1-3 dagen 0% 4-7 dagen 1,8% 8-28 dagen 29-90 dagen 54%

Stemmingsstoornissen

47

25,5%

Aanpassingsstoornissen 3-6 maanden

30,9%

Aanpassingsstoornissen 15%

0%

8%

15%

23%

30%

Kind & Adolescentiestoornissen 9% Persoonlijkheidsstoornissen 7% 0% Ouderen 8%

15%

23%

30%

Verblijfsduur bij onstlag ouderen

56 van de 665 opnames of 8 % gebeurde in de leeftijdsgroep +64 jaar. De gemiddelde leeftijd bij opname binnen deze groep was 76 jaar en 80% waren vrouwen. Het betreft vooral ‘Aanpassingsstoornissen’ (54%) en ‘Stemmingsstoornissen’ (30%). meest frequente hoofddiagnose bij opname ouderen

<1 dag 0% 1-3 dagen 0% 4-7 dagen 1,8% 8-28 dagen 25,5%

Aanpassingsstoornissen 54% Stemmingsstoornissen

29-90 dagen 30,9% 3-6 maanden

30%

20,0%

Dementie en andere congitieve stoornissen 5%

7-12 maanden

Middelenstoornissen 4%

>1 jaar

0%

13%

10,9% 10,9%

25%

38%

50%

In 2013 registreerden we 55 ontslagen in deze doelgroep. 27% van de opgenomen patiënten verliet binnen de maand het ziekenhuis. 58% verliet het ziekenhuis binnen de drie maanden. 11% van de ontslagen gebeurde pas na een verblijf langer dan één jaar.

48

0%

10%

20%

30%

40%

Cijfers voor het Psychiatrisch verzorgingstehuis In 2013 werden 9 nieuwe bewoners opgenomen. 15 bewoners werden definitief uit ons PVT ontslagen: 6 bewoners gingen naar een RVT, 4 maar een ander PVT en 2 naar een algemeen ziekenhuis. 3 bewoners overleden in ons centrum. Op 31 december 2013 verbleven 62 bewoners in het PVT, waarvan 9 mannen. 56 bedden hebben een blijvend statuut. De PVT-bewoner was op dat moment gemiddeld 66 jaar, maar het leeftijdsprofiel is duidelijk gespreid: de jongste bewoner is 27 jaar, de oudste 101 jaar. 45% is jonger dan 65 jaar en 11% is 80 jaar of ouder. Drie bewoners zijn ouder dan 90 jaar, waarvan dit jaar ook een 101-jarige. 18%

18% %

2% 0% 3% 10% 16% 15% 18% 15% 11% 3% 3% 5% 100%

cum% 2% 5% 15% 31% 45% 63% 77% 89% 92% 95% 100%

16%

16%

15%

15%

14% 11%

12% 10%

10% 8% 6%

5% 3%

4% 2% 0%

3%

3%

2% 0% 25-29 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 ≥90 leeftijd

49

Psychiatrisch Centrum Caritas Caritasstraat 76, 9090 Melle tel. 09 252 16 45, fax 09 252 24 61 [email protected], www.pccaritas.be ondernemingsnummer 0861 314 369

PVT De Wadi Poelstraat 39a, 9820 Merelbeke tel. 09 210 52 00, fax 09 210 53 00 [email protected]

Arbeidscentrum De Keiberg Hundelgemsesteenweg 270, 9820 Merelbeke tel. 09 210 47 70, fax 09 210 47 78 [email protected]

Activiteitencentrum De Klik Hundelgemsesteenweg 270, 9820 Merelbeke tel. 09 210 47 76

vzw Psychiatrisch Centrum Caritas is lid van WGO-groep Tabor. De groep Tabor is gegroeid uit de Zusters van Liefde van J.M., Noordprovincie, en staat voor Waardegericht Ondernemen in Welzijn, Gezondheidszorg en Onderwijs. redactie en samenstelling: Johan Demets foto’s: Johan Demets en Henk Van den Fonteyne vormgeving: Henk Van den Fonteyne verantwoordelijke uitgever: Herman Roose, Caritasstraat 76, 9090 Melle