Watervogeltellingen in Fryslân

Watervogeltellingen in Fryslân provinciale nieuwsbrief maandelijkse tellingen ganzen + zwanen en watervogels seizoen 2012/2013 nr 5. Januari 2013 Beste tellers,

4 januari 2013

Vanzelfsprekend allereerst een gelukkig en gezond 2013 en dat we van heel veel vogels in het Friese mogen genieten. In december moesten we het allen met minder doen. Het korte wintertje halverwege de maand met sneeuw en ijs zorgde voor wegtrek van ganzen en eenden. Hoewel het er minder waren dan de voorgaande jaren, bleven er nog redelijk wat Grote Zilverreigers hangen, zodat de meeste slaapplaatstellers toch nog wat leuke groepjes op de slaapplaatsen tegenkwamen. Over dat alles in deze nieuwsbrief kort wat resultaten. In januari staat de 47 e Midwintertelling op het programma. Niet alleen wordt dan de hele provincie, incl. de hele Waddenzee weer op watervogels geteld, ook vindt de internationale slaapplaatstelling van Aalscholvers plaats. Tellen geblazen...

Aalscholvers op een eilandje in De Leijen, 16 november 2012

A ALSCHOLVERS OP SLAAPPLAATSEN Op 12 januari staat weer een internationale slaapplaatstelling van Aalscholvers op het programma. Deze worden in Fryslân al zo’n 10 jaar georganiseerd door de FFF-Slaapplaatsentelgroep. Ook in september werden bijna alle slaapplaatsen in onze provincie geteld. Dat leverde toen opvallend weinig Aalscholvers op in vergelijking met de eenzelfde telling tien jaar eerder (tabel 1). Er werden ruim 9000 minder geteld. Enkele slaapplaatsen bestaan niet meer. Aan de Idzegaasterpoel werden de slaapbomen gekapt en rond de hoog-

foto: Nynke Venema

spanningsmasten ten zuiden van Franeker is een weg en bebouwing gekomen. Nieuwe slaapplaatsen zijn er ook, zoals in het gebied van de Oudegaasterbrekken, en in november werd ook een klein slaapplaatsje ontdekt aan de Hissemar bij Abbegea. Vorig jaar telden we in januari ruim 3500 Aalscholvers op slaapplaatsen in het Friese binnenland, waarvan bijna de helft bij het Woudagemaal te Lemmer. Maar eens kijken of we dat aantal 12 januari as. opnieuw halen.

Tabel 1. Aalscholvers op binnenlandse slaapplaatsen in Fryslân in september 2003 en 2012. 2003 2012 Lauwersmeer 108 Alde Feanen Zijlsterrak, Ritsumazijl - De Deelen Zandwinput Hurdegaryp 5 - It Easterskar Bergumermeer 16 Brandemeer De Leijen 106 154 Lendevallei Het Vliet, Blauwhuister Poelen 21 Rottige Meente Oudegaasterbrekken 44 Cornerwerderzand Leiepoel, W itte en Zwarte Brekken 26 0 Makkumer Noardwaard Jentjemeer, Sneekermeer 26 Makkumer Súdwaard Idzegaasterpoel 52 0 W arkumerbûtenwaard-Noord Gravepoeltje, Langweerderwielen 48 23 W arkumerbûtenwaard-Zuid Botmar, Akkrum 44 Bocht fan Molkwar Spekland, Sneekermeer 46 51 Mokkebank Tjeukemeer 18 45 Lemsterhoek De Zuiderpolder, Franeker 62 0 Steile Bank Jelsumervaart, Leeuwarden 6 - W oudagemaal, Lemmer Ottema-W iersmareservaat 32 Prikkedam, Makkinga

2003 217 396 5 55 407 180 21 380 690 365 103 73 9250 -

2012 59 284 111 0 15 73 740 0 14 620 99 180 32 0 401 59 18

G ROTE ZILVERREIGERS OP SLAAPPLAATSEN In het weekend van 22 december jl. werd de tweede slaapplaatstelling van Grote Zilverreigers van dit seizoen uitgevoerd. Zoals mocht worden verwacht, met de winterse omstandigheden voorafgaande aan de telling, werd er geen recordaantal voor december vastgesteld. Het totaal komt uit op 212 Grote Zilverreigers, met De Staten bij Uitwellingerga als grootste slaapplaats ditmaal. Tijdens decembertelling in 2008 en 2011 troffen

we op de Friese slaapplaatsen meer Grote Zilverreigers aan, respectievelijk 335 en 450. In de loop van november werd een nieuw slaapplaatsje ontdekt op het fabrieksterrein van Douwe Egberts te Joure. Vooral tijdens vorstperioden kan dit een interessante plek zijn, omdat door het koelwater het open water op het terrein niet bevriest. De derde en laatste slaapplaatstelling staat gepland voor zaterdag 23 februari as.

Tabel 2. Grote Zilverreigers op slaapplaatsen in Fryslân in december 2012. okt dec Lauwersmeer 78 5 Sneekermeer-Noord W ide Mar 0 19 Sneekermeer-Zuid W iersylsterrak 0 6 De Staten, W Z Brekken Makkumer Súdwaard 37 4 Oudhof, W Z Brekken W arkumerwaard Gaastwad 0 0 Blauwhuister Poelen Bergumermeer-Noord 0 0 It Easterskar De Leijen 4 10 It Swin Ottema-W iersmareservaat 14 7 Eendenkooi Bakhuizen Alde Feanen 57 25 W yldemerk It Eilân 10 5 Groote Brekken De Deelen 60 22 Brandemeer Joure, Douwe Egberts 1 Rottige Meente

ZWANEN EN GANZEN IN F RYSLÂN IN DECEMBER Het aantal Knobbelzwanen lag in december hoger dan in november (tabel 3). Het voorlopige aantal gaat ruim over de 2200. Mooie aantallen werden gezien langs de IJsselmeerkust ter hoogte van Mirns (325) en Gaast (187). In het binnenland werden de grootste concentraties aangetroffen in en rond De Deelen (207) en rond Tzum (171). De 146 Kleine Zwanen zijn exclusief die op het Lauwersmeer. Hiervan werden maar liefst 105 vastgesteld in de omgeving van de Warkumerwaard. Van Wilde Zwanen werden her en der paartjes of kleine groepjes gezien. De grootste groep betrof 28 individuen bij de Makkumer Súdwaard. Het aantal Toendrarietganzen had ik in verband met de kou wat hoger verwacht. Van de 4249 ‘toendra’s’ werden er 3179 geteld in de omgeving van Fochteloo. In de akkers langs de Friese Waddenkust werden 1000 geteld. Kleine Rietganzen waren mondjesmaat vertegenwoordigd met ruim 4500, waarvan de helft ten noorden van de kronkelende Hissedijk, nabij Blauwhuis en Abbegea. Vermoedelijk zorgde het besneeuwd raken van de pleisterplaatsen en het dichtvriezen van de slaapplaatsen ervoor dat veel Kolganzen uitweken. We telden in december bijna 102.000 Blesguozzen, nog niet de helft van het aantal in november. Redelijke concentraties werden gevonden in de polders tussen Sneekermeer en Witte en Zwarte Brekken (15.395) en in de omgeving van het Ottema-Wiersmareservaat (13.695). Speciale vermelding verdient ook het “oostelijke rivierengebied van Fryslân”, ofwel omgeving Linde- en Tjongervallei

okt 0 2 35 8 22 6 14 0 10 71 31

dec 2 1 29 0 0 19 0 10 0 3 23 21

ten oosten van Wolvega (10.586). Ook het aantal Grauwe Ganzen nam iets af. Vanzelfsprekend vertoeft een belangrijk deel van onze eigen broedvogels in Spanje. In eigen provincie valt opnieuw op dat het rond het Ottema-Wiersmareservaat kennelijk wemelt van de ‘grauwe gakkers’, want ruim een kwart van het Friese totaal werd hier vastgesteld. Andere plekken met redelijke concentraties waren de polders rond de Witte en Zwarte Brekken (ca. 2500) en de buitendijkse gronden van de Friese Waddenkust (1600). Onvermeld blijft vaak de Soepgans. Daarvan liggen de aantallen steevast tussen de 350 en 500 individuen. In december werden er 463 geteld, met de meeste in de polders tussen de Trynwâlden en Veenwouden (183) en in de laagvenen rond De Deelen (123). Grote Canadese Ganzen waren in december opvallend talrijker. Vooral de omgeving van de Burgumermar en De Leijen is rijk aan Canadezen (224), maar ook het centrale merengebied (Sneekermeergebied e.o.) en de Rottige Meente herbergen mooie concentraties (resp. 154 en 110). Kleine Canadese Ganzen werden overigens ook gezien, nabij Gerkesklooster (17). In tegenstelling tot de meeste andere ganzen was de Brandgans veel talrijker dan in november. Het voorlopige totaal komt op 275.000, met zware concentraties in het zuidwesten van de provincie. In de weiden rond de Witte en Zwarte Brekken ging het om bijna 56.000 Pauguozzen, rond Warkum om ruim 38.000 en in de uiterste zuidwesthoek bij Warns dik 28.000.

Tabel 3. Voorlopige aantallen zwanen en ganzen op het vasteland van Fryslân (stand 3 jan. 2013). gem. dec. dec. 2012 gem. dec. Knobbelzwaan 3.890 2.239 Grauwe Gans 10.200 Kleine Zwaan 1.095 146 Grote Canadees 220 W ilde Zwaan 195 86 Brandgans 240.400 Toendrarietgans 8.330 4.249 Rotgans 370 Kleine Rietgans 21.300 4.502 Nijlgans 725

dec. 2012 19.239 635 275.374 585 315

N IJSGRJIRRIGE SOORTEN In tabel 4 staat het overzicht met nijskjirrige soorten. Houer rekening mee dat bij het schrijven van de nieuwsbrief nog niet alle gegevens binnen waren, zoals bijv. de Alde Feanen. Het voorlopige aantal van 135

Grote Zilverreigers ligt zoals gebruikelijk lager dan het aantal in dezelfde maand op de slaapplaatsen (212, tabel 2).

Tabel 4. Nijsgrjirrige soorten op het vasteland van Fryslân in december 2012 (stand 3 jan 2013). soort N gebied teller(s) Roerdomp 1 De Deelen Romke Kleefstra Roerdomp 1 Polder Houttoom (incl. eendekooi) Wim ten Klooster Grote Zilverreiger 2 Moddergat - Wierum binnendijks Sieds Boersma Grote Zilverreiger 1 Wierzijlsterrak Sieds Boersma Grote Zilverreiger 3 Holwerder & Blijaerpolder Henk Hiemstra Grote Zilverreiger 1 Ferwerd - Birdaard Henk Hiemstra Grote Zilverreiger 2 Wide Mar Sieds Boersma Grote Zilverreiger 2 Hantumhuizen - Bollingawier Sieds Boersma Grote Zilverreiger 1 Hantumerhoek - Dokkum J.O. Hobma Grote Zilverreiger 2 Oosternijkerk - Lioessens Sieds Boersma & J.O. Hobma Grote Zilverreiger 1 Dokkum - Metslawier J.O. Hobma Grote Zilverreiger 4 Ottema Wiersma reservaat eo Sytze en Sjoerdtje de Groot Grote Zilverreiger 2 Oud Dokkumerdiep-Gerkesklooster Klaas van der Bij Grote Zilverreiger 1 zuid spoorlijn - Suawoude Fleur Grobben Grote Zilverreiger 2 Warga - Wartena - Van Harinxma kanaal Joop de Graaf Grote Zilverreiger 3 Bokkumermeer-Poppenhuizen Jan Kleefstra Grote Zilverreiger 2 De Dulf-Lippenhuisterheide Jan de Boer Grote Zilverreiger 4 Terwispeler grootschar Tjeerd Geertsma Grote Zilverreiger 19 De Deelen e.o. Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 2 Bergumermeer e.o. Arend Timmerman Azn Grote Zilverreiger 1 Suameer - De Tike (west van de Leijen) Romke Kleefstra & Nynke Venema Grote Zilverreiger 2 Noordzijde Leijen Jakob Hanenburg & Arno Paulus Grote Zilverreiger 1 Fluessen zuidoost Abel Jagersma Grote Zilverreiger 1 Terkaplesterpuollen e.o. Sjoerd Bakker, Nico Beemster, J. Merkus Grote Zilverreiger 2 Sneekermeer/Goingarijpsterpoelen Sjoerd Bakker, Nico Beemster, J. Merkus Grote Zilverreiger 4 Polder de Bloksloot Herman Postma Grote Zilverreiger 16 De Staten Sjoerd Bakker, Nico Beemster, J. Merkus Grote Zilverreiger 10 polders rond Witte en Zwarte Brekken Herman Postma Grote Zilverreiger 7 polders rond Koevordermeer Anton Silvius J. Bos Grote Zilverreiger 1 Oudehaske - Heereveen Tjeerd Geertsma Grote Zilverreiger 3 Skarlannen, Easterskar Lydia Barkema-Drost Grote Zilverreiger 2 Polder Houttoom (incl. eendekooi) Wim ten Klooster Grote Zilverreiger 8 Brandemeer e.o. Frens & Heine van Dijk, Siep vd Veen, Dick Peters, Theo Meijer Grote Zilverreiger 18 Rottige Meente e.o. Henk Ruiter Grote Zilverreiger 2 Tjonger-Nijeholtwolde-Lindevallei West Lies Lockhorst-van Overeem Grote Zilverreiger 1 Tjongervallei - Katlijk Ingeborg Meutgeert Grote Zilverreiger 2 Nieuw Weper e.o., Fochteloo Dirk Hiemstra Zwarte Zwaan 2 Polder Het Hantumerleeg Zuid J.O. Hobma Zwarte Zwaan 1 Polder Lemsterhop Thijs de Boer Zwarte Zwaan 4 Mokkebank-Mirnserklif Yde Kuipers Indische Gans 4 Suameer - De Tike (west van de Leijen) Romke Kleefstra & Nynke Venema Sneeuwgans 2 Burgum-Jistrum Arend Timmerman Azn Sneeuwgans 1 Lindevallei-West Lies Lockhorst-van Overeem Roodhalsgans 1 weilanden rond Sandfirden Kornelis Nijboer Casarca 1 Brandemeer e.o. Frens & Heine van Dijk Kraanvogel 1 Het Oogvliet Henk Hiemstra Kraanvogel 1 Oude Bildtpollen Hans Horstmann Klapekster 1 De Deelen Romke Kleefstra

Tel ze! Romke Kleefstra

Extra Soorten Beste tellers,

3 januari 2013

Uiteraard wil ik me allereerst graag aansluiten bij de goede wensen van Romke voor jullie allemaal. Eltsenien in lokkich nijjier, at it heal kin yn sûnens en mei in protte fûgelderswille! Hierna een korte terugblik op de telresultaten van ‘roofvogels’ en van ‘het kleine grut’ van de Extra Soorten. Verder zijn een overzicht van de waargenomen Extra Soorten in december 2012 en een overzicht van de getelde Extra Soorten bij alle december tellingen, vanaf 2003 opgenomen. Stand per 2 januari 2013.

‘F ÛGELDERSWILLE’ IN DECEMBER 2012 …. Marten Sikkema, Meino Zondervan en Seije Schotanus vermeldden bij hun telresultaten: “Mooie roofvogeldag”. Ze zagen in hun buitendijkse telgebied langs de Friese Waddenkust maar liefst vier roofvogelsoorten: een Blauwe Kiekendief, een Ruigpootbuizerd, een Slechtvalk en zowaar ook nog een Smelleken. …. “Prachtige soorten erbij, dat doet je goed”, tekende Klaas van der Bij aan bij het resultaat van zijn tellingen in buitendijks Fryslân. “Een vlak voor me langs schietend Smelleken en een prachtige biddende Ruigpootbuizerd!” …. Ondergetekende en zijn medeteller Eus de Groot zagen tijdens hun telling in Zuidwest-Fryslân op een hek vlakbij de weg langs polder De Samenvoeging bij Koudum een prachtige Sperwer. Het dier bleef lang genoeg zitten om vanuit de ‘mobiele vogelkijkhut’ bewonderd en gefotografeerd te kunnen worden (zie foto). Genieten dus! H ET ‘KLEINE GRUT ’ BIJ DE E XTRA SOORTEN De aantallen Fraters (339) en IJsgorzen (2) in december 2012 waren ongeveer gelijk aan de negenjarige decembergemiddelden voor deze soorten. Dit in tegenstelling tot de waargenomen aantallen Sneeuwgorzen en Strandleeuweriken. Bij de Sneeuwgorzen bleef de teller steken op 43. Het 9-jarig decembergemiddelde is 140. Het aantal Strandleeuweriken was met 47 exemplaren in december 2012 ook fors lager dan het 9-jarig decembergemiddelde (268). Bij beide soorten is in de afgelopen jaren sprake van sterk wisselende aantallen trekkende en overwinterende dieren.

Sperwer bij De Samenvoeging, 15 dec. 2012 (foto: Eus de Groot)

R OOFVOGELS Het totaal van 40 Blauwe Kiekendieven in december 2012 is een derde hoger dan het negenjarig decembergemiddelde (2003 t/m 2011) van deze soort (tabel 5). Alleen in het telweekend in december 2005 (44) en in december 2008 (49) kwamen meer blauwe kieken in de boeken. Het aantal van 11 Ruigpootbuizerds in de afgelopen telmaand is bijna twee keer zoveel dan het negenjarig decembergemiddelde (6), maar wel fors lager dan in december 2011 (18). Vanaf september 2003 zijn nooit meer Smellekens in een telweekend genoteerd dan afgelopen december (7 exemplaren). Het negenjarig decembergemiddelde staat op 4 waargenomen Smellekens. Kennelijk waren er in december in deze contreien nog aardig wat prooidieren voor de Blauwe Kieken, Ruigpootbuizerds en Smellekens. Het in december 2012 getelde aantal Slechtvalken (20) is ongeveer gelijk aan het negenjarig decembergemiddelde (22). Theo Meijer had in polder Oldelamer het genoegen om een Zeearend te kunnen noteren! De enige van het telweekend tot nu toe. Vermoedelijk komen daar nog een paar bij zodra de resultaten van het Lauwersmeer aan de Friese dataset worden toegevoegd.

Sneeuwgorzen op de zuidpier bij Harlingen (foto Willem Goudswaard)

F OTO'S VOOR DE NIEUWSBRIEVEN Vanaf nu kunnen door jullie zelf gemaakte digitale foto's van de vogelsoorten bij de watervogeltelling, inclusief foto's van ganzen, zwanen en Extra Soorten aan Romke Kleefstra worden gemaild. Bij voorkeur foto’s waarop ook iets van de biotoop zichtbaar is. Foto's van maximaal 3 MB. Geschikte foto's worden op enig moment opgenomen in een Nieuwsbrief. Een noflik en succesrijk telweekend toegewenst, Jan Kramer

Tabel 5. Totaalaantallen Extra Soorten tijdens decembertellingen op het vasteland van Fryslân in de periode 2003-2012, in vergelijking tot het negenharig gemiddelde in de periode 2003-2011 (stand 3 jan. 2012). 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2003-2011 Blauwe Kiekendief 23 25 44 25 22 49 23 25 30 40 30 Bruine Kiekendief 4 2 2 0 0 0 1 0 1 1 1 Frater 383 123 30 354 891 382 420 357 455 339 377 Grote Gele Kwik 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 IJsgors 4 0 0 3 2 3 1 2 1 2 2 IJsvogel 1 2 3 1 4 17 6 0 0 0 4 Ruigpootbuizerd 1 9 3 4 5 3 1 7 18 11 6 Slechtvalk 16 18 25 29 25 28 21 12 20 20 22 Smelleken 4 6 3 4 6 4 2 4 2 7 4 Sneeuwgors 428 341 118 76 93 115 23 41 25 43 140 Strandleeuwerik 346 318 167 106 226 80 908 257 3 47 268 Velduil 2 3 0 0 2 1 3 3 1 0 2 Visarend 0 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 Zeearend 0 2 1 0 1 0 0 0 2 1 1 totaal extra soorten 1212 851 397 602 1277 682 1410 709 558 511 855

Tabel 6. Extra Soorten tijdens de tellingen op het vasteland van Fryslân in december 2012 (stand 3 jan. 2012). BLAUWE KIEKENDIEF Sieds Boersma Wierzijlsterrak Epi Mulder Blikfeart Henk Hiemstra Holwerder & Blijaerpolder Sietze de Groot De Lits, Rietveld Klaas van der Bij Dokk.diep-Nwe Zwemmer Jan Kleefstra Sorremorsterpolder-Botmeer Romke Kleefstra De Deelen e.o Arno Paulus De Leijen Yde Kuipers Laaxum - Bakhuizen Jan Kramer, Eus de Groot Polder De Samenvoeging Bert Zijlstra Gouden Bodem Marten Wesselius Sondelerleien - Sondel Sjoerd Bakker,N.Beemster,J.Merkus Galgelân Herman Postma Boornzwaag o.d. Wielen Anton Silvius, J. Bos oostzijde Koevordermeer Frens v.Dijk, Heine v.Dijk Brandemeer/De Hellingen Siep v.d. Veen, Dick Peters Petgaten SBB Oldelamer Henk Ruiter Schoterzijl - Scherpezeel Henk Ruiter Slijkenburg - Spanga - Linde Dirk Hiemstra Nieuw Weper e.o. Dirk Hiemstra Fochteloo - Tachtig Bunder Meinte Engelmoer Paesemerlannen Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Holwerd oost buitendijks Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks Jan de Boer Noorderleeg west bui noord Tjalling Walda, Lucas Hemrica Noorderleegs buitenveld Hans Horstmann Oude Bildtpollen oost bui w Marten Sikkema c.s. * Oude Bildtpollen oost bui o Epi Mulder Koehool - Westhoek bui Epi Mulder Koehool - Voorgronden BRUINE KIEKENDIEF Harry Feenstra Holwerd west buitendijks FRATER Meinte Engelmoer Paesemerlannen Jan de Boer Noorderleeg west bui noord Tjalling Walda, Lucas Hemrica Noorderleegs buitenveld Epi Mulder Koehool - Westhoek bui Jan Tuinhof Westhoek - Zwarte Haan bui IJSGORS Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks RUIGPOOTBUIZERD Jan Kramer Hieslum - Munnkeb.polder Herman Postma Het Volland * Marten Sikkema, Meino Zondervan, Seije Schotanus.

2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 2 1 1 1 1 2 1 3 1 1 4 1 1 1 99 4 101 50 85 2 1 2

VERVOLG RUIGPOOTBUIZERD Klaas van der Bij Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Harry Feenstra Henk Hiemstra, Jaap Feddema Teake Roosjen, Ricus Engelmoer Hans Horstmann Marten Sikkema c.s. * SLECHTVALK Epi Mulder Henk Hiemstra Henk Hiemstra Sieds Boersma Sietze de Groot Sjoerd Bakker,N.Beemster,J.Merkus Sjoerd Bakker,N.Beemster,J.Merkus Herman Postma Henk Ruiter Henk Hiemstra, Jaap Feddema Jan de Boer Teake Roosjen, Ricus Engelmoer Hans Horstmann Hans Horstmann Marten Sikkema c.s. * SMELLEKEN Jan Kramer, Eus de Groot Yde Kuipers Eddie Douwma Klaas van der Bij Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Hans Horstmann Marten Sikkema c.s. * SNEEUWGORS Klaas van der Bij Harry Feenstra Henk Hiemstra, Jaap Feddema Hans Horstmann Marten Sikkema c.s. * STRANDLEEUWERIK Klaas van der Bij Teake Roosjen, Ricus Engelmoer Hans Horstmann ZEEAREND Theo Meijer

Romke Kleefstra, Posthoornsteeg 1C, 8911 AS Leeuwarden tel.: 058-2164166, e-mail: [email protected] Jan Kramer, Rixtwei 339, 8915 JC Leeuwarden tel.: 058-2121648, e-mail: [email protected]

Moddergat-Wierum binn Holwerd oost buitendijks Holwerd west buitendijks Blija west buitendijks Oude Bildtpollen west binn Oude Bildtpollen oost bui w Oude Bildtpollen oost bui o

1 1 1 1 1 1 2

Blikfeart Holwerder & Blijaerpolder Het Oogvliet Wide Mar Ottema Wiersma reserv.eo Ald Hof - Akmarijp Geeuwpolder - Graverij Het Volland Langelille - Munnekeburen Blija west buitendijks Noorderleeg west bui noord Oude Bildtpollen west bui Oude Bildtpollen oost binn Oude Bildtpollen oost bui w Oude Bildtpollen oost bui o

1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 2 2 1 2 2

Polder Geele Strand Mokkebank - Mirnsterklif Anj- en Lioess.polder Moddergat-Wierum binn Holwerd oost buitendijks Oude Bildtpollen oost binn Oude Bildtpollen oost bui o

1 1 1 1 1 1 1

Moddergat-Wierum binn 8 Holwerd west buitendijks 6 Blija west buitendijks 12 Oude Bildtpollen oost bui w 12 Oude Bildtpollen oost bui o 5 Moddergat-Wierum bui 30 Oude Bildtpollen west binn 6 Oude Bildtpollen oost bui w 11 Polder Oldelamer

1

Twee nieuwe (Friese) vogelboeken! In december werden kort na elkaar twee nieuwe boeken gepresenteerd over vogels in Fryslân. Om precies te zijn over vogels in het zuiden van onze provincie. Nog specifieker: vogels in de Stellingwerven. De een is ‘Et Stellingwarver voegelboek’, de ander ‘Wat je met rust laat, kan groeien’, over het Fochteloërveen. Beide boeken zetten we graag even in het zonnetje!

E T S TALLINGWARVER VOEGELBOEK ‘Et Stallingwarver voegelboek’ is eigenlijk een vreemde eend in de bijt. Het glossy uiterlijk op A4-formaat doet vermoeden dat het een avifauna betreft, maar wie het boek openslaat ziet dat ‘et voegelboek’ eigenlijk meer een fotoboek is met korte informatieve teksten erbij. Het boek behandelt alle in Oost- en West-Stellingwerf voorkomende soorten. Een regio die rijk is aan soorten door de grote variatie in landschappen: hoogveen en laagveen, open agrarisch en dicht bebost, stuifzanden en heide, coulissen en bebouwing. De foto’s zijn van Ruurd-Jelle van der Leij en van uitmuntende kwaliteit. In een paar jaar tijd heeft hij zich opgeworpen als een van de meest talentvolle vogelfotografen, met oog voor compositie, habitat en - met name met zijn low- en highkey foto’s - vaak ware kunst. De teksten zijn van Freddie de Vries. Ze zijn in het Stellingwerfs, wat ook voor niet-Stellingwerver prima leesbaar is. De teksten zijn eenvoudig informatief, alsof Freddie een dorpsgenoot een soort omschrijft, met aandacht voor het uiterlijk van de soort, diens favoriete broedgebied, plekken in de Stellingwerven waar de

soort aan te treffen is en menigmaal met een smeuïge anekdote. Dat laatste geeft het boek een aangenaam humoristisch trekje, wat ook tot uiting komt in de bijschriften. Een prachtig, super verzorgde uitgave, die een ieder in de Stellingwerver en daarbuiten laat zien hoe rijk de omgeving nog is aan soorten. Alleen al vanwege de foto’s meer dan de moeite waard. Ruurd-Jelle van der Leij & Freddie de Vries, 2012. Et Stellingwarver Voegelboek. Uitgever: Stellingwarver Schrieversronte. ISBN 978 90 6466 167 9. In kleur, A4-formaat, 288 pagina’s, € 24,50. Verkrijgbaar via de Stellingwarver Schrieversronte (http://www.stellingwarfs.nl/).

W AT JE MET RUST LAAT , KAN GROEIEN ‘Wat je met rust laat, kan groeien’ is een fraai vormgegeven en allesomvattend boek over het Fochteloërveen, opgedeeld in tal van (korte) hoofdstukken. Inleidend wordt de ontstaansgeschiedenis, het beheer en de bescherming van het hoogveengebied op de grens van Fryslân en Drenthe behandeld. Daarna nemen de auteurs Herman Feenstra en Harke Kuipers een duik in de gegevens over vogels, die al jarenlang door de Herman verzameld worden. Dat maakte het boek al meteen de moeite waard. Niet alleen worden trends van broedvogels en wintergasten behandeld, maar ook wordt ruimte geboden aan bijvoorbeeld broedbiologische gegevens van bijzondere soorten als Kraanvogel en Grauwe Klauwier. Zo ook aan de soorten die door de jaren heen wat extra aadacht kregen van Herman, zoals de Grote Canadese Gans (en hoe weinig jongen die groot krijgen) of de Geoorde Fuut (hoe die zijn broedseizoen netjes afstemt op de broedende Kokmeeuwen). Ook de overzichten van wanneer soorten als Slangenarend of Roodpootvalk aanwezig zijn, mogen er zijn. Dat gaat gepaard met goede foto’s, heldere grafiekjes, veel aandacht voor wat het Fochteloërveen en haar soorten bereigt, enzovoort. Bovendien staat het vlot geschreven op papier. Een aangename en informatieve uitgave. Herman Feenstra & Harke Kuipers, 2012. Wat je met rust laat, kan groeien. Het Fochteloërveen. Uitgever: Het Waait, Steenenkamer. ISBN 978 90 811386 3 5. In kleur, 24.5 x 21.0 cm, 250 pagina’s, € 27,50. Verkrijgbaar via de website http://www.hetfochteloerveen.nl. Romke Kleefstra