Waterbeheer Bornsche Maten Verantwoording aan wijkbewoners, gemeenteraad en gemeentebestuur
14 februari 2014 J. Brinkman S. van Wanrooij
Inleiding De waterhuishouding in de gemeente Borne vraagt van verschillende beleidsterreinen aandacht. Het houden van ‘droge voeten’ geldt niet alleen bij extreme weersomstandigheden, maar ook structureel. Ruimtelijke Ordening, infrastructuur, veiligheid en communicatie trekken samen op voor een gezond waterklimaat in de leef- en woonomgeving. De winter van 2014 kenmerkt zich door veel neerslag. De zachte winter zorgde er tegelijk voor dat aannemers in de Bornsche Maten nog geen winterstop hebben meegemaakt. De combinatie van beiden zorgde ervoor dat uitvoering op bouwlocaties veel modder heeft veroorzaakt. Dit heeft enkele keren ertoe geleid dat spelende kinderen in gevaarlijke situaties zijn terecht gekomen. Door de incidenten zijn er vragen gerezen over water in de Bornsche Maten. Deze wijk kent een bijzondere methodiek voor afvoer van hemelwater. In grote delen van Borne wordt hemelwater via de riolering afgevoerd. In de Bornsche Maten en ook op bedrijventerrein De Veldkamp gebeurt dit bovengronds. Dit is duurzamer en beter voor het waterbeheer.
Deze verantwoording met genoemde uitwerkingsvoorstellen wordt 19 februari 2014 gedeeld met de wijkraad. Na verwerking van de opmerkingen zal de gemeenteraad worden geïnformeerd en kan de media er kennis van nemen.
2
Duurzaam waterbeheer Stedelijke verdichting leidt tot plaatselijke veranderingen in het waterbeheer. Hemelwater dat op daken terecht komt en via regenpijpen in de riolering terecht komt, valt niet op de bodem. Daardoor ontstaat verdroging, maar het leidt ook tot extra kosten bij de waterzuivering. Regenwater vermengt zich met vuil water en de totale massa moet gereinigd worden. Vanaf 2000 is actief gestart met het afkoppelprogramma. Provinciaal is er veel aandacht besteed aan het afkoppelen en vasthouden van hemelwater op nieuwbouwlocaties. Nieuwe stedelijke ontwikkelingen zijn ontworpen op het bovengronds (zichtbaar) afvoeren van hemelwater. De Bornsche Maten is in Borne de duurzaamste wijk op dit gebied omdat hier bij de aanleg van de wijk veel geïnvesteerd wordt in open gebieden, wadi’s (verdiepte groenstroken) en natuurlijke beeklopen.
Voorzieningen in de Bornsche Maten Om hemelwater duurzaam af te voeren zijn er in de Bornsche Maten een aantal voorzieningen: -
Een infrastructuur van beeklopen en greppels De bestaande beeklopen zijn verbreed en het waterpark in het Bornsche Beekpark zorgt voor aansluiting van Vossenbeek en Hesselerbeek op de Bornsebeek
-
Wadi’s voor opvang van hemelwater zodat het terugzakt in de bodem en vertraagd wordt afgevoerd richting oppervlaktewater Een wadi is een verdiepte groenstrook. Bij droog weer kan er gespeeld worden
-
waterpasserende verharding Een verharding waarbij de ondergrond en voegen een samenstelling hebben van fijn split zodat water op de straat snel wegzakt
-
Drainagesystemen en ondergrondse koffers koffers zijn aangebracht onder de wadi voor opvang van overtollig regenwater en dragen zorg voor verdeling van het water in het plangebied
-
Woninggerelateerde maatregelen toepassing van duurzame materialen bij woningbouw, bladvangers in regenpijpen, bovengrondse afvoersystemen op de erfscheiding en mogelijkheid tot drainage-aansluiting
Uit voorzorg is voor de beheersing van het grondwater onder de wegverharding een apart drainagesysteem aangelegd. Het drainagesysteem dient er in hoofdzaak voor om de stabiliteit van de wegen te garanderen. Door de gemeente wordt per perceel, tot aan de erfgrens, een uitlegger van de drainage aangelegd. Tijdens de aanwijs, met de bouwbegeleider, wordt door de gemeente de ligging van de kadastrale grenzen aangegeven. Tevens overhandigt de gemeente een tekening met de locatie voor de aansluitpunten van de drainage en het afvalwater. Voor elk perceel wordt de mogelijkheid geboden om aan te sluiten op het gemeentelijk drainagesysteem. Wanneer een bewoner gebruik maakt van een aansluiting op de drainage dan is het niet toegestaan om hemel- en vuilwaterafvoer erop af te wateren. Het systeem is daar niet opberekend.
3
Verantwoordelijkheden grondwater Zowel particulieren, gemeente, waterschap en provincie hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid bij het voorkomen en oplossen van problemen met grondwater. De Bornsche Maten is een wijk in ontwikkeling. Dat betekent dat het eigenaarschap wisselt en daarmee ook de verantwoordelijkheid. Gemeentelijk bezit wordt verkocht aan ontwikkelaars, die het weer verkopen aan particulieren. Vaak in wisselend tempo wat betekent dat de ene kant van de straat al bewoond is door particulieren en de overzijde nog in bezit is van de gemeente of projectontwikkelaar. Het waterschap heeft de verantwoordelijkheid voor het grondwaterpeil. De Gemeente Borne heeft de zorgplicht voor het grondwater in de openbare ruimte in het stedelijk gebied (bebouwd gebied). De gemeente is bij vragen en klachten het eerste aanspreekpunt en probeert door middel van een probleemanalyse een oplossingsrichting te regisseren. Bij klachten over de grondwaterstand maakt de gemeente een analyse van oorzaken, gevolgen en mogelijke maatregelen. De burger kan dus altijd bij de gemeente terecht. De gemeente identificeert zich met haar inwoners en zorgt dat alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen. Een goede samenwerking, informatieoverdracht en monitoring is van belang.
Constateringen De incidenten en de bestuurlijke opdracht om goed te kijken naar het waterbeheer in de Bornsche Maten heeft het volgende opgeleverd: -
-
Alle voorzieningen om hemelwater goed en snel uit het bewoonde gebied te krijgen zijn aanwezig en voldoende De wijk kent door projectbouw, vrije kavels en CPO een hoeveelheid aan verantwoordelijken die niet allemaal op gelijk kennisniveau zijn over de omgang van de waterhuishouding en de gevolgen De wijk kent in zeven jaar tijd inmiddels 700 woningbezitters. Maatregelen voor onderhoud van een duurzaam waterbeheer moeten opnieuw worden gecommuniceerd. Er is een verschil tussen aantal geregistreerde klachten en de beleving van (hoeveelheid) klachten Bewustzijn van leven in een wijk waar water zichtbaar is en duurzaam afgevoerd wordt heeft tijd nodig. De wijk groeit, maar is ook volop in aanbouw. Meer communicatie over de gevaren van bouwlocaties is van belang
4
Verbetervoorstellen 1. Klachten De gemeente Borne kent een klachtenregistratiesysteem. Dit wordt echter alleen ingezet bij formele klachten. Klachten die rechtstreeks naar de directievoerder gaan of snel op te lossen zijn, worden niet geregistreerd. Dat geeft een scheef beeld over hoe de wijkbewoner ‘klachten’ beleeft en hoe de gemeente de klachten beleeft. Het projectatelier Borne /Bornsche Maten gaat gedurende 2014 een schaduwadministratie bijhouden van klachten en meldingen in de Bornsche Maten en de wijze waarop deze zijn opgelost. Op deze wijze hopen wij een beter beeld te krijgen van alle incidenten en willen wij met de partners (aannemers en projectontwikkelaars) structurele zaken te bespreken om problemen te voorkomen. Soms kan een brede communicatie ook een oplossing zijn. Van de klachten zal aan het eind van het jaar een rapportage worden gemaakt richting verantwoordelijk wethouder. Het betreft hier niet alleen klachten mbt water, maar ook op andere onderdelen zoals verkeer of onderhoud, overlast. 2. Impuls onderhoud Een flink aantal wijkdelen en buurten zijn klaar. Het bovengronds afvoeren van hemelwater vraagt ook van de bewoner een of twee keer per jaar aandacht. Is er schade door bevriezing? Zijn de bladscheiders schoon? is de aansluiting op de drainage nog goed? De gemeente gaat een factsheet maken hoe hemelwater optimaal afgevoerd kan worden en wat de bewoner kan doen aan goed onderhoud. 3. Bewustzijn In navolging van punt twee zal er actiever aandacht worden gegeven aan de bijzonder aspecten van de wijk. Nieuwe bewoners moeten weten in wat voor type wijk ze gaan wonen en bewoners moeten elkaar kunnen aanspreken op nalatig onderhoud. Het projectatelier zal belanghebbenden van goede informatie voorzien door een vernieuwde info-map. Ook zal in samenwerking met het Waterschap gekeken worden naar een schooleducatieproject of kleine campagne. Het duurzaam waterbeheer, de zichtbaarheid van water moet ertoe leiden dat natte delen in de wijk niet worden beschouwd als overlast, maar geaccepteerd worden als onderdeel van de natuurlijke omgeving. 4. Nieuwbouw De gemeentelijke handhavers gaan op werkbezoek bij elke start van het bouwrijp maken. Hier worden alle technische aspecten nagelopen met de hoofdaannemer en kaveleigenaar(s). Er wordt bijvoorbeeld op gewezen waar het drainage-aansluitpunt is. Er komt een checklist dat afgevinkt kan worden en door aannemer en eigenaar getekend moet worden. Betreffende checklist wordt toegevoegd aan het dossier. 5. Veiligheid Bouwlocaties in een jonge wijk hebben een aantrekkingskracht op jonge kinderen. Spelen in zand en modder kan echter gevaarlijk zijn, maar ook over een afscheiding klimmen of op een steiger klimmen is gevaarlijk. Via de wijkkrant en wijkwebsite zal regelmatig worden gewezen op de gevaren hiervan en zullen we een beroep doen op de verantwoordelijkheid van ouders. Aannemers krijgen aanwijzingen bouwlocaties goed af te zetten en waar mogelijk plaatst de gemeente borden.
5
Uitwerking Actie
Wie & wanneer
Resultaat
aandachtspunt
Klachtenregistratie
Ton ter Ellen ism projectatelier. Per direct tot einde 2014
Monitoring van diversiteit en hoeveelheid klachten
Impuls onderhoud
Stef van Wanrooij en Jeffrey Brinkman
Bewonersinformatiepakket over water en evt andere zaken. Een wijkschouw behoort tot de mogelijkheden
Klachten omzetten in signalen zodat ze voorkomen kunnen worden Dient als informatieoverdracht
Maart 2014
Bewustwording
Jeffrey Brinkman met ambassadeurs uit de wijk
Samenwerking met Waterschap is gewenst
Jos Immerman met team handhaving
Verkoopinformatie verbeteren Kennis vergroten in bestaande deel van de wijk. Educatie voor <13 jarigen. Checlist maken en registratie ervan borgen
z.s.m. Jeffrey Brinkman ism Ton Ter Ellen en wijkraad
Ouders bewust maken van gevaren van een nieuwbouwwijk.
Breder dan alleen water en modder. Ook oversteken, steigers en groot materieel.
April – mei Nieuwbouw
Veiligheid
Conclusie De Bornsche Maten is een aantrekkelijke wijk, maar ook een wijk in ontwikkeling. Een goede informatieoverdracht, dialoog en resultaten zichtbaar maken zijn van essentieel belang. Er is een goede relatie met de wijkraad die graag wil bijdragen aan de dialoog tussen enerzijds belevingen in de wijk en anderzijds de zorgplicht van de gemeente. De projectleider Bornsche Maten, de directievoerder en de communicatieadviseur bezoeken de wijkvergaderingen regelmatig en zijn altijd bereikbaar. Daarnaast zijn er goede communicatiemomenten en instrumenten om aandacht te schenken aan de waterbeheersing zoals het Beekparkfestival, twitter en facebook, maar ook het convenant dat de wijkraad in 2014 wil sluiten met de gemeente Borne biedt mogelijkheden om afspraken en verantwoordelijkheden verder te verankeren.
6
