GR
Water... van levensbelang
CDA-verkiezingsprogramma voor Waterschap Noorderzijlvest
CDA-verkiezingsprogramma voor
1
CDA-verkiezingsprogramma voor
2
CDA-verkiezingsprogramma voor
3
Water...
Van levensbelang CDA-verkiezingsprogramma voor waterschap Noorderzijlvest Op 18 maart 2015 vindt de verkiezing plaats voor de leden van het Algemeen Bestuur van het waterschap Noorderzijlvest. Deze verkiezing vindt tegelijkertijd plaats met de verkiezing van de leden van Provinciale Staten. Samen leven met water, want zonder water geen samenleving. Schoon water is essentieel voor leven. Voor inwoners, ondernemers, maar ook voor flora en fauna die in onze regio zo mooi is. Voor de toekomst van onze kinderen en de wereld waarin zij leven, voelt het CDA verantwoordelijkheid voor een goede waterbalans in onze regio. Niet te veel water, waardoor we natte voeten krijgen, maar ook niet te weinig, waardoor het leven uit onze regio verdwijnt. Water in balans dus!
Het werkgebied van het waterschap Noorderzijlvest omvat (delen van) de volgende gemeenten: Groningen: Appingedam, Bedum, De Marne, Delfzijl, Eemsmond, Groningen, Grootegast, Haren,
Leek, Loppersum, Marum, Ten Boer, Winsum en Zuidhorn
Drenthe:
Assen, Midden-Drenthe, Noordenveld en Tynaarlo
Friesland: Dongeradeel en Kollumerland en Nieuwkruisland
Aantal Hectares werkgebied:
144.000
Aantal inwoners:
375.000
Aantal kilometers waterloop: Lengte zeedijken (km’s): Lengte kanaaldijken: Aantal rioolwaterzuiveringen:
3.525 76 582 15
Aantal rioolgemalen:
109
Aantal stuwen:
679
Aantal vistrappen: • gerealiseerd:
29
• in voorbereiding
22
Aantal medewerkers:
277
Begroting 2013 (€ mln.):
70
CDA-verkiezingsprogramma voor
Sybrand Buma 4
1. Beleidskader Het waterschap is verantwoordelijk voor het beheer van de hoeveelheid water en de kwaliteit daarvan. In Nederland kennen we het hoofdwatersysteem, zoals rivieren, Waddenzee en IJsselmeer en de regionale watersystemen. Het Rijk is verantwoordelijk voor het hoofdwatersysteem, de waterschappen voor het regionale watersysteem. Onder de regionale watersystemen vallen de dijken, het peilbeheer van het grondwater en de kwaliteit van het oppervlaktewater en het ondiepe grondwater en soms het beheer van regionale vaarwegen. Uitgangspunt voor het waterbeheer is dat beleid, regie en uitvoering gesplitst zijn. Het rijk geeft de beleidskaders aan, provincies hebben de regie en het toezicht, gemeenten en waterschappen zijn belast met uitvoering en de communicatie met de burgers.
2. Waterschapsbestel Het waterschap is een organisatie van een functioneel bestuur. Dit in tegenstelling tot de andere overheden die de algemene democratie vormen. Het CDA is gehecht aan deze eigenheid van de waterschappen. Waterschappen beschikken over een eigen belastinggebied om hun taken te bekostigen en over eigen bevoegdheden op het terrein van vergunningverlening en handhaving. Het Waterschap voert haar taken klantgericht uit binnen de kaders zoals die door de algemene democratie zijn opgesteld en bepalen zelf welke maatregelen nodig zijn om de doelstellingen te bereiken en welke fasering daarbij hoort. Het CDA wil een waterschap midden in de samenleving.
3. Rentmeesterschap Duurzaam waterbeheer vindt het CDA belangrijk. Kernuitgangspunt voor het CDA is het rentmeesterschap. Dat betekent dat het CDA rekening wil houden met de schepping en niet zal kiezen uit puur economische motieven of voor de goedkoopste (korte termijn) oplossing. Daarbij gaat het om oplossingen en beslissingen die tot in lengte van jaren kunnen worden verantwoord. Waterschappen vervullen een voorbeeldrol voor bedrijven, agrariërs en particulieren. Een duurzame aanpak betekent onder meer: • Geen gebruik van milieubelastende (bestrijdings-)middelen; Bedrijven, agrariërs en particulieren worden tot navolging gestimuleerd. • Het stimuleren van innovatieve technieken; • Bouwen met duurzame materialen; • Het terugwinnen van grondstoffen en deze hergebruiken; • Het verlagen van het energieverbruik en het meer produceren van energie. • Het afkoppelen van schoon regenwater; • Rekening houden met de flora- en faunawetgeving; • Zorgvuldige omgaan met (verontreinigde) baggerspecie en hergebruik daarvan; • Voor eigen projecten van het waterschap de vergunningen in orde hebben; • Zorgen voor een goed handhaving van het beleid.
4. Waterveiligheid Een essentiële taak van het waterschap is het bieden van veiligheid tegen overstromingen en het voorkomen van wateroverlast. Toch meent het CDA dat het Rijk zich niet kan onttrekken aan de verantwoordelijkheid voor de nationale veiligheid. Zeespiegelstijging en bodemdaling vragen om nieuwe antwoorden. De kans op overstromingen neemt toe waarop het waterschap moet anticiperen. Wij hebben daarom altijd de uitvoering van het “Hoogwaterbeschermingsprogramma”, het ”Deltaprogramma waddengebied” en het project “Droge Voeten” ondersteunt. Het CDA kan instemmen met de versterking van de zeewering door buitendijkse vooroeverbescherming. Voor de veiligheid van dijken en kades zal de bestrijding van muskusratten belangrijk blijven.
CDA-verkiezingsprogramma voor
5
5. Aardbevingen Aardbevingen zijn een groot gevaar voor de veiligheid van het gebied. De NAM en het Rijk zijn hiervoor verantwoordelijk. De NAM en het Rijk moeten met oplossingen komen en zullen de kosten van de schade en voor het aardbevingsbestendig maken van dijken, kades, gemalen en infrastructuur zoals persleidingen moeten dragen. De gevolgen van aardbevingen op onder anderen onze dijken moet permanent onderzocht worden.
6. Droge voeten In het project Droge Voeten worden de veiligheidsnormen en daarbij behorende maatregelen voor de waterkeringen geactualiseerd. Wanneer normen niet gehaald worden, dienen de daarvoor benodigde maatregelen geïntensiveerd te worden. Deze actualisatie zal tenminste iedere 10 jaar herhaald moeten worden. De stabiliteit van onze dijken moet worden verbeterd. De gevolgen van de bodemdaling moeten frequenter worden gemonitord.
7. Waterbeheersing Ter voorkoming van wateroverlast beheert het waterschap de watergangen, kanalen, maren en waterkeringen op een efficiënte manier. Daarnaast zorgt het waterschap in tijden van droogte voor de aanvoer van voldoende en schoon water. Om verdroging te voorkomen wordt water waar mogelijk en noodzakelijk vastgehouden en in tijden van veel regen wordt gezorgd voor voldoende waterberging en afvoer. Het CDA vindt dat tijdig geanticipeerd moet worden op het risico van wateroverlast bij veel neerslag. Goede (interpretatie van) meteo-informatie is hiervoor essentieel. In tijden van hoog water moeten ook polderwatergangen, zo kort als mogelijk, optimaal benut worden voor de opvang van te veel water. Poldergemalen dienen hierop afgestemd te worden en zo nodig handmatig bediend te worden. De trits ‘vasthouden, bergen en afvoeren’ vindt het CDA een belangrijk uitgangspunt. Een punt van zorg blijft de afvoer van hoogwater naar zee. Binnendijks wordt het watersysteem beheerd met sloten, kanalen, sluizen en gemalen. Voor de afvoer van overtollig water naar zee zijn wij voor een belangrijk deel afhankelijk van de natuur. Het Rijk blijft verantwoordelijk voor het uitbaggeren van de buitendijkse geulen. Het CDA vindt dat er een sober gemaal moet komen in de dijk bij Lauwersoog.
8. Zuiveringsbeheer Het rioolwater van huishoudens en afvalwater van industrieën wordt verzameld door gemeenten. Het Waterschap zorgt ervoor dat dit afvalwater naar zuiveringsinstallaties wordt getransporteerd en zodanig wordt gezuiverd dat dit zonder milieu hygiënische bezwaren op het oppervlaktewater wordt geloosd. De aard en functie van het ontvangend oppervlaktewater is mede bepalend voor de te stellen lozingseisen. Afvalwater bevat veel waardevolle grondstoffen zoals stikstof, fosfaat en cellulose. Het CDA steunt de koers dat rioolwaterzuiveringen worden aangepast om grondstoffen terug te winnen. Dit kan doelmatiger op grotere zuiveringen worden uitgevoerd. Hergebruik van het gezuiverd water moet worden gestimuleerd. Het CDA vind dat bij renovatie en/of nieuwbouw van zuiveringen het samenvoegen van kleinere zuiveringen naar grotere centrale zuiveringen moet worden onderzocht. Het leveren van gezuiverd water aan bedrijven in Delfzijl en in de Eemshaven kan hierbij betrokken worden. Een belangrijk restproduct van het zuiveren van afvalwater is zuiveringsslib. Uit zuiveringsslib wordt energie gewonnen in de vorm van biogas, dat wordt omgezet in elektriciteit en warmte. Het CDA vindt dat moet worden ingezet op het opwekken van meer biogas en het effectiever toepassen daarvan. Bijvoorbeeld invoeren in het aardgasnet of directe levering aan verbruikers in de omgeving. Voor de afzet van zuiveringsslib moet met de komende aanbesteding een meer duurzame oplossing worden voorgeschreven.
CDA-verkiezingsprogramma voor
6
Uit onderzoek blijkt dat geneesmiddelen en hormoon verstorende stoffen (pilresten) niet volledig in een rioolwaterzuivering worden afgebroken. Het CDA vindt dat bronmaatregelen bij zorginstellingen de voorkeur hebben boven aanvullende maatregelen bij de zuiveringsinstallaties. Kosten voor aanvullende maatregelen moeten de komende planperiode in beeld worden gebracht. Er zijn verschillende bedrijven die zelf hun afvalwater zuiveren. Het uitwisselen van informatie en ervaringen in een platform voor de beheerders van deze installaties is belangrijk voor een goed zuiveringsresultaat. Het CDA vindt dat het mogelijk moet zijn om publiek-private samenwerking aan te gaan om gezamenlijk het afvalwater te zuiveren. Wel dient er sprake te zijn van een win-win situatie. De financiële risico’s moeten daarbij tot een minimum worden beperkt. Op veel plaatsen komt schoon regenwater nog in de gemeentelijke riolering terecht. Met gemeenten worden ook voor de toekomst afspraken gemaakt om regenwater van de riolering af te koppelen. Het voordeel is dat dan ook minder overstortwater op vijvers en sloten terecht komt.
9. Bestuursakkoord water In 2011 is het Bestuursakkoord Water gesloten tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. In dit akkoord is afgesproken dat de waterschappen 50% van de kosten van het hoogwaterbeschermingsprogramma voor hun rekening zullen nemen; met de toezegging dat die extra lasten niet tot extra (grote) tariefsverhogingen zullen leiden. Voorts hebben partijen afgesproken dat door de intensivering van de samenwerking in de afvalwaterketen de lastenstijging voor de burgers en bedrijven in Nederland in 2020 met € 380 miljoen per jaar zal worden verminderd. Als gevolg daarvan hebben de waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest, de inliggende gemeente, samen met de Waterleiding Maatschappij Drenthe en Waterbedrijf Groningen in 2012 een Regionaal Bestuursakkoord Water gesloten, genoemd als Waterketen Groningen en Noord-Drenthe. Hierin zijn afspraken gemaakt om de productie en levering van drinkwater, het rioolbeheer en het transporteren en zuiveren van het rioolwater in zuiveringsinstallaties optimaal af te stemmen en efficiënter en duurzamer uit te voeren. Het CDA wil dat deze afspraken sneller tot uitvoering komen, te beginnen bij een uniform informatiebeheer en uitwisseling van gegevens.
10. Samenwerking De besturen van de waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest hebben gezamenlijk opdracht gegeven tot een verkenning van de mogelijkheden tot samenvoeging. Het CDA hecht aan de samenwerking tussen de beide waterschappen. Het CDA is ook voorstander van samenvoeging, gelet op de grootte van beide waterschappen en ook omdat destijds de grenzen van beide waterschappen niet geheel logisch tot stand zijn gekomen. Efficiëntieverbetering en kostenbesparing zijn bij de samenvoeging een voorwaarde.
11. Waterkwaliteit De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is al in december 2000 vastgesteld. Deze richtlijn heeft tot doel om de waterkwaliteit te verbeteren. De richtlijn verplicht waterbeheerders om de na te streven kwaliteitsnormen in 2015 gerealiseerd te hebben. Voor het stedelijke water dienen ook gemeenten hierin hun aandeel te leveren. Het waterschap ziet toe op een tijdige nakoming hiervan. Het CDA hecht aan het nakomen van de afspraken gemaakt voor de Kader Richtlijn Water. De te nemen maatregelen zijn in balans met aanvaardbare kosten en baten. Het CDA is voor toepassing van de zogenaamde groenblauwe diensten, zoals de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Deze leveren naast natuurontwikkeling een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de waterkwaliteit en daarmee een belangrijke bijdrage aan de uitvoering van de KRW. De kwaliteit van het water is essentieel voor goed drinkwater, industriewater en water voor de landbouw. Het CDA kiest niet exclusief voor óf de burger, óf de ondernemer, óf de natuur. Wij kiezen voor een balans tussen al deze belangen. CDA-verkiezingsprogramma voor
7
12.Water en landbouw Het CDA is van mening dat het agrarisch belang van grote betekenis blijft. De agrarische sector heeft in haar bedrijfsvoering dagelijks met het waterschap te maken. Een goed peilbeheer en een goede waterwaterkwaliteit zijn mede een basis voor verantwoord en duurzaam ondernemen. Daarvoor is een goed peilbeheer in droge en in natte perioden van belang. Evenals het water op het juiste moment vasthouden of laten stromen. Tijdens perioden van droogte worden gewassen beregend vanuit het grondwater of het oppervlaktewater. De agrarische sector heeft daarvoor gezond oppervlaktewater nodig, vrij van bacteriën of andere ziektekiemen. Ook de aanvoer van zoet water is van essentieel belang. Kwel van zout water moet daarom worden voorkomen.
13. Water en natuur Vernatting en verdroging hebben grote invloed op de kwaliteit van de natuurgebieden. Het CDA vindt daarom een goede afweging tussen het landbouwbelang en het natuurbelang noodzakelijk. Scheiding van functies en een daarbij passend watersysteem ligt het meest voor de hand. De meeste natuurgebieden liggen echter in de omgeving van marginaal opbrengende landbouwgronden. In goed overleg en bij uitruil van gronden kan in deze situaties voor het meest gewenste watersysteem worden gekozen. Het CDA hecht er aan dat kwalitatief goede landbouwgronden ook als zodanig gebruikt kunnen worden en dat het watersysteem daarin voorziet. Onderhoud van watergangen vraagt maatwerk. Er kunnen door minder maaien mooie rietkragen ontstaan met bijbehorende rietzangers. Het overblijvende riet heeft een zuiverende werking en zorgt voor een verbeterde waterkwaliteit. Minder maaien geeft minder kosten. De afvoer van overtollig water moet wel gegarandeerd zijn.
14. Water en recreatie Het CDA is voorstander van recreatief en ander medegebruik van het watersysteem. Door een integrale benadering worden de maatschappelijke opbrengsten vergroot en kunnen kosten worden bespaard. Realisatie van het medegebruik is geen taak van het waterschap. Maar het waterschap biedt wel ruimte aan de samenwerkingspartners om recreatieve voorzieningen, natuur en andere functies te ontwikkelen wanneer dit past binnen de doelstelling van het waterschap en hierdoor de waterschapslasten niet worden verhoogd. Als eigenaar van de onderhoudspaden beslist het waterschapsbestuur over het recreatief mede-gebruik van deze paden. Dit na overleg met de aanliggende grondeigenaren en grondgebruikers. Het CDA wil dat mensen kunnen genieten van water. Om te recreëren, maar ook als belangrijk onderdeel van het landschap en beleving van water in de stad. De zwemwaterkwaliteit moet voldoen aan de daarvoor geldende normen. Het voorkomen van blauwalg moet gezamenlijk met de provincie en de betreffende gemeenten worden opgelost.
15. Innovatie en vernieuwing Innovatie is nodig om het waterbeheer verder te verbeteren en betaalbaar te houden. Innovatie houdt het waterschap scherp en aantrekkelijk voor de professionals die er werken. Samenwerking met kennisinstituten is daarvoor noodzakelijk. Het delen van deze kennis met andere (internationale) belanghebbenden vindt het CDA belangrijk.
16. Grondverwerving Bij het realiseren van ruimte voor wateropgaven wordt een afweging gemaakt voor noodzaak aankoop van gronden. Het CDA geeft er daarbij de voorkeur aan dat de gronden in eigendom en gebruik blijven bij de betreffende eigenaar. Water en daarbij behorende gronden, incl. maaipaden, komen altijd in eigendom bij het waterschap. Daarbij is minnelijke verwerving en compensatie in grond het uitgangspunt. Huiskavels worden zoveel mogelijk ontzien.
CDA-verkiezingsprogramma voor
8
17. Communicatie Het is voor het CDA vanzelfsprekend dat het waterschap belanghebbenden (inwoners, bedrijven, agrariërs en anderen) in een vroegtijdig stadium betrekt bij plannen die hen raken. Omdat de houding van belanghebbenden vaak passief is dient het waterschap zich hiervoor extra in te spannen. Zorgvuldige communicatie in tijden van wateroverlast of andere calamiteiten is essentieel. Om de belangstelling voor waterschap zaken te verhogen moet het waterschap laten zien wat het doet. Het CDA wil dat de (sociale) media optimaal wordt benut om het brede publiek te bereiken. Door voorlichting, educatie en het beleefbaar maken van water kan gezorgd worden dat inwoners zich bewust worden van het belang van water en het belangrijke werk van het waterschap. Een goed voorbeeld hiervan is de voorlichting op scholen en het jeugdwaterschapsbestuur, bedoeld om jongeren te betrekken bij het werk van het waterschap. Het CDA wil alle scholen voor voortgezet onderwijs actief bij de benoeming van de eerstvolgende jeugdwaterschapbestuurder van het waterschap betrekken.
18. Bedrijfsvoering Het CDA hecht veel waarde aan een professionele organisatie en een professioneel bestuur (Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur). Het waterschap dient te beschikken over voldoende deskundig en gekwalificeerd personeel om zelfstandig zijn kerntaken uit te voeren. Uitbesteding van taken kan hierdoor beperkt worden. Het personeel wordt gemotiveerd en gestimuleerd tot een ‘levenslang studeren’. Het waterschap stelt daarvoor tijd en middelen ter beschikking. Zelfontplooiing is een belangrijk onderdeel van de beoordeling-, functionering- en POP-gesprekken ( persoonlijke ontwikkelingsplan). Dit is in hun eigen belang, werpt vruchten af voor het waterschap en is tevens van belang bij fusie van het waterschap. Het CDA wil dat het Algemeen Bestuur bij grote uitbestedingen in een vroegtijdig stadium geïnformeerd wordt over welke verplichtingen worden aangegaan en welke kosten dat met zich mee zal brengen. Het CDA hecht aan een doelmatig, doeltreffend en rechtmatig handelend bestuur. Dit geldt uiteraard voor de gehele organisatie. Transparantie en verantwoording zijn daarbij leidende begrippen.
19. Financiën Een jaarlijkse verhoging van de waterschapslasten voor de ingelanden is niet vanzelfsprekend. Het waterschap gaat voor zijn kerntaken. Nut en noodzaak dienen tegen elkaar te worden afgewogen, evenals de effecten voor het maatschappelijk rendement. Lasten worden pas verhoogd, nadat kritisch is gekeken naar de eigen bedrijfsvoering (huis op orde), waaronder personele lasten en het investeringsniveau, inclusief vervangingsinvesteringen. Het waterschap zorgt voor een sluitende begroting, waarbij de kwalitatieve en kwantitatieve wateropgaven worden gefinancierd uit de eigen heffing. De werkzaamheden worden sober en doelmatig uitgevoerd. Bedrijfsvergelijkingen houden het kostenbewustzijn scherp.
CDA-verkiezingsprogramma voor
9
Bijlage 1
Wat is er de afgelopen jaren bereikt (2009 – 2015)? Het CDA vindt het belangrijk om in het waterschapsbestuur mee te denken en een wezenlijke bijdrage te leveren. Mede door onze inbreng wordt er steeds meer aan de basis van besluitvormingsprocessen gestuurd en minder achteraf. Er zijn aansprekende resultaten bereikt. • Noorderzijlvest is zich sterk gaan ontwikkelen als “waterautoriteit”. Een waterschap dat, open, transparant en mee denkend, midden in de samenleving staat. Er wordt meegedacht en meegewerkt aan oplossingen bij problemen. Bij nieuwe projecten wordt vanaf de beginfase met alle belanghebbenden gecommuniceerd. • De tariefstijgingen zijn beperkt gebleven, maar zijn ook beperkt in de meerjarenbegroting. • De organisatie heeft een grote efficiencyslag gemaakt, die zich momenteel nog verder uitrolt. • Verschillende projecten zijn, in samenwerking met andere partners e/o met subsidiegelden in wording of al gerealiseerd, zoals de waterberging Peize, het dijkpark Ten Boer, de dijkversteviging Eemskanaalkade, vispassages bij de drie zeegemalen, hermeandering Noord-Drentse beken en in stedelijk gebied b.v. het water structuurplan Noorddijk. • Livedijk XL. In de zeedijk zijn sensoren geplaatst om juist voor de veiligheid de dijken beter in de gaten te kunnen houden. • De risico’s van aardbevingen worden in beeld gebracht, gevaarlijke situaties z.s.m. aangepakt en de kosten bij het Rijk en de NAM neergelegd. • Innovatieve ontwikkelingen op het gebied van waterzuivering zoals bij de uitbreiding van de waterzuivering Garmerwolde, waar gebruik gemaakt wordt van korrelslibtechnologie. • Instelling van een audit-committee, dat wezenlijke verbeterpunten naar boven haalt. • Het CDA heeft regelmatig gewezen op de sterk oplopende schulden tot een bedrag van 140 miljoen euro en er begint nu een bewustwording op gang te komen. • Ook is het investeringsniveau tot een reëel uitvoerbaar niveau teruggebracht. De rol tussen het Dagelijks Bestuur (uitvoerend) en het Algemeen Bestuur (kaders aangevend en controlerend) heeft een duidelijke vorm gekregen
Bijlage 2
Speerpunten uit het CDA-verkiezingsprogramma voor het waterschap 1. Uitgangspunten zijn: rentmeesterschap, duurzaamheid, samenwerking en betaalbaarheid. 2. Dijken moeten aardbevingsbestendig zijn. 3. Water vasthouden, bergen en afvoeren. 4. Er moet een goede afweging zijn tussen de agrarische belangen en die van de natuur. Scheiding van functies
moet worden nagestreefd.
5. In de dijk bij Lauwersoog moet een sober gemaal komen, om bij wateroverlast niet afhankelijk te zijn van de
natuurlijke uitwatering.
6. Dijken moeten worden versterkt door onder andere de aanleg van buitendijkse vooroeverbescherming. 7. Rioolwaterzuiveringen moeten zo worden aangepast dat terugwinning van grondstoffen optimaal wordt benut. 8. Medicijnresten moeten òf worden ingeleverd, òf bij de bron worden gezuiverd. 9. De samenwerking in de waterketen moet worden geïntensiveerd en sneller worden gerealiseerd. 10. Lasten worden pas verhoogd nadat kritisch is gekeken naar de eigen bedrijfsvoering en de investeringen. 11. Mensen moeten kunnen genieten van water, als onderdeel van het landschap en beleving van water in de stad. 12. Het voortbestaan van het waterschap, als functioneel bestuur, is uitgangspunt. 13. Het CDA wil een zichtbaar waterschap dat midden in de samenleving staat. CDA-verkiezingsprogramma voor
10
www.cda.nl/waterschappen/waterschap-noorderzijlvest www.groningenstemtcda.nl
CDA-verkiezingsprogramma voor
11
