Water uit de kraan laten doorlopen of niet? Onderzoek naar het effect van de zomercampagne waterkwaliteit
Index 1. Oasen en de campagne
3
2. Samenvatting en conclusie
6
3. Resultaten onderzoek
10
4. Onderzoeksverantwoording
24
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? Onderzoek naar het effect van de zomercampagne waterkwaliteit TNS NIPO Auteur Lisanne van Thiel Astrid Westerveld
Oasen Contactpersoon Joost van Luijt F7830 | © TNS
Oasen en de campagne Water uit de kraan laten doorlopen of niet?
Achtergrond: Oasen en waterkwaliteit • Oasen maakt drinkwater voor 750.000 mensen en 7.200 bedrijven in het oosten van Zuid-Holland. De kwaliteit van het water komt voor Oasen op de eerste plaats. • Oasen heeft tussen april en augustus 2010 campagne gevoerd over het belang van vers water. Oasen richtte zich hierbij vooral op vakantiegangers. • Als er tijdelijk niemand thuis is, dan staat het water in de leidingen stil. Uit onderzoek is gebleken dat dit (vooral bij warm weer) gevolgen heeft voor de kwaliteit van het drinkwater. • Na enkele dagen gaat de kwaliteit van stilstaand water achteruit. De leidingen en kranen geven namelijk metalen (zoals koper, lood of nikkel) af en hierdoor is er kans op groei van bacteriën (zoals legionella). • In de campagne adviseerde Oasen daarom om de kraan één minuut flink open te zetten als het water langere tijd heeft stilgestaan om zo de leidingen goed door te spoelen. Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Oasen en de campagne
4
Achtergrond: de campagne • De regionale voorlichtingscampagne met het motto ‘Terug van vakantie? Kraan 1 minuut open’ bevatte de volgende onderdelen: Een geheugensteuntje voor mensen die nog op vakantie gingen, was de ‘kraanhanger’. Deze kraanhanger kon gedownload, geprint, uitgeknipt en vervolgens aan de kraan gehangen worden als herinnering om bij thuiskomst de kraan te laten lopen voor gebruik. Vakantiegangers werden daarnaast gewezen op de campagne met grote reclameborden langs twee snelwegen en grote posters op twee NS-stations. Verder is er informatie via de media, via Twitter en via de website van Oasen verspreid. • Oasen heeft TNS NIPO gevraagd om door middel van twee metingen het effect van deze campagne te onderzoeken. De resultaten van dit onderzoek zijn in dit rapport te vinden. Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Oasen en de campagne
5
Samenvatting en conclusie Water uit de kraan laten doorlopen of niet?
Meerderheid laat de kraan ’s ochtends, na enkele dagen of enkele weken afwezigheid, eerst doorlopen Ruim de helft van de mensen laat ’s ochtends voor gebruik de kraan eerst even doorlopen. Dit percentage is significant toegenomen na de campagne. Men laat de kraan doorlopen, omdat: • Het eerste water uit de kraan niet vers is, volgens ruim de helft van de mensen. • De temperatuur van het eerste water te hoog is, volgens ruim een derde van de mensen. (Dit is overigens inherent aan de zomerperiode, omdat het water uit de kraan dan een hogere temperatuur heeft door het warme weer.) Na enkele dagen van afwezigheid laat drie kwart de kraan eerst even doorlopen voor gebruik. Hierbij is geen significante stijging zichtbaar na de campagne. De kraan laat men in dit geval doorlopen, omdat: • Er bacteriën in het water kunnen zitten, volgens zeven op de tien mensen. • Het eerste water uit de kraan niet vers is, volgens ruim een derde van de mensen. Na terugkomst van vakantie laten ruim acht op de tien mensen de kraan eerst even doorlopen voor gebruik. De stijging van het aantal mensen is opnieuw niet significant na de campagne. De redenen om het water na vakantie door te laten lopen, zijn: • Er kunnen bacteriën in het water zitten, volgens acht op de tien mensen. • Het eerste water uit de kraan is niet vers, volgens vier op de tien mensen. Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Samenvatting en conclusie
7
Kraanwater is een versproduct Kraanwater wordt door twee derde van de mensen gezien als versproduct. Ongeveer een kwart is neutraal wat betreft de stelling. Slechts een kleine groep ziet kraanwater niet als versproduct. Bijna een op de tien mensen denkt dat het water in een dag bederft als het stilstaat. Volgens ruim een derde bederft water in een week als het stilstaat en volgens ruim een kwart in een maand. Een kwart denkt dat water niet bederft. De kennis hieromtrent is niet verbeterd na de campagne van Oasen. Vier op de tien mensen laten de tuinslang niet in de volle zon liggen, want: • Volgens twee derde van deze groep kunnen er bacteriën ontstaan in het water wanneer de tuinslang in de zon blijft liggen. Meer dan de helft van de mensen geeft aan de kraan door te laten lopen in de eerste maanden als ze een zojuist opgeleverde nieuwbouwwoning zouden hebben, meestal met als reden dat: • Het water vies is, omdat de nieuwe leidingen metalen afgeven. Het blijkt dat de bewustwording op dit gebied aan het toenemen is. Het aantal mensen dat de kraan zou laten lopen bij een nieuwe keuken of een nieuwe kraan is in de 1-meting significant hoger dan in de 0-meting (38% versus 30%). Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Samenvatting en conclusie
8
Conclusie De voorlichtingscampagne met het motto ‘Terug van vakantie? Kraan 1 minuut open’ is effectief geweest op bepaalde punten: • Het bleek dat vóór de campagne een zeer ruime meerderheid de kraan al even liet doorlopen voor gebruik na enkele dagen of enkele weken afwezigheid in verband met bijvoorbeeld vakantie. Deze groepen lijken toe te nemen na de campagne, maar deze toename is niet significant. Het aantal mensen dat ‘s ochtends de kraan door laat lopen is in de warme zomerperiode aanzienlijk hoger dan voor de zomer. • Het lijkt in ieder geval de goede richting uit te gaan wat betreft de kennis omtrent het laten doorlopen van de kraan. Bij herhaling van de campagne zal de hoeveelheid mensen die de kraan door laat lopen voor gebruik wellicht verder toenemen. Met een volgende meting na een nieuwe campagne zullen de verschillen dan misschien wel significant zijn ten opzichte van de 0-meting. • Mensen blijken steeds bewuster te worden wat betreft het laten doorlopen van de kraan in bijzondere situaties. Bijvoorbeeld bij een nieuwbouwwoning, een nieuwe keuken of een nieuwe kraan zullen mensen vaker de kraan even door laten lopen voor gebruik in de eerste paar maanden. • De kennis wat betreft de bederfelijkheid van stilstaand water in de leidingen is na deze campagne niet toegenomen. Echter, hier zou een volgende voorlichtingscampagne wellicht verder op in kunnen haken, want hier is nog veel winst te behalen.
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Samenvatting en conclusie
9
Resultaten onderzoek Water uit de kraan laten doorlopen of niet?
Na campagne sterke toename aantal respondenten dat ’s ochtends kraan laat doorlopen voor consumptie Vier op de vijf respondenten laten de kraan altijd of soms doorlopen na enkele weken niet thuis te zijn geweest tijdens bijvoorbeeld vakantie. Dit percentage is niet significant toegenomen na de campagne van Oasen. In april was dit 81% en in augustus 83%. Drie kwart van de respondenten laat de kraan doorlopen na enkele dagen niet thuis te zijn geweest. Dit was 72% in april en dit is in augustus 75%. Het lijkt toe te nemen, maar de stijging is niet significant. Het aantal respondenten dat ’s ochtends de kraan eerst laat doorlopen als ze water voor consumptie willen gebruiken, is extreem significant toegenomen met 10%. In april was dit 43% en in augustus is dit 53%.
% dat altijd of soms de kraan even laat doorlopen wanneer hij/zij …
april 2010
augustus 2010
… tijdens vakantie enkele weken niet thuis is geweest
81%
83%
… enkele dagen niet thuis is geweest
72%
75%
… 's ochtends uit bed komt en water gebruikt voor consumptie
43%
53%* In dit rapport zijn significante verschillen aangegeven met *
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
11
Helft van de respondenten laat ’s ochtends de kraan eerst even doorlopen, groep gestegen in de zomermaanden Als ik 's ochtends uit bed kom en ik gebruik water uit de kraan voor consumptie, dan laat ik de kraan altijd eerst even doorlopen (basis: alle respondenten) % 100 90
23
43%
26
53%*
80 70
altijd 20 27*
60
soms zelden
50 nooit
24 40
21
30 20
33
10
26*
0 april 2010 (n=487)
augustus 2010 (n=488)
Vóór de campagne van Oasen liet bijna een kwart van de respondenten (23%) de kraan ’s ochtends altijd doorlopen en een vijfde (20%) soms. In totaal liet 43% de kraan ’s ochtends doorlopen. In de zomermaanden is de totale groep die de kraan ’s ochtends door laat lopen aanzienlijk groter geworden, namelijk 53%. Ruim een kwart (26%) laat de kraan dan altijd even doorlopen en ruim een kwart (27%) soms.
In april gaf een derde van de respondenten (33%) aan dat ze ’s ochtends nooit de kraan laten doorlopen. In april is dit een significant kleinere groep, namelijk een kwart (26%) van de respondenten.
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
12
Meer dan de helft laat de kraan ’s ochtends eerst even doorlopen omdat het eerste water uit de kraan niet vers is De meest genoemde reden om de kraan ’s ochtends eerst even door te laten lopen, is dat het eerste water niet vers is. Dit gaf 57% aan in april en 53% in augustus.
Daarnaast geeft 38% in augustus aan dat de temperatuur van het eerste water te hoog is en 18% vindt het eerste water niet lekker. Deze percentages verschillen niet significant van de meting in april.
In augustus geven jongere mensen vaker dan oudere mensen als reden dat de temperatuur van het eerste water te hoog is (18 t/m 34 jaar: 49% vs. 55+: 27%).
Waarom laat u de kraan 's ochtends eerst even doorlopen? (basis: respondenten die de kraan 's ochtends alltijd of soms even laten doorlopen)
53
het eerste water uit kraan is niet vers
57
de temperatuur van het eerste water is te hoog
augustus 2010 (n=256)
38 35
april 2010 (n=207) de smaak van het eerste water uit de kraan is niet lekker
18 12
11 anders
13 % 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
13
Drie kwart laat de kraan doorlopen na enkele dagen niet thuis te zijn geweest Na enkele dagen niet thuis te zijn geweest, laat drie kwart van de respondenten de kraan even doorlopen voor gebruik. Dit is hoger dan het percentage respondenten dat ’s ochtends voor consumptie de kraan door laat lopen. Na enkele dagen niet thuis te zijn geweest, doet de helft (49%) dit zelfs altijd volgens de meting in augustus. Het percentage respondenten dat de kraan laat doorlopen na enkele dagen afwezigheid is niet significant veranderd na de campagne.
Als ik enkele dagen niet thuis ben geweest, dan laat ik bij terugkomst altijd de kraan even doorlopen voor ik het water gebruik (basis: alle respondenten) % 100 90 80
72% 46
75% 49
70 altijd
60
soms 50 40
26
zelden 26
30 20 10
nooit
De groep respondenten die aangeeft zelden de kraan even door te laten lopen na enkele dagen afwezigheid is significant kleiner geworden, namelijk van 14% in april naar 10% in augustus.
14
10*
14
15
april 2010 (n=487)
augustus 2010 (n=488)
0
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
14
Na enkele dagen afwezigheid laat men de kraan vooral doorlopen omdat er bacteriën in het water kunnen zitten Zeven op de tien respondenten laten de kraan doorlopen na enkele dagen niet thuis te zijn geweest, met als motivatie: “er kunnen bacteriën in het water zitten”. Hierin is geen significante verandering te zien naar aanleiding van de campagne.
Een andere reden om de kraan door te laten lopen, door ongeveer vier op de tien respondenten genoemd, is dat het eerste water uit de kraan niet vers is.
Waarom laat u de kraan eerst even doorlopen wanneer u enkele dagen niet thuis bent geweest? (basis: respondenten die de kraan alltijd of soms even laten doorlopen wanneer ze enkele dagen niet thuis zijn geweest) 72 69
er kunnen bacteriën in het water zitten
38
het eerste water uit kraan is niet vers
44 augustus 2010 (n=369)
Een zesde van de respondenten laat de kraan eerst doorlopen, omdat de temperatuur van het eerste water te hoog is. Mannen geven deze reden overigens vaker dan vrouwen (21% vs. 11%) (meting augustus).
de temperatuur van het eerste water is te hoog
16 17
de smaak van het eerste water uit de kraan is niet lekker
april 2010 (n=349)
13 12
4 4
anders
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
% 100
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
15
Ruim acht op de tien respondenten laten kraan doorlopen na terugkomst van vakantie Als ik tijdens de vakantie enkele weken niet thuis ben geweest, dan laat ik bij terugkomst altijd de kraan even doorlopen voor ik het water gebruik (basis: alle respondenten) % 100
81%
90
83%
62
66
altijd soms
60
zelden
50
nooit
40 30
Er is slechts een kleine groep die de kraan zelden of nooit laat doorlopen na terugkomst van vakantie. In april was dit 19% en in augustus slechts 17%. Dit is overigens geen significante daling.
80 70
Een ruime meerderheid van de respondenten laat de kraan even doorlopen voor gebruik na enkele weken niet thuis te zijn geweest.
19
17
20 10 0
11
8
8
9
april 2010 (n=487)
augustus 2010 (n=488) Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
16
Bacteriën in het water de belangrijkste reden om de kraan door te laten lopen na vakantie Bijna acht op de tien respondenten geven als reden om de kraan door te laten lopen na de vakantie dat er mogelijk bacteriën in het water kunnen zitten.
De reden dat het eerste water uit de kraan niet vers is, wordt in augustus significant minder vaak genoemd dan vóór de campagne. Bijna de helft (47%) gaf dit in april als reden en 39% in augustus.
Waarom laat u de kraan eerst even doorlopen wanneer u na de vakantie thuis komt? (basis: respondenten die de kraan alltijd of soms even laten doorlopen wanneer ze na de vakantie thuiskomen) 79 78
er kunnen bacteriën in het water zitten
39*
het eerste water uit kraan is niet vers
augustus 2010 (n=407)
47
de temperatuur van het eerste water is te hoog
16 16
de smaak van het eerste water uit de kraan is niet lekker
april 2010 (n=395)
13 14
4 4
anders
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
% 100
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
17
Vier op de tien respondenten laten tuinslang niet in volle zon liggen na gebruik 41% laat de tuinslang na gebruik niet in de volle zon liggen (meting augustus). Opvallend is dat in april significant meer mannen dan vrouwen aangaven dit niet te doen (mannen: 50% vs. vrouwen: 41%), terwijl bij de 1-meting in augustus meer vrouwen dan mannen dit niet doen (mannen: 36% vs. vrouwen: 46%).
Een kwart van de respondenten doet dit overigens wel. Zij geven aan dat de stelling niet klopt voor hen. Er zijn geen significante veranderingen voor de totale groep tussen de 0-meting en de 1-meting. Voor een derde van de respondenten is deze stelling niet van toepassing.
Ik laat de tuinslang na gebruik niet in de volle zon liggen (basis: alle respondenten)
augustus 2010 (n=488)
41
25
34 klopt klopt niet niet van toepassing
april 2010 (n=487)
45
23
32
% 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
18
Twee derde geeft aan dat er bacteriën kunnen ontstaan wanneer de tuinslang in de zon blijft liggen Respondenten die de tuinslang bewust niet in de volle zon laten liggen na gebruik doen dit meestal (67% in augustus) omdat er anders bacteriën in het water kunnen ontstaan.
Een vijfde laat de tuinslang niet in de volle zon liggen, omdat het water in de tuinslang bederft volgens hen.
Waarom laat u de tuinslang na gebruik niet in de volle zon liggen?
67
omdat er bacteriën in het water kunnen ontstaan
62
Een kwart van de respondenten laat de tuinslang niet in de zon liggen na gebruik, maar weet eigenlijk niet waarom.
augustus 2010 (n=203)
20
omdat het water erin bederft
22
april 2010 (n=220)
26 weet niet
28 % 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
19
Aantal respondenten dat kraan zou laten doorlopen bij nieuwbouwwoning is toegenomen na campagne Het aantal respondenten dat aangeeft de kraan in de eerste maanden altijd even door te laten lopen bij een zojuist opgeleverde nieuwbouwwoning is significant toegenomen tussen de 0-meting en de 1-meting (49% vs. 56%). Vier op de tien respondenten (40%) geven in augustus aan dit te doen, omdat het water vies is doordat de nieuwe leidingen metalen afgeven (vs. 33% in april). Bij de 0-meting zouden meer mannen dan vrouwen de kraan Stel dat u in een zojuist opgeleverde nieuwbouwwoning zou wonen, zou u dan de eerste maanden altijd de kraan even laten doorlopen voordat u het water gebruikt? laten doorlopen voor (basis: alle respondenten) gebruik in een weet niet 18 nieuwbouwwoning 21 (56% vs. 42%), 56%* ja, ik laat hem wel doorlopen, 16 evenals oudere 16 49% want het water is vies omdat het stil heeft gestaan en bedorven is mensen in vergelijking met jongere mensen ja, ik laat hem wel doorlopen, want het water is vies omdat de nieuwe leidingen metalen afgeven (55+: 58% vs. 18-34 33 40* jaar: 39%). Deze nee, ik laat hem niet doorlopen, want het water is schoon maar er zit alleen wat stof en zand in omdat de leidingen net nieuw zijn verschillen zijn er bij de 15 1-meting niet meer. 12 nee, ik laat hem niet doorlopen, Dan geldt voor alle want het huis is net nieuw, dus het water is helemaal schoon 16 14 groepen dat meer dan de helft de kraan door april 2010 augustus 2010 zou laten lopen. (n=487) (n=488)
% 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
20
Ook aantal respondenten dat kraan zou laten lopen bij nieuwe keuken of nieuwe kraan is toegenomen Bij de 0-meting zou 30% bij een nieuwe keuken of een nieuwe kraan de kraan altijd laten doorlopen voor gebruik in de eerste maanden, omdat de nieuwe kraan metalen kan afgeven. Bij de 1-meting is deze groep significant groter geworden (38%).
In april gaf 58% aan de kraan niet te laten doorlopen voor gebruik bij een nieuwe keuken of nieuwe kraan. In augustus geeft 53% aan dit niet te zullen doen (overigens geen significante afname).
Stel dat u pas een nieuwe keuken of nieuwe kraan heeft, zou u dan de eerste maanden altijd de kraan even laten doorlopen voordat u het water gebruikt? % (basis: alle respondenten) 100 90
weet niet
12
9
30
38*
ja, ik laat hem wel doorlopen, want het water is vies omdat de nieuwe kraan metalen kan afgeven
23
nee, ik laat hem niet doorlopen, want het water is schoon maar er zit alleen wat stof en zand in omdat de kraan net nieuw is
31
30
nee, ik laat hem niet doorlopen, want de kraan is net nieuw, dus het water is helemaal schoon
april 2010 (n=487)
augustus 2010 (n=488)
80 70 60 50 40
27
30 20 10 0
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
21
Kraanwater wordt over het algemeen gezien als een versproduct Met de stelling ‘kraanwater is een versproduct’ is twee derde van de respondenten het (helemaal) eens.
Kraanwater is een versproduct (basis: alle respondenten)
% 100 90
Overigens zijn jonge mensen in de leeftijd van 18-34 jaar het hier vóór de campagne significant minder vaak mee eens (60%) dan de totale groep (68%). Na de campagne is het verschil tussen jonge mensen en de hele groep niet meer significant (61% vs. 65% totaal).
Ongeveer een kwart van de groep is neutraal wat betreft de stelling ‘kraanwater is een versproduct’.
68%
14
12
65%
80
helemaal mee eens
70
mee eens
60
54
52
niet mee eens, niet mee oneens
50 mee oneens
40 helemaal mee oneens
30 20
23
10 0
24
6 2
7 4
april 2010 (n=487)
augustus 2010 (n=488)
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
22
Kennis wat betreft bederfelijkheid van water niet verbeterd na campagne Zowel voor als na de campagne denken respondenten het vaakst dat water in een week bederft als het stilstaat in de leidingen (namelijk 37% in april en 38% in augustus).
Voor de campagne denken bijna drie op de tien respondenten (29%) dat water niet bederft. Na de campagne is dit ook nog ruim een kwart van de respondenten (26%).
55-plussers denken significant vaker dan de totale groep dat water helemaal niet bederft, zowel voor als na de campagne (in april 40% vs. totaal: 29% en in augustus 32% vs. totaal: 26%).
Als water stilstaat in de leidingen in een huis dan bederft het ….. (basis: alle respondenten)
augustus 2010 (n=488)
9
38
28
26 in een dag in een week in een maand
april 2010 (n=487)
7
0
37
10
20
27
30
40
50
60
29
70
80
niet
90
100
%
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Resultaten onderzoek
23
Onderzoeksverantwoording Water uit de kraan laten doorlopen of niet?
Onderzoeksverantwoording Methode
CAWI (computer assisted web interviewing)
Steekproef
Klanten van Oasen (afkomstig uit TNS NIPObase)
Veldwerkperiode
Duur vragenlijst
Respons
Weging
0-meting: 22 t/m 27 april 2010 1-meting: 26 t/m 31 augustus 2010
4 minuten
0-meting: 487/600 = 81% 1-meting: 488/660 = 74% De resultaten zijn gewogen op leeftijd, geslacht, huishoudgrootte, opleiding en sociale klasse
Water uit de kraan laten doorlopen of niet? > Onderzoeksverantwoording
25
