f
rs
in
ie
itiev
IN DE ONDERBOUW ? Onderbouw-VO
LEERSTOFAANBOD
Noordzeelaan 24A
Postbus 266
8017 JW Zwolle
8000 AG Zwolle
ONDERWIJSTIJD DIDACTISCH HANDELEN
T 038 42 54 750
E
[email protected]
F 038 42 54 760
W www.onderbouw-vo.nl
e
ve
VERANTWOORDING
Sinds 1 augustus 2006
e r de
ge
tuali
se
ac
en de
WAT MOET EN WAT MAG
De nieuwe wet- en regelgeving voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs is ingegaan op 1 augustus 2006. Kenmerkend voor de vernieuwing is dat scholen veel meer beleidsvrijheid hebben dan voorheen en dat de ruim 300 kerndoelen van de basisvorming vervangen zijn door 58 globale, meer op het leerproces gerichte doelen. Bij deze grotere beleidsvrijheid is het van belang om te weten wat verplicht is en op welke gebieden scholen ruimte hebben voor eigen keuzes. Op deze pagina's vindt u daarom alle informatie over de nieuwe regelgeving.
WAT IS VERPLICHT? WAARIN MAG DE SCHOOL KEUZES MAKEN:
WAT IS SCHOOLBELEID?
EEN OVERZICHT
OVERZICHT
Leerstofaanbod Verplicht • Kerndeel van het curriculum (2/3 van de eerste twee leerjaren): 58 globale kerndoelen • Binnen het differentieel deel van het curriculum (1/3 van de eerste twee leerjaren): - 2e moderne vreemde taal (Frans, Duits, Spaans, Arabisch of Turks) in vmbo kl/gl/tl - Frans en Duits (of in plaats van één daarvan Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch of Turks) in havo/vwo - Latijn en Grieks op het gymnasium - Fries in Friesland • Realiseren van doorlopende leerlijnen po/vo en onderbouw/bovenbouw • Realiseren van samenhang • Aan het einde van leerjaar 2 vmbo moeten voor leerlingen alle sectoren nog te kiezen zijn • Aan het einde van leerjaar 3 havo/vwo moeten voor leerlingen alle profielen nog te kiezen zijn
Didactisch handelen Schoolbeleid • Clustering van de kerndoelen in: vakken, vakoverstijgende activiteiten (bijv. projecten), leergebieden of anders • Concrete uitwerking van de kerndoelen per schoolsoort • Niveaubepaling • Leermiddelen • Invulling derde leerjaar havo/vwo
Verplicht
Schoolbeleid • Inzet van vakleraren, leraren voor projecten of leergebieden, kernteams (individuele bevoegdheid of teambevoegdheid • Materialen • Groepsgrootte • Afspraken over concretisering van de doelen, pedagogisch handelen, didactiek, begeleiding, samenhang, toetsing en beoordeling
Schoolbeleid • De manier waarop de school vormgeeft aan de Algemene karakteristiek van het onderwijs in de onderbouw VO: - De leerling leert actief en in toenemende mate zelfstandig - De leerling leert samen met anderen - De leerling leert in samenhang - De leerling oriënteert zich - De leerling leert in een uitdagende, veilige en gezonde leeromgeving - De leerling leert in een doorlopende leerlijn • Samenstelling teams • Schoolorganisatie
Verantwoording
Onderwijstijd • Per jaar minimaal 1040 klokuren onderwijs • Aantal dagen waarop geen les wordt gegeven maximaal 68 • Officieel begin en einde zomervakantie
Verplicht • Bevoegde / bekwame docenten
Schoolbeleid • Aantallen uren voor de verschillende onderdelen van het curriculum (vakken, leergebieden en andere eenheden); er is dus geen voorgeschreven tabel of adviestabel en er zijn geen beschermde lesuren • Afspraken over indeling en besteding van de onderwijstijd (bijv. keuzewerktijd) • Aantal weken waarover de onderwijstijd verdeeld wordt
Verplicht • Schoolplan (vierjaarlijks), met verantwoording van voor de onderbouw gemaakte keuzes • Schoolgids (jaarlijks), met verantwoording van de resultaten • Kwaliteitsbeleid en -zorg • Klachtenregeling
Schoolbeleid • Leerlingvolgsysteem • Normering • Bevorderingsbeleid
Toelichting
Leerstofaanbod
T1
Het curriculum bestaat in de eerste twee leerjaren uit twee delen: het kerndeel en het differentieel deel. Het kerndeel is bestemd voor alle leerlingen en bevat 58 globaal geformuleerde kerndoelen. De school bepaalt zelf de concrete uitwerking van de kerndoelen in vakken, projecten,
Verplicht T1
• Kerndeel van het curriculum (2/3 van de eerste
T1
twee leerjaren): 58 globale kerndoelen
T1
differentieel deel behoren: wettelijke verplichtingen die gerelateerd zijn aan de schoolsoort (de
• Clustering van de kerndoelen in: vakken,
tweede moderne vreemde taal (Frans, Duits, Spaans, Arabisch of Turks) in het vmbo kl, gl en tl,
vakoverstijgende activiteiten (bijv. projecten),
• Binnen het differentieel deel van het curriculum
Frans en Duits (of in plaats van één daarvan Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch of Turks) in
leergebieden of anders
(1/3 van de eerste twee leerjaren):
het havo en vwo, Fries in Friesland en Latijn en Grieks op het gymnasium), het vormgeven van
• Concrete uitwerking van de kerndoelen per
- 2e moderne vreemde taal (Frans, Duits,
de doorlopende leerlijn en onderdelen waarmee de school zich wil profileren (zoals levens-
schoolsoort
Spaans, Arabisch of Turks) in vmbo kl/gl/tl
beschouwing, een extra moderne vreemde taal of sport).
• Niveaubepaling
- Frans en Duits (of in plaats van één daarvan Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch of
leergebieden, een combinatie van deze of bijvoorbeeld in competentiegericht onderwijs. Tot het
Schoolbeleid
• Leermiddelen
T3
T2
• Invulling derde leerjaar havo/vwo
Turks) in havo/vwo - Fries in Friesland onderbouw/bovenbouw • Realiseren van samenhang • Aan het einde van leerjaar 2 vmbo moeten voor leerlingen alle sectoren nog te kiezen zijn
T2
• Aan het einde van leerjaar 3 havo/vwo moeten voor leerlingen alle profielen nog te kiezen zijn
betekent dat het programma van de Tweede Fase niet eerder start dan in het vierde leerjaar. Uiteraard kan in leerjaar 3 pedagogisch-didactisch geanticipeerd worden op de Tweede Fase.
- Latijn en Grieks op het gymnasium • Realiseren van doorlopende leerlijnen po/vo en
Dat aan het einde van het derde leerjaar havo en vwo alle profielen nog te kiezen moeten zijn,
>
T3
In de eerste drie leerjaren havo en vwo moet onderwijs verzorgd worden in twee moderne vreemde talen naast het Engels (Frans en Duits, of in plaats van één daarvan Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch of Turks). Latijnse en Griekse taal en letterkunde zijn verplicht in de eerste drie leerjaren van het gymnasium. Ook zijn voor het derde leerjaar havo/vwo de eisen over onderwijstijd (zie schema Onderwijstijd) van kracht. Verder geeft de wet, behalve de al genoemde bepalingen voor de profielkeuzes in de Tweede Fase, geen voorschriften. Dit betekent dat de school in dit jaar ruime mogelijkheden heeft om te zorgen voor een vloeiende overgang - een doorlopende leerlijn van klas 3 naar klas 4, zowel programmatisch als wat betreft het gewenste niveau.
Toelichting
Onderwijstijd Het aantal uren begeleid onderwijs onder schooltijd en onder verantwoordelijkheid van daartoe bekwaam onderwijspersoneel
T4
De wettelijke ondergrens voor het aantal in de onderbouw te programmeren klokuren onderwijs bedraagt 1040 klokuren op jaarbasis. Deze bepaling geldt ook voor het derde leerjaar havo en vwo. Verdere verplichtingen zijn het officiële begin en einde van de zomervakantie en het maximum van 68 dagen waarop geen les wordt gegeven. Scholen bepalen zelf over hoeveel weken de in te zetten klokuren worden gespreid.
Verplicht T4
• Per jaar minimaal 1040 klokuren onderwijs
T5
Schoolbeleid T5
• Aantal dagen waarop geen les wordt gegeven
leergebieden en andere eenheden); er is dus
• Officieel begin en einde zomervakantie
>
geen voorgeschreven tabel of adviestabel en er zijn geen beschermde lesuren
• Afspraken over indeling en besteding van de onderwijstijd (bijv. keuzewerktijd)
T4
• Aantal weken waarover de onderwijstijd verdeeld wordt
aantal lesuren voorgeschreven. Wel bestaan er verplichtingen voor het onderwijs in lichamelijke opvoeding: lichamelijke opvoeding moet gegeven worden in elk leerjaar en gespreid over de
• Aantallen uren voor de verschillende onderdelen van het curriculum (vakken,
maximaal 68
Er is geen voorgeschreven lessentabel of adviestabel. Er is voor geen enkel vak een minimum
weken in het schooljaar. Iedere school moet er zoveel tijd aan besteden, dat wordt voldaan aan de inhoudelijk gestelde eisen van kwaliteit, intensiteit en variëteit. Die eisen zijn opgenomen in kerndoelen en examenprogramma's. Daarbij wordt uitgegaan van de situatie zoals die op 1 augustus 2005 gold, met de aanscherping dat het gaat om praktische bewegingsactiviteiten.
Toelichting
Didactisch handelen Verplicht T6
• Bevoegde / bekwame docenten
Schoolbeleid T7
• De manier waarop de school vormgeeft aan
T6
de Algemene karakteristiek van het onderwijs
mits in het team waarvan hij deel uitmaakt voor alle te geven vakken een bevoegd docent
- De leerling leert actief en in toenemende
aanwezig is die de inhoudelijke verantwoordelijkheid draagt. Wanneer een docent naar de
mate zelfstandig
mening van het bevoegd gezag niet (volledig) aan de bekwaamheidseisen voldoet om onderwijs
- De leerling leert samen met anderen
T6
• Inzet van vakleraren, leraren voor projecten of
in meerdere vakken te verzorgen, beslist het bevoegd gezag op welke punten deze docent
- De leerling leert in samenhang
bijgeschoold moet worden. Daarbij moet het gezag ook de opvattingen van de leden van het
leergebieden, kernteams (individuele
- De leerling oriënteert zich
bevoegdheid of teambevoegdheid)
- De leerling leert in een uitdagende, veilige
• Materialen • Groepsgrootte • Afspraken over concretisering van de doelen, pedagogisch handelen, didactiek, begeleiding, samenhang, toetsing en beoordeling
en gezonde leeromgeving
>
- De leerling leert in een doorlopende leerlijn • Samenstelling teams • Schoolorganisatie
bevoegdheid of teambevoegdheid. Het is toegestaan dat een docent die daartoe bekwaam geacht wordt door het bevoegd gezag meerdere vakken voor een groep leerlingen verzorgt,
in de onderbouw VO:
Schoolbeleid
De regels voor bevoegdheden bieden meer ruimte: de school kan zelf kiezen voor individuele
team in aanmerking nemen.
T7
Onderdeel van het advies van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming, dat de basis vormt voor de wetgeving die per 1 augustus 2006 van kracht is, is de Algemene karakteristiek van het onderwijs in de onderbouw VO. Deze karakteristiek telt zes aspecten. Daarnaast is per domein een meer specifieke karakteristiek opgesteld. Het is aan de school zelf te bepalen hoe deze karakteristieken geconcretiseerd worden in het onderwijs.
Toelichting
Verantwoording
T8
Een goed kwaliteitsbeleid, met een systematiek van voortdurende evaluatie en bijstelling, steunt de school in het maken van keuzes en stelt de school in staat zich hierover op passende wijze te verantwoorden. Binnen dat beleid gaat de school zelf over de keuze van een leerlingvolgsysteem en het vaststellen van normering en bevorderingsbeleid.
Verplicht • Schoolplan (vierjaarlijks), met verantwoording van voor de onderbouw gemaakte keuzes • Schoolgids (jaarlijks), met verantwoording van de resultaten
T8
• Kwaliteitsbeleid en -zorg • Klachtenregeling
Schoolbeleid • Leerlingvolgsysteem • Normering • Bevorderingsbeleid
>
Colofon Uitgave: september 2006 Samenstelling en redactie: Onderbouw-VO Fotografie: Roel Loots Vormgeving: Gabriëlle Vermeij, LS Ontwerpers BNO, Groningen Voor meer informatie: www.onderbouw-vo.nl of mail naar:
[email protected] Onderbouw-VO is dé vraagbaak voor iedereen die werkzaam is in de onderbouw van het voortgezet onderwijs in Nederland. Onderbouw-VO wil met en voor scholen werken aan een onderbouw waarin het leren van jongeren van 12 tot 14 jaar centraal staat. Met en voor scholen werken houdt in: onderzoeken waar de vragen van scholen liggen, volgen wat scholen doen met de ruimte om zelf beleid te voeren en zeker ook docenten, team- en schoolleiders bij elkaar brengen, zodat ze kennis nemen van elkaars werk.
