20-10-2011
Elektroconvulsietherapie: is dat nog van deze tijd? MANISCH-DEPRESSIEF? ZO GEK NOG NIET!
Gent, 8 oktober 2011
prof dr pascal sienaert
upc-kul, campus kortenberg
Wat is ECT?
1
20-10-2011
E LECTRO
C ONVULSIE
T HERAPIE
Wat is ECT?
• Narcose
• Elektrisch impuls
• Convulsies
• Behandeling voor ernstige psychiatrische stoornissen
2
20-10-2011
Lipotmezö – Budapest - Hongarije
Ontstaan?
• 1934
• Von Meduna
• Epilepsie en psychose gaan niet samen
• Kamfer
3
20-10-2011
04.1938
Clinic for Mental and Nervous Diseases
Rome, Italie
Ugo Cerletti
1877-1963
ECT-units in België2003-04 N=32
19
4
9
13 PZ + 19 PAAZ
4
20-10-2011
ECT België 1977-‐2008
N° ECT
8818
7691 6782
4990
1684
RIZIV-INAMI, personal communication
Wat is ECT niet?
• NIET pijnlijk
• NIET zonder narcose
• NIET herhaaldelijk
• NIET ‘zombie’
• NIET om gedrag te veranderen
5
20-10-2011
Hoe verloopt een ECT behandeling?
Hoe verloopt ECT?
6
20-10-2011
Wanneer kan ECT helpen?
☺
☹
• Depressie
• Demen6e
• Manie
• Angststoornissen
• Psychose
• Gedragsstoornissen • Persoonlijkheidsprobl
• Katatonie
• Ziekte van Parkinson • Epilepsie
• Slaapstoornissen • Alcohol of drugproblemen • Nega6eve symptomen
7
20-10-2011
Waarvoor wordt ECT in België gebruikt?
Sienaert et al. J Aff Disord 2006
Hoe ‘zuiverder’ de depressie, hoe beter het resultaat.
8
20-10-2011
ECT voor depressie
welke mensen reageren minst goed?
• Langdurige, minder ernstige depressie
• Dysthymie
• Bijkomende problemen
• Angsstoornissen
• Alcohol of middelen
• Persoonlijkheidsmoeilijkheden
Sienaert, 2011. Can J Psychiatry.
ECT voor depressie
welke mensen reageren best?
• psychotische tekens
• vertraagd
• katatone tekens
• zelfmoordgedachten
Sienaert, 2011. Can J Psychiatry.
9
20-10-2011
ECT voor depressie psychotische tekens
• ‘ik heb geen kleren’
• ‘ik ben verdoemd’
• ‘het is door mijn fout….’
• ‘ik heb geen maag meer’, ‘ik rot van binnen’
• ‘ik ben dood’
ECT voor depressie
stoornissen in de motoriek
• traag stappen, weinig bewegen
• traag denken
• traag praten, antwoorden met paar woorden
• weinig mimiek
• niet gesticuleren
10
20-10-2011
ECT voor depressie suïcidegedachten
%
Katatonie
11
20-10-2011
Katatonie
• Ernstige ‘bewegingsstoornis’
• Bipolaire Stoornis
• Schizofrenie
• Neurologische aandoeningen
• Reageert goed op benzodiazepinen
(kalmeermiddelen) en bijna ALTIJD op ECT
ECT voor psychose
welke mensen reageren best?
• wanen
• denken gecontroleerd te worden
• stemmen
• depressieve tekens
Zervas et al, 2011. Using ECT in schizophrenia: A review from a clinical perspective. World J Biol Psychiatry.
12
20-10-2011
Bipolaire stoornis
& ECT
• ECT manie = depressie
• ECT bipolaire = unipolaire depressie
• Bipolaire depressie iets sneller
• Maar! Bijkomende aandoeningen
• Angststoornissen, Alcoholproblemen….
• Dan minder goeie resultaten…
Hoe goed werkt ECT?
100%
>90%
>80%
55%
Petrides et al 01
Kellner et al 06
Petrides et al 01
Kellner et al 06
Prudic et al, 04
60-80%
>50%
Mukherjee et al, 94
Sienaert & Peuskens, 06
13
20-10-2011
Hoeveel behandelingen zijn nodig?
Hoeveel behandelingen ?
• 2-3 per week
• Tot volledig herstel
• Tot verbetering ‘stilvalt’
14
20-10-2011
8 - 12
Wat na ECT?
15
20-10-2011
Onderhoudsbehandeling 50% minder herval!!!
OnderhoudsECT wekelijks – maandelijks zolang nodig
16
20-10-2011
Hoe werkt ECT?
Hoe werkt ECT?
• vrijzetting van hormonale stoffen
• herstellen van neurotransmitters
• nieuwe hersencellen en helpercellen
17
20-10-2011
Nieuwe zenuwcellen!
10 Sham
10 ECS
Meer ECT geeft meer nieuwe cellen
Madsen et al. Biol Psychiatry 2000, 47:1043
Wat zijn de bijwerkingen?
18
20-10-2011
Bijwerkingen Hoofdpijn
• 1 op 2
• pijnstiller
• preventief
Bijwerkingen Spierpijn
• zelden
• NIET door spierschokken
• door spierontspanner
• pijnstiller
19
20-10-2011
Kan ik door ECT mijn geheugen kwijtraken?
Bijwerkingen
In de ECT-ruimte
verwardheid
paar minuten
Tijdens de kuur
moeilijker onthouden
niet langer dan paar weken
Na de kuur
dingen van vroeger vergeten
kan langer duren, soms blijvend
20
20-10-2011
Kan ik ECT weigeren?
Geïnformeerde Toestemming
21
20-10-2011
Waar haalt ECT zijn slechte reputatie?
Vooroordelen zijn de argumenten van dwazen Voltaire
22
20-10-2011
betoging ‘The Citizens Commission on Human Rights’, Kortenberg, 19/09/2009
23
20-10-2011
“Ik betwijfel sterk of de patiënt bij elke behandeling wel om zijn toestemming werd gevraagd”
M. De Schamphelaere
senator, CD&V
Het Laatste Nieuws, 23/09/2005
psychologist
ex-university professor
De Morgen, 18/04/2006
24
20-10-2011
Arnoud Tanghe
biological psychiatrist
Het Laatste Nieuws, 20/04/2006
The problem is that ECT lends itself beautifully to cinematic dramatization.
Shorter & Healy, 2007
Shock Therapy: A history of Electroconvulsive Treatment in Mental Illness.
Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey, London.
25
20-10-2011
Hollywood has frightened the shit out of everybody about ECT.
Louis Linn, in: Shorter & Healy, 2007
Shock Therapy: A history of Electroconvulsive Treatment in Mental Illness.
Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey, London.
Is ECT nog van deze tijd?
• Meest werkzame behandeling die er is
• Moderne behandeling
• Veilige behandeling
• Volop onderzoek
26
