Wat erin zit, staat erop! Etiketten Zoek uit welke informatie er zoal op etiketten staat door tien verschillende verpakkingen te bestuderen. Maak een indeling van de categorieën informatie. Probeer er acht te vinden. Bewaar de verpakkingen voor latere vragen. Aan de verpakking kun je zien wat erin zit.
Groepen informatie op het etiket Heb je in opdracht goed opgelet? Als je het goed hebt bekeken, dan heb je de volgende categorieën van informatie op etiketten kunnen vinden: • informatie over producent en herkomst; • het soort product; • datum van minimale houdbaarheid; • inhoud; • ingrediëntenlijst; • bewaarvoorschrift; • gebruiksaanwijzing; • voedingswaarde informatie. De laatste drie zijn niet verplicht. Sommige fabrikanten zetten deze dingen er wel op als extra service voor hun klanten.
Informatie op de verpakking
Vergelijking Voor deze opdracht heb je je antwoord op opdracht nodig.Vergelijk de categorieën die jij hebt gemaakt met de categorieën in de tekst en beantwoord de volgende vraag. Welke groepen had je over het hoofd gezien? Welke groepen had jij nog meer gevonden?
Productinformatie op het etiket Je kunt met het blote oog geen verschil zien tussen halfvolle en volle melk. Het is onder andere daarom verplicht om op het etiket informatie te verstrekken over het soort product en de ingrediënten die er in zitten. Fantasienamen voor het product mogen wel gebruikt worden, maar op de verpakking moet dan ook staan om wat voor product het eigenlijk gaat. Op de verpakking staat hoeveel erin zit en tot wanneer de inhoud houdbaar is. Overschrijding van de houdbaarheidsdatum betekent niet dat je meteen ziek wordt als je de inhoud toch opeet. Mocht je echter toch ziek worden, dan kun je de fabrikant niet meer de schuld geven. Bij bederfelijke producten zoals vlees en zuivel is het verstandig om de houdbaarheidsdatum niet te overschrijden.
Productinformatie Gebruik bij deze opdracht werkblad Ook heb je weer opdracht nodig.
Benodigdheden •
de tien verpakkingen uit opdracht
Werkwijze 1 Bestudeer tien verpakkingen. 2 Horizontaal staan in de tabel op werkblad met nummers de producten. Schrijf de producten op het werkblad.
3 Verticaal zet je de typen productinformatie die je op verpakkingen aan kunt treffen. 4 Zet een kruisje als je op een verpakking een bepaald type productinformatie hebt aangetroffen.
Opdracht Waarom kun je beter geen producten meer eten als de houdbaarheidsdatum is overschreden?
Bewaarvoorschrift Een product dat koel en donker bewaard moet worden, moet je niet op de vensterbank zetten. Er is dan een grote kans dat de inhoud lang voor de houdbaarheidsdatum bedorven is. Het optreden van voedselvergiftiging is in veel gevallen het gevolg van verkeerd bewaren van producten. Meestal is bewaren op een koele, donkere en droge plek in een goed afgesloten verpakking het beste. Staat er geen bewaarvoorschrift op het etiket, dan kun je het product over het algemeen zonder bezwaar op kamertemperatuur bewaren.
Beantwoord de volgende vragen Waarvoor dient een bewaarvoorschrift? Wat zou er gebeuren als je je niet aan het bewaarvoorschrift houdt?
Verborgen informatie Als je door een supermarkt loopt, dan zie je al heel vlug welke producten goedkoop en welke duur zijn. Dat komt door de verpakking. Kleine kinderen zijn heel gevoelig voor de verpakking. Die letten niet op teksten. We noemen het uiterlijk van een verpakking verborgen informatie omdat het niet ergens op een etiket staat, maar wel iets over de inhoud zegt. Deze ‘verborgen’ informatie die je uit vorm, kleurgebruik, presentatie haalt is belangrijker dan veel mensen denken.
Beantwoord de volgende vragen Een fabrikant van hagelslag wil vooral een leuke verpakking voor kinderen. Wat raad jij hem aan? Een fabrikant van een nieuwe frisdrank wil graag jongeren aanspreken. Wat raad jij hem aan?
Voedingswaardewijzer Op het pak van sommige producten staat op de verpakking informatie over de belangrijkste voedingsstoffen en de energie-inhoud. Dit noemen we voedingswaardewijzers. Om het vergelijken van producten eenvoudig te maken gaan deze voedingswaardewijzers altijd over 100 gram of ml van het product. De voedingswaarde van een product wordt bepaald door de soort en de hoeveelheden voedingsstoffen die er in zitten. Een voedingswaardewijzer
Korte uitleg over de onderdelen van de voedingswaardewijze. • Kilojoules of kilocalorieën is een maat voor de hoeveelheid energie die het product bevat. Hoe groter dit getal hoe vlugger je er van aankomt. • Vet zegt iets over de hoeveelheid vet die er in zit. Soms staat er ook bij of het om verzadigde of onverzadigde vetten gaat. Hoe meer onverzadigde vetten hoe beter het voor je lijf is. • Eiwit is een bouwstof voor je lichaam. Iedereen heeft het nodig. Als je nog in de groei bent heb je meer nodig. • Koolhydraten leveren je energie net als vetten. Van suiker moet je niet te veel binnen krijgen. • Met natrium wordt meestal keukenzout bedoeld. Je hebt het elke dag in je voedsel nodig, maar met mate. • Vitaminen en mineralen worden op een aantal verpakkingen aangegeven met vijf bolletjes. Hoe meer bolletjes zwart zijn, hoe rijker het product is aan die voedingsstof. Vitamine en mineralen op een voedingwaardewijzewaarde
Wettelijke spelregels Voor de informatie op een etiket gelden allerlei wettelijk regels. Een fabrikant kan aansprakelijk worden gesteld als het product niet voldoet aan de informatie op het etiket of als je er ziek van wordt.
Bewaren Zoek uit hoe je de volgende producten het beste kunt bewaren. Noem de temperatuur en vochtigheid waarbij het bewaard moet worden en of het in het donker moet blijven. • brood • champignons • eieren • gepasteuriseerde melk • tomaat • banaan
• •
koekjes (vul verder aan met drie zelfbedachte producten)
Tip: Kijk eens in de supermarkt. Daar bewaren ze alles op de juiste manier.
De energie in een pinda Je gaat onderzoeken hoeveel energie een pinda kan leveren. Om één gram water één graad Celsius te verwarmen, is een hoeveelheid energie nodig van 4,2 joule.
Benodigdheden • • • • • • •
brander pinda of andere noot prepareernaald knijper of klem reageerbuis thermometer 10ml water
Werkwijze 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Doe de brander aan. Prik de (halve) pinda aan een prepareernaald. Doe 10ml water in de reageerbuis. Doe een thermometer in de reageerbuis. Meet de temperatuur van het water en noteer deze. Klem de reageerbuis vast. Houd de pinda in de vlam van de brander tot de pinda vlam vat. Houd de pinda onmiddellijk daarna onder de reageerbuis. Zorg er voor dat de pinda volledig onder de buis opbrandt. Meet de temperatuur van het water op het moment dat de vlam uitgaat.
Opdracht Hoeveel graden Celsius is de temperatuur van het water gestegen? Hoeveel Joule is dat? Neem de volgende zin in je schrift over en vul aan. Temperatuurverschil x 4,2 Joule x 10 = ... Joule. 10 is het gewicht van het water in grammen. Hoeveel Joule bevatte jouw pinda dus?
Etiketten te kust en te keur Beoordeel van vier of vijf verschillende merken van eenzelfde soort voedingsmiddel de informatie op de verpakking. Geef aan: • of de verplichte informatie aanwezig is; • welke verplichte informatie je mist; • welke informatie aanwezig is die niet verplicht is; • welke informatie je mist die niet verplicht is; • welke vraagtekens er voor jou nog blijven; • welke van de genoemde ingrediënten jijzelf liever niet binnenkrijgt. Bepaal het beste merk wat de informatie betreft van je onderzoek. Schrijf op waarom je dit het beste vindt. De docent bekijkt jouw werk. De informatie op de etiketten moet je goed hebben begrepen. Je keuze voor het beste merk moet met goede argumenten uit je onderzoek zijn bepaald.
Een eigen product vervaardigen Je kunt uitleggen waarom je geen etiket nodig hebt als je een product zelf hebt gemaakt. Probeer maar eens te begrijpen wat allemaal op een etiket staat.
Als je zelf een product maakt, dan bepaal je zelf welke grondstoffen en welke hulpstoffen je gebruikt. Je gaat appelmoes maken. Je kiest zelf welk soort appels je gebruikt. En je bepaalt zelf hoeveel suiker je toevoegt. Benodigdheden: • 1 kg appels. Kies zelf welke soort. • suiker • een glazen pot met schroefdeksel • een passe-vite of roerzeef • een kookketel • een houten lepel Werkwijze: 1 Weeg de appels en was ze onder de kraan. 2 Snij de appels in kleine stukken. Verwijder de slechte plekken. Je hoeft de appels niet te schillen of het klokhuis te verwijderen. 3 Doe de stukken appel in de kookketel. Voeg 200 ml water toe. 4 Kook de appels gaar. Roer onder het koken af en toe met een houten lepel. Laat de deksel zoveel mogelijk op de pan. De appels zijn gaar als ze zacht zijn. 5 Haal de appels door een passe-vite. 6 Voeg 100 gram suiker toe. Goed mengen. 7 Doe de moes in een met soda schoongemaakte en nagespoelde glazen pot. 8 Zet de pot helemaal onder water in een ketel. Verwarm de pot 10 minuten op 75°C. 9 Koel de pot af. Droog hem af en plak er een zelfgemaakt etiket op. Je weet nu precies wat er in je pot zit. Je weet ook hoe je het product gemaakt hebt. Je weet dat de moes minstens een paar maanden goed blijft, want je hebt hem verwarmd. Je hebt dus eigenlijk geen etiket meer nodig.
Collage van etiketten Je kunt uitleggen wat het nut is van etiketten.
Een etiket
In een winkel staan allerlei producten. Sommige herken je direct. Andere niet. Er zijn producten die je niet kent, maar die wel je aandacht trekken. Deze producten zijn zo verpakt dat ze opvallen. Meestal gebeurt dat door mooie opvallende etiketten. a Hoe komt het dat je sommige producten in een winkel direct herkent? b Er staan veel producten in de winkel die jouw aandacht niet trekken. Hoe zou dat komen? c Als onbekende producten in een winkel je opvallen, hoe kom je er dan achter wat het voor producten zijn? 1 Verzamel etiketten van een aantal producten. Probeer de etiketten zo min mogelijk te beschadigen. Je kunt ze bijvoorbeeld losweken boven de warme stoom van een fluitketel. Kijk wel uit dat je je niet verbrandt. 2 Plak de etiketten op een vel A3. Maak er iets kunstzinnigs van. Probeer er iets mee uit te beelden. Laat je fantasie maar werken. De beste kunstwerken krijgen een speciale plaats op school. Tips: • Orden de etiketten op kleur. • Maak productgroepen. • Let op de vorm van de etiketten. • Orden naar duidelijke en onduidelijke informatie. • Beeld een figuur uit die met reclame of informatie te maken heeft. Etiketten informeren klanten over de producten. Maar ze zorgen ook voor een goede aankleding van het product. Producten vallen op door aansprekende etiketten en trekken zo misschien nieuwe kopers.
