Rijksoverheid
Wat betekent EU-GHS voor u? Vergunningverleners • Een vergunningaanvraag mag niet in strijd zijn met EU-GHS. Het is daarom van belang dat u de bepalingen van EU-GHS kent en begrijpt. • EU-GHS gaat over gebruik (bijvoorbeeld opslag), niet over transport. EU-GHS en de transportwetgeving (o.a. het ADR) blijven naast elkaar bestaan met eigen verplichtingen. U heeft dus te maken met beide systemen. • EU-GHS is een verordening en daarom rechtstreeks van toepassing. Verwijzingen naar bijvoorbeeld de ADR-indeling in bestaande (pseudo)regelgeving worden door de verordening overruled. • De criteria voor de indeling in gevarenklassen volgens EU-GHS verschillen van de criteria van de Stoffen- richtlijn (67/548/EEG) en de Preparatenrichtlijn (1999/45/EG). Daardoor kunnen stoffen en mengsels in een andere klasse worden ingedeeld dan u gewend was. Dit heeft invloed op opslagen en de bedrijfs- voering binnen een inrichting. Denk bijvoorbeeld aan de veiligheidsignalering op de werkplek. Mogelijk zijn aanvullende maatregelen noodzakelijk. In dat geval kan een aanvraag of een melding nodig zijn. • De wijziging van de criteria heeft ook gevolgen voor de reikwijdte van het Besluit Risico’s Zware Ongevallen 1999 (BRZO 99) en waarschijnlijk ook voor de Seveso-richtlijn waarop het BRZO is gebaseerd. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de PGS 15. De rijksoverheid zoekt momenteel uit hoe EU-GHS in de regelgeving moet worden verwerkt. • De bepalingen van EU-GHS treden geleidelijk aan in werking (zie tijdpad elders in dit informatieblad). Tijdens de overgangsperiode krijgt u te maken met verschillende classificatiesystemen voor gevaarlijke stoffen en mengsels (EU-GHS, Stoffenrichtlijn, ADR). Op de verpakking van chemische stoffen en mengsels kan dus de oude of de nieuwe etikettering staan. Let wel een dubbele etikettering (oud en nieuw naast elkaar) is niet toegestaan. Bedrijven zijn verplicht om vanaf 1 december 2010 de oude en de nieuwe indeling in veiligheidsinformatiebladen op te nemen.
Informatie voor vergunningverleners De verordening EU-GHS* bevat regels over het indelen en etiketteren van chemische stoffen. De verordening stelt verplichtingen aan bedrijven die chemische stoffen en mengsels in de handel brengen. Omdat het om een verordening gaat, zijn de regels rechtstreeks van toepassing. Omzetten in de Nederlandse regelgeving is dus niet nodig. Een vergunning of een vergunningaanvraag mag niet in strijd zijn met de verordening. Wat is EU-GHS? EU-GHS is de Europese versie van het Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals van de Verenigde Naties (VN-GHS). VN-GHS is een wereldwijd uniform systeem voor de indeling, etikettering en verpakking van chemische stoffen en mengsels op basis van hun gevaarseigenschappen. Volgens EU-GHS zijn bedrijven die chemische stoffen en mengsels op de markt brengen, verplicht deze in te delen in gevaarscategorieën. De criteria en eisen daarvoor staan in de verordening. Bedrijven moeten de verpakking ook voorzien van etiketten met gebruiksvoorschriften en waarschuwingen. Het nieuwe systeem heeft als voordeel dat overal in Europa gevaarlijke stoffen op dezelfde manier worden ingedeeld en geëtiketteerd. De verordening EU-GHS vervangt het systeem voor indeling, etikettering en verpakking van chemische stoffen
en mengsels volgens de Stoffenrichtlijn. EU-GHS is van toepassing op de levering en gebruik** van gevaarlijke chemische stoffen en mengsels. Voor het vervoer geldt de transportregelgeving. Beiden hebben de criteria van VN-GHS overgenomen. Dat betekent dat EU-GHS en de vervoerswetgeving wat betreft de criteria grotendeels met elkaar in overeenstemming zijn. Echter, EU-GHS en de vervoerswetgeving (dus ook het ADR) classificeren niet voor dezelfde gevarenklassen. Ook verschillen de voorwaarden over etikettering voor levering en gebruik (EU-GHS) van de transportvoorwaarden. Wat verandert er? EU-GHS introduceert: • Het begrip mengsel voor het begrip preparaat. • Nieuwe criteria voor de indeling van chemische stoffen en mengsels in gevarenklassen. Daardoor verandert de gevaarsindeling van een groot aantal chemische stoffen en mengsels. • 28 gevarenklassen met subcategorieën; deze vervangen de huidige vijftien gevarenklassen. De gevarenklasse ‘ontvlambare vloeistoffen’ heeft bijvoorbeeld een onderverdeling in drie gevarencategorieën: categorie 1, categorie 2 en categorie 3. Stoffen of mengsels die voldoen aan de criteria van één of meer gevarenklassen worden als gevaarlijk beschouwd.
* In het Engels Regulation on classification, labelling and packaging of substances and mixtures (CLP). ** In EU-GHS wordt gebruik als volgt gedefinieerd: elke vorm van verwerking, formulering, consumptie, opslag, bewaring, behandeling, overbrenging naar een container, overbrenging van de ene container naar de andere, vermenging, vervaardiging van een voorwerp of elke andere toepassing.
• Negen nieuwe pictogrammen in plaats van zeven (zie figuur hieronder). Dat betekent dat u alle ingedeelde chemische stoffen en mengsels van een nieuw pictogram moet voorzien. • P-, H- en EUH-zinnen. Deze komen in de plaats van de R- en S-zinnen. • Het gebruik van signaalwoorden ‘gevaar’ en ‘waarschuwing’ op het etiket van een gevaarlijke stof of mengsel. In de toekomst wordt ook relevante nationale wetgeving aangepast. Denk bijvoorbeeld aan de Arbeidsomstandighedenwet of regelgeving voor opslag van chemische stoffen.
Sommige stoffen of stofgroepen vallen niet onder EU-GHS. Het gaat bijvoorbeeld om additieven in voedings- middelen, geneesmiddelen, medische hulpmiddelen. Deze producten vallen onder andere regels. Ook het vervoer van gevaarlijke stoffen valt niet onder EU-GHS.
Hoe kunt u zich voorbereiden? EU-GHS treedt geleidelijk in werking (zie tijdpad). Bedrijven moeten uiterlijk in 2017 aan alle verplichtingen voldoen. Tot 2015 blijven twee systemen naast elkaar bestaan. Ook geldt een vrijstelling voor het opnieuw etiketteren en verpakken van chemische stoffen en mengsels die voor het einde van de overgangsituatie zijn geleverd (uitloopperiode). Voor chemische stoffen is de
De negen nieuwe pictogrammen
Explosief
Oxiderend
Ontvlambaar
Gassen onder druk
Irriterend, sensibiliserend, schadelijk
Corrosief
Giftig
Lange termijn gezondheidsgevaarlijk
Gevaarlijk voor het aquatisch milieu
• Bedrijven die werken met chemische stoffen of chemische stoffen in opslag hebben, informeren over de invoering van EU-GHS. Voor de communicatie is een standaardbrief opgesteld. Deze is te downloaden van de website van de nationale helpdesk (www.ghs-helpdesk.nl). • Wanneer een melding wordt gedaan waarbij chemische stoffen betrokken zijn, kunt u het bedrijf wijzen op de veranderingen in de wetgeving. Op basis van gegevens die het bedrijf aanlevert kunt u beoordelen wat consequenties voor de vergunning(aanvraag) zijn. • Een nieuwe aanvraag kunt u alvast beoordelen op basis van de criteria van EU-GHS. Dit gebeurt naast de criteria van de PGS 15.
uitloopperiode van 1 december 2010 tot 1 december 2012 en voor mengsels van 1 juni 2015 tot 1 juni 2017. Gebruikers met bestaande voorraden kunnen dus nog verpakkingen met de oude etikettering in opslag hebben. Het is belangrijk dat u weet wat de verschillen tussen het oude en nieuwe systeem zijn en wat de betekenis is van de nieuwe pictogrammen. In de periode tot eind 2009 is het belangrijk om bedrijven te informeren over de nieuwe regelgeving. Wanneer u te maken heeft met bedrijven die stoffen of mengsels (bijvoorbeeld verf, inkt, lijm) produceren of op de markt brengen, kunt u de volgende acties in gang zetten:
De verplichtingen van bedrijven op een rij Downstream gebruikers Verplichting
Fabrikanten
Importeurs
Distributeurs
Producenten Formuleerders voorwerpen
Professionele gebruikers
Industriële gebruikers
1 Indelen
x
x
–
x
o
–
–
2 Etiketteren
x
x
x
x
o
–
–
3 Verpakken
x
x
x
x
o
–
–
4 Melden
x
x
–
–
–
–
–
5 Informatie bewaren
x
x
x
x
x
–
–
x = altijd van toepassing o = soms van toepassing – = niet van toepassing
Wat is het tijdpad voor de invoering van EU-GHS? De verplichtingen van EU-GHS treden geleidelijk aan in werking. Zie het schema hieronder voor een toelichting. 20 januari 2009
De verordening treedt in werking • Start overgangsperiode voor chemische stoffen en mengsels. • Etiketteren en verpakken van chemische stoffen en mengsels volgens Richtlijn 67/548/EEG en Richtlijn 1999/45/EG is verplicht. • Indelen, etiketteren en verpakken van chemische stoffen en mengsels volgens EU-GHS is toegestaan. • Let wel als de indeling volgens EU-GHS plaatsvindt, is etikettering en verpakken volgens het oude systeem niet toegestaan. • In het veiligheidsinformatieblad kan zowel de indeling volgens de Richtlijn 67/548/EEG als volgens EU-GHS worden opgenomen.
1 december 2010
• I ndelen van chemische stoffen volgens Richtlijn 67/548/EEG en EU-GHS is verplicht. • Etiketteren en verpakken van chemische stoffen volgens EU-GHS is verplicht. • Chemische stoffen die op of na deze datum in de handel zijn, binnen 1 maand melden bij het Europese Agentschap voor Chemische stoffen (ECHA)*. • Voor chemische stoffen geleverd voor deze datum geldt een vrijstelling van de verplichting voor etikettering en verpakken tot 1 december 2012. • Tot 1 juni 2015 moet voor chemische stoffen de indeling volgens de Richtlijn 67/548/EEG en volgens EU-GHS in het veiligheidsinformatieblad worden opgenomen. • Indelen, etiketteren en verpakken van mengsels volgens Richtlijn 1999/45/EG en EU-GHS is toegestaan. • Als mengsels zijn ingedeeld volgens EU-GHS kan tot 1 juni 2015 de indeling volgens Richtlijn 1999/45/EG en EU-GHS in het veiligheidsinformatieblad worden opgenomen. • Als chemische stoffen of mengsels zijn ingedeeld en geëtiketteerd volgens EU-GHS moet tot 1 juni 2015 de indeling van de stof, het mengsels en bestanddelen daarvan volgens EU-GHS, de Richtlijn 67/548/EG en Richtlijn 1999/45/EG in het veiligheidsinformatieblad worden opgenomen.
1 december 2012
• E inde vrijstelling van de verplichting voor etikettering en verpakken voor chemische stoffen geleverd voor 1 december 2010.
1 juni 2015
• I ndelen, etiketteren en verpakken van chemische stoffen en mengsels volgens EU-GHS is verplicht. • De Richtlijnen 67/548/EEG en 1999/45/EG worden ingetrokken. • Voor mengsels geleverd voor deze datum geldt een vrijstelling van de verplichting voor etikettering en verpakken tot 1 juni 2017. • In het veiligheidsinformatieblad moet de indeling van chemische stoffen en mengsels volgens EU-GHS worden opgenomen.
1 juni 2017
• E inde vrijstelling van de verplichting voor etikettering en verpakken voor mengsels geleverd voor 1 juni 2015. * De meldingsplicht geldt niet als de stof volgens REACH is geregistreerd.
Waar vindt u meer informatie? Veel informatie over EU-GHS is te vinden op de website www.ghs-helpdesk.nl. Daar vindt u een notitie en een rapportage over een onderzoek uitgevoerd naar de consequenties voor vergunningverlening. Daarnaast bevat de website een overzicht van veelgestelde vragen, de wettekst, informatie over de verplichtingen en ander voorlichtingsmateriaal. U kunt via de website ook vragen stellen aan de helpdesk. De helpdesk beantwoordt algemene vragen over de wettekst en consequenties van de invoering in Nederland (wat-vragen). Daarnaast kunt u zich ook aanmelden voor een nieuwsbrief.
Andere informatiebladen • Informatieblad voor fabrikanten • Informatieblad voor importeurs • Informatieblad voor distributeurs Informatiebladen voor downstream gebruikers: • Informatieblad voor formuleerders • Informatieblad voor producenten van voorwerpen • Informatieblad voor professionele gebruikers • Informatieblad voor industriële gebruikers • Informatieblad voor vergunningverleners • Folder ‘Eén systeem voor indelen, etiketteren en verpakken van chemische stoffen en mengsels’
Een uitgave van de Nederlandse GHS Helpdesk. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA). December 2009
