Wakkerstad Werkbladen Gemeentelijke Duurzaamheidsindex GDI-2015
De GDI prikkelt tot nadenken en stimuleert het handelen
Stichting Duurzame Samenleving www.gdindex.nl –
[email protected] Oktober 2015 1
1. Gebruik van de werkbladen De werkbladen zijn bedoeld om de discussie binnen de gemeente rond duurzaamheid te ondersteunen (zie ook de gebruikershandleiding). Ze laten u zien
hoe de GDI is opgebouwd: het raamwerk van de GDI - pagina 3, een korte omschrijving van de basisgegevens voor de 24 indicatoren – pagina 4, in een oogopslag de resultaten voor uw gemeente: het spinnenweb en een staafdiagram – pagina 5, de verzamelde basisgegevens voor uw gemeente voor dit jaar en het vorige jaar met een aantal vergelijkingsmogelijkheden – pagina 6, de berekende waarden voor de 24 indicatoren voor dit en het vorige jaar, eveneens met een aantal vergelijkingsmogelijkheden – pagina 7.
U kunt op vele verschillende manieren uw eigen analyse van de data maken en de resultaten gebruiken om met elkaar en anderen in gesprek gaan. Een suggestie:
Bekijk het spinnenweb op pagina 4. Stel vast voor welke indicatoren uw gemeente een goede en voor welke een minder goede score behaalt. Bekijk de waarden van de basisgegevens. Vergelijk ook met andere gemeenten: http://www.gdindex.nl/gdindex. Ga in gesprek met elkaar, inwoners, bedrijven, gemeente e.a. Bepaal een aantal speerpunten o.b.v. Wat vinden inwoners belangrijk? Ideeën en suggesties uit de samenleving Al bestaande initiatieven en projecten Bestaand beleid en bijbehorende plannen en projecten Spinnenweb Vergelijking met andere gemeenten Ga aan de slag Laat periodiek de voortgang en vooral ook de effecten zien.
Een aantal succesfactoren leest u op de laatste pagina van deze werkbladen.
2
2. Raamwerk GDI De GDI omvat de 3 dimensies van duurzaamheid: Mens en Maatschappij; Milieu, Natuur en Grondstoffen; en Economie. Deze worden gevormd door 9 categorieën, die zijn opgebouwd uit 24 indicatoren, zoals onderstaand raamwerk laat zien.
Gemeentelijke Duurzaamheidsindex GDI-2015
Dimensie
Categorie Basisbehoeften
Mens en Maatschappij
Persoonlijke ontwikkeling Sociale ontwikkeling Milieu en natuur
Milieu, Natuur en Grondstoffen
Grondstoffen
Klimaat en energie
Mobiliteit Werk
Economie Openbare financiën
Indicator Minima Onderwijs Sociale zekerheid Gender gelijkheid Gezondheid Sport Burgerparticipatie Veiligheid Water Lucht Natuur Huishoudelijk afval Afvalscheiding Energiegebruik Energiebesparing CO2 uitstoot Hernieuwbare energie Vervoerswijze CO2 uitstoot wegverkeer Werkloosheid - totaal Jeugdwerkloosheid Werkgelegenheid EV/VV OZB-tarief
3
3. De indicatoren en de basisgegevens Hieronder ziet u een korte omschrijving van de basisgegevens voor elk van de 24 indicatoren en het jaar waarop de data betrekking hebben. Basisgegevens 1 2 3 4 5A 5B 6 7 8 9 10A 10B 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Minima Onderwijs Sociale zekerheid Gender gelijkheid Ernstig overgewicht volwassenen Overgewicht kinderen Sport Burgerparticipatie Veiligheid Water Lucht NO2 Lucht PM10 Natuur Huishoudelijk afval Afvalscheiding Energiegebruik Energiebesparing CO2 uitstoot Hernieuwbare energie Vervoerswijze CO2 uitstoot wegverkeer Werkloosheid Jeugdwerkloosheid Werkgelegenheid Solvabiliteitsratio EV/VV OZB-tarief
Omschrijving
Jaar
% personen < 105% sociaal minimum
2012
% voortijdig schoolverlaters in VO en MBO
2012
aantal uitkeringen arbeidsongeschiktheid per 1000 inwoners
2015
arbeidsparticipatie vrouwen in % potentiële beroepsbevolking vrouwen 2014 % volwassenen met ernstig overgewicht
2012
% kinderen met overgewicht
2012
% personen > 19 jaar die voldoen aan de beweegnorm (NNGB)
2012
opkomstpercentage Gemeenteraadsverkiezingen 2014
2014
aantal misdrijven per 1000 inwoners
2014
biologische kwaliteit oppervlaktewater
2015
concentratie NO2, in
µg/m3
2013
concentratie PM10, in µg/m3
2013
natuurkwaliteit in %
2010
totaal huishoudelijk afval, kg/inwoner
2013
scheidingspercentage huishoudelijk afval
2013
energiegebruik woningen en publieke dienstverlening, kWh/inwoner
2013
energiebesparing woningen en publieke dienstverlening, 2011-2013, %
2013
CO2 uitstoot woningen en publieke dienstverlening, ton/inwoner
2013
productie hernieuwbare elektriciteit en warmte, kWh/inwoner
2013
% verplaatsingen anders dan per auto
2013
CO2 uitstoot wegverkeer, ton/inwoner
2013
aantal WW-uitkeringen per 1000 inwoners % werkloze jongeren 16-22 jaar
2015
% verandering in aantal banen, 2009-2013
2013
ratio eigen vermogen/vreemd vermogen van de gemeente
2013
gemiddeld OZB-tarief in % WOZ-waarde
2015
2012
4
4. De resultaten in een oogopslag Het spinnenweb laat zien hoe duurzaam uw gemeente is aan de hand van de 24 indicatoren van de GDI. Daarnaast ziet u dezelfde scores in afnemende volgorde in een staafdiagram.
Toelichting op het spinnenweb: het midden van het web, een score 0, geeft aan: niet duurzaam; de buitenste cirkel, een score 10, geeft aan: duurzaam. Hoe voller het web, hoe duurzamer uw gemeente is. De scores van uw eigen gemeente zijn blauw; de gemiddelde scores van alle 393 gemeenten worden weergegeven door de rode lijn.
5
5. Basisgegevens De basisgegevens zijn verkregen uit openbare bronnen. Deze kunt u vinden op http://www.gdindex.nl/database. U kunt de data van uw gemeente vergelijken met diverse andere grootheden in de tabel. U kunt ook zelf andere vergelijkingen maken, bijvoorbeeld met buurgemeenten of andere vergelijkbare gemeenten: www.gdindex.nl/gdindex. Wakkerstad NL 2015 NL 2014 Groottekl. Stedel.kl. Basisgegevens Eenheid 2015 2014 Maximum Gemidd. Minimum Gemidd. 8 3 % 1 7,9 7,6 15,4 7,6 2,9 7,3 6,0 5,9 Minima % 2 3,8 3,8 5,7 3,3 0,0 3,3 2,8 2,9 Onderwijs per 1000 inw. 3 68,7 68,7 88,9 47,0 13,3 47,2 45,7 46,5 Sociale zekerheid % 4 58,3 60,0 69,1 59,6 44,5 60,6 60,3 60,5 Gender gelijkheid % 5A 12,0 12,0 22,2 12,7 4,0 12,7 12,5 12,5 Ernstig overgewicht volw. % 5B 13,0 13,0 20,4 13,3 9,4 13,3 12,6 12,3 Overgewicht kinderen % 6 68,4 68,4 82,0 66,3 52,6 66,3 66,6 67,4 Sport % 7 56,6 56,6 85,3 53,8 41,0 53,8 54,4 55,6 Burgerparticipatie per 1000 inw. 8 62,1 66 115,5 59,7 0,0 64,8 47,2 48,9 Veiligheid waarde 9 5,0 5,0 7,0 3,3 1,0 3,3 4,0 3,7 Water 3 10A Lucht NO2 18,1 20,6 30,2 20,5 8,1 23,4 19,3 19,5 µg/m 10B Lucht PM10 20,7 25,2 24,5 20,8 14,5 25,6 20,8 20,7 µg/m3 waarde 11 0,1 0,1 0,4 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 Natuur kg/inw. 12 372 381 1580 488 209 510 503 509 Huishoudelijk afval % 13 54 53 95 50 14 49 57 56 Hergebruik kWh / inw. 14 9735 9749 16522 9406 6563 9182 9331 9382 Energiegebruik % 15 -0,2 5,8 17,0 -1,0 -52,9 6,7 0,3 -0,1 Energiebesparing ton / inw. 16 2,5 2,5 4,2 2,5 1,8 2,4 2,5 2,5 CO2 uitstoot kWh / inw. 17 415 401 55335 1283 21 1287 1074 1283 Hernieuwbare energie % 18 59 46 96 53 28 45 49,9 51,0 Vervoerswijze ton / inw. 19 0,9 0,9 4,9 1,0 0,5 0,9 1,0 1,0 CO2 uitstoot wegverkeer per 1000 inw. 20 49 36 77 39 18 31 41 40 Werkloosheid % 21 1,1 2,0 5,1 1,2 0,0 1,4 1,2 1,1 Jeugdwerkloosheid % 22 1,9 6,8 100,0 -1,0 -34,3 -0,4 4,2 -2,3 Werkgelegenheid ratio 23 0,6 0,5 7,4 0,7 -0,2 0,7 0,6 0,7 Solvabiliteitsratio EV/VV 24 % 0,145 0,134 0,312 0,162 0,054 0,153 0,146 0,156 OZB-tarief 6
6. Indicatorwaarden Indicator 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Minima Onderwijs Sociale zekerheid Gender gelijkheid Gezondheid Sport Burgerparticipatie Veiligheid Water Lucht Natuur Huishoudelijk afval Hergebruik Energiegebruik Energiebesparing CO2 uitstoot Hernieuwbare energie Vervoerswijze CO2 uitstoot wegverkeer Werkloosheid Jeugdwerkloosheid Werkgelegenheid Solvabiliteitsratio EV/VV Heffingen (OZB-tarief)
Wakkerstad NL 2015 Groottekl. Sted. klasse NL 2014 8 3 2015 2014 Maximum Gemiddelde Minimum Gemiddelde 4,5 4,7 8,0 4,7 1,0 5,8 5,9 4,9 3,8 3,8 10,0 4,5 1,0 5,5 5,3 4,5 2,7 2,7 10,0 5,5 1,0 5,7 5,6 5,5 7,6 7,8 9,0 7,7 5,8 7,8 7,9 7,9 6,2 6,2 9,1 5,8 2,3 6,2 6,3 5,8 5,4 5,4 10,0 4,7 1,0 4,7 5,0 4,7 5,7 5,7 8,5 5,4 4,1 5,4 5,6 5,4 5,0 4,7 10,0 5,2 1,0 6,2 6,1 4,8 5,0 5,0 7,0 3,3 1,0 4,0 3,7 3,3 7,7 6,0 10,0 7,2 5,1 7,5 7,4 6,7 3,8 3,8 10,0 3,8 1,2 3,5 3,7 3,8 8,4 8,3 10,0 6,8 1,0 6,6 6,6 6,6 5,4 5,3 9,5 5,0 1,4 5,7 5,6 4,9 6,9 6,9 10,0 7,3 1,0 7,3 7,3 7,5 3,9 6,3 10,0 3,7 1,0 4,1 4,0 6,7 1,9 1,9 3,6 2,0 1,0 2,0 2,0 2,1 1,0 1,0 10,0 2,1 1,0 2,4 1,6 2,1 8,1 4,9 10,0 6,5 1,0 5,9 6,2 4,8 6,3 6,4 8,1 6,1 1,0 6,0 6,0 6,5 2,0 4,7 8,4 4,1 1,0 3,7 3,9 5,8 8,1 6,5 10,0 7,9 1,2 8,0 8,2 7,6 5,4 6,3 10,0 4,6 1,0 5,4 4,4 4,8 2,1 2,0 10,0 2,3 1,0 2,1 2,3 2,3 6,1 6,6 10,0 5,4 1,0 6,1 5,7 5,8
Uit de basisgegevens zijn de scores van de indicatoren berekend. De daarvoor gebruikte formules vindt u op de website: www.gdindex.nl/gdi/berekeningswijze. Voor verdere vragen en opmerkingen kunt u ons bereiken via
[email protected].
7
7. Een aantal succesfactoren I.
II.
Gedreven en bevlogen trekkers. Het succes hangt sterk af van de ‘toevallige’ aanwezigheid / beschikbaarheid van enthousiaste trekkers, met name onder de inwoners en het bedrijfsleven. Je kunt het toeval een handje helpen door actief te zoeken naar zulke trekkers en door zoveel mogelijk inwoners bij het proces te betrekken. Sluit aan bij al bestaande initiatieven Door inwoners en bedrijven zijn al veel meer initiatieven genomen dan veelal bekend is. Sluit daar bij aan en versterk die waar nodig en mogelijk.
III.
Samenwerking Niemand kan het alleen. Samenwerking tussen inwoners, bedrijven, organisaties en gemeente geeft veel energie.
IV.
Bedrijven Ook trekkers vanuit het bedrijfsleven, al dan niet met een welbegrepen eigenbelang, zijn belangrijk voor succes.
V.
VI.
Informatie en communicatie De kunst is om het enthousiasme vast te houden, zowel van de trekkers als van alle anderen. Veel informatie verstrekken, met grote regelmaat, en goede communicatie is daartoe uitermate zinvol. Het is belangrijk om te laten zien wat de directe effecten van alle inspanningen zijn. Dat stimuleert. Een andere rol voor de gemeente De gemeente, bestuur noch ambtelijk apparaat, kan het alleen doen en moet dat ook niet willen. Het gaat veel meer om het
mobiliseren van anderen en vervolgens waar nodig stimuleren en faciliteren. Ook het mobiliseren van de denk- en daadkracht van ambtelijke collega’s die niet expliciet duurzaamheid ‘in hun portefeuille’ hebben is nuttig en nodig. VII.
Financiën De beschikbaarheid van financiën – in de vorm van een geldpotje of een investeringsfonds – is zeker nuttig, al moet het belang daarvan niet worden overschat. Ook met een bescheiden bedrag vanuit de gemeente kan veel worden bereikt.
VIII.
Duurzaamheid is meer dan klimaat Binnen veel gemeenten is duurzaamheid vooral aandacht voor Klimaat en energie. Duurzaamheid omvat ook afval, groen, milieu en zeker ook de vele aspecten van de sociale en de economische dimensie.
IX.
Ervaringen Onderlinge uitwisseling van ervaringen – wat blijkt succesvol te zijn, wat is gebleken niet zo goed te werken etc. – is uitermate nuttig en mag best wat vaker plaats vinden.
X.
Laat je niet gek maken door cijfertjes De beschikbare data zijn nuttig als hulpmiddel om met elkaar in gesprek te gaan, de juiste maatregelen te treffen en om de vooruitgang te monitoren. Maar cijfertjes kunnen ook een eigen leven leiden en dat is nu juist niet de bedoeling. Data, de cijfertjes, zijn er voor mensen, niet omgekeerd.
8
