streekgewoonten, dialecten, recepten, moppen, en nog veel meer uit:
West Vlaanderen Gent
Limburg Schoten
Marokko Olen
Waasland
Antwerpen
Arendonk Verder ook:
Zuid-Afrika
nieuws over de plannen van ondo voor 2015 info over de gele brief en nog veel meer
Januari - Februari 2015 Helmstraat 109 bus 16 | 2140 borgerHout | www.ondo.nu t. 03 633 90 90 | F. 03 633 90 99 |
[email protected]
PRIKBORD Mijn buurt ik ben geboren in west-Vlaanderen. ik woon in oost-Vlaanderen. ik werk in antwerpen. en ik woonde ook nog een tijdje in limburg. in gent deelde ik een huisje met mensen uit limburg, west-Vlaanderen en antwerpen. als we dialect spraken, verstonden we elkaar niet altijd. wel grappig. wat is een pielewieter? waar wonen de manenblussers? Heb jij al eens pilleke spek gegeten? wordt er bij jou in de buurt een pop voor de deur gezet wanneer iemand 50 wordt? overal zijn er andere dialecten, lekkere gerechten,… genoeg dus om een hele tam tam mee te vullen. sophie r
2015 elk jaar staan de kinderen klaar met hun nieuwjaarsbrief. deze staat vol goede voornemens voor het nieuwe jaar. wij hebben ook plannen voor 2015. de gebruikersraad keurde deze al goed. Hieronder vind je ze. Vraag gerust aan je begeleider om wat meer uitleg.
we werken altijd en overal vanuit een goede basishouding: tijdens teamvergaderingen, tijdens coachingsgesprekken,... Het is heel belangrijk om na te denken over wat we doen.
we willen onze werking altijd verbeteren. de begeleiders krijgen hiervoor hulp van hun teamcoach. ook uit het samenwerken met andere diensten leren we veel.
2
de begeleiders gaan samen met jullie nieuwe zaken uitproberen. • Vb. nieuwe ondersteuningsplannen • Vb. hoe kan je vrienden, familie vragen om hulp? Hoe leer je mensen kennen? • Vb. niet alle mensen kunnen dezelfde zaken. Hoe werken je begeleider en jij best samen? • Vb. een gesprek ‘tekenen’? ook in andere diensten gaan ze dit doen. daarna praten we over wat werkt en niet werkt. de universiteit van leuven ondersteunt ons daarin. we noemen dit de academische werkplaats.
onze dienst? Je weet dat we ondertussen een nieuwe naam kregen, nl. ondo. een nieuwe naam, nieuwe folders, een nieuw logo.
in 2015 zullen alle begeleiders een kleine computer krijgen. deze brengen ze mee op huisbezoek. dan kunnen jullie samen een brief schrijven, opzoeken op het internet ,…
in antwerpen wonen mensen van over heel de wereld. daarom willen we graag personeelsleden uit allerlei culturen.
de dienst kijkt steeds uit naar nieuwe gebouwen. misschien nog enkele studio’s? misschien een gespreksruimte in een andere wijk? we houden jullie zeker op de hoogte.
3
Kalender
Bezoek stadhuis
14/02: valentijnsdag
we zijn op een dinsdag naar het stadhuis geweest. we bezochten er het ‘schoon verdiep’ met een gids. deze gids heeft uitleg gegeven over wat we zagen.
Van 16 tot 22/02: krokusvakantie 3/03: laatste dag om iets binnen te brengen voor de tamtam 1/04: haal jij een grap uit?
eerst hebben we de inkomhal bekeken. daar zijn de deuren naar het kabinet van de burgemeester.
5/04: Pasen Van 6 tot 19/04: paasvakantie
dan hebben we ook de trouwzaal gezien. ook de kleine zaal voor feestjes en het balkon.
6/04: ondo is gesloten. Paasmaandag 28/04: ondo is gesloten. wij hebben teamdag.
dan ook de vergaderzaal waar het stadsbestuur bijeenkomt.
1/05: ondo is gesloten. dag van de arbeid.
we bezochten ook de ruimte waar alle partijen bijeenkomen met de mensen van de pers.
De gele brief
Paul J
in elke tamtam zit een gele brief. Jullie schrijven hier een idee, een opmerking, een weetje,… op. wij lezen elke gele brief. is het een idee voor een uitstap? we geven hem aan de werkgroep die de uitstap organiseert. is het iets voor de tamtam, dan leest de redactie de brief. is het een klacht? dan geven we die aan wim. de laatste maanden kregen jullie geen antwoord meer op de gele brief. we hebben ze zeker gelezen. maar ik had geen tijd om ze te beantwoorden. we zoeken naar een oplossing.
Oproep de tam-tam van maart-april gaat over ‘goed in je vel’. wat doe jij om je te ontspannen? Hoe word jij goed gezind na een slechte dag? wanneer begin jij spontaan te lachen? geef ons je beste tips.
eén boodschap : we zijn blij met elke brief die we krijgen! sophie r
Het thema van de volgende tamtam (mei-juni) is ‘sport en spel’. Zit jij in een kaartclub of een sportvereniging? ga jij dit jaar een sportieve uitdaging aan? of wil je ons vertellen wat jouw favoriete spel is? laat het ons zeker weten.
Werkten mee aan dit nummer : Fattouma e, Paul J, Patrick Vw, micheline b, natascha r, wendy s, lotte J, Pascale d, severijn V, Johnny s, Patrick Vr, erna C, els dg, sophie r 4
FIJN VOOR GROOT EN KLEIN Praat jij ook Afrikaans? in Zuid-afrika spreekt een deel van de bevolking afrikaans. dat is een taal die lijkt op het nederlands. Zij zullen jou meestal begrijpen en jij hen ook. toch kunnen sommige woorden tot grappige verwarringen leiden.
Quiz: Probeer deze woorden met de juiste betekenis te verbinden: rolbal o o servies halfpad o o rustpauze klaskamer o o waarom aasvoël o o halverwege duimgooi o o slabbetje moltrein o o teentje knoflook hoekom o o bowling plofstof o o schoollokaal blaaskans o o knuffel lugwaardin o o explosieven knoffelhuissie o o metro drukkie o o vrijgezel breekgoed o o stewardess alleenloper o o liften borslappie o o gier de oplossing vind je op blz. 12
Kruiswoordraadsel 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Horizontaal 1 2 3 4 5 7 9
1 2 3 4
dier, fruit ... was eens om te skiën eerste letter van het alfabet dier ... of uit wie komt na de sint
5
Verticaal
6
1 3 4 5 6
Fruit, wat legt een kip nieuwjaar komt na de ... muzieknoot muzieknoot Vogels leggen een ei in hun ... 7 spil 9 ander woord voor vader 10 meisjesnaam
7 8 9 10 oplossing op blz. 7 5
Lemsemen: Marokkaanse pannenkoeken, heerlijk als ontbijt! wat heb je nodig? • 1kg gewone bloem • zout (halve soeplepel) • water (1 glas, meer indien nodig) • suiker (snuifje) Hoe maak je het? • Je doet al deze ingrediënten bij elkaar. • Je kneedt het deeg, maakt er een bol van. • laat dit minstens een half uur rusten in een plastic zak, afgesloten van de lucht en op kamertemperatuur. • dan verdeel je het in kleine bollen (grootte van een bol ijs). wat hebben we nu nodig? • zonnebloem- of maisolie • boter Hoe ga je verder? • Je wrijft met je handen olie op het deeg en begint het plat te duwen, tot het zo groot wordt als een pizza. • beetje boter erop smeren en langs elke zijde dicht vouwen, zodat het terug een klein vierkant is. • dit 4 keer herhalen. • als je het deeg de 4de keer hebt dichtgevouwen, duw je het met je vingers terug plat tot de grootte van pannenkoek. • Je bakt dit in een pan aan beide kanten mooi bruin.... Klaar! Heerlijk zo, of voor liefhebbers met confituur, choco, smeerkaas,… Fattouma e en proever van dienst, els dg
Pilleke spek
• Kook de aardappelen gaar. giet ze af en plet ze met een vork. • bak het spek in boter en giet er azijn bij. Het spek mag voor de helft onder staan met azijn. • Kruiden met peper en zout. • snijd de sla in repen en meng onder de aardappelen. • Voeg het spek met de azijn toe en meng onder de aardappelen. • serveer meteen. smakelijk! sophie r
ik leerde dit gerecht kennen toen we in Kieldrecht kwamen wonen. wat heb je nodig? • 3 grote aardappelen • 200g gezouten spek • boter • azijn • peper en zout • enkele bladen sla Hoe maak je het? 6
Spotnamen de inwoners van vele gemeentes hebben een eigen naam. weet jij van waar deze komen? sinjoren Zatlappen reigers Puitslagers Hondenfretters afrijders bierpruvers rostekoppen Kèèskoppen schapekoppen maneblussers stroboeren Kipkapfretters bosuilen leempikkers messenstekers aambras-makers
o o o o o o o o o o o o o o o o o
o o o o o o o o o o o o o o o o o
wijnegem lier berendrecht mechelen sint-lenaerts Puurs merksem Vosselaar antwerpen sint-Job-in-’t-goor beveren elversele boom ekeren beerse Hove edegel
de oplossing vind je op blz. 11
Worstenbrood
Oplossing blz. 5
wat heb je nodig? • Kant en klaar bladerdeeg • 1 los geklopte eierdooier • 0,5 kg gehakt • peper, zout, nootmuskaat
1
kruiswoordraadsel
1
2
3
4
b
e
e
r
2 a K
4 a
e
5 a
r
6 n
s
m
a t
i
8
e
9
i
10
K
6
7
8
9 10
a
P
P
e
s
K
i
l
r
3 n
7
Hoe maak je het? • verdeel het gehakt in worstjes • rol het deeg uit tot een vierkant van ongeveer 0,5 cm dikte • snij vierkanten van 12 cm • leg een worstje gehakt op elk lapje deeg • het deeg oprollen en dichtkleven met een beetje water • bestrijk de bovenkant van het
e
5
a
e
r
a a
P
s
a
n e
a
s
t m a n
t
broodje met het los geklopte ei • de broodjes 20 minuten bakken in een oven van 200°C smakelijk 7
THEMA (H)antwerpen Volgens de legende werd antwerpen vroeger geterroriseerd door de reus druon antigoon.om op de schelde te mogen varen, moesten alle boten tol betalen. deden ze dit niet, dan hakte antigoon hun hand af. Hij wierp de hand in de rivier. de romein silvius brabo vond dit niet goed. Hij vocht met antigoon en doodde hem. Hij hakte de hand van de reus af en smeet die in de schelde. door dit “hand te werpen” kwam antwerpen aan haar naam. Patrick Vw
Gentse woorden meute = vogelkooi sleuse of lore = onhygiënische vrouw greppe = goot van de straat Plankier = voetpad stutte = boterham Hierwijze = aarbeien ijzerwinkel = cafe seule = emmer Karnasjeire = boekentas wuste = worst Patrick Vr
Schoten ik voel mij ne schotenaar, gene antwerpenaar. in schoten gebeurt er tenminste nog iets. daar zijn al lang veel fietspaden en er komen er nog bij. in schoten zijn er veel nieuwe gebouwen. de frituren en de winkels in schoten zitten in nieuwe gebouwen. daar zijn nog bakkers. in de stad verdwijnen die allemaal. beter onderhouden huizen, betere appartementen. Het is er daarom ook duurder wonen dan in ‘t stad. de burgers betalen ook meer gemeentebelasting. wij hebben restaurants met grote terrassen zoals het riddershof. ik ben trots dat ik van schoten ben. als ik de lotto win, koop ik direct een huizeke in schoten. en ier ne fotooow vàn et pàaark vàn schote. severijn V 8
Van boee ben ig?
Vertaling
da was ene pèreboeem, kriekeboeem en ene pierseboeem. en de rest was ene wildenhoofd, hieel plezierig. er stond een suur waer alle kinderen van de burt kwamen suren. we speulden hieel veul piepkebergen, da was de ideale plek om lang te zukken.
Van waar ben ik? ik woonde in een heel fijn huis, het eerste van de straat. we hadden een hofke van voor met bloemen, 2 rijen anjers, rododendrons en een boompje met seringen, ken je dat? aan de ene kant van het huis hadden we een groentetuin, aan de andere kant fruitbomen: een perenboom, kriekenboom en een perzikenboom. daarachter hadden we een wilde tuin waar we heerlijk konden spelen. er stond een schommel waar de kinderen van de straat konden schommelen. en in de wilde tuin speelden we vaak verstoppertje, de ideale plek, heel plezant!
we hielepen oes moeder in het hoes, ze groeide op in rotterdam. Ze zei dan tegen men zus of tegen mig: vat is de tims om de grunten af te spuulen. Ze schelde de patatjes en bakte het vliees en dan makte ze nog lekkere podding, soms gele, soms broene. Het was heerlijk thoes, nou!
ons moeder was opgegroeid in rotterdam. als ze iets vroeg aan mij zus of aan mij zei ze: neem het vergiet om de groenten af te spoelen, ze schilde de aardappelen, bakte het vlees en maakte dan nog pudding, soms vanille soms chocolade, altijd heel lekker! we hadden een fijne thuis, nou!!!
ig woeende in een hiee^el fijn hoees het eurste van de straat. we hauwen een hoofke van veur met bloemen. twiee rijen anjers en opzij roejedendrons, en een boeemke met belgeminnen, kende da? links aen de achterkaent hauwen we ene gruntenhoof en rechts fruitboeemen.
micheline b
Mop in het Limburgs
Waaslands rijmpje
ne maan en nen olifaant ziette in de sauna. dan vrug den olifaant oan de maan: seg, iets dich doamet?
wa is ‘t e peird da pist! Had er u kanneken onder goan ’t Had vol gewist Hadde ’t uitgedronken g’had zat gewist
Vertaling: er zitten een man en een olifant in de sauna. op een gegeven moment vraagt de olifant aan de man: “eet jij daarmee?”
Tetten int westvlaamsch
Ja ech woar ich bin van limburg. en nèè, doa boa ich van kom, doa zinge vèr nèj. Haat uch goet hé.
Zoon : moedre, oe skrievje tetten? moeder : emoa jongne, wuk nen parlee. woa voarn ejje gie da noadig?
Vertaling:
Zoon : Voar in mien ipstel van ’t schole. Kwille skrievn : Voadre e nen niewn trekteur gekocht en tetten nog niemand gezien.
Ja echt waar ik ben van limburg. en nee, daar waar ik van kom, daar zingen ze niet. Houdt u goed hé. micheline b 9
Antwerps voor beginners Het is nu jullie beurt . . . . . . . . ik heb je er nog voor gewaarschuwd Hij kon er niets aan doen . . . . . . Ze heeft het niet goed verwerkt . . . Hij zei het immers ook . . . . . . . dat had je niet gedacht he? . . . . . Ze hebben u in de maling genomen . Ze was het moe . . . . . . . . . . . Hij neemt alles mee . . . . . . . . . Het is er echt aan te zien . . . . . . Hij praat nonsens . . . . . . . . . . Hij kon er niet opkomen . . . . . . dat is zeer goedkoop . . . . . . . . Hij heeft het in de gaten . . . . . . een klaploper . . . . . . . . . . . . Je moest eens weten . . . . . . . . Het is haar dagje niet . . . . . . . . een ruitjeshemd . . . . . . . . . .
. tizonnolle . Kemmetoenogzoegezei . akosterniondoeng . Zissernichoefan . azeigetoemmesoek . dadoddenichedochtei . Zemmenoeligge . Zewieretbeu . aschaardallesmej . geziegeterbegoton . azeiwerriswa . akwammerniejoep . dasbekaanstverneet . ajeigetuir . nenapsjaar . gemoestetbegotisweite . Zeigetnogalissitte . eukarouwennem
gevonden door sophie r
Mijn streek - Gent bekendste bekendste bekendste gents lied
gerecht bier . . feest . . . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. gentse waterzooi . gentse strop . gentse feesten . de sterkste man van gent door daniël termont en gus roan
spieklen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. iemand jaloers maken . iemand hard aanpakken . iemand die op de zenuwen werkt . constant hetzelfde zeggen . samen dingen doen
een snellekokketeute . . . . . . . ti wô wi . . . . . . . . . . . . . . kruupt in je boom en fret bananen een dwaaze kalle . . . . . . . . . ‘t is een bjele . . . . . . . . . . .
. . . . .
enkele uitdrukkingen: iemand in zen moale ne weurtel stoaven . ne pezewever . . . erten fretten . . . . tuupe tehuren . . .
natascha r en wendy s
Westvlaamse uitdrukkingen . een mooi meisje . het is waar hoor . oh man . een domme vrouw . een afbreking van het toekomstige huwelijk z’is koopziende. . . . . . . . . . . . een mooie vrouw fret van je gat ‘t is geen vriedag . . . geen zin hebben in eten of drinken oedt j’an ‘t gas hou je kloek Johnny s 10
Sint Katherina
Een koe op het dak.
in sommige streken vieren ze sint maarten. sinterklaas kennen we ook allemaal. in arendonk vieren ze iets bijzonders: sinte Katharina.
ik ben geboren en getogen in olen. dat is een klein dorp in de Kempen. olen is bekend om zijn drie bierpotten van Keizer Karel. en de olenaars zijn de ‘lompe boerekes van olen’ omdat ze vroeger één en ander uitstaken! ik vertel jullie één van de vele verhalen...
op 25 november zingen alle kinderen tot 12 jaar’s avonds van deur tot deur. Ze zijn niet verkleed en hebben een zelfgemaakt lampionnetje bij. dat was vroeger een uitgeholde biet met daarin een kaarsje.
Het was altijd wat met de sint-martinuskerk! om te beginnen werd ze op de verkeerde plaats gebouwd. dan was men vergeten een opening te laten voor de deur. de mensen moesten met een ladder via de gaten van de toren de kerk in klimmen. Voor de zoveelste keer waaide de haan van de toren...
Ze zingen allemaal hetzelfde liedje. de mensen geven snoep, geen geld.
Het lied: sinte Katharina…file Filemina een kjeske vur ne centen al wie daer nie over kan over een kjeske, over een kjeske en al wie daar nie over kan over een kjeske van ne cent laat ons, laat ons ne goeien avond onder ons
Vandaag was er iets bijzonders aan de hand. in de dakgoot van de kerk groeide gras van wel een halve meter hoog. Hoe maai je in hemelsnaam gras dat in een dakgoot groeit?
Patrick Vw
de olenaars wilden het werk laten doen door een koe. maar hoe krijg je een koe in een dakgoot? eerst timmerden ze een stelling. daarna legden ze een touw om de nek van blare, de beste koe van boer Hermans. Ze trokken het dier met man en macht naar omhoog met een katrol.
Spotnamen - oplossing van blz. 7 sinjoren Zatlappen reigers Puitslagers Hondenfretters afrijders bierpruvers rostekoppen Kèèskoppen schapekoppen maneblussers stroboeren Kipkapfretters bosuilen leempikkers messenstekers aambras-makers
antwerpen beerse berendrecht beveren boom edegem ekeren elversele Hove lier mechelen merksem Puurs sint-Job-in-’t-goor sint-lenaarts Vosselaar wijnegem
“Hey! Ho! Hey! Ho!” boer Hermans zag hoe koe blare haar tong uitstak. “Jezus maria Jozef” riep hij. “Ze likkebaardt al!” (de koe was natuurlijk gestikt door het touw rond haar nek...) lotte J
11
NIEuWS VAN JAN EN ALLEMAN Wist je dat…
Flatley - Lord of the Dance Dangerous Games
• ondo golf betekent
de mensen van de Kerkstraat 103 zijn vrijdag 28/11/2014 naar deze dansavond geweest. deze ging door in de lotto arena. er waren veel bezoekers om dat dansfestijn te zien.
• onze dienst al meer dan een half jaar bezig is met de voorbereiding • ons adres en telefoonnummers hetzelfde blijven • alle begeleiders via gsm bereikbaar zijn
de stichter is michael Flatley. de groep ging van start op 2/7/1996 in dublin (ierland) en is er nog steeds gehuisvest.
• Hun mailadres wel veranderd is, vb.
[email protected] • we een nieuwe website hebben, nl. www.ondo.nu
Paul J
• we ook een nieuwe facebookpagina hebben • alle cliënten een ondo-meter krijgen
Hilde sinds 1 januari 2015 zal je Hilde wat minder zien. Ze werkt nu bij topix. topix bestaat uit 10 organisaties die samenwerken. onze dienst is daar een deel van.
Oplossing quiz blz. 5
Hilde contacteert de mensen die op onze wachtlijst staan. Vroeger deed ze dat alleen voor ons. nu werkt ze samen met 11 collega’s voor heel topix.
rolbal halfpad klaskamer aasvoël duimgooi moltrein hoekom plofstof blaaskans lugwaardin knoffelhuissie drukkie breekgoed alleenloper borslappie
we wensen haar veel succes!
12
bowling halverwege schoollokaal gier liften metro waarom explosieven pauze stewardess teentje knoflook knuffel servies vrijgezel slabbetje
