Waarom het project Netwerk onderwijs-gemeenten? De samenwerking tussen onderwijs en gemeenten is een heel belangrijke sleutel om het imago van gemeenten te verbeteren. Ook de arbeidsmarkt vraagt om dit op een hoger niveau te tillen. Hier ligt een maatschappelijke opgave voor gemeenten. Er liggen veel kansen die we nu nog veelal onbenut laten. Mede als gevolg van benodigde bezuinigingen zie je de arbeidsmarkt van gemeenten veel meer gesloten worden terwijl juist nu het van belang is om te blijven investeren in jong talent (trainees, stagiaires, jonge werknemers) en om een aantrekkelijk werkgever te blijven en goed personeel in huis te hebben op het moment dat de arbeidsmarkt weer aantrekt. Ook het kennis delen wordt steeds belangrijker. Op universiteiten en hogescholen is veel kennis over onderwerpen die de gemeenten raken. In de praktijk vindt er nog weinig uitwisseling van kennis plaats. Opleidingen sluiten nog onvoldoende aan bij ontwikkelingen die plaatsvinden bij gemeenten. Docenten worden steeds meer kenniswerkers. Dit vraagt om een andere manier van kennisoverdracht. Gemeenten en opleidingen zijn nog niet bewust bezig met kennisoverdracht en kennisproductie gericht op de praktijk van gemeenten. Uit de in 2011 gehouden inventarisatie onder gemeentesecretarissen (respons 56) blijkt o.a. dat: - We veel meer kennis kunnen benutten van universiteiten. We maken daar nog te weinig gebruik van. - We vrij eenvoudig in de praktijk onze krachten van gemeenten en onderwijsinstellingen kunnen bundelen (kennis en vaardigheden) door bijv. gezamenlijk trainingen te ontwikkelen. Daarmee zit je gezamenlijk rond tafel en ontwikkel je gezamenlijk iets. Zo kunnen de onderwijsinstellingen hun programma’s beter laten aansluiten bij wat de samenleving vraagt en omgekeerd kan de kennis en kunde van de docenten uit het onderwijs ingezet worden in trainingen (managementdevelopmentprogramma’s, maar ook vakgerichte trainingen). - We doen nu nog te weinig aan voorlichting op middelbare scholen: hier begint het. - Willen we de leerlingen op middelbare scholen, MBO en Hogescholen bereiken dan is het wezenlijk dat het beeld over de gemeenten bij docenten in positieve zin omgebogen wordt. De docenten zijn voor leerlingen voorbeelden en kunnen beelden uitdragen naar de leerlingen. - Als jonge mensen eenmaal binnen zijn bij de gemeente bv. als trainee of stagiaire, stellen ze hun beeld over de gemeente in positieve zin snel bij. Vanuit de commissie persoonlijke ontwikkeling van de VGS zetten we ons o.a. in op kennisverbreding, -verdieping en overbrenging van de werking van de gemeentelijke overheid en op imagoverbetering van het werken bij de gemeente. Het doel is om vraag en aanbod van gemeenten en onderwijsinstellingen met elkaar te verbinden. Voorbeelden uit de praktijk laten zien dat het belangrijk is als gemeentesecretaris hierin een zichtbare rol te vervullen als onderdeel van het netwerk waar je stad/gemeente deel van uitmaakt. Voor wie is het project bedoeld? T.b.v. de kennisuitstraling willen we beschikken over een netwerk van vragers (universiteiten;hogescholen;voortgezet onderwijs) en aanbieders (collega gemeentesecretarissen). Potentiële werknemers die op dit moment in opleiding zijn in het reguliere onderwijs komen d.m.v. kennisverbreding, -verdieping en –overbrenging van de werking van de gemeentelijke overheid in aanraking met de gemeente als aantrekkelijke werkgever.
Aanpak We zijn gestart met het voeren van gesprekken met een dertigtal gemeentesecretarissen van diverse gemeenten om een scherp beeld te krijgen over wat er nu al gebeurt aan samenwerking tussen onderwijs en gemeenten en wat de best practices hierin zijn. Aan de hand hiervan hebben we samen met het A+Ofonds gemeenten handreikingen opgesteld, zie hieronder. Aan de hand van deze handreikingen en het aanbod wat we hebben gekregen vanuit gemeentesecretarissen uit het hele land op onze eerdere oproep om gastcolleges te verzorgen of anderszins een bijdrage te leveren aan de verbinding tussen gemeenten en onderwijsinstellingen zijn we in eerste instantie aan de slag gegaan met een tweetal pilots, te weten bij de Hogeschool van Arnhem Nijmegen en bij de Universiteit van Utrecht. De pilot bij de HAN is hierbij het verst gevorderd. Hieronder vind je deze resultaten van de pilot met de HAN. Tevens zijn we in gesprek met de Technische Universiteit van Delft. Dit moet nog verder handen en voeten krijgen. Daarnaast zijn de eerste stappen gezet naar een zichzelf in standhoudend netwerk. Ook is de basis gelegd voor het de inrichting van een gemeenschappelijke leeromgeving tussen aanbieders/kennisinstellingen en gemeenten samen met HAN, A&O-fonds en IKBOP, zie verder onder kopje Lerend avontuur. In 2012 zullen we ons richten o.a. op het creëren van een gemeenschappelijke leeromgeving en barrières hierin in beeld te krijgen en te overbruggen. Ook zullen we ons vooral richten op het uitwaaieren zodat wat we in gang zetten daadwerkelijk als een vliegwiel gaat werken. Hoe kunnen we studenten zo triggeren voor een baan bij de gemeente dat dit als een vliegwiel gaat werken ook naar het beeld wat studenten over gemeenten hebben? Mogelijk moeten we meer werken met gerichte opdrachten of door een andere opzet van trainee projecten? We gaan dit verder onderzoeken voor andere onderwijsinstellingen waaronder de Thorbecke Academie, onderwijsinstellingen in Rotterdam/Leiden/ Den Haag en de Finance Academy. De Finance Academy is een nieuw, uniek onderwijsconcept dat door het ROC Kop van Noord-Holland is opgezet om op unieke wijze educatie aan te bieden aan zowel mbo-studenten als medewerkers die al werkzaam zijn in de financiële sector. De gemeentelijke overheid gaan we hiervoor inzetten als doelgroep. Wij willen er uiteindelijk naar toe dat gemeentesecretarissen en onderwijsinstellingen elkaar zelf vinden. Handreikingen - Bezuinig niet op trainees. Maar zet hier juist sterk op in en begeleidt ze goed. Het is waardevol hierbij als gemeentesecretaris ook je gezicht te laten zien. Dat kan bij een introductiedag/startdag maar ook door tussendoor als gemeentesecretaris zelf het gesprek met de trainees aan te gaan over hun verwonderpunten en aan het eind van hoe het bevallen is. - Schakel vaker lectoren in: denk hierbij aan een lector Gezonde stad, lector Duurzaamheid, lector Veiligheid. Nodig ze ook uit als spreker of nodig ze uit bij het MT om inhoudelijke vraagstukken te verdiepen. - Neem het initiatief naar (middelbare maar misschien ook zelfs basis scholen) om informatie te geven over het werken bij gemeenten. Doe dat op een eigentijdse manier die goed aansluit bij de belevingswereld van kinderen uit deze tijd: interactieve presentatie, computerspelletjes, beelden (video). Haal ook groepen 8 van de basisschool naar je gemeente.
-
-
-
-
Breng met je college bewust ook bedrijfsbezoeken aan onderwijsinstellingen. Voer als gemeentesecretaris of samen met je management op directieniveau structureel overleg met onderwijsinstellingen over wat je voor elkaar kunt betekenen. Neem leerlingen van onderwijsinstellingen mee met bezoek aan zustergemeenten in buitenland. Neem als gemeentesecretaris zelf zitting in bestuur of klankbordgroep onderwijs, of maak op een andere manier die verbinding zichtbaar met onderwijs bv. door als jurylid voor werkstukken van studenten die een opleiding volgen te fungeren. Breng het belang van samenwerking tussen onderwijs en gemeente onder de aandacht bij de collegevorming zodat dit een plek krijgt in het nieuwe collegeprogramma. Dit kan d.m.v. een brief aan de colleges. Breng het belang van samenwerking tussen onderwijs en gemeente onder de aandacht bij de wethoudersvereniging. Denk ook aan het samen (onderwijs en gemeenten) organiseren van congressen. Beperk het stagelopen niet alleen tot studenten die bij gemeenten stagelopen maar loop over en weer stage (gemeente en onderwijs). Zorg ervoor dat je elkaar kent.
Pilot Hogeschool van Arnhem Nijmegen (HAN) Algemeen De afgelopen periode (vanaf 2010) heeft de HAN in opdracht en in samenwerking met de VGS en met gemeenten een heel aantal dingen opgepakt. Onderstaand een kort overzicht van de belangrijkste resultaten: - Ontwikkeling van een Gemeentevariant van de Masteropleiding Management en Innovatie in Maatschappelijke organisaties. Eerste lichting studenten/gemeenteambtenaren is in oktober 2012 afgestudeerd; groep 2 is gestart in november 2011 en studeert in november 2013 af. Opleiding is specifiek voor gemeenten gemaakt in samenwerking met Vereniging P&O-Netwerk Ede-ArnhemNijmegen. - Ontwikkeling van een uniek Leiderschapsprogramma ‘Leiderschap in een diverse en dynamische wereld’ voor gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties in de Achterhoek. Groep 1 is afgerond en gaan nu als alumni op eigen initiatief verder. Groep 2 is gestart. - In samenwerking met CBT Opleidingen wordt de opleiding ‘Gemeentelijk Bestuursadviseur’ aangeboden, met mogelijkheid tot aansluiting (en vrijstelling) op de eerder genoemde Master Management and Innovation. Hiermee is een complete leerlijn voor beleidsmedewerkers ontworpen. - Vestiging (per 1-1-2011) van HAN Kenniscentrum Achterhoek, in samenwerking met de Achterhoekse gemeenten en het Graafschap College. - Met diverse gemeentesecretarissen uit den lande gesproken over mogelijke bijdrage van hen aan opleidingen van HAN. Twee gemeentesecretarissen hebben een gastcollege verzorgd en een derde gemeentesecretaris maakt nu deel uit van een klankbordgroep die de kwaliteit van de opleidingen management en innovation van de HAN bewaakt vanuit het perspectief van gemeenten en tevens externe examinator is. - Met Vereniging P&O-Netwerk Ede-Arnhem-Nijmegen zijn mogelijkheden in beeld gebracht voor gezamenlijke ontwikkeling en inkoop van leerarrangementen. Aanbod lectoraten De HAN doet het aanbod ook voor 2013 een verbinding te leggen met gemeenten (kan ook meerdere gemeenten zijn die samenwerken met elkaar) om met managementteams of meerdere gemeentesecretarissen uit een regio actuele onderwerpen beet te pakken, daar
praktijkgericht onderzoek naar te doen en dit concreet handen en voeten te geven. Naast lectoren kunnen hierbij ook (master-)studenten, docenten en promovendi een bijdrage leveren. Onderwerpen hierin kunnen zijn: Inspelen op de maatschappelijke trends door het aanbieden van nieuwe producten en diensten, Het aangaan van (nieuwe) samenwerkingsrelaties met maatschappelijke partners, Krimp ombuigen als kans (in volle breedte van taak gemeente; dus niet alleen woningbouwmaar ook o.a. hele voorzieningen niveau hierbij betrekken), Leiderschap en/of innovatie in de publieke sector, Het nieuwe werken, Visie ontwikkeling en anticiperen op wat er de komende 10 jaar gaat gebeuren in de zorg en maatschappelijke dienstverlening (samenhang in visie omdraaiing verhoudingburger/zorg) en wat dit betekent voor gemeenten, Dorpsgericht werken (verbinding harde en zachte kant), Sterke steden, De gezonde stad, Intergemeentelijke samenwerking. Heb je andere vraagstukken die je samen met een lector vanuit de HAN wil verkennen, laat dat weten, dan bespreken we de mogelijkheden hiervoor met de HAN. Voor een overzicht van alle lectoraten van de HAN zie www.han.nl Heb je interesse om met een lector van de HAN een onderwerp beet te pakken en concreet te laten uitwerken voor jouw gemeente of voor jouw regio zodat dat een concreet resultaat oplevert, laat het dan weten aan Gerharda Tamminga, voorzitter van de commissie persoonlijke ontwikkeling (tel. 0315-292 202,
[email protected]). Lerend op avontuur: pilot kenniscirculatie Het traditionele opleidingsmodel met een strikte scheiding tussen kennisaanbieders (onderzoeksinstituten, lectoren) en opleidingsaanbieders (publieke en private opleidingsinstellingen) enerzijds, en organisaties en professionals anderzijds volstaat niet meer in deze tijd, en is toe aan herijking. Er worden nieuwe eisen gesteld aan de professional (zie bijv. Arre Zuurmond, De professionele professional, notitie Ministerie van Binnenlandse Zaken, 2011), opleidingen zijn al verouderd voordat de deelnemer begint, en de ‘halfwaardetijd’ van kennis (= hoe lang volstaat de opgedane kennis om adequaat te kunnen functioneren) wordt steeds korter. In de praktijk blijkt: 1. Opleidingsinstituten anticiperen nog onvoldoende op verschuivingen die plaatsvinden binnen de netwerken van lokale overheden. 2. Het opleiden en bijscholen van professionals kan niet plaatsvinden zonder actieve betrokkenheid van de organisaties waarvoor deze professionals worden opgeleid. Docenten worden daarmee kenniswerkers die een actieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de praktijkvelden waarvoor ze hun opleidingen verzorgen. Om dit te realiseren is een aanpassing nodig in de vormgeving van kennisoverdracht en kennis productie. 3. Gemeenten, kennisinstituten en aanbieders van opleiding en scholing zijn nog niet bewust bezig met kenniscirculatie. Van verregaande gezamenlijke productie van nieuwe kennis en een systeem van open innovatie zijn geen voorbeelden gevonden. 4. In voorwaardelijke zin weet men elkaar nog onvoldoende te vinden: er is geen gezamenlijk visie op het ontwerpen van gemeenschappelijke leeromgevingen. 5. Aan de kant van de opleidingsinstituten moet de vraag worden gesteld of zij hun organisatie wel voldoende hebben ingericht om tot vormen van kenniscirculatie te komen.
Beschikken zij en hun professionals over de competenties om op die hogere niveaus kennis te laten circuleren en leerervaringen voor professionals in gemeentelijke apparaten en hun partners te organiseren? Voor een eerste idee en uitwerking hiervan is gebruik gemaakt van de inzichten en ideeën van de lector Frans de Vijlder (lectoraat ‘Goed Bestuur en Innovatiedynamiek in Maatschappelijke Organisaties). Deze zijn besproken tijdens de werkconferentie ‘Kenniscirculatie tussen opleidingen en lokale overheden’ van Stichting IKPOB op 26 september 2011. De toekomst is een ‘Gemeenschappelijke Leeromgeving’ waarin Kennis- en Opleidingsaanbieders samen met de maatschappelijke omgeving verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling en toepassing van kennis. Belangrijk is daarbij om aan te sluiten bij de nieuwe ontwikkelingen in onderwijs. In het onderwijs worden de volgende elementen steeds belangrijker (bron: Joost Cohensius (lector Pabo Iselinge)): - beweging (film en video) - vrijheid (mobiele applicaties) - spelplezier (serious gaming) - contact (sociale netwerken) - vertelling (verhalen) Met het voorgaande in het achterhoofd wil de VGS dat met het nieuwe leren de goede dingen in de goede vorm op de markt komen. Waar de VGS zelf belang bij heeft wil ze initiëren. Om dit te realiseren zullen diverse culturele en institutionele barrières moeten worden overwonnen…! In 2013 gaat zij in pilotvorm hiermee aan de slag. In de nieuwsbrief zullen we daar de voortgang over melden. Gemeentegame In kader van de imagocampagne ‘Bij de gemeente heb jij het in de hand’ heeft het A+O fonds Gemeenten de serious game ‘De Nacht Van’ (www.denachtvan.nl) ontwikkeld. In deze game ervaart potentieel ambtenaarstalent wat er allemaal bij komt kijken als je in je eigen gemeente een groot festival organiseert. Als verantwoordelijk medewerker krijg je te maken met belangen van bewoners, de festivalorganisator, de burgemeester en andere collega’s binnen de gemeente. Doel van de game is om mensen te laten ervaren wat het is om het bij de gemeente in de hand te hebben. De game is daarmee een belangrijke aanvulling op de totale imagocampagne. Je kunt deze game inzetten in je contacten met scholieren, op open dagen, bij gastcolleges, maar natuurlijk ook door de game op te nemen in de eigen wervingssite. Meer informatie vind je op de website van het A+O fonds Gemeenten www.aeno.nl/arbeidsmarkt. Een banner met een link naar de game voor op de eigen gemeentelijke website, kun je bij het A+O fonds aanvragen.
