Waarom hebben Azie en Japan de laagste incidentie van borstkanker

L

E E F

EET

E N

WIJ

(S)ZER

®

Eieren verhogen cholesterol niet

Trekpleister eindredacteur

n e b b e h m o r a Wa an p a J n e Alzheimer voorkomen Azie ie t n e d i c n i e t s g a a l r e e d k n a k t s r o b van Borstkanker verdrievoudigt na menopauzepil PUBLIMEDIA: LEEFNU IS EEN VIOW PUBLICATIE AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: WALTER O.M. FACHÉ, KERKSTRAAT 101-103, 9270 L AARNE

€3

JAARGANG

1 - 2004

9

N°

BELGISCH VOEDINGSMAGAZINE VIOW

®

IN

Belgisch Voedingsmagazine VIOW Verschijnt 10 maal per jaar met concrete, nuttige dagelijkse voedingsadviezen en leeftips, voor mensen die bezorgd zijn voor hun eigen gezondheid of beroepsmatig met de voedingsproblematiek bezig zijn zoals natuur- en reformwinkels, gezondheidszorgwerkers, schoonheidspecialistes, sportcoaches, horecabedrijfsmensen, sportcentra, onderwijzend personeel, kortom voor iedereen die begaan is met de gezondheid. Met LEEFNU wil de redactie u als lezer grondig informeren over de laatste orthomoleculaire trends die uw leef- en eetwijze positief kunnen ondersteunen. De redactie brengt voor u artikelen samen over biologische voeding, voedingssupplementen, voedingsadviezen, fytotherapie, biologische kleding; lichaamsverzorging en woonomgeving, sporten zonder doping, toxische en ecologische problemen en kritische doorlichtingen van alles wat met gezondheid en ziekte te maken heeft.

REDACTIE UITGEVER Publimedia Orthos Instituut VIOW Walter OM Faché, Eindredacteur Dirk Bogaert, Hoofdredacteur Marleen Nys Geert Vergote Sofie Noppe Marleen Germis

Vormgeving, productie en druk Walter OM Faché Dirk Bogaert Benedikt Laloo (Bruyneel nv) Drukkerij Bruyneel nv

DIT NUMMER

LEEFNU bevat geen publiciteit. De lezer betaalt alleen voor de waardevolle inhoud en niet voor reklame! Wij proberen wel productinformatie mee te geven om de artikels te onderbouwen met bruikbare orthoceutische producten, die onderzocht en goedgekeurd werden door de research van het VIOW. 1. Miljoenen mensen gebruiken medicijnen die voor hen niet werken ! Een primeur van het VIOW

03 04

pag pag

05 06

2. Eieren verhogen de cholesterol niet

pag

Eet gerust alle dagen een eitje

pag

3. Menopauzepil slikken verdrievoudigt de kans op borstkanker Hormoonbusiness is een miljardenbusiness

07 08

pag pag

4. De menopauzepil op een gezonde manier doorbrengen

pag

5. Chemopreventie van borstkanker

pag

6. Interview met neuroloog Majid Fotuhi

pag

7. Advieshoekje: Hoe Alzheimer voorkomen en behandelen?

pag

8. Kropsla bevat meer nitraten in de winter

pag

9. Advieshoekje: Zo weinig mogelijk nitraten

pag

10. Waar gaat uw eindredacteur eten?

pag

9 11 12 15

Secretariaat Yannick Dubrulle Larenhoeve, Kerkstraat 101-103, 9270 Laarne. Tel 0032/(0)9/3690642 Fax 0032(0)9/3661838 E-mail: [email protected] Website: www.viow.be

Hoe abonneren? Betaling geldt als enige abonnering. Voor België: storting van € 25 op rek nr. Fortis 290-0308228-80 Voor Nederland: Storting van € 28 op rek nr. Fortis Sas van Gent 637-787-749

Prijs per nummer: € 3 Promotie: abonnementen LEEFNU en ORTHOFYTO: samen € 50 i.p.v. € 55 ©Copyright 2004 Noch de uitgever, noch de redactie is aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende adviezen of eventuele onjuistheden, en/ of onvolledigheden in deze uitgave.

17 19 20

Een gids achter de schermen van gezondheid, ziekte, voedselschandalen, toxiciteit in onze voeding met concrete nuttige en dagelijkse voedingsadviezen. Een maandblad voor kritische en gezondheidsbewuste mensen.

Abonneer u onmiddellijk en geniet van onze promotieprijs aan ¤ 50 voor Orthofyto en Leefnu

Redactioneel

“MILJOENEN MENSEN

MEDICIJNEN DIE VOOR HEN NIET WERKEN!” GEBRUIKEN

PROF ALLEN ROSES, VICE-PRESIDENT GLAXO SMITHKLINE. EINDREDACTEUR WALTER OM FACHÉ

“Ieder jaar sterven er vijfduizend Amerikanen aan de gevolgen van een overdosis harddrugs. Maar iedere jaar overlijden er ook, alleen al in de VS, honderdduizend mensen door een verkeerde reactie op voorgeschreven medicatie”. “Miljoenen mensen gebruiken medicijnen die voor hen niet werken, nevenverschijnselen veroorzaken en bijgevolg ongeschikt zijn. Dit kost de patiënten én de samenleving ieder jaar vele miljarden dollars. Hierin kan verandering worden gebracht door rekening te houden met de genetische eigenheid van iedere man en vrouw.”

De woorden komen van Allen Roses, de Amerikaanse vicepresident van de genetica afdeling van Glaxo SmithKline, één van de grootste farmaceutische bedrijven van deze planeet, tijdens een medisch congres in Londen. Hij gaf er ook volgende schokkende cijfers vrij:

Die gegevens zullen niemand verbazen Glaxo SmithKline (GSK) was niet gelukkig met de uitspraak van de eigen topman en voegde er aan toe dat die gegevens niemand zullen verbazen. “Ieder persoon reageert iets anders op een toegediend medicijn”, zegt men bij GSK.

Genetische testen bepalen de noodzaak van medicijnen Allen Roses deed de uitspraken omdat hij via genetische testen wil zien of mensen al of niet gunstig zullen reageren op het toedienen van een bepaalde medicijn. Dergelijke zuivere geneeskundige benadering druist echter volledig in tegen de marketingstrategie van Glaxo SmithKline en andere farmaceutische giganten die er op gericht is zoveel mogelijk geneesmiddelen te verkopen. Zuiver markteconomisch moet men die ongezonde redenering wel volgen omdat het ontwikkelen van een nieuw geneesmiddel minimum 900 miljoen dollar kost. Men richt zich daarom op producten die minsten 1 miljard dollar kunnen opleveren. Dat is meteen één van de voornaamste oorzaken waarom degelijk werkende wetenschappelijk onderbouwde natuurproducten en nutraceuticals ten onrechte niet ernstig worden genomen door de grote farmaceutische ondernemingen. LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

PEPERDURE MEDICIJNEN WERKEN SLECHTS VOOR DE VOLGENDE PERCENTAGES VAN BEHANDELDE PATIËNTEN:

Alzheimer: Analgetica (Cox-2): Astma: Cardiovasculaire medicijnen: Antidepressiva (SSRI): Diabetes: Hepatitis C (HCV): Incontinentie: Migraine (acute): Oncologie: Reumatoïde artritis : Schizofrenie:

W E B S I T E

:

30% 80% 60% 60 % 62 % 57 % 47 % 40 % 52 % 25 % 50 % 60 %

3

W W W

.

V I O W

.

B E

Genetisch tests gepatenteerd, maar niet om ze te gebruiken!

NUTRACEUTICALS OF VOEDINGSAANVULLINGEN WORDEN TEN ONRECHTE

Allen Roses is vooral kwaad omdat de farmaceutische industrie wél over de knowhow beschikt om het aantal dodelijke slachtoffers van medicijnen, alsook de ernstige nevenwerkingen ervan te beperken. GKS heeft bovendien reeds genetische tests gepatenteerd, maar niet om ze te gebruiken! Men wil die genetische technologie niet toepassen omdat dit de verkoop van de producten drastisch naar omlaag zou brengen.

NIET ERNSTIG GENOMEN DOOR DE GROTE FARMACEUTISCHE ONDERNEMINGEN.

Waarom werken geneesmiddelen niet?

EEN ORTHOMOLECULAIRE STRATEGIE

1. Door dagelijks de voedingsdriehoek toe te passen kan je de individuele biochemische behoefte zeer gemakkelijk bereiken.

Volgens Allen Roses vormen de beperkte werkingsgraad én de nevenverschijnselen van de nieuwe medicijnen een wereldwijd probleem. “De hoofdoorzaak waarom geneesmiddelen niet werken is de genetische eigenheid van ieder individu. Zolang we daar geen rekening mee houden zullen de problemen blijven toenemen. Ik vrees dat de tijd van de blockbustermedicijnen voorbij is. Verder de bekende weg bewandelen is om nog méér problemen vragen.”

2. Een orthomoleculaire volbloedanalyse spoort je nutritionele tekorten op.

Een primeur van het VIOW

3. Een orthomoleculaire arts of een DNA dokter kan je daarbij helpen.

VOEDINGSDRIEHOEK FACHÉ® 15 medicinale planten: brandnetel, paardebloem, viooltje, Oost-Indische kers, ...

Frequente kleine porties

14 ongeraffineerde suikers, ahornsiroop, appeldiksap, honing, rietsuiker, granenstroop, minder dan 1 portie

13 gedroogd fruit/groenten: pruimen, rozijnen, abrikozen, dadels, vijgen, gedroogde tomaten, selder,

Tot één portie

minder dan 1 portie

12 zuivel/soja/gefermenteerde producten platte kaas, yoghurt, sojayoghurt, karnemelk, viilli, ... 1 à 2 porties

10

11

volle graanproducten, rijst, gerst, zuurdesem, spelt, boekweit, pasta’s

aardappel, zoete patat, aardpeer

1 à 2 porties

7 1à2 porties

1 à 2 porties

8

4

5

peulvruchten, sojaproducten zwammen

noten, zaden, pitten kiemen, scheuten

2 à 3 porties

1

9

of

gevogelte, wild rijk aan essentiële aminozuren

Keuze uit deze 3 eiwitbronnen

minstens 2 porties meer dan 2 porties

of

vetste vis rijk aan ␻-3-vetzuren

eieren rijk aan biotine, chroom

1 à 2 porties

6

H G F E D C B A

olijfolie (␻-9-vetzuren), canola-, vlaszaad-, sesam-, amandelolie en visoliën rijk aan essentiële vetzuren (␻-6 en ␻-3 vetzuren)

2 porties

2 porties

2

3

rauwe/gestoomde groenten van het seizoen elke dag 10 verschillende soorten, zie groentendriehoek

Cepaënengroep en kruiden: look, ajuin, sjalot, porei, basilicum, bieslook, rozemarijn, peterselie,...

inheems/uitheems fruit biologisch en met de schil (rijk aan boor)

5 à 7 porties

2 porties

2 porties

ALLES ONGERAFFINEERD, ORGANISCH, BIOLOGISCH, VERS EN MINIMAAL BEWERKT

Allen Roses wil nog geen ziekten voorkomen. Het VIOW en de BSOM pleiten in de eerste plaats voor ziektepreventie en méér verantwoordelijkheid voor de patiënt en de huisarts. Ieder individu kan zijn genetische expressie gunstig beïnvloeden door een optimale omgeving (Kyotonormen?), een zuivere organisch-biologische voeding en een positief mentaal-spiritueel engagement.

Te bestellen bij het VIOW : TEL: 09/3690642 Fax: 09/3661838 E-mail: [email protected]

Het VIOW presenteerde trouwens onlangs een primeur door als eerste ter wereld een nieuwe voedingsdriehoek te presenteren die rekening houdt met de genetische individualiteit: de geregistreerde “Nieuwe Voedingsdriehoek Faché®”. Hiermee kan, vertrekkende vanuit 15 essentiële voedingsgroepen, iedereen individueel, zowel preventief als curatief, zijn genenpatrimonium manipuleren, om tot een zo optimaal mogelijke genexpressie te komen en zo zijn gezondheid optimaliseren en ziekten, vooral degeneratieziekten, vermijden.

4 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

EIEREN VERHOGEN DE CHOLESTEROL

NIET WALTER OM FACHÉ

Nog steeds krijgen patiënten met cardiovasculaire klachten of met een te hoog serum-cholesterol verbod om eieren te eten. Er wordt ons voortdurend voorgehouden dat dagelijks eieren consumeren, slecht is voor de cholesterol!

Tiental wetenschappelijke bewijzen tonen het tegendeel aan. Sedert 25 jaar worden er regelmatig studies gepubliceerd die dit aantonen. In 1987 werd bijvoorbeeld een gerandomiseerd landelijk onderzoek gepubliceerd op 168 personen, waarvan 33 hyperlipedemisch waren, gedurende 24 weken. Een eerste groep at acht weken 2 eieren per week en een tweede groep 7 eieren per week. Vervolgens werden de twee groepen omgewisseld voor nog eens 8 weken. Een kleine, maar significante toename in het totale cholesterolgehalte was waarneembaar na 4 weken in de groep die 7 eieren per week at, maar dit was niet meer duidelijk na 8 weken, zowel bij de niet-lipidemische als bij de hyperlipidemische proefpersonen. De onderzoekers van deze studie suggereerden dat vooral een effectiever cholesterolverlaging wordt bekomen door een vermindering van de inname van verzadigde vetten in vlees, zuivel, oliën en smeermiddelen. Het beperken of verbieden van eieren brengt geen voordeel mee wat betreft de cholesterolverlaging.

In een ander, recent Deens onderzoek heeft Dr. Peter Schnohr het effect nagegaan van de consumptie van eieren op de gehalten van de verschillende typen cholesterol in het bloed. Hij liet 12 gezonde mannen en 12 gezonde vrouwen gedurende 6 weken twee eieren per dag eten bovenop hun gewone voeding. Voor en na de proefperiode van 6 weken bepaalde men bij alle proefpersonen in het bloed het gehalte van verschillende typen cholesterol. Na de 6 weken extra eiergebruik was het totaal cholesterolgehalte in het bloed met 4% toegenomen, doch de HDL (de high density lipoproteïne) cholesterol of de goede gezonde vorm nam 15% toe, terwijl de LDL cholesterol (de schadelijke vorm) lichtjes was afgenomen. Uit deze studies blijkt dat eieren eten praktisch geen verhoging van cholesterol met zich meebrengt. Integendeel, het verhoogt de HDL cholesterol of de goede cholesterol!

Advies: Personen met een erg verstoord (verhoogd) cholesterolgehalte of met leverproblemen doen er best aan voorzichtig om te springen met cholesterol en dit te laten volgen door een arts. LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

HYPERLIPEDEMISCH: verhoogt het cholesterol- en/of triglyceridengehalte van het bloed

REFERENTIES: 1. Oh SY, Miller LT. Effect of dietary egg on variability of plasma cholesterol levels and lipoprotein cholesterol. Am J Clin Nutr. 1985 Sep; 42(3): 42131. 2. Vorster HH, Benade AJ, Barnard HC, Locke MM, Silvis N, Venter CS, Smuts CM, Engelbrecht GP, Marais MP. Egg intake does not change plasma lipoprotein and coagulation profiles. Am J Clin Nutr. 1992 Feb; 55(2): 400-10. 3. Manchanda SC. The effect of ingestion of egg on serum lipid profile in healthy young free-living subjects. Indian J Physiol Pharmacol. 2002 Oct; 46(4): 492-8.

W E B S I T E

:

5

W W W

.

V I O W

.

B E

E e t ge r u s t a l l e d a ge n e e n e i t j e !

OXYCHOLESTEROL: Is cholesterol die geoxideerd is in het lichaam en in de voeding. Deze schadelijke vorm van cholesterol slaat neer in de bloedvaten en is verantwoordelijk voor de dichtslibbing van de bloedvaten, atherosclerose genoemd.

1.

De consumptie van twee eieren per dag extra bij een normale voeding leidt niet tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Er is bijgevolg geen enkele reden waarom gezonde mensen niet dagelijks één ei zouden eten. Eieren kunnen zelfs het cholesterol-evenwicht normaliseren.

2.

Het is verstandig de verzadigde vetten in vlees, charcuterie en zuivel te bannen uit de dagelijkse voeding en deze te vervangen door vette vis, noten, zaden, gevogelte, eieren, groenten en fruit.

VOEDINGSMIDDELEN RIJK AAN OXY-CHOLESTEROL:

3.

Boter Reuzel Kaas Parmesaankaas Gemalen of gesmolten kazen Kant-en-klaar producten Melkpoeder, kondensmelk Spek Salami Varkensvet Worst Frieten, gefrituurde voeding Bestraalde voeding Boterkoekjes Melkchocolade

Look, lecithine en cysteïne in eieren, artisjokken, avocado’s, en vezels oefenen een gunstige invloed uit op het transport van cholesterol. Cholesterol uit de voeding wordt op transport gehouden zodat het HDL cholesterol in het serum kan verhogen.

4.

Vergeet niet dat de cholesterol in dierlijke voedingsmiddelen, verwerkt in industriële voeding, uiterst gemakkelijk oxideert tot oxy-cholesterol. Voedingsmiddelen waarin oxy-cholesterolen werden aangetoond moeten zoveel mogelijk geweerd worden. In het lichaam kan de overmaat LDL- en VLDL-cholesterol eveneens geoxideerd worden. Dit is een belangrijke risicofactor bij de dichtslibbing of plaquevorming in de bloedvaten. Antioxidanten zoals vit C, vit E en ß-caroteen in de voeding voorkomen deze oxidaties in ’t lichaam.

5.

Een hoog cholesterolgehalte wijst op een hoge vrije radicalen pathologie, omdat cholesterol een zeer goede antioxidant is en extra wordt aangemaakt in het lichaam. Het zou aldus onverstandig zijn een hoge cholesterol met cholesterolverlagende middelen te verlagen, want dan vermindert men de bescherming tegen de vrije radicalen. Indien men de vrije radicalen neutraliseert met een extra antioxidant, zal de hoge cholesterol binnen enkele maanden drastisch afnemen.

WAARAAN MOET EEN GOED ANTIOXIDANT VOLDOEN? 1. Het antioxidant netwerk moet volledig aanwezig te zijn. Als er één antioxidant ontbreekt is de werking van het netwerk niet optimaal! 2. De volgende componenten dienen in en antioxidant complex te zitten: Vit C complex Vit E complex Carotenoïden Seleniumcysteïne Zinkmonomethionine Acetylcysteïne Glutathion Vit B’s 3. De stofjes in de antioxidant formule moeten in een orthomoleculaire of hoge megadosis aanwezig zijn. 4. De samenstelling van elke antioxidant moet aan de orthomoleculaire criteria voldoen. 5. De componenten moeten zoveel mogelijk in een natuurlijke staat aanwezig zijn.

6 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

We l ke i s d e ge z o n d s te vo r m va n een eitje? Een spiegelei of een zacht gekookt eitje zijn de twee beste vormen om eieren te eten: hierin zijn alle vitamines, mineralen en essentiële nutriënten nog maximaal aanwezig. De eidooier dient bijna rauw te zijn, terwijl het eiwit goed moet gebakken of gekookt worden. In het eiwit zit het stofje avidine, dat het zo belangrijke biotine in het lichaam kan vernietigen. Dus alle gerechten waarbij opgeklopt rauw eiwit wordt verbruikt, zoals in chocolademousse, meringue, aardappelpuree, eiland, enz zouden vermeden moeten worden. Je kan op een spiegelei tomaten, peterselie, ajuin en vers gemalen noten en/of zaden strooien. Pompoenpitten, zonnebloempitten of sesamzaadjes kunnen ook mee geroosterd worden tijdens het bakproces. Creatief kruiden gebruik en een overvloedige rauwe groentesalade met een glaasje Chardonnay maken er een waardevolle orthomoleculaire middag- of avondmaaltijd van. :

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

MENOPAUZEPIL SLIKKEN

VERDRIEVOUDIGT DE KANS OP

BORSTKANKER! MARLEEN NYS

SENATOR DR. PATRICK VANKRUNKELSVEN:

“Overgangspillen alleen als het echt niet anders kan” DE

COMBINATIE -MENOPAUZEPIL VERVEELVOUDIGT HET RISICO

OP BORSTKANKER Vorige maand verscheen er in de Lancet, een gerenommeerd medisch tijdschrift, een Engelse studie op een miljoen vrouwen tussen 50 en 64 jaar. Deze studie stelt onverbloemd dat het nemen van de combinatie-menopauzepil het risico op borstkanker verdubbelt, het risico om te overlijden aan borstkanker stijgt met 22 %. Gezien borstkanker op deze leeftijd al vrij vaak voorkomt, is een verdubbeling van het risico een hallucinant gegeven!

HORMOONSUBSTITUTIE

OP HONDERDDUIZENDEN VROUWEN

Sedert een zevental jaar lopen er in de Verenigde Staten een reeks grote studies met hormoonsubstitutie op honderdduizenden vrouwen vanaf 50 jaar. Net een jaar geleden werd de studie met de combinatiepil Prempro, een oestrogeen-progesteroncombinatie voortijdig gestopt omwille van een duidelijke verhoging van het risico op borstkanker met 26 %.

DE MENOPAUZE luidt het einde in van de vruchtbare leeftijd van de vrouw. Doordat de productie van oestrogeen en andere vrouwelijke hormonen sterk daalt, kan de vrouw last krijgen van ongemakken (voornamelijk opvliegers) en andere lichamelijke veranderingen: het risico op osteoporose en harten vaatziekten stijgt. Om deze ongemakken en risico’s te bestrijden worden sedert bijna vijftig jaar hormonen voorgeschreven.

DE MENOPAUZEPIL: is een hormoonpil van zuiver oestrogeen of de combinatiepil met oestrogeen en progesteron. Oorspronkelijk werd enkel oestrogeen voorgeschreven aan vrouwen in de overgang, maar omdat bleek dat dit het risico verhoogde op baarmoederkanker, werd de combinatiepil gelanceerd. Dit gebeurde zonder degelijk langetermijnonderzoek, dus zonder dat de risico’s degelijk onderzocht werden. De menopauzepil werd niet alleen voorgeschreven om opvliegers te voorkomen, maar ook als preventie van hart- en vaatziekten, osteoporose, dementie en vermindering van de verstandelijke vermogens op hogere leeftijd, …

Dat was niet het enige, bovendien bleek ook het risico op hart- en vaatziekten te stijgen met 22 %, op hartinfarcten met 29 %; dit ondanks een verlaging van de LDL-cholesterol en een verhoging van de HDL, de goede cholesterol dus. Er werd ook een verhoging vastgesteld van het risico op beroerte en een verdubbeling van het aantal gevallen van trombose en embolen, en van galblaasziekten en kanker! Een andere gelijklopende studie op oudere vrouwen (gemiddeld 79 jaar) gaf dezelfde resultaten. LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

7

W W W

.

V I O W

.

B E

TROMBOSE

EN EMBOLEN :

door een verhoogde stolling van het bloed ontstaan bloedstolsels (trombose) die een bloedvat kunnen afsluiten, met een afsterven van de achterliggende weefsels als gevolg. Als een klontertje loskomt stroomt het mee met het bloed tot het ergens vastloopt (embool) in de hersenen, longen of in een arm of been, met hetzelfde gevolg.

HORMOONBUSINESS

IS EEN

MILJARDENBUSINESS EN DE MENOPAUZEPIL WORDT VERDER VOORGESCHREVEN De resultaten van deze studies werden echter gerelativeerd door geleerde gynecologen en professoren: tenslotte ging het maar om een beperkt aantal gevallen van borstkanker meer en de voordelen zouden opwegen tegen de nadelen (’t zal je maar overkomen dat je er bij bent!), de resultaten zouden niet gelden voor Europa omdat hier andere combinatiepreparaten gebruikt worden, … In ieder geval werden de Europese gynecologen aangemaand zich zeker niet te laten beïnvloeden door de Amerikaanse resultaten en de menopauzepil verder voor te schrijven net als vroeger. De farmaceutische industrie moet tenslotte draaien, en de hormoonbusiness is een miljardenbusiness…

REFERENTIES:

HOE LANGER JE DE HORMONEN NEEMT, HOE HOGER HET RISICO.

1. Beral V. Million Women study Collaborators. Breast cancer and hormone replacement therapy in the Million Women Study. Lancet 2003 Aug 9;362(9382):419-27. 2. Olsson HL, Ingvar C, Bladstrom A. Hormone replacement therapy containing progestins and given continuously increases breast carcinoma risk in Sweden. Cancer. 2003 Mar 15;97(6):1387-92. 3. Ena G, Rozenberg S. Issues to debate on the Women's Health Initiative (WHI) study. Prescription attitudes among Belgian gynaecologists after premature discontinuation of the WHI study. Hum Reprod. 2003 Nov;18(11):2245-8 4. Nys M. Menopauzale oestrogeen/progesteronstudie voortijdig stopgezet! ORTHOFYTO 40. 2002, pag 119.

8

Een jaar later stellen de nieuwe Europese studies de risico’s nog scherper: volgens de Engelse “één miljoen vrouwen studie” van professor Valerie Beral verhoogt het nemen van oestrogeenpillen het risico met 30 %; maar de oestrogeen-progesteroncombinatie verdubbelt het risico op borstkanker! De nieuwe, lichtere en zogezegd veiligere pillen verhogen nog steeds het risico met 45 %. Enkele Zweedse en Deense studies geven nog slechtere resultaten: de continue toediening van de oestroegeen-progesteron-combinatiepil geeft na vier jaar een meer dan driemaal hoger risico op borstkanker! (ref 2) Hoe langer je de hormonen neemt, hoe hoger het risico. En vergeet niet: het lichaam telt alles samen: de pil als je jong bent… en de menopauzepil als je ouder wordt… Bovendien blijkt dat ook het risico op hart- en vaatziekten, op beroerte, en op tromboembolieën hoger ligt dan door de Amerikaanse studies ingeschat werd. En dat het risico op dementie, Alzheimer en geheugenstoornissen verhoogt door de menopauzepil, in plaats van te verlagen zoals altijd gepromoot werd door de farmaceutische industrie.

900

INFORMATIE EN MEER REFERENTIES VINDT U IN

ORTHOFYTO NR 48. O N Z E

W E B S I T E

10.000

GEVALLEN VAN BORSTKANKER MÉÉR IN

BELGIË

In ons land wordt de menopauzepil minder massaal gebruikt dan in Amerika, maar het gaat toch nog om 150.000 à 200.000 vrouwen. Volgens de berekeningen van Dr. Vankrunkelsven waren er door deze hormoonkuren de laatste tien jaar ongeveer 900 gevallen van borstkanker méér in België, dan er zouden geweest zijn zonder menopauzepillen! Als we echter de cijfers van de 1 miljoen-vrouwen-studie extrapoleren naar België, komen we uit op 1000 borstkankergevallen méér per jaar tengevolge van de menopauze-combinatiepil, dus 10.000 méér op tien jaar!

UITGEBREIDERE

B E Z O E K

À

:

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

NEEM

UW GEZONDHEID IN EIGEN HAND !

KIES

Een patiënt verwacht dat zijn dokter dat deze met hem/haar het beste voor heeft, en dat hij zich dus grondig informeert naar de gevolgen van de geneesmiddelen die hij voorschrijft; én dus dat hij zijn voorschrijfgedrag aanpast als blijkt dat er gevaren verbonden zijn aan een ‘geneesmiddel’. We zouden dus verwachten dat de artsen hun voorschrijfgedrag ondertussen aangepast hebben… Tot onze grote verwondering blijkt uit een recente studie van de Vrije Universiteit van Brussel dat de Belgische gynecologen, ondanks de negatieve resultaten van al deze ernstige en reguliere studies, rustig verder voorschriften uitschrijven voor menopauzale hormoontherapie, en dat ze van plan zijn dit gewoon verder te blijven doen. Minder dan 25 % van de gynecologen stelde spontaan voor de (C)HRT te stoppen, zelfs na 11 jaar gebruik. (ref 3) In dit geval is er maar één oplossing: neem uw gezondheid in eigen handen en raadpleeg een andere, liefst orthomoleculair geschoolde, arts!

ORTHOMOLECULAIRE VOEDING

soja

WIJ BESLUITEN MET SENATOR DR. PATRICK VANKRUNKELSVEN: “Er moet zo snel

spruiten

mogelijk een aanbeveling komen naar de artsen toe. Geneesheren die de gevaren ervan nu nog proberen te vergoelijken, zijn bijna misdadig bezig.”

broccoli

Sedert tientallen jaren wordt wereldwijd aan miljoenen vrouwen voor het onderdrukken van overgangsklachten een hormoonbehandeling voorgeschreven, die veel schade aanricht, tegenover voordelen, die uiteindelijk niet eens blijken te bestaan. Het is ongelooflijk dat zoiets kan gebeuren, dat medici zich zó laten beïnvloeden door de promotiecampagnes van de farmaceutische nijverheid dat ze jarenlang onveilige preparaten voorschrijven, voor iets dat tenslotte een normale fase is in het leven van de vrouw. Borstkanker echter, betekent dikwijls het einde van dat leven…

olijfolie & kazen

De menopauze op een gezonde manier doorbrengen MARLEEN NYS

TIP 1: Blijf actief! Regelmatige beweging is de beste preventie voor hart- en vaatziekten, diabetes, osteoporose, depressie en om algemeen in vorm te blijven. Wandelen, zwemmen, fietsen, of om het even welke sport waar u zich goed bij voelt! Probeer alle dagen minimum een half uur extra te bewegen.

TIP 2: Blijf actief, ook geestelijk! Dit geldt ook voor de hersenen: oefening is het beste middel om de hersenen in goede conditie te houden! Op pensioen? De kinderen het huis uit? Zoek een interessante hobby, volg

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

een cursus of ga weer studeren… aan het VIOW… En vergeet niet: optimisten leven langer!

TIP 3: Eet gezond! Zorg voor een gevarieerde, ongeraffineerde voeding met veel verse groenten en fruit, peulvruchten, granen en zaden, noten. Een voeding rijk aan vitamines en mineralen, bioflavonoïden, samengestelde koolhydraten en goede vetzuren zorgt ervoor dat alle weefsels in optimale conditie blijven en voorkomt ziekten. Een goed multivitamine-mineraal vult de reserves verder aan en vangt tekorten op.

N°9

B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

9

W W W

.

V I O W

.

B E

TIP 4: Zorg voor een goede vetzuurbalans! Wees spaarzaam met (rood) vlees, verkies de vetste vis! Vermijd resoluut alle margarines, bewerkte en geraffineerde oliën, kant- en klaar-bereidingen en fast food. Gebruik elke dag bij alle gerechten ruim olijfolie van eerste koude persing (ook voor warme bereidingen) en ongeraffineerde vlaszaadolie voor koude bereidingen.

TIP 5: Voorkom osteoporose: Beweeg! Beweeg! Beweeg! En zorg voor een adequate aanvoer van magnesium en borium, calcium volgt wel!

TIP 6: Drink voldoende gezonde dranken. Groente en fruitsappen, groene thee, kruiden- en vruchtenthees, boerenkarnemelk, en een glaasje goede rode wijn voor een excellente aanvulling van resveratrol. (zie artikel in Orthofyto nr 41!)

TIP 7: Integreer voldoende fyto-oestrogenen in je voeding!

TIP 8: Zorg voor voldoende anti-oxidantia in uw voeding. Vul uw orthomoleculaire voeding aan met een goed antioxidantcomplex.

TIP 9: Smeer je gewrichten, onderhoud je bindweefsel. Weer bewegen en water drinken, maar ook extra glucosaminesulfaat en methyl-sulfonylmethaan (MSM) zijn goed voor gewrichten en bindweefsel. Hoe ouder je wordt, hoe meer je er nodig hebt, en hoe minder het lichaam zelf in zijn behoeften kan voorzien.

TIP 10: Raadpleeg een orthomoleculair geschoold arts of therapeut. Deze kan eventuele problemen opsporen en jouw voedingstoestand helpen op punt stellen en eventuele tekorten opsporen en aanvullen.

TIP 11: Zondig met mate en met verstand.

Allereerst door het eten van voedingsmiddelen waar deze van nature in voorkomen: groenten, fruit, soja en peulvruchten, granen, noten, ongeraffineerde vlaszaadolie. Overweeg de noodzaak om dit aan te vullen met een aangepast en betrouwbaar voedingssupplement. Bespreek dit met uw arts of therapeut en zoek uit waar u zich het best bij voelt.

Een kopje koffie of een stuk chocolade stimuleren de hersenen en de neurotransmitters, en doen dus deugd; maar teveel is teveel, wees dus matig! Frisdranken, snoep en fastfood zijn echter dwaze zonden en wreken zich op het lichaam.

Met deze tips neemt u een goede start voor uw tweede jeugd! Azië en Japan hebben de laagste incidentie van borstkanker door:

Japanese Ladies

10

i s o f l avo n e n uit soja

B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

ve t s te v i s .

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

CHEMOPREVENTIE van borstkanker Uit de monografie “Borstkanker preventie, orthomoleculaire chemopreventie” door Dr Werner Faché.

waterkers

Waterkers is te koop bij Zakelijke gegevens: Adres: GSM: Mail:

Karel Van De Velde Bedrijf: Waterkerskwekerij Borstekouter 66 - 9630 Zwalm 0475/38 48 27 [email protected]

Alfalinoleenzuur vlaszaadolie

raapzaadolie

Vlaszaadolie is te koop bij de firma Minami Tel.: 03 458 79 54

Plantaardige omega-3 poly-onverzadigde vetzuren

11

Deze monografie over Borstkanker kan besteld worden bij het VIOW. TEL. +32 (0)9 369 06 42

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

FAX +32 (0)9 366 18 38

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

E-MAIL: [email protected]

B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

EEN INTERVIEW MET DE

NEUROLOOG MAJID FOTUHI DIRK BOGAERT IN GESPREK MET PROFESSOR MAJID FOTUHI

“Slechts één procent van de mensen die denken dat ze de ziekte van Alzheimer hebben, krijgen ook die diagnose van hun arts te horen”, zegt de IndischAmerikaanse topneuroloog Majid Fotuhi. Interessant is dat de arts al zijn patiënten vanaf hun dertigste levensjaar zeer actief preventief helpt om dementieproblemen zo lang mogelijk uit te stellen. “Ik ben ervan overtuigd dat de babyboomers van vandaag - de mensen die geboren zijn tussen 1945 en 1970 - de kansen hebben om hersenfit te blijven tot op hun honderdste verjaardag, indien ze die tenminste halen.”

Blijf fit tot je honderdste

DB: MOETEN

WE GEHEUGENVERLIES AANVAARDEN ALS

EEN ONOVERKOMELIJK GEVOLG ?

WAT ZIJN ‘SENIOR MOMENTS’?

MF: “Nee. Het is wel normaal dat naarmate mensen ouder worden ze trager worden in het opnemen van nieuwe zaken. Eens ze een bepaalde kennis hebben verworven, kennen ze die beter dan veel jonge mensen. Tijd nemen om iets aan te leren betekent ook de materie beter onder controle hebben. Oudere mensen moeten zich wel afschermen tegen de steeds toenemende massa informatie die dagelijks op hen af komt. Je moet selectief datgene meenemen wat waardevol voor je is. Doe je dat niet, dan ontstaat er een stresstoestand die tot geheugenzwakte kan leiden.”

‘Senior moments’ zijn kortstondige en ongevaarlijke momenten waarbij het geheugen van een mens minder goed functioneert. Het heeft niets met dementie te maken, maar kan wijzen op een stresssituatie, een beginnende depressie, angst of een gebrek aan rust en slaap.

DB: HOE

AL KLAGEN VAN SENIOR MOMENTS ? MF: “Tijdelijke vergeetachtigheid begint al veel vroeger. Dertigers en veertigers kennen dezelfde problemen. De belangrijkste factoren die hier aan de basis liggen zijn stress en (prestatie)angst. Ook onbewuste depressiviteit speelt een belangrijke rol. De derde grote veroorzaker van geheugenproblemen zijn ziekte en daaraan gekoppelde medicijnen. Negentig procent van de mensen die me komen opzoeken hebben totaal géén Alzheimer, maar lijden aan één van de al genoemde problemen of ze hebben een acuut gebrek aan slaap, met daaraan gekoppelde moeheid en uitputting of ze nemen antidepressiva, slaapmiddelen of pijnstillers.”

Het zijn signalen van het lichaam dat er iets in de levensstijl moet veranderen. Indien dit niet gebeurt, kunnen er op termijn wél ernstige geheugenproblemen optreden.

12 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

KOMT HET DAN DAT STEEDS MÉÉR VIJFTIGERS

DB:

H OE

HERKEN

JE

HET

VERSCHIL

GEHEUGENVERLIES EN DE ZIEKTE VAN

TUSSEN

ALZHEIMER?

MF: “Dat is een zeer pertinente vraag. Alzheimer-dementie betekent geheugenzwakte aangevuld met één of meerdere andere problemen zoals verloren lopen op bekend terrein, geen notie meer hebben van tijd of niet meer in staat zijn een favoriete hobby of :

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

Voldoende rust is essentieel om dementie te voorkomen

bezigheid verder te doen. Ook het voor goed vergeten van de naam van een direct familielid is een indicatie voor dementie. Mensen die met dergelijke problemen worden geconfronteerd zijn dan nog niet zeker dat ze dement aan het worden zijn. Een medisch onderzoek zal uitmaken of die personen niet het slachtoffer zijn van een hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte of een overdreven homocysteïneniveau. Verder moet ook nagegaan worden of deze mensen voldoende rust hebben, niet aan overdreven stress worden blootgesteld, genoeg vitaminen per dag gebruiken, niet depressief zijn of niet te sedentair leven. De luie zetel zorgt voor luie hersenen die tot geheugenzwakte kan leiden.”

DB: OP

WELKE LEEFTIJD KRIJGEN MENSEN NORMAAL WÉL AF

TE REKENEN MET GEHEUGENPROBLEMEN EN

Maximaal drie procent van de 'zeventigers' krijgt de ziekte van Alzheimer.

IS DE ROL VAN VOEDING EN BEWEGING IN HET

VOORKOMEN VAN GEHEUGENVERLIES ? MF: “Beweging verbetert het geheugen op twee manieren. Het versterkt de hartfunctie waardoor de hersenen meer zuurstofrijk bloed krijgen en beter blijven functioneren. Beweging garandeert ook de stijging van de groeifactoren in de hersenen. Groeifactoren zijn eiwitten die op een natuurlijke manier de hersencellen heropbouwen en zelfs in staat zijn kleine LEEFNU

een stofje dat in de lever ontstaat uit methionine en permanent moet gerecycleerd worden met behulp van de vitamines B12, B9 en B6 of omgezet worden in cysteïne en taurine. Homocysteïne is toxisch voor de bloedvaatwanden!

ALZHEIMER?

MF: “Ik herhaal wat ik in het begin al vertelde. Alzheimer is zeldzamer dan de meeste mensen denken. Slechts één procent van de zestigers krijgt écht af te rekenen met dementie. Maximaal drie procent van de ‘zeventigers’ krijgt de ziekte van Alzheimer. Het is pas vanaf het tachtigste en negentigste levensjaar dat de cijfers aanzienlijk stijgen. Iemand die vandaag méér dan honderd jaar wordt heeft tachtig procent kans om dement te worden. Alles hangt echter in grote mate af van de levensstijl. Ik ken zeer actieve en scherp denkende negentigers. Spijtig genoeg zijn er ook meer en meer dertigers die door het nachtelijke uitgangsleven, de alcohol en de drugs al dement geworden zijn.”

DB: WAT

HOMOCYSTEÏNE:

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

13

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

beschadigingen aan de neuronen te herstellen. Bewegen is de beste garantie om een goede hersenfunctie te behouden. Let wel op voor overdrijving. Iedere dag een half uur tot één uur bewegen is véél belangrijker dan één keer per week een wandeling maken van twee tot drie uur. Ook de voeding is van cruciaal belang. Iedere man of vrouw die een optimale hersenfunctie zo lang mogelijk wil behouden moet vijf porties fruit en groenten per dag eten. Vul dit aan met twee tot drie vismaaltijden per week. Zorg tevens voor voldoende foliumzuur of vitamine B9 en vitamine B12. Snoep, vlees en vetten zijn vijanden voor onze hersencellen.”

BEWEGING EN VOEDING VERBETEREN DE HARTFUNCTIE, DE GROEIFACTOREN EN DE HERSENFUNCTIE.

DB: KLOPT HET DAT DE OVERDREVEN TELEVISIECULTUUR MEE VERANTWOORDELIJK IS VOOR DE ALZHEIMER EXPLOSIE VAN DE LAATSTE DECENNIA ? MF: “Het is juist dat mensen die dagelijks méér dan twee uur televisie kijken méér kans hebben om dement te worden. Met onze hersencellen gaat het precies op dezelfde manier als met onze spieren. Mannen en vrouwen die hun spieren niet gebruiken kunnen moeilijker een trap op wandelen of nog amper recht geraken uit een zetel. Mensen moeten hun been- en dijspieren oefenen, maar ook hun arm- en buikspieren. Doen ze dat niet dan worden ze véél sneller hulpbehoevend dan senioren die dat wél doen. Hetzelfde principe geldt voor onze hersenen. Je moet eeuwig blijven leren, studeren, vreemde talen proberen te begrijpen, de mysteries van de informatica proberen te doorgronden of gewoon regelmatig kruiswoordraadsels oplossen, schaak spelen, muziek aanleren of creatief bezig zijn. Mensen die dagelijks aan ‘hersengymnastiek’ doen blijven langer gevrijwaard van dementiesymptomen en ervaren hun leven als veel waardevoller.

DAGELIJKS MÉÉR DAN TWEE UUR TELEVISIE KIJKEN VERGROOT DE KANS OM DEMENT TE WORDEN.

OORZAKEN ALZHEIMER • Verkeerde levensstijl • Fastfood • Stress • Luchtpollutie • Slechte vetten • Te weinig beweging • Te weinig hersengymnastiek • Blootstelling aan aluminium • Elektromagnetische straling

DB: IS HET

MOGELIJK DAT MENSEN VERGEETACHTIG WORDEN

DOOR HET GEBRUIKEN VAN BEPAALDE MEDICIJNEN ? MF: “Zonder enige twijfel. Indien patiënten zoiets vermoeden moeten ze onmiddellijk contact zoeken met hun behandelende arts. Voor ieder medicijn bestaan er vandaag voldoende bijna gelijkwaardige alternatieven. Toch zou ik niet te snel denken dat een geneesmiddel aan de basis ligt van de opkomende geheugenzwakte. De laatste jaren stellen we vast dat de meest voorkomende oorzaak van geheugenzwakte - én op termijn dementie - de levensstijl van de mensen zelf is. We vinden het normaal dat we fastfood eten, dat we ons iedere dag laten opjagen door vermijdbare verkeersopstoppingen en de daaraan gekoppelde slechte lucht. Mensen houden vandaag duidelijk liever van een korter en intensiever leven, maar klagen naar het einde toe over hoe onrechtvaardig het uiteindelijk allemaal is. Vergeet niet dat de oorzaken die aan de basis van hart- en vaatziekten liggen, precies dezelfde zijn die nu massaal geheugenzwakte en Alzheimer veroorzaken. Mannen en vrouwen, die dergelijke problemen willen elimineren, moeten er een actieve levensstijl op nahouden waarin alle risicopunten worden aangepakt. Stop met klagen dat je geheugen er op achteruit gaat. Doe er iets aan.”

MOMENTEEL LIJDEN NAAR SCHATTING MEER DAN 130.000 NEDERLANDERS AAN DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER! IN BELGIË BEDRAAGT DIT MEER DAN 100.000 PATIËNTEN WAARVAN 6000 JONG DEMENTERENDE TUSSEN 40-65 JAAR

FACTOREN DIE DEMENTIE EN GEHEUGENVERLIES VERSNELLEN ☛ ☛ ☛ ☛

Hoge bloeddruk Een sedentaire levensstijl Eenzaamheid gekoppeld aan een gebrek aan hobby's Intellectuele luiheid of niet meer bereid zijn dagelijks gedurende één uurtje hersenoefeningen te doen ☛ Te lage hoeveelheden aan vitaminen zoals o.a. foliumzuur, vitamine B12 en vitamine E ☛ Lusteloosheid en depressie ☛ Dagelijkse stress of het dagelijks moeten verwerken van teveel informatie.

14 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

Advieshoekje van Walter Faché Hoe Alzheimer voorkomen en behandelen ?

Walter Faché

ALZHEIMER IS DE SNELST GROEIENDE GROEP VAN DE POPULATIE!

1.

Een dieet rijk aan antioxidanten, vooral vitamine E verkleint het risico op alzheimer. Extra 1000 IE vitamine E en 100 mg selenium zal de progressie van de ziekte of van zijn symptomen vertragen.

2.

Lichaamsbeweging voorkomt en vertraagt de ziekte. Beweging bevordert de bloedsomloop en zal de ophoping van amyloïde afzettingen in de hersenen voorkomen. Bovendien zullen de hersenen een betere bloeddoorstroming en meer zuurstof krijgen.

3.

De hersenfunctie kan men verbeteren met fosfatidylserine. Dit stofje zit in soja, eieren en lecithine.

4.

Alle cellen in onze hersenen hebben essentiële vetzuren hoogstnodig. De hersenen zijn rijk aan deze vetzuren: EPA of visoliën, vlaszaadolie of alfa-linoleenzuur of ALA en theunisbloemolie rijk aan GLA of gamma-linoleenzuur. Eet elke dag iets van vis en vlaszaadolie (lijnzaadolie). De zware metalen in de vis kan je neutraliseren door de vis klaar te maken met look en veel groenten erbij te eten. Je kan eveneens EPA en ALA in capsules innemen.

in de hersenen of vorming van seniele plaques. Dit zijn wasachtige degeneraties in de hersenen.

OPGELET! Het niveau van hersen beschadigende homocysteïne kan stijgen door bepaalde medicijnen zoals L-dopa (SinemetR), die de voornaamste behandeling is voor de ziekte van Parkinson, en de antibiotica die trimethoprim bevatten (BactrimR en SeptraR).

WAT KAN EEN ARTS VOOR ALZHEIMER VOORSCHRIJVEN?

5.

Het Brian Bio Center heeft een polyamine stofje ontdekt, nl spermine, dat dringend nodig is om in de hersenen de boodschappermolecule RNA aan te maken, belast met het bouwen van nieuwe cellen. Spermine wordt in de lever aangemaakt uit de actieve vorm van methionine, zwaveladenosylmethionine of SAM. Om de verbruikte SAM tot homocysteïne opnieuw te recycleren zijn de B vitaminen B12, B9 en B6 nodig. Elke dag s’morgens een mega multi B-complex zal SAM terug aanmaken en daaruit opnieuw het polyamine spermine maken.

6.

In de voorhoofds- en slaapstreek van de hersenen bij seniele dementie, bekend als de ziekte van Alzheimer, treffen we veelal veel aluminium aan. De onvrijwillige consumptie van aluminium draagt bij tot de achteruitgang van het geheugen en van de mentale prestatie. We krijgen aluminium binnen via kookgereedschap en voedselverpakkingen met inbegrip van aluminiumfolie. Aluminium verhoogt onmiddellijk de vorming van gevaarlijke vrije radicalen, die progressief de delicate celmembranen rond de neuronen of zenuwcellen beschadigen. Een cumulatieve schade belemmert de zenuwfunctie, die het geheugen en denkvermogen mogelijk maakt. Deze vrije radicalen schade kan significant gereduceerd worden door melatonine, doch met het verouderen wordt veel minder melatonine aangemaakt in de epifyse in de hersenen, zodat extra melatonine dient ingenomen te worden om de schade door aluminium veroorzaakt te beperken. Melatonine is een krachtige hersen antioxidant.

LEEFNU

AMYLOÏDE AFZETTINGEN

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

☛ Vitamine B12 1000mcg Intramusculair gedurende 5 dagen, dan 2 maal per week ☛ Essentiële vetzuren: EPA/DHA 500mg Glutathion 300mg ☛ Antioxidanten: vit B3 100mg vit B6 100mg vit C 800mg vit E 400 IE alfa liponzuur 80mg acetylcysteïne 400mg ginkgo biloba 60mg Vit D 400 IE melatonine 3mg voor ‘t slapen

15

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

☛ Energie voor de cel: Coënzym Q10 NADH Fosfatidylserine Acetyl-carnitine ☛ Mineralen: magnesium zink

Vermijd aldus zoveel mogelijk alle aluminium toepassingen en verhoog de aanmaak van melatonine in de hersenen door elke dag een uurtje het zonlicht te zien, zodat s’nachts voldoende melatonine kan aangemaakt worden!

60mg 5mg 2x/d 100mg 400mg

7.

Overmatig alcoholgebruik veroorzaakt een tekort aan vitamine B1. Tot de symptomen behoren angst en depressiviteit, obsessief denken, verwarring, falend geheugen en verlies van tijdsbesef.

400mg 20mg

VLAAMSE ALZHEIMER LIGA GRATIS HULP-INFO LIJN 080015225. WWW.DEMENTIE.BE

8.

Om het geheugen te ondersteunen zijn alle vitaminen B nodig, in het bijzonder choline. Het lichaam maakt daaruit acetylcholine, een belangrijke neurotransmitter. Choline is doeltreffend voor zowel het korte-termijn- als het lange-termijngeheugen te verbeteren, maar moet in hoge doses (10 gram per dag) worden genomen samen met panthoteenzuur (vitamine B5).

REFERENTIES: 1. Sano, M Ernesto, C Thomas, RG, et al. A controlled trial of selegeline, alpha-tocopherol, or both as treatment for Alzheimer’s disease. N Engl J Med 336: 1216-22, 1997. 2. McLachlan DRC, Bergeron C, Smith JE, et al. Risk for neuropathologically confirmed Alzheimer’s disease and residual aluminium in municipal drinking water employing weighted residential histories. Neurology 46: 401-405, 1996. 3. Crapper McLachlan DR, Dalton AJ, Kruck TP, et al. Intramuscular desferrioxamine in patients with Alzheimer’s disease. Lancet 337(8753): 1304-1308, 1991. 4. Daniels WM, van Rensberg SJ, van Zyl JM, et al. Melatonin prevents beta-amyloid induced lipid peroxidation. J Pineal Res 24(2): 78-82, 1998. 5. Clarke R, Smith AD, Jobst KA, et al. Folate, vit B, and serum total homocysteïne levels in confirmed Alzheimer’s disease. Arch Neurol 55: 1449-55, 1998. 6. Stewart WF, Kawas C, Corrada M,. Risk of Alzheimer’s disease and duration of NSAID use. Neurology 48: 626-632, 1997.

9.

Een effectieve risicoverhoging van Alzheimer van 35% boven het gemiddelde komt voor bij het gebruik van acetaminophen (tylenolR) gedurende twee of meer jaren. Deze medicijnen reduceren de glutathion produktie, die moet instaan voor de bescherming van de hersenen tegen vrije radicalen.

10.

Vermijd de potentiële bronnen van elektromagnetische straling zoals: GSM’s, elektrische dekens, handhaardrogers, klokradio’s, bureaucomputers, enz. Leonard Larsen, president van de American Medical Association zei reeds in 1960: “Er zijn geen ziekten van bejaarden, maar alleen ziekten onder bejaarden.” Kropsla bevat meer nitraten in de winter.

Leonard Larsen, president van de American Medical Association zei reeds in 1960: "Er zijn geen ziekten van bejaarden, maar alleen ziekten onder bejaarden."

16 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

KROPSLA

BEVAT MEER

NITRATEN

IN DE WINTER.

WALTER, OM FACHÉ

In de winter bevatten sla en andere bladgroenten meer nitraten. Vooral bij kas-bladgroenten wordt nog eens 10% van het licht weggenomen door het glas. Door de lagere lichtintensiteit, koudere temperatuur, grotere hoeveelheid kunstmest neemt sla, afhankelijk van de rasvariëteit, meer nitraten op uit de bodem.

KANKERVERWEKKENDE

IN VITAMINE

worden omgezet door bacteriën

Nitrieten

NITROSAMINEN

De nitraten zelf uit het voedsel leveren niet zozeer risico’s op, maar het nitriet dat uit het nitraat wordt gevormd door bacteriën in de maag en darm, kan omgevormd worden in het lichaam tot de kankerverwekkende nitrosaminen. Dit zijn verbindingen tussen de nitrieten en de aminozuren uit vlees, vis of zuivelproducten. Bij jonge kinderen en baby’s kunnen de nitrieten acute vergiftiging veroorzaken, de blauwziekte of cyanose genoemd. Het ijzer in de rode bloedkleurstof, hemoglobine, wordt dan geoxideerd en wordt “methemoglobine” genoemd. Deze stof kan geen zuurstof meer transporteren. Jonge baby’s bezitten nog onvoldoende enzymen om dit methemoglobine terug te recycleren. Vitamine C en molybdeen remmen deze vorming.

DEFICIËNTIE

Nitraten

in en binden met

aminozuren

tot kankerverwekkende

Nitrosamines

A

Nitrieten en nitraten remmen de omzetting van caroteen in vitamine A. Extreme groentenverbruikers krijgen mogelijks veel nitraten en nitrieten binnen, die vit A vorming kunnen verstoren en een deficiëntie veroorzaken. Vegetariërs doen er best aan vit C, molybdeen en vit A extra als suppletie in te nemen!

NITRIETEN

VEROORZAKEN

OVERGEVOELIGHEIDSREACTIES Nitrieten kunnen overgevoeligheidsreacties opwekken, histamine vrijmaken en allergische reacties activeren. Deze lijken soms zeer sterk op de toxische reacties. Bekend is het optreden van astma, misselijkheid, overgeven, duizeligheid, hoofdpijn, lage bloeddruk.

N

I T R A T E N

I N

K R O P S L A

In de buitenste bladeren van een kropsla zit meer nitraat dan in de binnenste; de nerven hebben een hoger nitraatgehalte dan het blad. Zo is de zomernorm voor sla 3000 mg per kg sla, de winternorm 4000 mg per kg. LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

17

De zomernorm voor sla is 3000 mg per kg sla. De winternorm 4000 mg per kg. W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

VERBUIKERSORGANISATIES IN DE EG HEBBEN KROPSLA , SPINAZIE , AARDAPPELEN EN WORTELEN ONDERZOCHT OP NITRATEN IN DE WINTER IN NEDERLAND, Onderzoek uitgevoerd in de winter, nitraat in mg/kg GROOT-BRITTANNIË EN Nederland 4096 3871 BELGIË. Gr.-Brittannië België 3653 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985

6 mg per liter 4 mg per liter 10 mg per liter 11 mg per liter 9 mg per liter 8 mg per liter 10 mg per liter 14 mg per liter 17 mg per liter 19 mg per liter 19 mg per liter 20 mg per liter 18 mg per liter 16 mg per liter 16 mg per liter 15 mg per liter 16 mg per liter 16 mg per liter 17 mg per liter 19 mg per liter 22 mg per liter 27 mg per liter 28 mg per liter 29 mg per liter 31 mg per liter

PLANTEN MET EEN HOGE

sojabonen, radijzen, augurken, rode bieten, rapen, spinazie, rammenas, sla soorten, andijvie.

B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

stijgt met de jaren !

3391 2660 2375 1881 1310 990 938 888 140

Nitraatgehalte: betreft periode 1961-1985 Waterleiding Maatschappij Limburg

Planten die zeer gevoelig zijn om nitraten in hoge concentraties op te nemen zijn: sojabonen, radijzen, augurken, rode bieten, rapen, spinazie, rammenas, sla soorten, andijvie. Kunst- en natuurlijke meststoffen bevatten te veel nitraten. Ook het nitraatgehalte in ons drinkwater steeg tussen 1961-1985 van 6 mg/l tot 31 mg/l.

NITRAATGEVOELIGHEID

18

nitraatgehalte in drinkwater

Luxembrug Duitsland Ierland Frankrijk Griekenland Romeinse sla Italië Denemarken Ingevoerde ijsbergsla Spanje Romeinse sla Portugal

Zelfs worden nitraten onbegrijpelijkerwijze als voedingsadditief, E249 tot en met E252, toegestaan en gebruikt in vleeswaren, gerookt vlees, kaas, blik, vacuumverpakking, cosmetica … We hebben er alle belang bij het nitraat- en nitrietgehalte in de dagelijkse voeding zo laag mogelijk te houden. :

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

Zo weinig mogelijk nitraten

Advieshoekje van Walter Faché VERMINDER

DRASTISCH HET NITRAATGEHALTE IN JE VOEDING

LAAG NITRAATGEHALTE

1.

Bij het eten van 200 g bladgroenten is er al een goede kans op overschrijding van de norm! Eet dus groenten en gewassen met een laag nitraatgehalte.

2.

Verwijder de steeltjes en grove bladnerven bij spinazie en andijvie, de buitenste bladeren van kropsla, want deze bladstelen bevatten de hoogste concentraties aan nitraten.

3.

Door kort te koken en het kooknat weg te gieten en geen kliekjes te bewaren kan de opname van nitraten en nitrieten nog meer verminderd worden.

4.

Kweek zelf “nitraatgevoelige” gewassen en let op de bemesting. Alternatief geteelde bladgroenten blijken volgens een onderzoek van de consumentenbond in Nederland in 1982 over de hele linie minder nitraat te bevatten en voldoen ook thans vrijwel zonder uitzondering aan de norm van 2,5 g nitraat per kilogram monster.

NITRAATGEVOELIGE GEWASSEN:

Spreid de consumptie van nitraatgevoelige gewassen, zeker voor zuigelingen en baby’s.

NITRAATNORM:

5. 6.

Gebruik geen leidingwater, maar Spa Reine of Purofilter in de keuken.

7.

Spinazie is wel een veel gebruikte ijzerbron! Geef uw baby echter niet meer dan één maal per week verse spinazie en warm hem niet opnieuw op. Dit bevordert alleen maar de nitrietvorming. Babyvoeding in bokalen bevat vaak te veel nitraten.

8.

Gebruik zo weinig mogelijk of geen levensmiddelen, waaraan kunstmatig nitraten en nitrieten worden toegevoegd (bepaalde vleeswaren, kaas …) Je herkent ze aan de E nummers op de verpakking vermeld!

9.

Houd de maagzuurtegraad voldoende zuur door regelmatig citroenzuur, molkosan of het voedingssupplement betaine-HCl te gebruiken. Controleer aan de hand van symptomen of u te weinig maagzuur aanmaakt (zie tabel hiernaast)

10.

Supplementeer een groente- of fruitmaaltijd steeds met Vit. C poeder, dat verhindert dat het nitraat via nitriet omgezet wordt tot nitrosaminen. Meng daartoe in het glas drinkwater of fruitsap minstens 1 gram calciummagnesium-ascorbaatpoeder of knabbel een tweetal vit C tabletten van 500 mg op.

11.

Supplementeer een multimineraal waarin het mineraal molybdeen (Mo) zit (80 à 250 µg). Molybdeen remt eveneens de omzetting van nitriet tot nitrosaminen.

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

De beste groente met het laagste nitraatgehalte is ijsbergsla

Sojabonen, augurken, rapen, rammenas, radijzen, bieten, spinazie, sla, andijvie.

Voedingsmiddelen mogen de norm van 2,5 g nitraat per kilogram monster niet overstijgen.

E NUMMERS: De E nummers 249 tot 252 zijn toegelaten!

SYMPTOMEN VAN TE WEINIG MAAGZUUR: • afschilferende, brekende nagels • gassen onmiddelijk na het eten • opgeblazen gevoel na eten • gevoel van volheid na eten • regelmatig indigestie • voedingsallergie • chronische candidaschimmel

19

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

WAAR GAAT UW

EINDREDACTEUR ETEN?

In het natuurrestaurantje “De Warempel” te Gent bij Miki Duerinck

Mozaïek van gevulde groenten We hebben een feestgerecht bedacht dat we gedoopt hebben met de naam “mozaïek van gevulde groenten”. Op elk bord ligt een auberginerolletje, een provencaals gevulde ui, courgette met amandelen, een witloofbootje met gerookte tofu, een gevuld patatje, een gevulde champignon en enkele kerstomaatjes met pesto. Het gerecht wordt geserveerd met een saffraansausje, een salade van artisjok en oesterzwammen, en rijst.

Miki Duerinck

De vullingen zijn vrij eenvoudige bereidingen met elk een eigen karakter. Alles kan op voorhand klaargemaakt worden om dan, als de gasten er zijn, snel nog even in de oven opgewarmd te worden. De mozaïek leent zich uitstekend als hoofdgerecht voor een zeer feestelijke gelegenheid: we hebben er ooit de gasten van een veganistisch trouwfeest

mee verwend. Omdat het niet alle dagen feest is kunt u er ook voor opteren slechts één of enkele van de gevulde groenten klaar te maken, en die dan te serveren met de groenten en slaatjes van uw keuze. Bovendien zijn sommige vullingen verwisselbaar. Ik werk dit gerecht even voor u uit. Met de hoeveelheden die ik u geef kunnen 4 personen 2 stuks van elk hapje proeven. Als het gerecht een onderdeel is van een groter menu volstaat 1 stuk per hapje zeker.

AUBERGINEROLLETJES Kook 100gr. kikkererwten gedurende een half uurtje, giet ze af en maal ze. Vermeng het meel met 2 theelepels tomatenpuree, 2 theelepels olijfolie, look, peper, provencaalse kruiden en desgewenst wat zout. Snij een aubergine in de lengte in 8 à 10 plakken. Dompel de schijven even in olijfolie, laat ze uitlekken en laat ze gaar worden door ze 5 minuutjes in de microgolfoven te ver warmen of door ze een kwartiertje in de oven te zetten. De aubergineschijven zijn nu plooibaar en kunnen opgerold worden met een worstje kikkererwtenpasta er middenin. Schik de rolletjes op een ingevette ovenschaal en bak ze in de oven gaar.

20 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

Mozaïek van gevulde groenten LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

PROVENÇAALS

GEVULDE UI

Kook twee grote uien gedurende een half uurtje gaar. Snij langs één kant de top van de uien en duw de verschillende “ringen” van de ui voorzichtig uit elkaar zodat een serie opvulbare uivelletjes overblijven. Verkruimel 100 gr. volkorenbrood, snij 50 gr. ontpitte zwarte olijven in kleine stukjes, weeg 20 gr. kappertjes af en vermeng dit alles met een scheutje olijfolie, wat look, provençaalse kruiden en eventueel peper en zout. Vul de uivelletjes met het mengsel, zet op een bakplaat en bak ze. Tip: deze vulling doet het ook zeer goed in tomaten en paprika’s.

COURGETTENTORENTJE

MET

AMANDELEN Vermeng 200 gr. amandelmeel met wat water en zout zodat u een pasta verkrijgt. Snij een courgette in plakjes. Bouw nu een torentje: leg een courgettenschijf op het bakblik, leg er een plakje amandelpasta op, neem nog een stukje courgette, opnieuw amandelpasta, een derde stukje courgette, daarop een klein toefje amandelpasta en tenslotte, als kers op de taart, enkele amandelschilfertjes er fraai bovenop. Af bakken in de oven.

WITLOOFBOOTJE

MET GEROOKTE

TOFU Snij een ui, een wortel, een rode paprika en een blokje gerookte tofu in zeer kleine stukjes. Stoof in een pannetje de ui glazig, voeg de wortel en de paprika toe en roer de tofu erdoor. Kruid bij met peper en zout. Snij vier stronkjes witloof doormidden, haal het bittere gedeelte er uit en zet ze een kwartiertje in de oven of 5 minuutjes in de microgolfoven. Vul de witloofhelften met het groentenmengsel. Warm ze nog even op in de oven.

GEVULD

PATATJE

Kook vier patatjes in de schil, snijd ze doormidden en hol ze een beetje uit. Prak het binnenste gedeelte ervan en vermeng met peper, zout, gestoofde prei en vers gehakte kruiden. Zet ze in de oven om op te warmen.

GEVULDE CHAMPIGNONS Neem 12 grote vulchampignons. Acht ervan zullen we gebruiken om opgevuld te worden, vier stuks zullen we gebruiken als vulling samen met de steeltjes van de overige champignons. Stoof 3 sjalotjes, breek de steeltjes van de champignons en hak ze fijn. Hak ook 4 van de vulchampignons fijn. Stoof de sjalotjes met wat look en doe de gesneden paddestoelen erbij. Kruid met peper, zout, dragon en worcestershire sauce of tamari. Roer twee theelepels gemalen hazelnoten door de groenten. Bak de vulchampignons langs weerskanten in olijfolie. Vul ze daarna en warm ze nog even op in de oven.

KERSTOMAATJES MET VEGANISTISCHE PESTO Maal 50 gr. pijnboompitjes fijn samen met vijf blaadjes basilicum, een scheutje olijfolie en wat zout. Was een twintigtal kerstomaatjes, snijd het hoedje eraf en duw de pitjes er voorzichtig uit. Vul de kerstomaatjes, zet de hoedjes er weer op en verwarm ze even in de oven.

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

:

W W W

.

V I O W

.

B E

SAFFRAANSAUS

TOT SLOT : HET SPREEKT VANZELF DAT NIET-VEGANISTEN DEZE RECEPTEN KUNNEN AANPASSEN. DE TOMAATJES KUNNEN OOK MET WAT GERASPTE PARMEZAAN ERBIJ (LIEFST VERS GERASPT!). MOZARELLA OF JONGE KAAS PASSEN ZEER GOED BIJ DE VULLING VAN DE UI. OOK DE CHAMPIGNONVULLING IS LEKKER MET GEMALEN KAAS.

Stoof een halve gesnipperde ui en voeg er, van zodra hij glazig wordt, een in stukjes gesneden gele paprika bij. Voeg water toe zodat de groenten net onder staan en kruid met peper, zout en saffraandraadjes. Laat alles 10 minuutjes stoven. De saus is klaar om te mixen en op te dienen, eventueel verrijkt met wat sojaroom.

SALADE VAN ARTISJOK EN OESTERZWAMMEN Kook twee artisjokken gedurende een half uur. Haal ze uit het water, trek de blaadjes los (maar bewaar ze!), pluk de haartjes uit het hart, en snijd het hart in reepjes. Snijd 250 gr. oesterzwammen in reepjes, bak ze in olijfolie en laat ze af koelen. Snijd een bosje verse koriander fijn. Leg een deel van de artisjokblaadjes in een kring op de rand van een bord. Vermeng de reepjes artisjok met de reepjes oesterzwammen en giet er wat vinaigrette door. Leg wat tuinkers in het midden van het bord en schik daarop het oesterzwammen-artisjokkenmengsel.

Salade van artisjok en oesterzwammen

22 B E Z O E K

O N Z E

W E B S I T E

De Warempel : Zandberg 8 - 9000 Gent - Tel. 09 224 30 62

:

W W W

.

V I O W

.

B E

LEEFNU

J A A R G A N G

1

-

JANUARI/FEBRUARI -

N°9

V

LeefNu L

E E F

EET

E N

WIJ

(S)ZER

¨

®

Eieren verhogen cholesterol niet

Trekpleister eindredacteur

hebben Waarom Japan Azie en identie ste inc ag la de ker rstkan bo n va

Alzheimer voorkomen

Borstkanker verdrievoudigt na menopauzepil PUBLIMEDIA: LEEFNU IS EEN VIOW PUBLICATIE AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: WALTER O.M. FACHÉ, KERKSTRAAT 101-103, 9270 L AARNE

B ELGISCH

€3

JAARGANG

1 - 2004

V OEDINGSMAGAZINE

9

N°

®

VIOW

INSCHRIJVINGSSTROOK

O E D I N G S I N S T I T U U T

VIOW

Breng een abonnement aan voor 10 nummers € 25

T O O N A A N G E V E N D

Bezoek de

Naam

.......................................................................................................................................

Adres

.......................................................................................................................................

Tel

.......................................................................................................................................

E-mail

.......................................................................................................................................

Naam

.......................................................................................................................................

en krijg GRATIS tro. een bis

Adres

.......................................................................................................................................

Tel

.......................................................................................................................................

E-mail

.......................................................................................................................................

· Het nieuwe orthomoleculair vetdossier. (NR 51) Walter O.M. Faché. € 20 + portkosten · Metabool Syndroom X. (nr 50) Walter O.M.Faché.

€ 30 + portkosten

· Het einde van de menopauzale hormonentherapie Walter O.M.Faché. (nr 48) € 20 + portkosten · Preventie met de voedingsdriehoek. (nr 55) Walter O.M.Faché. € 20 + portkosten · Borstkanker, preventie, Orthomoleculaire Chemopreventie. (nr 54) Dr. Werner A. Faché. € 20 + portkosten

www.archibo-biologica.com

ARKOPHARMA BELUX s.a.

Avenue Edison 13 Parc de la Noire Epine, Zoning Nord Waver 1300 010/233 600 [email protected]

www.arkopharma.be

Boone Nutriceuticals & Cosmetics

Industriepark Ravenshout, www.softhealth.be Zone 6 Essenschotstraat 1 Tessenderlo 3980 013/66 78 09-67 55 59 [email protected]

Bio Minerals NV

Zenderstraat 12 9070 Destelbergen 09/228 20 00

[email protected]

Energetica Natura

Afrikaweg 14 4561 PA Hulst, Nederland België: 03/789 09 59 Nederland: 0114/32 14 61 [email protected]

www.energeticanatura.com

G.D.I. nv

Wolvenhofstraat 12, Izegem 8870 051/31 36 28 [email protected]

www.martera.com

LIMA nv

Industrielaan 9, 9990 Maldegem 050/72 86 86 [email protected]

www.limafood.com

Mannavita

Zuidstraat 10 B 1 Wevelgem 8560 056/43 98 51/50 [email protected]

www.mannavita.be

Minami Nutrition

Kromstraat 64, 2520 Ranst 03/458 79 54 [email protected]

www.orthoceutica.com www.wyckmans.org

Nutrisan

Fazantendreef 8, 3140 Keerbergen 015/55 80 86 [email protected]

www.nutrisan.com

Ojibwa-De Roeck

Bootdijkstraat 68 9220 Moerzeke 052/48 43 00 [email protected]

www.ojibwa-deroeck.com

Pharma Nord bvba

Minervastraat 14, 1930 Zaventem 02/720 51 20 [email protected]

Similia

Deuzeldlaan 34-36, 2700 Schoten 03/641 81 01

Waterkerskwekerij

Karel Van De Velde Borstekouter 66 Zwalm 9630 0475/38 48 27 [email protected]

· Attention Deficit Hyperactivity Disorder of ADHD/ADD Walter O.M.Faché. (nr 39) € 30 + portkosten · Poster Voedingsdriehoek Faché

Orthoceutica Firma’s Prins Boudewijnlaan 321, 2610 Wilrijk 03/49 39 00 [email protected]

Datum ......................................................................................................................................

· Het nutritioneel 10 stappelplan van het VIOW om degeneratieziekten te voorkomen. (NR 52) Walter O.M. Faché. € 20 + portkosten

E L G I Ë

Archibo Biologica Walter Kunnen

Datum ......................................................................................................................................

VAN

B

op de website of stuur de informatiebon op naar het VIOW

Ik breng een abonnement op LEEFNU aan

VOOR

I N

INFOBON -januari 2004op te sturen naar het VIOW

€ 10 + portkosten

Kerkstraat 101, 9270 Laarne. Fax 091 366 18 38 Adres

Bestelling op fax 09/366 18 38 e-mail: [email protected] (Portkosten € 3)

........................................................................................................................................................................

Naam ........................................................................................................................................................................ Tel

..............................................................................

Beroep ......................................................................

Wenst informatie over firma: ............................................................................................................................................................................................

<

<

<

w Nieuw Nieuw N L

E E F

E N

EET

WIJ

(S)ZER

®

magazine Maandelijks nieuws over Leef- en Eetwijze voor slechts

25 Euro 10 nummers voor iedereen

over alle gezondheids-, medische en milieu problemen door een orthomoleculaire bril bekeken: voeding - ecologie - biologisch bouwen - tuinieren - kleding - cosmetica voedingsaanvullingen - restaurants - filosofie - vakantie - adviezen toxiciteit - sporten zonder doping - fytotherapie - kankerbehandelingen - lichaamsverzorging - tips voor huisdieren en kritische doorlichtingen ...

Voor de vlugge beslissers vóór 15 februari op abonnement Leefnu 2004 - 25 euro het laatste nummer 10 van Leefnu en een Gezondheidsbistro extra gratis Tel. + 32 (0)9 369 06 42

Fax + 32 (0)9 366 18 38

E-mail: yannick. [email protected]