Waar is Univers. Theologen united. 07. Philip Eijlander Stopt na zes jaar als Rector Magnificus, gedwongen door de ziekte van Parkinson

no. 06 11 december, 2014

02. Waar

tekst Jozien Wijkhuijs fotografie Dick Termijn

Iedereen gaat er met het leenstelsel op vooruit

Waar is Univers

Theologen–united Univers is overal. Misschien ook wel bij jou in de buurt.

Column

Scrooge Een verhaal van alle tijden: de theatervoorstelling die deze kerst op het Binnenhof wordt opgevoerd. In voorgaande edities waren het Marja van Bijsterveldt, Ronald Plasterk en Maria van der Hoeven die Scrooge tot leven brachten. Dit jaar vertolkt Jet Bussemaker de leidende rol in dit aloude kerstverhaal in een modern jasje. Het is kerst 2014. De schraperige, gierige minister Bussemaker zit eenzaam en alleen op haar departement, waar de duisternis goedkoop is en de kou gratis. Weinige studenten zijn rijk, velen zijn arm. En arm wil zeggen: lenen, lenen en nog eens lenen; om vervolgens 35 jaar aan je schuld vast te zitten. Maar de harteloze Bussemaker heeft geen aandacht voor studenten. Zeker niet met Kerstmis. Dat is een tijd waarin studenten met hun OV-kaart naar huis reizen om toch het feest naar behoren te kunnen vieren. Veel beter is het dat ze sneller studeren en beide dagen boven hun boeken hangen. Daarom doet Bussemaker niet aan Kerstmis. Zij vindt Kerstmis maar onzin. Totdat op kerstavond de beschermengel van haar vroegere voorganger Wim Deetman op bezoek komt, de minister die in 1986 de basisbeurs invoerde. Net als Bussemaker kleedde Deetman studenten uit. De beschermengel waarschuwt haar nadrukkelijk: “verbeter je leven”. Om Bussemaker met haar eigen gedrag te confronteren, komen die nacht de geesten van heden, verleden en toekomst aan haar bed spoken. Zo laat de geest van het verleden bijvoorbeeld zien hoe Bussemaker zelf maar liefst zeven jaar over haar studie politicologie deed. Het wonder geschiedt. Langzaam maar zeker rijst bij Jet het beeld van de nare minister die zij is en van de barmhartige politica die zij had kunnen zijn. Nee, niet dat ze iets veranderde aan haar beleid. Alleen heeft Jet het niet meer over bezuinigingen. ”Iedereen gaat er met het leenstelsel op vooruit,” roept zij nu. En: ”De basisbeurs is oneerlijk.” Net zolang tot ze er ook zelf een beetje in gelooft. Want zo werkt dat in de politiek. Ook een verhaal van alle tijden.

Rond de kerstdagen weten veel mensen ineens hun weg naar de kerk te vinden. Gelegenheidsgelovigen worden als verloren schapen met open armen verwelkomd. Glaasje glühwein? De theologen van de faculteit Theologie en hun collega’s in Utrecht buigen zich het hele jaar over de christelijke gelooftradities. In de donkere dagen voor kerst komen ze bij elkaar voor de faculteitsdag. Het thema is liturgische koormuziek, volgens de inleidend spreker een nogal heikel onderwerp. ‘We kennen immers allemaal de discussie: wel of geen Huub Oosterhuis, wel of geen Stille Nacht?’ De aanwezigen knikken instemmend en gewichtig. Er komen verschillende sprekers aan het woord. Zo wordt er gesproken over hoe het nieuwe liedboek is samengesteld, wat de rol van muziek binnen de liturgie is en of muziek een inherente betekenis heeft of dat de luisteraar die er in legt. Organisator Skip vindt dat het een bijzondere bijeenkomst is. ‘Er zijn nooit zoveel theologen tegelijk op één plaats,’ zegt hij. De twee faculteiten zijn klein en Skip is één van de weinige jongeren. Hij is de studie gaan doen, omdat hij geestelijk verzorger in het leger wil worden. Een oudere man vertelt later dat hij Theologie is gaan studeren als hobby. Bevlogen wordt er gediscussieerd over of concerten in een kerk thuishoren en over het Latijn als voertaal. In de pauze mag alles wat losser. Mensen drommen samen rond decaan Marcel Sarot en tijdens de gang naar de lunch vertelt een jonge vrouw enthousiast over haar liefde voor motoren. ‘Ik rijd zelf niet, maar ik mag weleens achterop.’ Iedereen grinnikt en knikt. Als de lunch is geserveerd, heeft iedereen het weer braaf over Stille Nacht.

Luuk Koelman columnist Univers

Inhoudsopgave 04. Pics 06. Passion, fear & faith 10. Overleef de kerst 13. Kerstfictie 16. Interview 20. Livestyle 22. Kerstman Tutorial 24. Science & Society 26. International Univers 11 december 2014

Philip Eijlander

07. Stopt na zes jaar als Rector Magnificus, gedwongen door de ziekte van Parkinson.

Kerstfictie

13. Een kerstmaaltijd met de hele familie.

Armoede is overal

17. Pum Donders, bewindvoerder, buurtbemiddelaar en lobbyist.

Depressed over Christmas

24. The festive month of December isn’t a treat for everyone.

En passant .03 Kleur de cover, win een cocktailset

Spotted!

De feestdagen in goed fatsoen overleven is dankzij Univers een fluitje van een cent. Natuurlijk staat ons kerstnummer weer tjokvol met de vertrouwde boeiende en inspirerende interviews en een bloederig kerstverhaal. Maar dit jaar is Univers zelf zowat een compleet overlevingspakket. Blader verder voor onze kerstbingo (zet het ‘feeste’ voor het ‘lijk’ van de donkere dagen) en red jezelf met onze overlevingstips. Malieveld, Den Haag, 15 november – Antilenendemonstratie

Bovenal: kleur de Univers kleurplaatcover, lever die uiterlijk 10 januari 2015 in op de redactie (kamer C 182), en maak kans op de unieke Univers cocktailset.

De jongen in het midden kreeg zo’n grote adrenalinekick van de leenstelseldemonstratie op het Malieveld dat hij besloot om zijn shirt uit te doen. Maar zijn afgetrainde torso mocht helaas niet baten, want de kans is heel groot dat studenten volgend jaar september moeten gaan lenen bij de overheid.

We vieren Kerst, want…? De geboorte van Jezus moet gevierd worden en daar horen sloten drank bij

Anders staat de fonduepan het hele jaar door te verstoffen

(34%, 48 Votes)

(30%, 42 Votes))

Anders zit de Kerstman maar thuis aan zijn ballen te krabben

Maria werd eerste bij het WK Nordic Walking (14%, 19 Votes)

(22%, 31 Votes)

Totaal aantal stemmen: 140 Teska Meijers (23, student Organization Studies) “Ik vier Kerstmis omdat het een traditie is. Ik ben niet religieus opgevoed, dus daar staat het compleet los van. Kerstmis is voor ons de tijd van het jaar dat we met de hele familie samenkomen en lekker eten, spelletjes doen of een wandeling maken. Ik vind het erg gezellig.“

Cagdas Kaya (21, student Rechten) “Ik ben moslim, dus deze feestdag betekent niets voor mij. Wij doen ook niet mee aan het moderne Kerstmis met cadeautjes. Een kerstboom hebben we ook niet. In mijn familie doen wij die kerstachtige dingen, zoals uitgebreid eten en cadeautjes, op oudejaarsavond. Tijdens de kerstdagen breng ik meestal wel een bezoek aan familie die ver weg woont. Maar verder niets.”

Van de redactie Eerste kerstdag staat voor mij toch voor een mooie lege snelweg in de ochtend op weg naar het werk. Lekker scheuren, proberen de gezinnen op weg naar hun families voor te zijn. In mijn studententijd in de horeca en later bij de omroep, was de kerst een toptijd. De laatste jaren vier ik kerst door te klussen in huis, de Top 2000 zo hard aan dat het geluid van de schuurmachine overstemd wordt. Maar voor alle mensen die wel stil moeten zitten, hebben we een Univers vol doe-dingen gemaakt. Met een bingo, kleurplaten en flink wat leesvoer. Zet een openhaard-dvd aan en doe er uw voordeel mee. Francine Bardoel, hoofdredacteur [email protected]

Ga naar UniversOnline en stem op onze nieuwe poll.

Univers 11 december 2014

04. Pics

fotografie Dolph Cantrijn


Pics .05

Het is november. Bij de Diamant Groep in Tilburg is het inpakken geblazen. Niet voor Sinterklaas. Voor kerst. Op de lopende band staan kerstpakketten. De dozen zijn bedrukt met kerstwensen. Of beter: christmas wishes, want ze zijn in het Engels; zoals we die kennen uit de kersthits. De blauwe dozen worden gevuld door medewerkers van het

leerwerkbedrijf. Ieder stopt één of meer producten in de boxen die voorbij komen. Je hebt vele soorten vulmateriaal, zoals schuim, papier, luchtkussentjes of kartonnen snippers. Soms roept de vulling verwarring op. Een medewerker van de Universiteit Groningen zag vorig jaar het vulsel in zijn kerstpakket aan voor wokkels en at er van. Dat was schrikken, maar hij heeft het overleefd. Univers 11 december 2014

.06 06.Passion, Passion, fear fear && faith faith

Ik heb mezelf altijd gezien als een zondagskind Univers 11 december 2014

Passion, fear & faith .07

tekst Rik Wassens fotografie Dolph Cantrijn

Einde voor Eijlander nog lang niet in zicht Rector Magnificus Philip Eijlander neemt na zes jaar afstand van het hoogste ambt van Tilburg University. De ziekte van Parkinson maakt een einde aan Eijlanders ambitie om zijn tweede termijn als rector vol te maken. Univers sprak Eijlander over zijn tijd als Rector Magnificus van Tilburg University, hoewel die nog niet afgelopen is.

H

et zal voor niemand meer een geheim zijn: Philip Eijlander maakt zijn tweede termijn als Rector Magnificus van deze universiteit niet meer af. Hij maakte zijn naderende afscheid bekend op de Dies Natalis. De reden: de ziekte van Parkinson, die alweer vier jaar geleden bij hem werd vastgesteld. Afgelopen zomer besloot Eijlander tijdens vakantie dat het nu wel welletjes was. Maar weg is-ie nog lang niet: “Ik heb gezegd dat ik daarin flexibel ben: ik blijf rector zolang mijn opvolger nog niet beschikbaar is. Ik blijf dan ook na donderdag Rector Magnificus van deze universiteit.” We spreken Eijlander twee dagen voor de Dies Natalis, de verjaardag van de universiteit, op 20 november. Tilburg University wordt 87. Eijlander vindt het een mooi moment om zijn vertrek aan te kondigen. Hij is 56 – wordt deze maand 57 – en is dan exact zes jaar Rector Magnificus en halverwege zijn laatste termijn. Maar de Dies ligt nog in de toekomst: de staande ovatie die hij daar zal ontvangen, ook. Die blijk van waardering zal hem na de bekendmaking van zijn aftreden geëmotioneerd doen zeggen: “Hier moet ik vanavond toch nog even over nadenken, als men zo voor je klapt.”

Parkinson Dat Eijlander Parkinson heeft, is nu publiek eigendom, maar was twee dagen voor de Dies nog een publiek geheim: iedereen wist dat hij ziek was en speculeerde daarover. Vrij weinig mensen wisten echter dat Eijlander al vier jaar met Parkinson rondliep. Eijlanders Parkinson uit zich voornamelijk in tremoren aan de linkerkant van zijn lichaam: vooral zijn linkerhand trilt zichtbaar. Parkinson is een progressieve ziekte en verloopt in vijf stadia: uiteindelijk zal Eijlander loopvermogen verliezen aan de ziekte, maar hij blijft positief. ”Ik kan niet zeggen dat het heel snel minder wordt. Gelukkig. Ik heb best nog het gevoel scherp te zijn in mijn werk. Ik moet wel zeggen dat ik sneller vermoeid word. Alles wat ik doe kost gewoon twintig procent meer energie. Met medicatie kan je het trillen alleen onderdrukken: het is altijd bij je. Dat ik het nu een jaar of vier heb, geeft aan dat ik er mee om kan gaan.” Toch sloeg de twijfel deze zomervakantie toe in Ierland. “Wat is nu verstandig? Het liefst wil je die tweede termijn afmaken, ik ben wat dat betreft ook echt een doorzetter, maar je moet wel reëel zijn. Ik vroeg me twee dingen af: is het voor jezelf verstandig om het te blijven doen? En je moet voorkomen dat in de instelling een debat ontstaat; of de rector nog wel voluit kan functioneren. Dat wilde ik absoluut voor zijn.”

Eijlander wil zich volledig voor Tilburg University kunnen inzetten: “Deze universiteit ligt mij na aan het hart, die verdient ook een rector die voor meer dan honderd procent zijn werk kan doen. Je kunt zelf wel denken dat het goed gaat, maar tien tot vijftien procent minder zijn, dat is al niet goed.” Als zijn opvolging rond is, neemt Eijlander een sabbatical en keert daarna terug naar zijn leerstoel als hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan Tilburg Law School.

Onderwijs Bestuurlijk heeft Eijlander in zijn zes jaar de focus verlegd van onderzoek naar onderwijs: “Toen ik begon als rector, lag in de periode van mijn voorganger veel accent op onderzoek. De universiteit profileerde zich daar ook op. De gesprekken gaan nu veel meer over onderwijs dan onderzoek. De afgelopen jaren is er aanzienlijk meer aandacht gekomen voor onderwijs: intensivering, kwaliteit, accreditaties, noem maar op.” De andere belangrijke verandering vindt Eijlander de verregaande internationalisering: zowel op de campus als daarbuiten. “Ik vind het voor onze eigen studenten, voor persoonlijke ontwikkeling, heel belangrijk om een buitenlandervaring op te doen. Het is vaak een drempel om het te doen, maar als je eenmaal die stap zet, is er bijna geen enkele student te vinden die daar spijt van heeft. Het hoeft niet eens altijd vakinhoudelijk te zijn, het is veel meer voor persoonlijke ontwikkeling: in een ander land, een andere omgeving, in een andere taal. Dat is één kant van de internationalisering. Voor onszelf is het razend belangrijk omdat onze studenten in internationale klassen komen: net als op onze arbeidsmarkt. Als je studenten al tijdens hun studie kunt voorbereiden op zo’n internationale setting, dan is dat een groot voordeel. Dat zijn allebei goede ontwikkelingen waar ik zelf, denk ik, ook een bijdrage aan heb geleverd.” Trots? Eijlander blijft bescheiden: “Het is de verantwoordelijkheid van heel veel mensen, maar je kunt daar natuurlijk wel leiding aan geven.”

Stapel “De onvermijdelijke Stapel”, grapt Eijlander als het onvermijdelijke eindelijk ter sprake komt. ”Of ik het nu leuk vind of niet: als mensen aan mijn rectoraat denken, zullen velen zich gelijk de zaak Stapel herinneren.” Wordt Eijlander moe van de vragen over Stapel? ”Ik snap dat daarover gesproken wordt. Dat is niet iets dat ik weg wil drukken: helemaal niet.” Eijlander is duidelijk over Stapels toekomst en bekijkt het van zijn kant: ”Hij wil gewoon weer meedoen: dat begrijp ik wel. Hij is gestraft, heeft flink op

→ Philip Eijlander (1957) studeerde Bestuurskunde aan de Universiteit van Twente. Hij promoveerde in 1993 aan Tilburg University onder Ernst Hirsch-Ballin. Tussen 1989 en 1997 werkte Eijlander in Haagse banen, onder andere als directeur Onderzoek en Wetenschapsbeleid bij het Ministerie van Justitie en directeur Toezicht bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

In 1999 werd hij hoogleraar Staats- en Bestuursrecht op de rechtenfaculteit van Tilburg University. In 2005 werd hij daar decaan. Drie jaar later werd Eijlander Rector Magnificus, een functie die hij tot op heden vervult. In 2010, in zijn tweede jaar als rector, werd bij Eijlander de ziekte van Parkinson vastgesteld. Op 20 november van dit jaar kondigde Eijlander aan eerder met zijn rectoraat te stoppen vanwege zijn ziekte.


08. Passion, fear & faith Einde voor Eijlander nog lang niet in zicht z’n lazer gekregen en daar was ook alle reden voor. Uiteindelijk moet iedereen weer een kans krijgen om mee te doen aan de samenleving. Ook Stapel.” Geen begrip krijgt Stapels recente escapade bij Fontys, waar hij enige tijd les gaf. ”Ik denk dat duidelijk is - zeker in de universitaire wereld - dat men niet staat te trappelen om weer met Stapel in zee te gaan. Ik denk dat het verstandiger is, voor hemzelf, om in andere domeinen te kijken wat hij daar kan betekenen.” Dat Stapel de publiciteit zoekt - zo schreef hij samen met de controversiële Tilburgse schrijver Anton Dautzenberg een boek getiteld De Fictiefabriek - verwart Eijlander. Stapels keuze om niet een aantal jaren in de luwte te blijven, vindt Eijlander opvallend: ”Ik zie hem toch vrij vaak in de publiciteit. Dat is zijn eigen verantwoordelijkheid, maar ik vraag me af of dat verstandig is.” Over zijn eigen acties in de zaak Stapel is Eijlander bescheiden, hoewel hij daar alom voor wordt geprezen. ”Dat is les één, je moet niet je eigen gedrag beoordelen. Ik ben er wel trots op hoe wij als universiteit dat hebben aangepakt. Dat durf ik wel te zeggen. Het was een crisissituatie en dan moet je als universiteit optreden. Op dat moment ben je écht de leider, en dan moet je zorgen dat het goed loopt. De aanpak die wij gevolgd hebben onderste steen boven, goed uit laten zoeken, transparant zijn en snel optreden - die is gewoon goed geweest. Zowel nationaal als internationaal was er veel waardering hoe deze universiteit de zaak Stapel heeft aangepakt; hoe moeilijk die verder ook was.” Eijlander is vol lof over de drie promovendi die Stapels fraude aan het licht brachten: ”De belangrijkste mens in het Stapeldossier is niet deze Rector Magnificus geweest. Dat waren de klokkenluiders. Die drie mensen hebben op een hele moedige en zorgvuldige manier geopereerd. Ik heb nog steeds contact met ze. Het gaat goed met ze en dat maakt me blij, want het wordt wel eens gezegd dat het altijd wat minder afloopt met klokkenluiders.”

Bescheidenheid Eijlanders bescheidenheid klinkt soms door tot de vergaderingen van de Universiteitsraad. Daarover zegt hij: ”Écht hele goed

Het is hoog tijd dat een vrouw rector wordt Univers 11 december 2014

instellingen zeggen zelden van zichzelf dat ze heel goed zijn. Dus je moet oppassen om elke keer te zeggen dat we excellent zijn. Daar hou ik niet zo van.” Moet de universiteit zich bescheidener opstellen? ”Ik zei het al: je moet oppassen om jezelf te beoordelen. Dat heb je ook helemaal niet nodig. Ik heb het wel eens eerder gezegd: er zijn maar heel weinig écht excellent. Ik vind mezelf niet excellent. Het begrip is erg aan inflatie onderhevig.” Maar waarom neemt de universitaire borstklopperij bij een goede score in een ranking dan toe onder Philip Eijlander? Ook hier zitten twee kanten aan: ”Natuurlijk ben je graag positief in de media. Ik ben zelf heel gevoelig voor anderen die goede dingen zeggen - mits het terecht is. Maar het moet niet alleen maar een brandingachtig iets zijn: het moet werkelijk inhoud hebben. Ik ben van het soort dat je eerst moet laten zien dat het heel goed is, en dan later zien we wel, maar niet van tevoren allemaal roepen dat het excellent is.” Verschilt Eijlander daarin van zijn collega, bestuursvoorzitter Koen Becking? ”Wij zijn andere type personen, dat is wel duidelijk. Dat is juist de kracht: je moet elkaar aanvullen. Hij kijkt daar - vanuit een achtergrond in de media - wat anders naar dan ikzelf.”

Opvolging Met zijn opvolging gaat Eijlander zich niet te veel bemoeien: ”Maar als ik één ding mag zeggen, dan hoop dat ik het een vrouw mag zijn. Ik denk ook dat het fantastisch zal zijn voor deze universiteit. We worden 87 en er is nog nooit een vrouw rector geweest. Het is hoog tijd dat dat gebeurt.” Maar zover is het nog niet. Zelfs na zijn opvolging is de carrière van Eijlander aan Tilburg University - waar hij ooit begon als promovendus onder Ernst Hirsch-Ballin - nog niet ten einde. ”Ik hoop dat het me gegeven is om nog een aantal jaren te werken in het onderwijs en onderzoek aan de Law School.” ”Het geeft me een goed gevoel dat ik mijn rectoraat nu kan afsluiten. Ik denk uiteindelijk dat het een verstandige keuze is om mijn termijn niet af te maken. Het is niet zo dat ik blij ben dat ik er van af ben.” Vooruitblikkend: ”Het zal donderdag nog best emotioneel zijn.”

Passion, fear & faith .09

Anderen over Philip Marcel Sarot, decaan Tilburg School of Catholic Theology De eerste keer dat Philip Eijlander mij opviel, was in de affaire Stapel, omdat hij daarin heel goed optrad. Hij had het in de doofpot kunnen stoppen en Stapel via een uitgang naar buiten kunnen werken. Maar van begin af aan heeft hij het met open vizier aangepakt. Daarmee heeft hij zijn gezag bewezen. Een zakelijke, integere man, to the point. Bastiaan Litjens, commissaris Externe Zaken bij studentenfractie Front Deze man heeft een mooie persoonlijkheid. Hij maakt pas plaats als er een opvolger is gekozen en laat een financieel gezonde situatie achter. Hij staat echt boven de universiteit en is heel toegankelijk. Stoppen als rector was zeker een hele moeilijke beslissing voor hem. Ik denk dat ik het niet droog hou als ik er zou staan. Wilko Elsinga, pedel van de universiteit Een aimabele man. Hij is heel erg betrokken bij zijn werk. Hij had het graag afgemaakt, dat weet ik zeker. Dit is verschrikkelijk, het is heel jammer voor zo’n warme man. Hij vraagt hoe het met je gaat: toen mijn vader onlangs was overleden, vroeg hij ook hoe het met me ging. Als Rector Magnificus droeg Philip het decorum ook uit. Wij houden van tradities; om het mooi te blijven doen. Sylvester Eijffinger, hoogleraar Financiële Economie Philip Eijlander heeft hele grote verdiensten. Hij was een heel goede decaan. Hij is rector geweest in een zeer turbulente periode, waar hij een hele rechte koers heeft gevaren. Dat was heel belangrijk voor de universiteit. Ik heb een collegiale en vriendschappelijke relatie met hem. Het is een heel aimabele man. Jeroen Wienen, vicevoorzitter van studentenfractie SAM Ik heb hem altijd ervaren als een heel open man. Bij de eerste Universiteitsraad zei hij: als er iets is, geef me dan een telefoontje. Ik heb ervaren dat dat echt zo werkt. Koen Becking, directeur Tilburg University Ik werk met veel plezier samen met Philip. Als collega’s in het College van Bestuur leer je elkaar heel goed kennen, in voor- en tegenspoed. Zowel zakelijk als persoonlijk werken wij in onderling vertrouwen aan de toekomst van onze prachtige universiteit. Het is spijtig dat Philip voortijdig terugtreedt, maar wel begrijpelijk. De komende tijd werken we verder en gaan we zorgvuldig op zoek naar een geschikte opvolger. Gabe van der Zee, secretaris van Tilburg University Ik heb afgelopen jaar natuurlijk intensief met Philip samengewerkt en heb de combinatie van sportiviteit, humor en intellectuele scherpte als bijzonder inspirerend ervaren. Ik ga dat straks zeker missen. Marcelle Hendrickx, wethouder Onderwijs Tilburg Philip bezit één van die mooie en bijzondere eigenschappen dat hij in een relatie het verschil kan maken tussen zakelijk en privé. Klaas Sijtsma, decaan School of Social and Behavioral Sciences Philip is in de omgang met mij open en direct en opereert tactisch handig. Er worden nooit spelletjes gespeeld en afspraak is afspraak. Hij is verder vriendelijk en belangstellend. En wat heel belangrijk is, Philip is zeer behulpzaam. Zo moet het ook, maar niet iedereen kan dat.

” Univers 11 december 2014

10.

Overleven

tekst Jozien Wijkhuijs fotografie awkwardfamilyphotos.com

Overleef de kerst Goed zijn in kerstvieren is een kunst. Het overleven van de viering ervan een opgave. Gelukkig is Univers er om je van de nodige tips te voorzien, zodat je na de festiviteiten gewoon weer verder kunt gaan met je leven. Misschien lukt het zo ook nog wel om een beetje van de decembermaand te genieten.

2. Zeik wel

1. Zeik niet Het kan best verfrissend zijn om dit jaar niet te vervallen in het cliché ‘oh man, moet ik wéér naar mijn familie’. Hoe hard je ook schreeuwt dat je niet wilt, het einde van het hele jingle bells is dat je toch op de bank terecht komt die door anderen voor je bestemd is. Bedenk eens: als je grootste probleem is dat je ergens voor kerst wordt uitgenodigd, ben je een gezegend mens. Het kan toch niet zo erg zijn om twee dagen alleen maar op je reet te moeten zitten terwijl je moeder/vader/oma/zus/broer op en neer rent met de hapjes en alcohol? Je hoeft ook nog eens niet naar je werk. Nee, de kerst is zo erg nog niet. Benader het eens anders en wees dat sujet dat met de armen wijd en een kerstmuts op binnenkomt, roep af en toe uit hoeveel je om iedereen geeft, en complimenteer je moeder met haar kookkunsten. Misschien bevalt het je wel.

Maar oh, wat is het lekker om het wel te doen, dat zeiken. Je kunt elkaar ook vinden in de collectieve verontwaardiging over het lot dat iedere december de gelukkigen weer treft. Er zijn in de aanloop naar editie 2014 al een aantal klassiekertjes de revue gepasseerd. ‘Dit jaar wordt het weer ouderwetse keuzestress tussen familieleden die niet met elkaar willen praten en schoonfamilie die in fucking Groningen woont’ en ‘We aten vorig jaar friet met frikadellen bij mijn ex. Friet! Met kerst!’ De mogelijkheden zijn eindeloos. De drukte op de weg, het gedwongen eten, de ongemakkelijke kleding, het gesjouw met de kerstboom, de vage familie die je verder nooit ziet, de kerk, en waarom duurt het in godsnaam twéé dagen? Dat doen ze in de ons omringende landen toch ook niet? Nee, dat klopt. Er is onmogelijk iets tegenin te brengen. De 27e laten we je in bed liggen.

3. Hang lichtjes op (doe het nou maar!)

Mocht je meer naar ‘zeik wel’ neigen dan naar ‘zeik niet’, dan kan dat simpelweg komen omdat je als student of harde werker natuurlijk niet veel licht ziet. Je staat voor

Colofon Adres Postbus 90153 5000 LE Tilburg [email protected] www.universonline.nl

Basisontwerp Unit20 Covers Voor & achter: Jeroen de Leijer

Redactieraad Irene Claessens, Jasper Haenen, Annemarie Hinten, Hille van der Kaa, Antony Pemberton (voorzitter a.i.), Lisa Reizevoort, Jos Straathof, Marcel Zeelenberg

Uitgave Univers is het driewekelijks onafhankelijk magazine van Tilburg University

Dit nummer is gemaakt door Francine Bardoel, Erik-Jan Broers, Dolph Cantrijn, Gerrie van Dooren, Adrian van den

Opmaak & Productie PrismaPrint Univers 11 december 2014

Volgende editie Univers 7 verschijnt op 8 januari 2015

Eerenbeemt, Marthe Kalkhoven, Luuk Koelman, Marianne Lalande, Jeroen de Leijer, Frank van den Nieuwenhuijzen, Charles Peter, Joubert Pignon, Sheilla Rutten, Bas van der Schot, Bart Smout, Dick Termijn, Ton Toemen, Jack Tummers, Ron Vaessen, Rik Wassens, Bert Westenbrink, Marten van de Wier, Niek Willems, Eva Witte, Jozien Wijkhuijs

Overleven .11 Stichting Alleen op de Wereld doet dit in Tilburg, bijvoorbeeld. Ook het Nationaal Ouderen Fonds organiseert activiteiten voor eenzame ouderen rondom en tijdens kerst. Als je dan toch niet burgerlijk wilt doen met kerst, doe dan zoiets. Dan heeft iemand nog wat aan je stoere non-conformistisch houding.

8 uur op en komt pas om een uur of 18 weer de bibliotheek uit rollen, toch? Je ziet gewoon te weinig daglicht. In plaats van de hoofdprijs te betalen voor een zonnebankkuur of lichttherapie, kun je ook gewoon een paar strengen kerstverlichting in allerlei olijke kleurtjes halen bij de Action. Hang ze door je hele kamer en zet ze allemaal aan, het liefst op knipperen. Wens jezelf dan hardop een paar keer Fijne Kerst en je zult zien dat de moraal omhoog schiet als de kerstster.

4. Doe iets!

Je kunt elkaar aan gaan zitten staren op de strategisch geplaatste hoekbank, maar daar wordt na vijf minuten niemand meer gelukkig van. Bij velen is het zo dat er een hele kluslijst bestaat onder het kopje ‘dit moeten we nog eens doen’. Het is misschien niet heel kerstig om op een familiebijeenkomst de servieskast uit te gaan poetsen, maar in sommige gevallen voorkomt het een hoop gedonder. De kans dat er een ongepaste opmerking wordt gemaakt over het gebrek aan baan van ome Wim wordt zo een stuk kleiner. En gebeurt het wel, dan is het nog snel positief te draaien door te zeggen: ‘maar kijk eens hoe goed hij nu de kopjes heeft gesorteerd!’ Bovendien: de aardappelkroketjes smaken beter na de arbeid, zei mijn opa altijd.

6. Drink

5. Doe eens iets voor een ander

Vrijwilligerswerk is goed voor je karma en met kerst worden je punten verdubbeld, naar het schijnt. Daarnaast: het weinige dat er in deze maatschappij nog over lijkt te zijn van de kerstgedachte roept op tot naastenliefde. Juist met kerst is er een hoop te doen. Overal in Nederland worden kerstdiners voor eenzamen georganiseerd.

En veel. Hier zijn verschillende methodes voor. Eén is gewoon heel veel drinken. Een ander idee is om er een spelelement aan toe te voegen. Het internet biedt hier duizenden mogelijkheden voor, maar ieder spel kan worden omgezet in een drankspel. Een kleine greep uit de mogelijkheden: smurfen, juffen, jippen, blairen, buffen, buzzen, henken, mexxen en vikingen. Kijk vooral op de site Biernet.nl voor een uitputtende lijst, maar hier alvast even een gouden tip. Het spel ‘Harry’ is zeer vermakelijk. Het heeft twee basisregels: Iedereen heet Harry en je mag niet wijzen. Daarna ga je dobbelen en iedere keer dat je ‘1’ gooit verzin je een nieuwe regel. Vul de 5 andere cijfers op de dobbelsteen van tevoren naar eigen inzicht in en de avond is al af voor hij begonnen is.

7. Kleur de cover van Univers en win 'n cocktailset. 8. Speel kerstbingo

Wat trouwens ook kan fungeren als een drankspel, is de Univers Kerstbingo. Je mag het natuurlijk ook gewoon spelen onder het genot van een warme chocolademelk, doen we niet moeilijk over. Het werkt precies hetzelfde als gewone bingo. Zodra je iets hoort of ziet wat op de kaart staat, streep je het af. Heb je een rij of een kolom vol, heb je bingo. Zodra je een volle bingokaart zegt te hebben, lieg je waarschijnlijk. Zo niet, moeten alle aanwezigen voor je buigen en verdien je een jaar lang gratis swagger.

B

I

N

G

O → Univers 11 december 2014

12. Overleven

Overleef de kerst

B I N G O Een ouder zegt: “Het is maar goed dat we het allemaal niet weten”

Iemand begint onder het eten over een lichamelijk ongemak

Iemand wil wandelen

Het gesprek komt op de hipster van ‘Heel Holland Bakt’.

Iemand zegt: ‘ik ben niet racistisch hoor, maar…

HET SNEEUWT!

Iemand vraagt: “Hoe gaat het op het werk?”

Er wordt een spelletje gespeeld

Iemand zegt: Je kunt in januari weer gaan lijnen’

Er moet een fotoboek worden bekeken

Iemand vraagt: ‘Wat gaan jullie eigenlijk met Oud en Nieuw doen?’

Er zijn amuses

Iemand kondigt een grote levensverandering aan (trouwen, een kind, verhuizing)

Iemand verzucht: ‘Wat gaat de tijd toch snel he?’

Er vloeien tranen

Iemand merkt zijdelings op: ‘Op jouw leeftijd waren wij ook nog verliefd’

Een vieze oom of tante begint over je seksleven

Het gourmetstel komt op tafel

Iemand vraagt: ‘Ben je al afgestudeerd?’

Iemand vraagt of er een raam open mag

Het eten is mislukt

Iemand zegt: ‘Pff, ik zit vol!’

Er wordt over exvriend(innet)jes gesproken


Het is Sound of Music-tijd

Kerstfictie .13 tekst Joubert Pignon illustratie Jeroen de Leijer

Een kerstmaaltijd met de hele familie Mijn broertje heeft eerste kerstdag gekozen. Mijn vriendin en ik hebben geen voorkeur, we leggen ons bij de beslissing neer. Zodoende zitten we op tweede kerstdag bij mijn ouders aan tafel. Niemand heeft speciale kleren aan. Mijn moeder heeft iets gemaakt uit een van de vegetarische kookboeken die we haar ieder jaar met kerst geven. Mijn vader zegt dat hij het altijd leuk vindt om mijn broertje, zijn vrouw en hun kinderen te zien, maar het jammer vindt dat hij door die kinderen niet in zijn eigen huis mag roken. Hij haalt een vloeitje uit zijn pakje shag.

I

k was een peuter toen mijn broertje geboren werd. Het leek me fantastisch een broertje te hebben. Toen hij geboren was en ik hem voor het eerst vasthield, begon hij in mijn armen te plassen. Met een vies gezicht gaf ik hem terug aan mijn moeder. Het is nooit meer goed gekomen tussen mijn broertje en mij. We tolereerden elkaar, maar toen ik zijn zoontje een keer voor de grap op bezoek bij mijn ouders liet struikelen, riep mijn broertje zijn gezin bij elkaar en trok de deur achter zich dicht. Mijn moeder zegt dat mijn vader stickers op een kratje bier moest doen bij de supermarkt waar ze altijd boodschappen deden, om te bewijzen dat hij het krat betaald had, maar dat hij dat niet wilde doen en dat ze nu altijd naar een andere supermarkt gaan. Mijn vader likt zijn sjekkie dicht. Hij kijkt er parmantig bij. Hij heeft het systeem getart door de sticker te weigeren. Mijn vriendin en ik zitten aan de ene kant van de tafel, mijn ouders aan de andere kant. Ik kijk tussen mijn vader en moeder door en zie hoe een van hun katten op het aanrecht achter hen springt en in de pannen begint te likken. Ik zeg er niets van.

Het mag van mijn ouders, ze vinden het niet erg. Ze voeden hun katten op zoals ze mijn zusje en mij hebben opgevoed. We mochten alles en deden daarom weinig. Ik lag in bed strips te lezen, mijn broertje maakte tekeningen met geurstiften. Dit deden we tot we oud genoeg waren om uit huis te gaan. Ik ging verhaaltjes schrijven en in een snackbar werken, mijn broertje nam een gezin waar hij de hele dag tegen schreeuwde. Mijn moeder begint aan een verhaal over belastingen en teruggaven en de waarde van hun huis en mijn gedachten dwalen af naar eerder deze week: Ik heb een werkruimte in een ateliercomplex. In het gebouw werken kunstenaars, en ik. Ik werk niet veel. Ik lig de hele dag op de bank wijn te drinken en strips te lezen. Wanneer ik genoeg wijn gedronken heb, sta ik op van de bank, loop ik naar mijn laptop en typ ik in tien minuten een verhaal van driehonderd woorden. Wanneer ik genoeg van deze verhalen heb getypt, stuur ik ze naar mijn uitgeverij die er een kaft omheen doet om de verhalen onder de marketingterm een-roman-in-korte-verhalen te verkopen aan mijn vijfhonderd lezers. Op Twitter noemde iemand me een keer geniaal, wat bewijst dat de term aan inflatie onderhevig is. Een paar dagen geleden vertelde ik de kunstenaars uit het ateliercomplex dat ik mijn atelier moet opzeggen. Ik kan het niet meer betalen, het genie wordt steeds armer. Ze vonden het vervelend voor me en beloofden na te denken over een oplossing. Ik sta met een van de kunstenaars in mijn atelier en we kijken door mijn raam naar de binnentuin. De kunstenaar laat me op zijn mobiele telefoon een foto van een poepende bouwvakker zien. Hij wijst op de plek in de tuin waar de bouwvakker zat te poepen. Hij maakte de foto door het raam op de eerste verdieping. We huren het ateliercomplex van de gemeente. De gemeente vindt het nodig dat de buitenmuur aan

→


14. Kerstfictie

Een kerstmaaltijd met de hele familie de achterkant van het ateliercomplex wordt opgeknapt. De achterkant is alleen zichtbaar voor mensen die in de binnentuin staan, maar daar kwam nooit iemand. De laatste weken kijken schreeuwende bouwvakkers terwijl ze werken door mijn raam naar binnen. Ondanks dat hij een rode trui droeg heb ik de poepende bouwvakker niet gezien. De kunstenaar vraagt of ik al een oplossing heb bedacht. Ik zeg dat ik nog bezig ben met nadenken. Hij weet niet dat ik niet nadenk, dat houd ik voor mezelf, wanneer er problemen zijn ga ik liever weg dan dat ik ze oplos. Weer in mijn atelier zijn de ramen ingeslagen. Modder ligt op stripboeken en aantekeningen voor verhalen. Modderige voetstappen op mijn tafel. Glas ligt op de vloer van mijn atelier. Met mijn handen pak ik het glas op en stop het in een vuilniszak. Ik zie een oplossing voor mijn problemen. Ik stuur een boze mail naar de gemeente. Ik schrijf dat ze dit niet kunnen maken, dat ik op deze manier niet kan werken, dat ze mijn creatieve proces verstoren, dat ik niet kan werken met een vloer vol glas, dat er kou door de ramen komt, dat er bouwvakkers voor de ramen staan te schreeuwen, dat ze naar binnen kijken en in de tuin poepen, dat ik gecompenseerd wil worden: ik wil de komende tijd geen huur hoeven te betalen. Yuri Lansink van de gemeente mailt me terug. Hij schrijft dat ik geluk heb dat hij mijn mailtje nog zag, hij was net zijn out of office-reply aan het instellen. Hij schrijft dat hij met vrienden tijdens de kerstdagen gaat skiën in Colorado en dat hij daar erg veel zin in heeft. Hij schrijft dat hij het erg vervelend voor me vindt, maar dat hij mijn eis niet kan inwilligen. Hij schrijft dat ik nog even moet doorbijten, maar dat ik een prachtige achterkant van het ateliercomplex ervoor terugkrijg. Waar gehakt wordt vallen nu eenmaal spaanders. Op de mail waarin ik mijn atelier opzeg ontvang ik een out of office-reply. De nieuwe huurster belt me de dag voor kerst op voor een afspraak. We staan met zijn tweeën in mijn atelier. Ze vraagt of ze de ruimte mag opmeten. Met een rolmaat loopt ze door mijn atelier. Ze maakt met potlood notities op de achterkant van een stuk schuurpapier. Ik wijs op mijn bank, drie boekenkasten vol strips, een salontafel en een kunstkerstboom met gehaakte ballen erin die hier al een paar jaar staat. Ooit was er een kunstkerstmarkt in het ateliercomplex. Kunstenaars maakten speciale kerstkunstwerken die ze voor een zacht prijsje verkochten. Het geld hielden ze zelf, het was niet bestemd voor de kindjes in Afrika. Iedereen mocht binnenlopen en de kunstwerken bekijken. Mijn atelier werd die dag gebruikt door een kunstenares die van alles haakte: lampen, kleedjes, kleine dieren – zoals bijvoorbeeld een aap die knielt. Maar in dit geval haakte ze kerstballen. Ze leerde geïnteresseerde mensen hoe ze ook kerstballen konden haken. Iedere geslaagde bal werd in een kunstkerstboom gehangen. Ik weet niet wie de kunstkerstboom meebracht, maar hij werd nooit opgehaald. Ik liet hem staan, in een een hoek van mijn atelier, met de onverkochte ballen er nog in.

Ik zeg tegen de nieuwe huurster dat ze alles mag overnemen, dat ik alleen mijn tafel en mijn strips meeneem. Ik hoop dat ze een bod doet, maar ze zegt alleen bedankt. De oven piept twee keer. Mijn moeder staat op van tafel en kijkt door het raampje naar binnen. Ze kijkt naar ons en zegt:‘Het toetje is klaar.’ Met ovenwanten aan pakt ze de schaal en zet hem op tafel. Ze zegt dat het een eigen recept is. Mijn vader en zij hebben er de hele dag aan gewerkt. In een borrelend hete jus liggen de hoofden van mijn broertje, zijn vrouw en hun twee kinderen. Ze hebben allemaal een appel in de mond. Mijn vriendin zegt dat we geen vlees eten. ‘Jullie eten toch wel appels,’ zegt mijn moeder, ‘pak er snel een nu ze nog warm zijn. Mijn vriendin prikt met haar vork de dampende appel uit de mond van mijn nichtje. Ze neemt een hap. Met haar hand wappert ze koele lucht haar mond binnen. Mijn vader snuift de geuren uit de schaal op en glimlacht tevreden. Mijn vriendin begint te knikkebollen. Ze gaapt. Mijn moeder prikt met haar vork de appel uit de mond van mijn broertje en legt hem op mijn bord. ‘Morgen komt Oma eten,’ zegt ze, ‘op derde kerstdag. ‘Derde kerstdag?’ denk ik, ‘sinds wanneer doen we aan derde kerstdag?’ Met mijn mes snijd ik een stuk van de appel af. De schil laat los. Ik zie hoe mijn vriendin haar ogen niet meer kan openhouden. Traag schokkend zakt ze voorover in de richting van haar bord. Mijn ouders leunen achterover en kijken naar me. Mijn vader pakt zijn pakje shag. Ik stop het stuk appel in mijn mond. De appel is precies op de juiste temperatuur.

bio Joubert Pignon (1978) is schrijver. Hij is auteur van de boeken Er gebeurde o.a. niets (2012) en het binnenkort te verschijnen Huil maar, ik wens je uitstel toe (2015). Zijn debuut werd genomineerd voor de Academica Literatuurprijs.

Joubert leest het kerstverhaal ook voor: kijk op Universonline


Kerstfictie .15


16. 16. Interview Interview

Altijd een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel gehad Univers 11 december 2014

Interview .17 tekst Frank van den Nieuwenhuijzen fotografie Jack Tummers

Armoede is overal "Delen, delen, delen, daar gaat het om. Een simpel principe maar we zijn het kwijt," zegt Pum Donders, bewindvoerder, buurtbemiddelaar en lobbyist. “We worden opgevoed tot egoïsten. De regel is: van 100 euro 200 maken, zo snel mogelijk.”

P

um Donders is bewindvoerder van een groeiend aantal Tilburgers in de schuldsanering. Daarnaast werkt hij als buurtbemiddelaar en lobbyt hij bij overheden over armoede en sociale ondersteuning. Armoede in Nederland - dat is toch Joling en Gordon in ‘Geen cent te makken’? Chubby Goor en gehaaide Geer maken het allerbeste van een maandje sappelen. Niet dus. Armoede heeft ook een ander, grimmiger gezicht, en het is verdacht dichtbij. Donders: “Mensen jatten uit de supermarkt, want dan krijgen ze daarna misschien wat hulp.” 11.000 Tilburgse huishoudens leven onder de armoedegrens. Dat betekent dat deze mensen niet (volledig) kunnen voldoen aan basisbehoeften als voeding, huisvesting, kleding en gezondheidszorg. Vooral wanneer die situatie jarenlang aanhoudt, heeft dat drastische gevolgen. Maar Donders gelooft in kansen waar anderen beren op de weg zien. Passie en felheid gaan daarbij vaak hand en hand. En niet elke bestuurder of ambtenaar is hier tegen bestand. Donders: “Kijk. Veel mensen reageren automatisch: kan niet. Maar ze leggen niet uit waarom iets niet kan. Ik denk dan: jammer, dat is niet het goede antwoord. De goeie mensen in organisaties zijn vaak net zo open en eerlijk als ik. Die zeggen letterlijk: ‘Doe normaal Pum, dat kan zo niet’. Prima. Tegen mij kun je alles roepen. Ik wil alleen argumenten horen. En felheid? Daar zijn discussies toch voor.” Zelfs binnen de grootste ambtenarenkliek heb je mensen die vooruit willen denken, zegt hij. Het zijn de witte raven en die moet je hebben. Hij zoekt ze op en spreekt ze aan. “En als ik het bij de één niet voor elkaar krijg, dan ga ik naar de ander. Ik bruis van de ideeën. Mijn hoofd staat nooit stil. Er zijn genoeg onderwerpen die vanzelf weer wegzakken. Maar de dingen die blijven hangen, daar moet ik van mezelf iets mee. Simpel. Alles wat ik doe, gaat met dezelfde passie. Ik heb geen pauzeknop, sorry.” Om een beeld te krijgen van zijn wereld gaan we met het hem op pad. Als een soort vliegende kiep rijdt Pum door de stad. Het wordt een rondgang langs makkers in de strijd. De dag begint in één van de beroemdste keukens van Tilburg, die van Gerrit Poels, de broodpater. Hij studeerde ooit voor priester, maar besloot dat hij mensen beter kon helpen zonder omwegen. Vanuit zijn huis aan het Textielplein bestiert hij een eigen voedselbank. Elke nacht bezorgt hij brood bij mensen die niet bij hem langs kunnen of durven komen.

Nederland is een keurig aangeharkte verzorgingsstaat. Blijkbaar vallen er mensen buiten de boot. Hoe kan dat? Donders: “Met mijn gezin heb ik een jaar op bijstandsniveau geleefd. Geen probleem. Er was geld om op vakantie te gaan en alles. De reden waarom mensen in de armoede belanden is een ongelukkige cocktail. Ziekte, verslaving, detentie, psychische problemen, gebrek aan houvast en balans. Trouwens: tal van mensen kloppen niet eens aan bij de bijstand. Het is voor hen een onbegrijpelijk doolhof. Het Systeem werkt niet. Het is een stinkzwam die groter en groter groeit.” Op de vensterbank bij Poels staat de ‘Doos van Pum’. Iedereen die dat wil, deponeert hier zijn administratie, aanmaningen en dwangbevelen. Dagelijks komt Donders langs om de doos te legen. De bijbehorende problemen probeert hij zo goed als het gaat op te lossen. “Om brieven van de gemeente te begrijpen, moet je minimaal universiteit hebben. Bovendien staan ze boordevol foute gegevens.” Waarom werkt Het Systeem niet? Donders: “Mensen moeten tig formulieren invullen. Al die controle is niet echt een stimulans. Je moet iemand het gevoel geven dat ie niet wordt veroordeeld vanwege zijn problemen. Respect en waardering, ik zie het veel te weinig.” Poels: “Het werkt niet omdat de verantwoordelijke politici en managers hun echte taak (mensen helpen) uit het oog zijn verloren. De regels rond bijstand en sociale vangnetten zijn gebaseerd op wantrouwen. Casemanagers gaan er al vanuit dat uitkeringsgerechtigden uit zijn op fraude.” Maar dat een slechtziend mannetje van 85 elke nacht per fiets de hort op moet om brood uit te delen? Dat is toch niet nodig... Poels: “Ja, de ogen worden slechter. Steeds vaker rij ik tegen paaltjes op die ik heus wel weet te staan, haha. Simpel. Veel mensen zitten tussen wal en schip. Bij officiële instanties krijgen ze niet de hulp die ze nodig hebben. Neem de voedselbank. Dat wordt steeds meer een bedrijf. Gewoon mensen helpen, zonder vragen en met een warm hart, dat is niet meer vanzelfsprekend. Ik help iedereen. Soms staat er nog maar € 7 op mijn privérekening. Bestuurders en politici vinden mijn aanpak naïef.” Donders: “Als ik bij Novadic-Kentron [centrum voor verslavingszorg, red.] kom, dan denk ik: Waar zijn jullie in godsnaam mee bezig? Jullie moeten mensen terug op de been helpen. Ik zie alleen maar schimmen met papier schuiven. Het zijn verdomme nog zwaar opgeleide professionals ook - ik ben maar een amateur.”

→ In een vorig leven was Pum Donders (Tilburg, 1951) directeur van een transportbedrijf met 1600 medewerkers. Hij stopte ermee, omdat hij alleen nog maar werkte. Van zijn huwelijk, privé- en gevoelsleven bleef weinig over. En nu dan? Precies een week geleden is hij gedotterd; nu maakt hij alweer dagen van 11-12 uur. “Je zou het misschien niet zeggen

maar ik word minder geleefd. Ik ben een stuk dichter bij mezelf.” Op het LinkedIn-profiel van Pum Donders staat: ‘Ik bied een integrale aanpak van alle menselijke problemen. Sleutelwoorden: Geduld, Empathie, Oplossingsgericht. Onorthodox denken en handelen. Alle mensen. Alle culturen. Alle godsdiensten.’ Univers 11 december 2014

18. Interview Armoede is overal Het Systeem werkt niet. Word je daar niet totaal gefrustreerd van? Poels: “De woede ligt achter me. Ik heb geaccepteerd dat het niet werkt.” Ook Pum Donders haalt zijn schouders op. “Vroeger werd ik nogal eens kwaad. Ik heb altijd al een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel gehad. Dan smeet ik bijvoorbeeld met een baksteen naar de voorruit van een auto die een paar keer veel te hard door mijn straat reed. Achteraf denk ik: die automobilist had hartstikke dood kunnen zijn.” Even later: “Naarmate ik ouder word, is mijn belangstelling voor de problemen van mensen alleen maar groter geworden. Wel is het meer gekanaliseerd. Als je mensen wilt helpen, moet je niet beginnen met het ingooien van je eigen glazen.” Twee cliënten hebben hun afspraak met Pum voor vandaag afgezegd. Zij willen niet dat er een journalist meekomt. Schaamte is een complicerende factor als het gaat om armoede. “Het duurt vaak een hele tijd voordat mensen 100% eerlijk zijn over hun situatie,” zegt Donders. “Maar: hoe opener je bent, hoe beter we kunnen helpen.” De bewindvoering doet Pum samen met medewerkster Beppie Adriaens. We rijden naar de Reeshof voor een gesprek over een booming business. Opnieuw nemen we plaats in de keuken. Op tafel legt Pum Donders twee multomappen met losse, chaotische administratie: mooie metafoor voor een leven dat buiten de rails is gelopen. Adriaens: “Ik was dertig jaar lang financieel adviseur. Ik schrik niet van zo’n papierstapel.” Komen mensen niet vaak in de problemen juist door hun eigen gedrag? Adriaens: “Natuurlijk, dat gebeurt. Sommigen hebben een talent voor problemen. Ze blijven de verkeerde keuzes maken, keer op keer. Maar ik lees ook weleens een dossier waarvan ik denk: niet gek dat je dan aan de drugs gaat... Dat je je leven niet op orde krijgt.” Is het lastig om tot mensen door te dringen, en ze bijvoorbeeld te wijzen op foute keuzes? Adriaens: “Je hebt ze in alle soorten en maten. Mensen die door

een hersenafwijking superimpulsief reageren, maar tot wie je prima kunt doordringen. En mensen die maar blijven draaien, die je blijven voorliegen. Dan hebben ze alwéér een telefooncontract afgesloten. Ik sta met de bevestigingsbrief in de hand en toch is het nooit gebeurd…” Voor mensen in de bewindvoering hebben de vaste lasten prioriteit en daarnaast natuurlijk het aflossen van de schuld. Het zeuren om leefgeld gaat soms een eigen leven leiden. “Dit gaat ver: noodzakelijke gebruiksgoederen als een fiets worden vaak direct weer doorverkocht. Of mensen snappen absoluut niet dat ze offers moeten brengen. Dan zeggen ze: Maar ik rook toch? Dat kost € 35 per week.” Vertrouwen is essentieel in dit werk... Donders: “Vaak beginnen cliënten zelf over vertrouwen tegen ons. Ik kap dat af in de trant van: of we elkaar kunnen vertrouwen blijkt over een jaar wel. Maar er blijven ook altijd mensen die Pang! - keihard je hart raken. Daar kun je niks aan doen.” Hoe verloopt zo’n traject? Adriaens: “Een bemiddeling duurt gemiddeld vier à vijf jaar. Voordat je eenmaal in de schuldhulpverlening zit is er zo een jaar voorbij. Als de schulden zijn afbetaald, moet je nog rekenen met nazorg.” Donders: “Daarmee kan het alle kanten op. Soms krijg je de raarste verzoeken. Laatst nog. Een oud-cliënt belde en zei: ‘Ik heb al jaren geen biefstuk gehad. Als ik vandaag geen biefstuk krijg, ga ik er een jatten bij Albert Heijn. Ik rijd dan maar even langs, met een biefstukje.” Hoe kun je dealen met al die problemen? Adriaens: “Ik krijg weleens te horen: dit moet aan je vreten. Kun je nog wel slapen? Ik wel. Inderdaad, wat Pum zegt. Soms stapt iemand in één keer je hart binnen. Dan is het lastig om je gevoel te parkeren. Maar het is simpel: als mensen eenmaal in contact zijn gekomen met ons gaat het vaak weer vooruit, stapje voor stapje.”

Ik heb geen pauzeknop Univers 11 december 2014

Nieks kerstpakket .19 tekst Niek Willems fotografie Dolph Cantrijn

Wat is het schraalste kerstpakket dat je ooit hebt gekregen van je baas? Dat is de vraag die we op Facebook stelden. Student Jenny Janssens (Rechtsgeleerdheid) sleept met haar tranentrekkende reactie de hoofdprijs binnen: “Ik kreeg ooit een H&M-bon als kerstpakket. Die was maar een maand geldig en daar kwam ik pas een maand later achter.” Hartverscheurend. Daarom krijgt zij een kerstpakket samengesteld door Univers-redacteur Niek. Daar kom je de feestdagen wel mee door. Wat is het karigste kerstpakket dat je ooit hebt gekregen van je baas? Dat is de vraag die we op Facebook stelden. Student Jenny Janssens (Rechtsgeleerdheid) sleept met haar tranentrekkende reactie de hoofdprijs binnen: “Ik kreeg ooit een H&M-bon als kerstpakket. Die was maar een maand geldig en daar kwam ik pas een maand later achter.” Hartverscheurend. Daarom krijgt zij een kerstpakket samengesteld door Univers-redacteur Niek. Daar kom je de feestdagen wel mee door.

Nieks karige kerstpakket Een superfoute kersttrui

Theo de sneeuwpop

Met deze esthetisch verantwoorde trui maak je sowieso de blits tijdens het gourmetten. Iedere oma zal jaloers zijn op dit perfect uitgebalanceerde breiwerk.

Theo de sneeuwpop is onmisbaar tijdens de kerstdagen. Deze witte, zachte vriend heeft jarenlang in de kelder gelegen, dus hij kan een beetje muf ruiken. Maar een wasmachine doet hem goed.

Een open haard-dvd

Een koffiebeker

Heb jij het ook altijd zo koud tijdens de kerstdagen? Heb jij ook zo’n behoefte om je handen te warmen aan vuur? Dan heb je vrij weinig aan deze open haard-dvd. Maar desalniettemin heb je met deze dvd een prachtig staaltje visuals in handen.

En wat dacht je van deze schitterende koffiebeker met een design waar je U tegen zegt? Ideaal voor een lekkere latte macchiato tijdens de kerstbrunch. Of wat dacht je van een soya decafé cappuccino? Pak die shine met deze koffiebeker.

Weihnachten mit Hansi Hansi ‘de hitmachine’ Hinterseer bewijst maar weer dat kerstmuziek niet alleen maar kut is. Hij is niet bang om het muzikale experiment aan te gaan. Met het album ‘Weihnachten mit Hansi’ zet hij zijn luisteraars aan het denken. Aanrader: het lied ‘Kling, Glöckchen, klingelingeling’. Dit pareltje heeft een kippenvelfactor van heb ik jou daar.

Een flesje Jägermeister Mocht het gourmetten ontzettend saai worden, dan hebben wij een plan B voor je uitgestippeld. Pak het flesje Jägermeister, zet hem aan je mond en klets de inhoud in je nek. Wedden dat het alsnog een leuke avond wordt?


20. Lifestyle

coördinatie Niek Willems

Mijn congres was in de zaal ernaast

Column

DONKERE DAGEN De geschiedenis zit vol opmerkelijke en kleurrijke verschijnselen. Zo werden er in vroeger tijd bijvoorbeeld maatregelen genomen tegen mensen die zichzelf van het leven hadden beroofd. Zelfdoding oordeelde men destijds dermate onnatuurlijk dat men vreesde dat er boze krachten in het spel waren en dat de suïcidant niet echt dood was en weer uit zijn graf zou opstaan. Om dat te voorkomen sloeg men een houten paal door het graf heen, en daarmee tevens door het ter aarde bestelde lichaam, zodat dat aanmerkelijk in zijn bewegingsvrijheid werd beperkt. Dit gebruik zien wij in onze dagen nog dikwijls terug in de traditionele vampierfilm, als methode om deze bloedzuiger onschadelijk te maken. Volgens het oude volksgeloof zouden zelfmoordenaars namelijk transformeren tot vampiers en zouden zij bloed nodig hebben om daarmee hun onzalig voortbestaan te rekken. Dit alles vertelde ik in een mooie congreszaal waarin zich een kleine honderd belangstellenden hadden verzameld. Ik ging daarbij ruim over de mij toegemeten spreektijd heen, maar bij een interessant onderwerp als dit leek me dat wel toegestaan. De mensen in de zaal vonden het gebodene kennelijk ook de moeite waard, getuige hun eerbiedig stilzwijgen en de nadenkende uitdrukking op hun gezichten. Het applaus dat na mijn laatste woorden opklonk was desondanks wat mager. Diverse mensen zaten zacht te huilen en in het gangpad moest iemand worden gereanimeerd. De voorzitter overhandigde mij snel een bos bloemen en bedankte mij voor mijn bijdrage aan het congres “Positief denken helpt u door de donkere dagen heen”. Het bleek dat ik voor de verkeerde groep mensen had staan praten. Mijn congres was in de zaal ernaast. Erik-Jan Broers is docent aan de rechtenfaculteit. Lees zijn blogs op UniversOnline.

I-con

Sara van Barschot (18 jaar), eerstejaars Psychologie.

Ik wil grotere tunnels in mijn oren Kledingstijl? Een beetje van alles wat. Ik ben eigenlijk helemaal niet met trends bezig. Veel van mijn kleren koop ik online, bij winkels als Large en Attitude Holland. En ik hou wel van Dr. Martins. Het is gewoon toeval dat die schoenen nu zo populair zijn. Favoriete kledingstuk? Een broek met skeletbenen erop. Slechtste modetrend? Mensen met hele korte rokjes en lage shirtjes, zoals je vaak ziet tijdens uitgaan. Ik zie dat veel in Eindhoven, doen ze dat hier in Tilburg ook? Ik vind het niet nodig dat mensen met alles te koop lopen, je kan ook sexy zijn met iets meer bedekkende kleding.


Hoe breng je de kerstdagen door? In Amerika, bij de vader van mijn vriend. Hij woont in Philadelphia, dus daar gaan we een weekje heen. Favoriete kerstmaaltijd? Ik heb geen flauw idee, iets met vlees. Vorig jaar vierde ik Kerstmis ook in Amerika, toen aten we gevulde kalkoen. Goede voornemens? School halen. En ik wil stoppen met roken, maar ik denk niet dat dat gaat lukken, haha. Kerstcadeau? Tunnels in mijn oren! Ik heb nu tunnels van zes millimeter, maar ik wil naar acht millimeter gaan. Toen ik ze liet zetten, was dat wel erg pijnlijk, maar dat moet dan maar.

Lifestyle .21 Kerst Wè nou?

Cozy kerstversiering Sommige mensen toveren tijdens kerst hun huis om tot een lichtshow waar Coca Cola een puntje aan kan zuigen. Univers is benieuwd naar de decoratieskills van de uni-studenten. Hoe ziet jouw studentenkamer eruit tijdens Kerstmis? Een van mijn huisgenoten koopt elk jaar een kleine kerstboom. Ja, een echte! Die gaan we dan optuigen. Dat ziet er altijd heel gezellig uit. Toen we de boom vorig jaar weghaalden, werd het heel leeg in ons huis. We hebben als troost maar wat planten gekocht om die ruimte op te vullen. Aniek van den Reek (21), Communicatie- en Informatiewetenschappen Ik ga mijn kamer echt niet decoreren. Ik heb wel betere dingen te doen. Ik zit in mijn examenperiode, dus ik heb hier geen tijd voor. En ik heb een kleine kamer. Bij mij thuis doen we wel veel aan decoratie, zoals een kerstboom, lampjes en kaarsjes. Christian Abele (25), master Finance Wij hebben met ons studentenhuis een kleine, neppe kerstboom gekocht. Die hebben we vorig jaar met Kerst neergezet en pas februari dit jaar opgeruimd, haha. Shadan Ahmadi (21), Communicatie- en Informatiewetenschappen In mijn studentenkamer doe ik niets met versiering, want met Kerst ben ik bij mijn moeder. Daar versier ik wel mijn kamer. Ik leg kerstverlichting op de vensterbank. En ik plak van die kerstlichten op het raam, in de vorm van een kerstboom. Ook mag mijn houten kerstman niet ontbreken. Ik kleed het heel minimaal aan, eigenlijk. Dat probeer ik mijn moeder ook te leren. Zij hangt alles vol. Maar het is mooier als je het wat minder aankleedt met leukere dingen. Anke Terdu (24), premaster Interculturele Communicatiewetenschappen

Verkering mee naar huis “Moet ik mijn verse verkering meenemen naar het kerstdiner?” vraagt student S. Ons Mam adviseert met klem: Niet doen. Met kerst staat de familie onder hoogspanning. Volgens goed Oudhollandse psychologie reageert de groep zich dan af op de zwakste schakel. Je nieuwe vriendin dus. Haar jurk is te strak, ze lust niks, drinkt te veel en opa laat duidelijk merken wel gecharmeerd te zijn van haar boezem. Jouw moeder krijgt een spontane aanval van leeg-nest-syndroom en besluit je vriendin te vergiftigen met aangebrande eend. “Wat dan wel te doen”, vraagt S. Ons mam zegt: kruip eerste en tweede kerstdag in bed met je nieuwe vriendin. Consumeer naast de liefde de fles wijn uit je kerstpakket. De smoes voor niet verschijnen aan het diner moet goed zijn, dus denk na over een ernstige ziekte. Mocht de liefde na de kerst nog gloeien, meld je dan na vier dagen bij je moeder met vriendin. Ze zal blij zijn dat je het overleefd hebt.

To boom or not to boom De kerstboom is een traditie die aan het afbrokkelen is onder een nieuwe generatie kerstvierders. Net als de vaste telefonie, de flessenlikker en het draadjesvlees heeft de dennenboom in het leven van jongeren weinig plaats meer. Jammer, want er zitten zeker voordelen aan het neerzetten van wat kerstgroen in je kamer. Het maskeert wellicht de geur van de afwas die er al weken staat. Het ziet er gezellig uit, en met wat lampjes kan het dienst doen als… lamp. Hoef je mooi nog een paar extra weken het peertje van de schemerlamp niet te vervangen. Daarnaast kun je, als je ouders op bezoek komen, bewijzen dat je het echt wel gezellig weet te maken voor jezelf. En denk eens aan alle kerstboomselfies die je op Facebook kunt zetten! Nadelen zijn er natuurlijk ook. Ben je een kerstboompurist en kies je voor een echte boom, vind je nog tot maanden na kerst naalden in ieder paar sokken dat je hebt. Veel huisdieren krijgen spontaan een mental breakdown van de nieuwe aanwezigheid in de kamer, dus het kan gebeuren dat je geliefde kat met een snoekduik de piek uit de top van de boom probeert te meppen. En als de kerstdagen, oud en nieuw en Driekoningen achter de rug zijn, moet dat ding weer weg. Het naaldenprobleem verspreidt zich dan langs de gehele route die je met de afgedankte boom aflegt en dat weet je, dus daarom laat je hem staan tot in maart. Bezint eer ge begint, maar onder de juiste omstandigheden is de kerstboom een prima idee. Jozien Wijkhuis

Film

Prima clichématige huisvrouwenfilm Treurig. Zo zag het er waarschijnlijk uit toen ik - een jongen van 25 jaar - in mijn eentje op maandagmiddag in een lege zaal naar de romantische comedy Pak van mijn hart aan het kijken was. Nog treuriger is de film zelf. Maar ja, wat verwacht je dan? Plot twists, method actors en keiharde explosies? Nee, het verhaal is simpel: Julia (Chantal Janzen) is een pittige marketingvrouw die in Amerika woont. Ze krijgt de opdracht van haar bedrijf naar Nederland te reizen om hier een frisdrankje te promoten. Tijdens haar verblijf in Nederland ontmoet Julia de stoere womanizer Tom (Benja Bruijning), een mislukte soap-acteur die bij een kledingverhuurbedrijf werkt. Hij wordt verliefd op haar en zij op hem. Ondertussen is Karin (Halina Reijn) gescheiden van de broer van Tom, maar daar heeft ze spijt van. Is het nodig om te vertellen dat het verhaal clichématig is en dat Chantal Janzen best een keertje een rolletje mag weigeren? Is het nodig om uit te leggen dat Halina Reijn ook wel een keertje niet in beeld hoeft te komen? Is het nodig om te vermelden dat het kansloos is om als jongen in je eentje op maandagmiddag naar deze film te gaan? Nee, dat is niet nodig. Maar regisseur Kees van Nieuwkerk (de zoon van) heeft hier wel een prima clichématige Alles is liefde-kloon neergezet voor tijdens de feestdagen. Want er is niets mis met een huisvrouwenfilm op zijn tijd. Wij mannen hebben namelijk een korte spanningsboog en houden niet van verrassingen. Net zoals deze film. Niek Willems Pak van mijn hart van regisseur Kees van Nieuwkerk is te zien in Pathé in Tilburg.

Univers recenseert alles. Ook op UniversOnline.

Heb jij prangende vragen voor Ons mam? Mail naar [email protected]


22. Kerstman Tutorial

tekst Ron Vaessen illustratie Marthe Kalkhoven

Handleiding voor de Kerstmanmaagd

Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 mannen ooit voor Kerstman door moet gaan. Dat is zo makkelijk nog niet. Mannen weten niet waar ze aan beginnen. Resultaat: huilende kinderen op schoot en verstoorde familiebanden. Maar wanhoop niet. Univers schreef een uitputtende handleiding voor de Kerstmanmaagd, zodat ook jij deze belangrijkste dag van het jaar ongeschonden doorkomt. Wees dus wijs: knip dit artikel uit, lees het en bewaar het in een oude sok. En gooi deze nooit in de was!

O

m direct ter zake te komen: de baard. Zonder val je onmiddellijk door de slee. Zorg voor een stevige (gezichtsbedekkende) baard. Niet spierwit, maar zeker niet pisgeel. Gele baarden zijn voor armoedzaaiers - een waarachtig Kerstman is juist onmetelijk rijk. Hij poept eurocenten, doucht zich met euromunten en droogt zijn behaarde rug af met briefjes van duizend. Kruimels in het edele haar zijn uit den boze: poets jezelf met pluisvrije doek. Voorgaande geldt ook voor de snor. Deze is bij voorkeur imposant, kranig en tóch subtiel. De wenkbrauwen dan. Deze kuif op je oogbollen dient grof en stekelig ijspegelwit van uitstraling te zijn, en tóch zacht als sneeuwvlokken bij aanraking. Kindertjes die zichzelf in de pols of keel snijden bij Kerstman op schoot zijn immers bepaald geen reclame voor de branche. Alle gezichtsbeharing is bij voorkeur zelfgekweekt. In geval van onmannelijkheid kan lijm, nephaar en een grote pot vaseline besteld worden bij detailhandel Het Jeukend Rendier.

Muts en glimlach Genoeg harige details. De muts. Vanzelfsprekend siert een wollen gevaarte je kalende kop. Let wel: je bent geen tovenaar met hoge, spitse hoed. Draag een zacht breisel met witte bol op ’t end die netjes langs je manhaftige baard valt. Vergeet ook de glimlach onder alle krullen niet: de Kerstman lacht, altijd. Ook als kindertjes krijsend je ogen uit proberen te steken, je kamikazekicks in je zak krijgt (je kleine zak), ze je huid er met baard en al afscheuren, of als je


zelf simpelweg zit te grienen op een trutterig stuk gesplinterd brandhout dat voor stoel door moet gaan. En zo zijn er nog vele scenario’s waarin je klappen zal vangen. Meestal omdat ouders vrekken blijken te zijn. Wees gerust: oefening baart kunst. Voor een spiegel bijvoorbeeld, of in de stomende ochtenddauw. Als je nu begint, ben je een ijskoude kerst volgend jaar zeker voor.

Bril, buik en handschoenen Dan de bril. Kleine ronde glaasjes, gedragen door een slank montuur, rusten op je vleselijke neusvleugels. De sterkte van de glazen bepaal je zelf. Andere uiterlijke onontbeerlijkheden: de laarzen en riem. Beide zwart, de riem als strop om de dikke buik gestrikt, een gouden gesp als kroon op het korset. Die buik overigens vormt men met veel rook- en braadworst voor het ontbijt, lunch en diner en (incidenteel) een mond vol slagroom. Vegetariërs: geef op. Zoek vervanging. Of improviseer een buik met kussens, watten, kranten, bollen wol, krentenbollen of… Doe niet moeilijk man. Groei gewoon een fatsoenlijke buik. Handschoenen zijn wit, het pak rood met brede strepen als van een witte markeerstift. Wat dat pak betreft: bang dat het warm wordt in het kostuum? Suck it up. Eerste Kerstmangebod: gij zult een pak dragen. De Kerstman in vrijetijdskleding is leuk in kinderfilms, in de echte wereld neemt geen kind je serieus. Jankgevaar en (nog meer) blauwe plekken in de schaamstreek liggen op de loer. Afsluitende opmerking: van gewichtig belang zijn kniebeschermers. Niet voor te verrichten handen spandiensten, wel omdat kinderen te vaak naar de friettent gaan.

Politiek en branchevereniging Tot zover de uiterlijkheden. Het prille begin. Nu meer formele, niet minder cruciale zaken. Aanbevelenswaardig is oprichting van een eenmanszaak, voor eventuele (onvoorziene) verdiensten uit het toneelspel. Voorts: verplicht is het niet, aan te raden wel: lidmaatschap van de vereniging Landelijke Vereniging Kerstmannen (LVK). Kosten: 400 euro per jaar.

Kerstman Tutorial .23 De branchevereniging komt op voor Kerstmannen die zich in een juridisch geschil terugvinden, bijvoorbeeld als je een klapband krijgt en te laat arriveert, of als een persoonlijke omstandigheid (diarree, opvliegers, hoofdpijn, plotselinge depressie, rugzweet) roet in de schoorsteen gooit en de familie in kwestie naar de rechter stapt. LVK is niet alleen een branchevereniging, het is tevens de politieke partij voor Kerstmannelijk Nederland. De partij bekommert zich om belangen van haar achterban en heeft (wegens tegenvallende ledenaantallen) ingezet op agressieve werving onder de gelederen van een andere (ouderen)partij. Politieke ambitie: een zetel naast Geert Wilders. Resultaat Kamerverkiezingen 2012: 0. Het wetenschappelijk blad ‘Een witte kerst’ zoekt nog redacteuren. Vacatures voor het bestuur staan nog open. Nieuwkomers worden aangemoedigd lid te worden van jongerenpartij Kerstmanmaagden. Lidmaatschap: 100 euro. Men heeft een besloten Facebook- en WhatsAppgroep en dineert geregeld samen. Daarnaast is er elk jaar een gezellige kerstborrel. Dresscode: Bloody Christmas.

Gedragscode Kerstman is een vrij beroep, maar geen vrij beroep. Er zijn regels die gevolgd dienen te worden. Van een goed Kerstman (zo is te lezen in de Gedragscode ‘Een Kerstman in Witte Tijden’) wordt verwacht: wetenschappelijke kwaliteit blijkend uit een goed rapport en praktische kwaliteit blijkend uit optredens op (bij voorkeur landelijke) televisie, een pioniersmentaliteit, het vermogen ontwikkelingen op het gebied van technologie, speelgoed en snoep te signaleren en te vertalen in (mogelijke) consequenties voor de kadootjespraktijk, het vermogen om zelfstandig de slee te vullen en een eigen personeelsbeleid te voeren, talent voor Excel en het ontcijferen van verlanglijstjes (‘handschriften kennen voor jou geen geheimen’), alsook het vermogen ook om een reeds bestaand vermaard internationaal netwerk uit te breiden met oog op mondiale logistiek. Voorts dient een Kerstman zich in de traditie in te lezen. Het Handboek voor Zelfstandige Kerstmannen is verplicht leesvoer, de kerstverhalen van Dickens zijn essentieel voor een gevoel voor context, en De Verzamelde Kronieken: de teneur van kerstverhalen sinds de 12e eeuw is nuttig voor een terdege besef van tijdelijkheid en trends. Kerntitels in de filmografie zijn uiteraard Mickey’s Mooiste Kerst, Kerst met Linus en White Christmas (niet de parodie). Wat die acteerlessen betreft: ga bij een theatervereniging. Gestaag zullen je buik, charme en tijgerpunten toenemen.

Recapitulerend: verlies de vakmanschappelijke aspecten niet uit het oog. Vergeet overigens ook de belastingopgaaf niet. Kosten voor het bezoek aan een psycholoog zijn aftrekbaar, overmatig drank- en drugsgebruik niet. Prozac wordt wel vergoed.

Een dag vol wonderen De rest spreekt voor zich. Kom op tijd (per slee), neem een zak cadeaus mee (zorg dat je die aangeleverd krijgt) en ben er zeker van dat alles keurig met flitsend papier ingepakt is. Wees alert, oplettend en immer vrolijk. Nalatig handelen wordt beboet met honderd euro per overtreding. Wat inpakken betreft: sla maanden voortijds kilometers cadeaupapier in, oefen een haast onleesbaar, parmantig oudemannetjeshandschrift en regel hulp bij het inpakken van die cadeaus. Liefst van kleine mannetjes en vrouwtjes. En dat zijn dus niet kindertjes die nog in de ouwe filantroop geloven. Kortom, en dit geldt voor de gehele onderneming: wees creatief, vlijtig en geloof in wonderen. Veel verstrooiing, amusement en blijdschap toegewenst. Ho ho ho! Vrolijke ontmaagding. … en vergeet de rendieren niet te voeren.

Univers aanvaardt geen aansprakelijkheid voor gegeven adviezen. Overigens: ben je een vrouw en wil je voor Kerstman spelen? Laat varen die feministische streberigheid en probeer het in een volgend leven. Gender is géén social construct. De Kerstvrouw bestaat niet.


24. Science & Society

text Bart Smout illustration Bas van der Schot

Depressed over Christmas While the angel is perched on top of the tree many Dutch people are down in the dumps. The festive month of December isn’t a treat for everyone.

I

n-laws slurring insults at each other. Spending hours listening to your niece’s baby stories. Stuffing yourself with slightly burnt meat as the umpteenth family movie passes the review. And if you’re really unlucky, you end up driving two hours through the snow to get back home again. For many of us, Christmas is a must. But it can get even worse. December’s festive season can act like holding a magnifying glass to one’s own misery. “As soon as the leaves start falling, the number of applications starts to increase,” says Marlinda Brugmans, psychologist for students at Tilburg University. “Indeed, in my experience I would say that more people suffer from depressed emotions during the dark days leading up to and around Christmas.” High expectations during the festive season play a role, according to Brugmans. Spending a lot of time with family can cause stress if relationships aren’t good. In addition to this, people often reflect on the previous year over the Christmas period. Brugmans: “It’s possible that you didn’t have a good year and those memories return over the Christmas period.”

No family Family commitments during the festive season can cause stress but a lack of, or having no family at all, can seriously contribute to feelings of loneliness. This is especially a problem among the elderly. Annually, the National Foundation for the Elderly organizes activities to get the elderly out of their isolation during the festive season. Not only do many elderly hardly have any family or friends, often they also don’t have the money to go and do something over Christmas. Also for young people with hardly any family or friends, the Christmas holiday can be confronting. Daphne Rutgers of the Sensoor Foundation recognizes the complaints. With 27 branch offices spread all over the country, Foundation Sensoor is largest telephonic relief provider in the Netherlands. Over 900 volunteers make sure that Sensoor can be reached 24 hours a day by people who want to talk about their problems. “It’s true that some people start to feel lonely over the festive season,” says Rutgers. “If you’re already missing your family and friends, these feelings of loneliness can be exacerbated during the days around Christmas.” The Depression Line is another large help line in the Netherlands. In the past, this organization would schedule extra staff during the festive season. However, coordinator Angelique Zoon says that you can’t just link depression to Christmas and she has her doubts about the ‘myth’ called the Christmas Blues. “The severity of a depression or feelings of loneliness is hard to measure. It’s not as if depression rears its ugly heads at Christmas and then disappears again. Depression is very complicated.”


Dark December days To simply talk about the Christmas Blues or a Christmas depression, is taking it too far for Ivan Nykliček too. Nykliček works as a psychologist at the Tilburg School of Social and Behavioral Sciences. So far, he hasn’t come across any conclusive research linking Christmas to depression. However, he says that it’s not unthinkable that the rate of depression increases around Christmas. Family relationships can play an important role in this, just as stress and high expectations can, but Nykliček names two more factors. “A lack of light can have a huge effect. Not getting much sunlight can lead to a vitamin D deficiency which has an effect on how happy you feel.” People in Northern countries suffer more from depression than people from Southern countries. In short, the weather has an influence on depression. “There most definitely is such a thing as seasonal depression,” Nykliček tells us. “The darker December days can negatively affect one’s state of mind.” Feeling down, tiredness and passiveness are all symptoms of a winter depression. Fortunately there is a reasonably successful remedy for winter depression: light therapy. A special device shines extra light into the eyes, usually in the morning. The method is simple and efficient. On top of this, a lack of exercise can lead to depression. Nykliček: “In the winter months, people tend to exercise less while exercise is exactly the thing that helps against depression.” And of all the months in the year, December is the month that people sit indoors and eat a lot. Exercise is often neglected. Add the lack of daylight to it and feeling down at Christmas dinner suddenly seems less strange.

‘Leisure sickness’ It’s not just Christmas that can affect how we feel, so do holidays. A number of years ago, the Tilburg emotion psychologist Ad Vingerhoets introduced the phrase ‘leisure sickness’. “Nominated for word of the year in England,” he chuckles. He coined the phrase after studying people who hardly ever have any complaints, but who spend their weekends and holidays either ill in bed or feeling depressed. “You notice pain and exhaustion when you pay attention to it,” says Vingerhoets. “That’s why football players feel pain after the game. When you’re busy at work, you don’t have time for the signs your body is giving you.” Holidays can be the perfect time not to feel great because all kinds of suppressed negative feelings surface. People can actually be very ill on holiday. “In case of such a feeling you have to think that the immune system is deregulated

Science & Society .25

by an abundance of stress.” The immune system is stimulated by working hard. It’s as if the body knows that it can’t fall ill. Just as the pressure of work drops so can the pressure on the immune system temporarily drop and suddenly a simple flu has every opportunity. Another important factor in leisure sickness is adrenaline. Vingerhoets: “You need adrenaline to perform well. But it works against you when you need to rest.” If you’re busy and therefore produce a lot of adrenaline, you’ll still notice the adrenaline in the evenings. It’s harder to get to sleep and sleep deprivation

starts to mount. And then a holiday can be one of those moments that the body ‘collapses’ in order for it to recharge.

Bright spot Whether Christmas depression does or doesn’t exist, there are definitely enough factors present to seriously disrupt the merry feelings associated with Christmas. However, Christmas is not the most suicidal feast by far. Figures released by Statistics Netherlands show that the number of suicides is higher over Easter and Pentecost than at Christmas. Moreover: in relative terms only a few people decide to end their lives at Christmas.


26. International

text Marten van de Wier photography Ton Toemen

'The point of life is happiness' Last fall, Michiel Peeters demonstrated his love for his fellow-men: he donated one of his kidneys. What a good reason for an in-depth talk with the young student pastor about the things that really matter. ‘Once you start to see the mystery, life becomes more interesting.’

That note by Chopin, is that your vocation in life? Can I call it that? “Sure. Not a ‘vocation’ in the sense that something is being imposed on me. But in the sense that something is being awoken inside of me.” When did you start hearing it? “In my student days. I studied Russian and Law in Leiden. That’s where I got in touch with a group of Italian students. Through them, I rediscovered Christianity.” How? “By cooking, ha-ha. They turned it into a form of art. Their enthusiasm for life was in their food. They’d spend all Saturday shopping. Before that, I thought you could be two things: happy and superficial, or intelligent and cynical. They made me realize that you could take life seriously and be happy.”

W

e’ve only just started when Michiel Peeters (38) jumps up. “Okay, I just want to play a bit of Chopin to you. It’ll only take five minutes. I think it’s brilliant.” Michiel puts on a CD and sits down on a bench, a bit further down the room. ‘Prelude number 15’, also known as ‘the raindrop’, fills the room. For a moment, we’re both alone with the music. Michiel stares out of the window, his foot moving to the music. “I often work with music, during my conversations with students. Because it helps, and because it helps you to make things clear”, Michiel explains. “There is one note, ‘the raindrop’, that you continuously hear throughout this piece of music. Sometimes it seems to ‘disappear’, next it’s getting ‘heavier’ again, but it’s continuously present. That note, that is the question about the point of life. It’s continuously present in us, even though it’s occasionally drowned by other things, particularly when life is rather steady. But once you hear that note, it becomes an obsession. The point of life isn’t studying, finding a job, finding a girl. The point of life is self-actualization, being happy. Everything else is an attempt to achieve this.” There is no time for small talk. The pastor speaks accurately, and pauses frequently to get his phrasing right. Often, his sentences end in a shy laugh. We speak to each other in the church building on the Cobbenhagenlaan. The actual chapel is half-sunk. ‘Underground student church Maranatha’, it says on the door. “I think it’s a good title”, says Michiel.


Question about the point of life “The note got louder when I spent two years working as a priest in Siberia. As life gets more complicated, just like Chopin’s music gets more violent, the question starts ringing out louder. I was a long way from home and in harsh conditions. Sometimes these kinds of extremes help. Occasionally I say to a student: ‘You should fall in love, really’. That can also make you start hearing that note.” What happens when you hear the note Then you discover that there is a point to life, and you get curious to what it will bring you. Life becomes an adventure. By nature, I have a pessimistic attitude, but nowadays I’m convinced that the best is still to come.” His curiosity in life played a role in his decision to donate a kidney to his brother-in-law. That’s why he was out of the running for three weeks during last fall. “It came on my path and I had to do something with it. Eighteen months ago, my sister had asked me to think about becoming a donor. I studied the risks and it turned out that they were minimal. Such an operation is always exciting, obviously, but it is a good thing. It left me with minimal damage, and for the other it’s a huge benefit. If you occupy yourself with questions of happiness, then this is a great thing to do.” Were you raised a Catholic? “Yes. But at high school I just about lost it completely. The point of life wasn’t a topic there at all. At some schools, teachers attempt to teach a bit of philosophy. But a critical, systematic approach to Christianity isn’t part of it. The modern attitude tends to be: ‘I won’t hand anything down to my child so that it’s free to choose for itself.’ But it doesn’t work. The least you must provide is a work hypothesis so children can think about it. If

International .27 you don’t, young people end up feeling embittered. I was in high school. There was an atmosphere of: ‘we are here because we are here, come, let’s go and make some money’. In actual fact, the most intelligent teachers were cynical. The answer to what the point of life is – was, according to them – that there is no answer. Never mind what we try to find ultimate happiness, the ultimate beauty.” Why is that cynical? “I’d feel rather cheated by life if there is no answer to that one question about the point of live that we’re all born with and that keeps popping up.”

Inhale one, exhale two

How do you deal with this as a pastor? “I don’t impose anything. I totally respect everyone’s personal freedom. But I do offer something. If no one suggests anything to you, you have no choice.” You insist that people ask themselves this question. But don’t you mind how they look for an answer? Can they find an answer outside of religion, in philosophy or science, for instance? “Perhaps. Undoubtedly. But I personally don’t know anyone who takes this question as seriously as that Jew Jesus Christ.” How many students attend the weekly mass? “Our Facebook group has two hundred followers; about one hundred of them attend mass on a more or less weekly basis. By the way, I don’t consider mass as the most important part of my pastoral care. Conversations like this one are more important.” So, many students don’t ask themselves that important question. “We have 13,000 students in Tilburg, so the group that comes here is indeed small. But the rest all carry the question around inside them. Some just don’t take any notice of it.” So, we have to look for happiness? “Yes. Sometimes I talk to couples that want to get married. ‘What for?’, I ask them. ‘Because the other person makes me happy’, they sometimes say. ‘Then you shouldn’t get married’, I say in reply. Everybody’s heart is made of infinite happiness, far more than the other can give. The pretention that the other can do this, is suffocating. You have to get married because the other can awaken that longing for happiness within you like no other can. That is a far greater longing than the other can fulfill. Just like beautiful music makes you long for things that are far more beautiful than music. But happiness exists and it’s attainable.” “And then I make a hop to Christmas”, Michiel continues. “That’s what created our hearts, had compassion with mankind, and came to us. It tells us that good exists, and that our heart wasn’t made in vain. It’s almost an offensive claim, because how can the mystery adopt a mortal shape? But it’s an interesting claim too. Once you start to see the mystery, life becomes more interesting.” You don’t speak of ‘God’. Why not? “I don’t like to label things that haven’t been experienced yet. If God exists, he had better reveal himself.” Has God revealed himself to you? “‘Mystery’ is a better description of my experience. You can call it God, or x, or whatever.”

Michiel Peeters has been attached to Tilburg University’s student church Maranatha as a pastor since 2011. He was born in Den Bosch and graduated in Law and Russian from Leiden University. In 2001, he went to Rome to study theology at a theological college. As of 2006, he spent

Column

Winter break So. Close. Inhale one, exhale two. You can see a light – the end of the tunnel is nearing. Are you ever going to reach it? Inhale one, exhale two. You try to ignore the stitch in your side. You’ve been trying to breathe it out for miles now. If only you could just skip the last few hundred feet and reach the goal already. The run has been long, tiring, demanding. You found courage in sharing other runners’ struggle, but now all you can think about is reaching the finish line, and collapsing. You probably have a pretty good idea on what this long metaphor is really about. University can be so very challenging, and the workload for this semester was just insane. It gets difficult to push through and maintain the level of effort that’s necessary for you to achieve your goals. But you’ve made it so far, and winter break is just around the corner. Finally! Finally you’ll get some time to slow down and rest. It may even be the first time you get to go back home since you first arrived in Tilburg. When you live abroad, such a treat is not to be underestimated. It doesn’t always feel like it, but living in a different country involves a constant, underlying effort of adaptation on your part. That is precisely what makes going back home such a healing experience. No calculations in the back of your mind – just familiar faces, familiar places and a familiar language. Winter break is all about enjoying your home-y bubble, reconnecting with your loved ones and re-filling yourself with love, strength, and energy so you can start fresh again. (It’s almost Christmas time so you can’t call me out on a bit of sappiness!). Basically, what I’m trying to say is: don’t try to run your next race on an empty stomach. Tilburg is great, and being a university student is even greater, but it’s important to get enough fuel to get you through the toughest times. Enjoy your holiday, everyone!

Marianne Lalande Liberal Arts student

two years working as a priest in Siberia after which he moved to Moscow until 2011. After that he was a pastor in Den Bosch and he taught ‘philosophy of life’ at a secondary school in Eindhoven.


no. 06 December 11, 2014

Independent magazine of Tilburg University

Waar is Univers. Theologen united. 07. Philip Eijlander Stopt na zes jaar als Rector Magnificus, gedwongen door de ziekte van Parkinson

Recommend Documents