Patiënteninformatie
Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen
Ziekte van Parkinson U heeft een afspraak in Tergooi (gehad) voor meer informatie over de ziekte van Parkinson. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Met deze folder informeren we u over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterop vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden.
Algemeen De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. Dit wil zeggen dat de klachten en verschijnselen toenemen naarmate de ziekte langer bestaat.
Parkinsonisme De ziekte van Parkinson is duidelijk de meest voorkomende oorzaak van parkinsonisme. Met deze laatste term bedoelen we verschijnselen zoals traagheid, stijfheid, beven en loopstoornissen. Andere oorzaken van parkinsonisme kunnen onder meer zijn: • doorbloedingsstoornissen (vasculair parkinsonisme); • bijwerking van bepaalde medicijnen; • andere hersenaandoeningen die soms erg kunnen lijken op de ziekte van Parkinson. Te denken valt aan Multipele Systeem Atrofie of Progressive Supranuclear Palsy.
3
In Nederland zijn circa 60.000 mensen bekend met de ziekte van Parkinson. Het kan op alle leeftijden beginnen, maar ontstaat vaker naarmate de leeftijd toeneemt; circa 10 procent van de patiënten is jonger dan 45 jaar. De aandoening kunnen we niet afremmen of genezen, wel zijn er verschillende medicijnen die een belangrijke verlichting kunnen geven van de klachten en hiermee een verbetering van de kwaliteit van leven.
Waar heeft u last van? Er kunnen veel verschillende klachten en verschijnselen ontstaan. Meest herkenbaar zijn onder meer de traagheid van bewegingen, de zachte stem, de voorovergebogen houding en het beven van één of beide handen. Dit laatste is de tremor, die overigens ‘slechts’ bij ongeveer de helft van de mensen aanwezig is. Behalve deze motorische symptomen kunnen vele andere klachten ontstaan, waaronder: • gedragsveranderingen; • depressie; • geheugenstoornissen; • traagheid van denken; • problemen met de stoelgang; • slaapproblemen; • een verminderd reukvermogen. In het verloop van de ziekte treden schommelingen op in het motorisch functioneren (fluctuaties) met daarbij frequent ook onwillekeurige en overtollige bewegingen (de dyskinesieën). Ook kunnen hallucinaties en verwardheid ontstaan, evenals een verhoogde neiging tot gokken of meer behoefte aan seksualiteit.
Wat is de oorzaak? Een belangrijk deel van de symptomen ontstaat door een tekort aan dopamine in de hersenen. Dit is een boodschapperstof. De cellen die dopamine maken, sterven geleidelijk af waardoor andere gebieden (de zogenoemde basale kernen) minder goed gaan functioneren. Waarom deze cellen afsterven is onbekend. 4
Ook ontstaan ophopingen van eiwitten in verschillende gebieden van de hersenen, bijvoorbeeld in de hersenstam en de hersenschors. Erfelijke aanleg speelt bij de minderheid van de patiënten (circa 10 procent) een rol.
Hoe stellen we de diagnose? Aan de hand van de klachten en de zichtbare verschijnselen, die veelal asymmetrisch beginnen, stelt de neuroloog de diagnose. Een nauwkeurig lichamelijk, neurologisch onderzoek is hierbij van grote waarde. Vaak laat de arts een CT- of MRI-scan van het hoofd verrichten, vooral om eventuele andere oorzaken van de symptomen zo veel mogelijk uit te sluiten. Met een DAT-SPECT-scan kan de neuroloog gericht kijken naar de hersencellen in de hersenstam die dopamine maken. Bij de ziekte van Parkinson is deze scan afwijkend. Dit levert dus meer zekerheid op over de diagnose. Voor alle duidelijkheid: dit is geen routineonderzoek en dit gebeurt alleen om bijzondere redenen. Overigens kunnen we met de SPECT-scan niet altijd een betrouwbaar onderscheid maken tussen de ziekte van Parkinson enerzijds en andere hersenaandoeningen die soortgelijke verschijnselen kunnen geven, anderzijds. Het verloop van de klachten is ook van belang; soms wordt pas na een paar jaar duidelijk dat het om een andere ziekte gaat. Ten slotte past een goede reactie op medicijnen, dat wil zeggen een duidelijke afname van de klachten, bij de diagnose. Andersom is het ook zo dat wanneer iemand weinig tot niets merkt van de voorgeschreven medicijnen, twijfel moet ontstaan over de juistheid van de diagnose.
Wat kunt u er aan doen? De behandeling bestaat vaak uit verschillende onderdelen. Medicijnen spelen hier een uiterst belangrijke rol. Hiermee is het vaak mogelijk om de symptomen in belangrijke mate te verlichten. Er bestaan diverse soorten medicijnen, en vooral na verloop van een aantal jaren gebruiken veel mensen een combinatie van medicijnen, op meerdere momenten van de dag.
5
Behalve medicatie kan behandeling door bijvoorbeeld een fysiotherapeut of logopedist zijn gewenst, of begeleiding door een psycholoog. In toenemende mate werken we met multidisciplinaire teams waarin diverse zorgverleners zich bezighouden met de behandeling van de ziekte van Parkinson. Een gespecialiseerd verpleegkundige en de neuroloog zijn voor de patiënten de belangrijkste aanspreekpunten in een dergelijk team. Bij een deel van de, veelal ernstig aangedane patiënten, kiezen we soms voor een behandeling waarbij we via een pompje continu medicijnen toedienen. Dit kunnen we doen via een onderhuids infuus, dan wel via een sonde waarbij de medicijnen rechtstreeks in de darmen terechtkomen. Ten slotte bestaan er bepaalde operatieve mogelijkheden, waarbij we met behulp van een stimulator bepaalde gebieden in de hersenen kunnen activeren (deep brain stimulation). Dit gebeurt via elektroden die een gespecialiseerd neurochirurg via een klein gaatje in de schedel inbrengt.
Meer informatie Meer informatie over de ziekte van Parkinson vindt u op: www.parkinson-vereniging.nl www.parkinson-plaza.nl www.epda.eu.com (= Engelstalig) www.parkinsonnet.nl
© Tergooi 000698240 19082015
6
Tot slot De neurologen van Tergooi bieden u deze folder aan. Als u na het lezen van de folder vragen of opmerkingen heeft, kunt u bellen naar: • de polikliniek Neurologie, Rijksstraatweg 1, 1261 AN Blaricum, T 088 753 12 50; • parkinsonverpleegkundige Sylvia van Gorkom, T 088 753 12 50 (sein 2033); • parkinsonverpleegkundige Ellen Askes, T 088 753 12 50 (sein 2033); • of mailen naar: • E-mail:
[email protected]; • E-mail:
[email protected]. De inhoud van deze folder is grotendeels overgenomen van de website www.neurologie.nl van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (Juli 2011)
7
T 088 753 1 753 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
