November 2015 - Nr. 5 - Jaargang 7
ambitie / ijver / vuur
Van/voor en door de Delftse techniekstudent
TOPSPORT – ONTSPANNEN – STUDEREN • • • • •
Flavio Garrisi roeit voor blik Nuna8 wint Solar Challenge WASUB V duikt wereldrecord DARE naar grote hoogte Jubileumboek Dreamteams
• • • • •
Deltagoot geopend André Kuipers HBO-prijs International student Bier en Zo ASML Precision Room
• • • • •
Grote schoonmaak Breenhoos Science Battle Kijkje in een studentenhuis Hyperloop
Werken aan de top van de technologie Kijk voor vacatures en stages:
www.werkenbijhetnlr.nl
Enthousiaste R&D engineer Flight Physics & Loads Per direct, fulltime, Marknesse Als flight physics & loads engineer help je de klanten van het NLR bij het oplossen van complexe ontwerp- en luchtwaardigheidsvraagstukken op het gebied van computational physics, theoretische aerodynamica, vliegtuigbelastingen en aero-(servo)-elasticiteit. Je maakt deel uit van gemotiveerde projectteams die onder andere werken aan de ontwikkeling van state-of-the-artkennis, en pragmatische toepassingen voor onze klanten. In projecten word je, waar mogelijk, ook al gevraagd voor acquisitiewerkzaamheden en het leiden van onderdelen van een project. Ben je net afgestudeerd of bijna klaar met je studie en op zoek naar een uitdagende startersfunctie?
Kijk dan op www.werkenbijhetnlr.nl of bel Kees Wijnberg, afdelingsmanager Flight Physics & Loads, 088–511 3533
Drukkerij Van de Sande is een compleet en modern grafisch bedrijf, waar alle grafische disciplines zijn ondergebracht. Het familiebedrijf waarin vakmanschap en flexibiliteit de uitgangspunten zijn, is al zo’n 40 jaar gevestigd in Nootdorp en bekend in de regio. Drukkerij Van de Sande combineert vakmanschap en innovatie, in de eerste plaats als het gaat om professioneel drukwerk. Maar vandaag de dag is Drukkerij Van de Sande dé aangewezen partner voor het hele grafische communicatieproces. Van ontwerp tot verzending.
Ambachtshof 1, 2632 BB Nootdorp - 015 310 92 94 -
[email protected] - www.sande.nl 2
5 NOVEMBER 2015
BreenIntro
Studeren, ontspannen en topsport bedrijven
HOOFDARTIKEL
DUOHNIINHOUD
Van/voor en door de Delftse techniekstudent
In deze Breen aandacht voor het spanningsveld tussen studeren, ontspannen en topsport bedrijven.
04 Flavio Garrisi gaat voor blik
REPORTAGE
10 HBO Ruimtevaartprijs 12 Deltares opent Deltagoot
04
UITGELICHT
05 NLR 14 International Student 23 Doedijns
WEDSTRIJD 06 08 15 19 21
06
Winst voor Nuna8 Recordhoogte DARE WK Roeien Duikrecord WASUB Julia Cramer
BREENHOOS 11 Linda Chen
INFORMATIE 16 17 20 22
Studentenhuis bezocht Bier en Zo ASML Precision Room Boek over 15 jaar DreamTeams
SPRAAKMAKEND
08
17 Delft Schoongeveegd 18 Hyperloop
De artikelen in dit novembernummer van Breen bewijzen dat het gaat. De Dreamteams die werkzaam zijn in de DreamHall aan de Stevinweg op de TU campus laten dat zien. Dag en nacht met je fascinatie bezig zijn! Een unieke combinatie van studie en praktijk. Een ervaring voor je leven. Ook al val je niet altijd in de prijzen. “Verliezen, dat wil zeggen niet winnen!, is ook leerzaam”, is het motto dat Wim Thijs bij zijn afscheid als halbeheerder de teams meegaf. Als werken in zo’n dreamteam en het leveren van de prestatie ook nog eens leuk en gezellig is, heb je naast studie en topsport ook je ontspanning.
Boek Dreamteams
Logisch dat we in Breen veel aandacht besteden aan de recente (wereld)prestaties van Nuna, WASUB en DARE. Ook andere teams komen aan bod. Dat geldt voor alle 15 Dreamteams en de nieuwe teams die de status Dream nog niet hebben! Er is onlangs een uniek boek verschenen over de jaren 2000 - 2015. De teams bestaan 15 jaar. Ze komen allemaal aan het woord begeleid door mooi beeldmateriaal. Lees de anekdotes! Ze zijn de moeite waard. De redactie van Breen was nauw betrokken bij het tot stand komen van dit prachtige boek. Het is inmiddels te koop in de TU shop, het Science Centre en bij halbeheerder Frans van der Meijden. Je leest er in deze Breen meer over. Boeiend is het verhaal van student / roeier Flavio Garrisi. Hij combineert de studie werktuigbouw met topsport. Zijn ambitie: de Olympische spelen! En daar blik halen! Lees hoe hij aan zijn gespierde armen komt en wat het Italiaans restaurant van zijn vader daarmee te maken heeft. Nog meer boeiends in deze Breen: de Deltagoot van Detares die vorige maand in gebruik werd gesteld; een internationale student aan het woord, een studentenhuis belicht, Bier en Zo en nog veel meer. Wij wensen je weer veel leesplezier, Ron Labordus (redacteur), namens alle medewerkers. En als je een keer mee wilt schrijven aan of in Breen: laat het ons weten.
Colofon Breen verschijnt 5x per jaar en is gratis verkrijgbaar op de campus van de TU Delft, bij Inholland en de HTS van de Haagse Hogeschool. Het is het enige studentenblad dat zich exclusief richt op de techniekstudent in Delft. Breen heeft als motto: ambitie, passie en vuur. Breen is een blad van/voor en door studenten.
19
Uitgever: SandeDruk – Nootdorp Reactieadres: Ambachtshof 1 2632 BB Nootdorp Telefoon: 015 310 92 94 E-mail:
[email protected] [email protected] Redactie:
Eric van Houten Ron Labordus Hans van de Sande Medewerker: Elise Mooijman Fotografie: Eric van Houten
17 22
Ontwerp: Vormgeving:
Theo van Vliet Jolanda de Koning
Zeal
Acquisitie:
Monique van de Sande
Druk:
Drukkerij Van de Sande
Internet:
www.breenmagazine.nl
Foto cover: Hans-Peter van Velthoven
Verantwoording: De redactie werkt met zorg aan de inhoud van de artikelen. Uitgever noch redactie zijn verantwoordelijk voor de inhoud ervan of de gevolgen en zijn derhalve niet aansprakelijk.
Vanaf nu is Breen ook beschikbaar voor de iPad. Je vindt Breen in de SandeKiosk, www.sandekiosk.nl. Ga naar de appstore en download de gratis SandeKiosk app.
ZeaL
Vuur
Breen Meed
MAAND MAAND 2012 2012 NOVEMBER 2015
33 55
Roeier Flavio Garrisi:
“Winnen kun je pas als iedereen
Flavio Garrisi: “Zoveel mogelijk blik trekken.”
Hij valt op door zijn lengte van maar liefst twee meter vijf, zijn gewicht van 112 kilo en vooral zijn gespierde lijf: Flavio Garrisi (20). Roeier bij de ‘Delftsche Studenten Roei Vereeniging Laga’ en tweedejaars student werktuigbouwkunde aan de TU Delft. Een boeiend gesprek over ambitie in topsport en het samengaan met studeren. TEKST: RON L ABORDUS
BEELD: ERNST DE GROOT & RL
door begeesterd en ga er voor de volle honderd procent
Sport en studie
voor. Dat betekent een strak schema van trainen, eten,
De ambities van Flavio zijn even groot als zijn opval-
Roeien doet hij pas iets meer dan één jaar (!). Flavio:
studeren, (niet of nauwelijks) uitgaan, slapen, enzo-
lende lengte: “Zo veel mogelijk ‘blik trekken’ (win-
“Ik maakte kennis met een paar (sport) verenigingen
voort. Voor deze vorm van topsport heb ik veel over.
nen). Bijvoorbeeld komend voorjaar de Varsity op het
tijdens de OWee van vorig jaar. Laga en roeien (of was
Met mijn trainingsmaatjes zijn we soms ’s morgens
Amsterdam-Rijnkanaal bij Houten in de ‘Oude Vier’ en
het andersom!?) spraken me het meest aan. Ik ben van
al om zes of zeven uur op het water om te trainen. En
als het goed gaat Wereldkampioenschappen onder de
nature een sporter: sportschool, tennis, golf, kitesur-
dat bijna dagelijks. In wisselende samenstelling zitten
23 jaar en uiteindelijk natuurlijk de ‘echte’ kampioen-
fen, duiken. In eerste instantie vooral solo en minder
we in de 2, 4 of acht. Uiteindelijk komen we zo onder
schappen en wie weet ultiem de Olympische Spelen.
teamsporten. Roeien werd al snel mijn passie. Ik ben er
leiding van onze coaches tot de sterkste formatie.”
Ik heb nog een lange weg te gaan. Maar ik heb er veel
4
5 NOVEMBER 2015
Vuur
Kolom Column
NLR
Breen er voor gaat!” Meed
Kop
de Pizzabakker van Laga vandaan. Tijdens de Varsity,
Tekst
een van mijn eerste roeiwedstrijden, riep de omroeper van dienst om dat ik mijn gespierde armen heb van het pizzadeeg kneden en in tomatensaus roeren in het restaurant van mijn vader. Lachen natuurlijk. Ben stiekem eigenlijk best wel trots op die naam.”
Collectief Wat spreekt Flavio bij Laga zo aan? “De complete sfeer. Het respect voor elkaar. De neuzen die dezelfde kant op staan. Iedereen is op zijn of haar niveau met sport bezig en is trots op de verenigingsprestaties. Boeiend vind ik de traditie hier. Bijvoorbeeld dat je als beginneling je wedstrijdshirt met mouwen draagt.
Romppanelen van thermoplastische composiet materialen
voor over. Ik hoop ook op medewerking van de TU en
Pas na drie gewonnen, klasserende blikken worden je
Kunnen we romppanelen van een vliegtuig ontwerpen en
moet me nog precies laten informeren over (studie)
mouwtjes eraf gescheurd, en mag je een petje dragen
fabriceren met thermoplastische composiet materialen?
faciliteiten en de combinatie met topsport. Werktuig-
bij het starten van een wedstrijd in het buitenland.
Dat is het onderwerp van één van de projecten waaraan ik
bouwkunde is een pittige studie. Het duurde even voor
Mag je in de kleedkamer op bepaalde, geserveerde
bij het NLR werk. Tegenwoordig worden composieten met
ik het juiste ritme in sport en studie te pakken had.
banken zitten, elkaar bij achternaam en later pas mis-
thermoharders veel gebruikt in vliegtuigen. Thermoplasten
Mijn BSA heb ik gehaald en ga nu op voor mijn P; met
schien bij voornaam noemen. Als buitenstaander komt
bieden ten opzichte hiervan een hoop voordelen: het kan
mijn tentamens gaat het goed.”
dat wellicht vreemd over: maar echt, het heeft iets
beter tegen een stootje en het is makkelijker om er onderde-
speciaals. Ook daar doe je het dan misschien wel voor.
len mee te maken. Veelbelovend materiaal, maar we moeten
Een soort erkenning, een soort status. Trainen tot je
nog wel laten zien dat het goed genoeg is voor belangrijke
Flavio is geboren en getogen in Den Hoorn waar hij
niet meer kan, hard roeien, hard studeren en vooral
structurele componenten.
nog met zijn ouders woont. Zijn opa was agrariër in
hard winnen, voor jezelf en voor je vereniging. Ik wil
Delfgauw, bij Delft, waar nu de grote nieuwbouwwijk
altijd winnen. Er is niets mooiers dan sneller te gaan
In dit project werken we samen andere onderzoeksinstel-
Emerald ligt. Via mavo, havo en vwo op het oer-Delftse
dan je trainingsmaatjes die ook je beste vrienden zijn.
lingen en partners uit de Nederlandse en Europese industrie.
Stanislascollege kwam Flavio als ‘laatbloeier’ op de
Ook dat collectief spreekt me aan. Zeker als je in de
Het NLR levert hier een bijdrage aan op een aantal vlakken:
TU. Zijn welluidende voor- en achternaam heeft hij van
twee zonder, in de vier of acht roeit. Je bent zo sterk als
we berekenen belastingen die nodig zijn om de panelen te
zijn Italiaanse vader die het bekende Italiaans Restau-
de zwakste schakel. Iedereen moet zijn verantwoor-
ontwerpen en er worden een aantal panelen hier gemaakt
rant Caruso in Warmond aan de Kaag runt. Uiteraard
delijkheid beseffen. Dat maakt sport boeiend. Winnen
en getest. Een typisch NLR project: een multidisciplinaire
heeft Flavio er vaak geholpen: “Daar komt mijn bijnaam
doe je samen; als iedereen er voor 100% voor gaat.”
smeltkroes waar nieuwe toepassingen worden bedacht en
Pizzabakker
nieuwe kennis wordt ontwikkeld. Bij het NLR werk je mee aan onderzoek én aan het toepassen van de resultaten. Dit is slechts één van de projecten waaraan ik sinds mijn start in april heb gewerkt. Het werk hier is afwisselend, projecten volgen elkaar snel op en geen project is hetzelfde. Die diversiteit vind ik heerlijk: het houdt je scherp en zorgt dat je continu bijleert. Binnen het NLR is hier ook volop mogelijkheid voor, je kunt je eigen weg kiezen en zelf invulling geven aan projecten. Je wordt continu inhoudelijk uitgedaagd, waardoor je jezelf steeds blijft ontwikkelen, zowel op technisch vlak als op andere vlakken. Onno Bartels
Wat hebben zijn gespierde armen met het restaurant van Flavio’s vader te maken? Zeal
ZeaL
Vuur Breen Meed
Onno Bartels is afgestudeerd in Lucht- en Ruimtevaarttechniek afstudeerrichting Aerodynamica en nu als R&D Engineer werkzaam bij NLR. MAAND MAAND 2012 2012 NOVEMBER 2015
55 55
NUNA8 gefeliciteerd! You drive it solo but it takes a team to win.
Staartvin uit 3D printer levert meer snelheid op voor Nuon Solar Team
Gefeliciteerd met jullie overwinning!
Het Nuna 8 team heeft tijdens de Solar Challenge in Australië veel profijt gehad van hun ‘trailing edge’: een zeer scherpe rand aan de achterkant die de stroomlijnen aanzienlijk verbetert. Misschien zaten daarin op een afstand van 3000 kilometer de 150 seconden winst!?
Team Micpoint feliciteert Nuna Solar Team met haar overwinning
“We bouwden de zonnewagen met carbon, een stijf en superlicht materiaal. Een van de nadelen is echter dat je daarmee de achterkant van de wagen eigenlijk niet scherp genoeg kan maken voor een optimale stroomlijn. En dat terwijl luchtweerstand in een wedstrijd verreweg het belangrijkst is. Daarom heeft DSM voor ons een scherpe, holle staartvin gemaakt met een geavanceerde 3D printer”, vertelt Joris van den Berg, aerodynamica-specialist van
in de World Solar Challenge in Australië
het Nuna 8 team dat officieel Nuon Solar Team heet. “De staartvin weegt slechts 250 gram, evenveel als een pakje boter en is geheel transparant zodat de achterlichten goed zichtbaar blijven.”
Brandblusser uit ruimtevaart Een andere innovatie van het Nuon Solar Team: de accu met een ingebouwd brandblussysteem afkomstig uit de ruimtevaart. Toine Urlings, constructief ingenieur van het team en zoon van een brandweerman: “Het systeem verspreid in geval van nood een wolk zeer fijn poeder over de batterij waardoor een brand meteen automatisch wordt geblust. Zo’n systeem is niet verplicht, maar verhoogt de veiligheid voor de coureur aanzienlijk. Voor de prestaties van de auto maakt de extra 250 gram niet veel uit.”
Allianz feliciteert ze et de het Solar Team m tatie! es pr fantastische
6
5 NOVEMBER 2015
Dreamtam voor zesde keer wereldkampioen!
NUNA8 WINT WORLD SOLAR CHALLENGE Voor de zesde keer heeft het Nuon Solar Team van TU Delft met haar zonnewagen Nuna8 de Bridgestone World Solar Challenge gewonnen. Nog nooit was het zo’n ‘close call’ als in deze
wedstrijd
race die dwars door Australië van Darwin naar Adelaide voert. Op 22 oktober jongstleden was de ontlading groot. Weer wereldkampioen!
TEKST: BIANCA VAN KOPPEN
BEELD : H ANS-PE TER VAN V ELT HOV EN
Een groot feest barstte los. Op Victoria Square in Adelaide kleurde het hele plein oranje met teamleden die de overwinning luid vierden.
De zonnewagen van het Solar Team Twente reed nog geen drie minuten achter Nuna8. En dat op een afstand van 3000 kilometer! Ook was er veel bewolking.
Veel verkeer
Dat belemmerde de zon om via het zonnepaneel de accu op te laden. En die zonne-
Coureur Tim van Leeuwen reed de laatste etappe van de race, richting Adelaide:
energie was hard nodig, want Nuna8 had op de laatste racedag niet veel energie
“Dit was een heel lastig stuk, want er was zoveel verkeer op de weg. We moesten
meer in de accu. Bij de start was het zelfs niet zeker of het team de finish zou halen.
goed uitkijken dat we de laatste 180 kilometers ook zonder kleerscheuren zouden doorkomen. Ik moest er niet aan denken dat het nog op het laatste nippertje fout
Zenuwslopend
zou gaan.”
De laatste kilometers van de World Solar Challenge waren zenuwslopend voor het Nuon Solar Team. Nog meer bewolking, een lekke band of een rood stoplicht en
Fontein
de concurrentie zou het team in kunnen halen. Om 3.00 uur ’s nachts Nederlandse
Het team eindigde de race met de traditionele duik in de fontein. Zo werd meteen al
tijd kwam Nuna8 toch als eerste over de finish. Onder luid gejuich van het publiek
het stof van 3.000 kilometer racen door het binnenland van Australië weggespoeld:
kwam het team samen met Nuna8 over de rode loper de Australische stad Adelaide.
wel het stof, maar niet de herinneringen aan een spannende race.
Zeal
Vuur
ZeaL
Breen Meed
MAAND MAAND 2012 2012 NOVEMBER 2015
77 55
Missie DARE geslaagd
Studentraket van TU DreamTeam bere “Nu proberen we de 50 en de 100 km hoogte te halen.”
Het was een dag gespannen wachten op de goede windrichting maar 16 oktober jongstleden om 16.33 uur schoot de Stratos II+ omhoog vanaf een basis aan Spaanse zuidkust. De raket, gebouwd door het DARE DreamTeam van de TU Delft, bereikte een hoogte van 21.467 m. Daarmee verpulverden ze hun eigen Europese en studenten hoogterecord van 12.5 km. TEKST: CHRIST AKKERM ANS
wedstrijd
BEELD : EDWA RD JANSSEN EN DANIEL A H A L L AK
De raket had drie experimenten aan boord en was geheel door de studenten zelf ontwikkeld en gebouwd, inclusief het belangrijkste onderdeel: de raketmotor. Deze is ‘hybride’. De brandstofkern bestaat uit een mengsel van aluminiumpoeder, kaarsvet en sorbitol (koffiezoetjes), waar onder hoge druk lachgas doorheen geblazen wordt. Na de succesvolle lancering kunnen de studenten zich helemaal gaan richten op hun volgende en ultieme doel: als eerste studentengroep met een raket de grens van de ruimte halen, 100 kilometer hoog dus.
Hoogterecord In 2009 lanceerden de studenten al Stratos I. Deze voorganger bereikte toen een hoogte van 12,5 km, een Europees hoogterecord voor zelfbouwraketten. In oktober vorig jaar werd een poging ondernomen het record opnieuw aan te scherpen met de Stratos II, maar dat lukte niet: een van de veiligheidssystemen, het ‘Flight Abort System’ haperde en een lekkende oxidatortank gooide op het laatste moment roet in het eten. “Gelukkig heeft dit ons de tijd gegeven om extra testen uit te voeren, en waar nodig verbeteringen aan te brengen”, aldus projectleider Jeroen Wink van DARE.
Verbeteringen De raket heeft een aantal grote verbeteringen doorgemaakt ten opzichte van vorig jaar. Het Flight Abort System is volledig opnieuw ontworpen om er zeker
8
5 NOVEMBER 2015
Column
eikt hoogte van 21,5 km Hybride raketmotor Ook de raketmotor zelf is opnieuw onder de loep genomen. De motor leverde genoeg stuwkracht om een kleine auto te lanceren, en is door de studenten zelf ontworpen, gebouwd en getest. De raketmotor werd dit jaar vier keer ontstoken in een bunker van TNO in Rijswijk, terwijl deze aan de grond is verankerd. Het gebruikte motortype is een hybride, een tussenvorm tussen een raket met vaste brandstof en een raket met vloeibare brandstof. Jeroen Wink: “Het lawaai van de motor is overweldigend. Fantastisch om je eigen raket te zien vliegen.”
Lachgas, kaarsvet en koffiezoetjes
Opruimen, dat is de kunst!
De hybride raketmotor van de Stratos II+ heeft een
Een opruimcoach is niet meer nodig sinds we Ursus
verbrandingskamer met vaste brandstof waar een
Wehrli hebben. Van zijn succesvolle boek, Opruimen,
oxidator (lachgas) in gespoten wordt. Als stuwstof
dat is de kunst! werden meer dan 12.500 exemplaren
van de motor gebruikten de studenten een opvallende
verkocht, waarna het opruimen van beroemde mees-
brandstofcombinatie met ingrediënten die ook te vin-
terwerken volgde in Kunst aan de kant!
den zijn in koffiezoetjes en kaarsvet. In combinatie met het lachgas levert deze opmerkelijke samenstelling, een efficiënte voortstuwing. De raket ging 2500 km/h, circa twee keer de snelheid van het geluid. van te zijn dat de vlucht niet onnodig afgebroken zou
Experimenten
worden. Daarnaast is het onderdeel waar vorig jaar
Stratos II+ nam drie experimenten mee. Het belang-
het lek ontstond verbeterd. “We hebben bovendien
rijkste was een radio-astronomie-experiment van de
de ergonomie van de raket verbeterd, waardoor we
Radboud Universiteit, dat meet hoe ver radiostraling
Nu is bij uitgeverij De Harmonie een mini-editie ver-
een stuk makkelijker onderdelen kunnen verwisselen.
uit de ruimte in de atmosfeer doordringt. Daarnaast
schenen van zijn eerste eigenzinnige, originele opruim-
De vorige keer hadden we het probleem dat je ook bij
een experiment van het Nederlandse bedrijf Xsens
boek: op handtas- en broekzakformaat, voor volwassen
moderne auto’s ziet: om een koplampje te vervangen
dat positie- en snelheidsbepaling zonder GPS uitvoert.
warhoofden en uitermate geschikt voor studenten die
moet soms de hele bumper eraf. Zoiets hadden we
Mede met dit experiment kan de hoogte van de vlucht
van opruimen houden en voor anderen als lachwekkend,
ook bij Stratos-II, maar nu waren de onderdelen veel
bepaald worden. Tot slot was er een technisch experi-
fascinerend kijkboek.
toegankelijker”, aldus Ralph Huijsman, teamlid en
ment aan boord dat beelden vanuit de raket live naar
student luchtvaart- en ruimtevaarttechniek.
de grond stuurde.
Ursus Wehrli woont in Zürich en is theatermaker, cabaretier, linkshandig, kunstenaar en opgeleid als typograaf. Met Nadja Sieger vormt hij het toneelgezelschap Ursus & Nadeschkin, dat diverse onderscheidingen ontving, zoals de New Vork Comedy Award. De prijs is € 7,50; ISBN 978907617471 6. Een leuk cadeau om te krijgen en om te geven. (RL)
NOVEMBER 2015
9 5
André Kuipers Ruimtevaartprijs 2015 Kop hbo raketbouwers van Inholland voor Yvar in ’t Veld en Wolraad Kempe, studenten Luchtvaarttechnologie van Hogeschool Inholland Delft, hebben met hun zelfgebouwde duurzame raket, Aquilo, de André Kuipers Ruimtevaartprijs
reportage
2015 gewonnen. Dat is vrijdag 2 november jongstleden bekendgemaakt tijdens het jaarlijkse gala van de Nederlandse Lucht- en Ruimtevaart Fonds (NLF).
Aquilo is gebouwd van composietmaterialen en
duurzame richting in.” Wolraad vult aan: “Door
resulteert in minder gewicht en dus efficiënter
3D-geprinte onderdelen. Dat is een positieve ont-
3D printing is het mogelijk een optimaal design te
brandstof gebruik.”
wikkeling voor de huidige raketbouw wereldwijd
realiseren zoals complexe onderdelen die meerdere
volgens Yvar. “De raketbouw heeft geen duurzaam
functies vervullen. Hierdoor is er minder kans op
Colablikje
imago, maar met dit project slaat het zeker een
fouten, zijn er minder onderdelen in de raket, wat
Afgelopen mei werd Aquilo met succes gelanceerd, bereikte een hoogte van 1,0 km. Volgens onderzoek kan Aquilo een aantal mini-satellieten ter grootte van een colablikje meenemen in de ruimte. De focus van dit studiejaar is om de satellieten op het hoogste punt los te laten en de terugkeer van de raket op aarde te optimaliseren. Het ‘lijf’ van de raket Aquilo II is inmiddels gebouwd en de studenten zijn druk bezig met het ontwerpen en printen van de onderdelen.
Felicitaties aan..... Team Aquilo met de André Kuipers Ruimtevaartprijs 2015.
Nieuwe lancering Het concept is bedoeld om nieuwe technieken toe te passen in de ruimtevaarttechnologie. De lancering hiervan staat in het voorjaar van 2016 gepland. Dit onderzoek is uitgevoerd vanuit de Inholland Innovatie Studio in het kader van het voor Inholland profilerende thema ‘Duurzame Techniek en Groen’. Studenten krijgen de mogelijkheid via onderwijsprojecten en/of
www.inholland.nl/studentinbeeld
10
5 NOVEMBER 2015
extra curriculaire activiteiten te werken aan duurzame innovaties.
Hoos Naam: Linda Chen Studie: Ik ben in september begonnen met de master Systems & Control. Waarom Delft: Ik wilde een technische studie doen en dan zit je in Delft zeker goed. Er hangt een gemoedelijke sfeer en er zijn veel mogelijkheden om je te ontwikkelen buiten je studie. Daarnaast is Delft lekker klein waardoor alles makkelijk bereikbaar is. Gezellig samen koken en eten met vrienden is hierdoor een stuk makkelijker te regelen! Afwisseling tussen gezelligheid en rust heb je hier zelf in de hand. Struikelvak: De eerste paar tentamens van Systems& Control zitten er net op, dus ik kan nog niet echt een persoonlijk struikelvak noemen. Control Theory schijnt een van de lastigere vakken te zijn en het tentamen was inderdaad redelijk taai. In de bachelor (Technische Natuurkunde) heb ik veel moeite gehad met Fysische Transportverschijnselen. Toch heb ik het vak leren waarderen op het moment dat er tijdens een avondje kokerellen werd doorgerekend hoelang het zou duren tot ons lammetje in de oven de perfecte temperatuur zou hebben! Food and Drinks: Het lekkerste vind ik toch wel pittige inktvis of gestoomde scheermesjes die mijn vader vaak maakt met Oud en Nieuw. Dan zijn we met de familie bij elkaar en kookt hij tafels vol met lekker eten. Verder kun je me wakker maken voor een goed mals stukje rood vlees of een lekkere lasagne waarbij de mozzarella zeker niet vergeten mag worden. Seizoen: De winter. Als het buiten ijskoud is, geniet ik des te meer van de warmte binnenshuis. En truien zitten altijd lekkerder dan plakkende t-shirts! Vakantieland: China. We zijn nu een aantal keer naar de geboortestad van mijn ouders geweest. Heerlijk eten en overal in de stad gebeurt er wel wat. Grote markten, lange straten met leuke winkeltjes en natuurlijk de immense drukte. Het leeft er. Sport / hobby: Na 12 jaren intensief badminton en 2 jaartjes gezellig roeien bij Proteus ben ik nu voor het eerst sinds lange tijd ‘Koos Sportloos’. Genoeg ruimte dus om nieuwe dingen te gaan uitproberen. Uitgaan: Ik moet meestal meegesleurd worden, want ik vind het veel fijner als ik verstaanbaar blijf en anderen versta! Een borrel vind ik wel leuk, maar samen eten/ dingen doen is toch het beste wat er is! Bijbaan: Als student-assistent werk ik bij het halbeheer van de D:DREAM-hal. Afgelopen jaar heb ik voornamelijk autorisatie- en administratiewerk gedaan. Lijfspreuk: Wacht niet op een goede dag, maar maak er een! Ambitie: Een buitenlandse stage/studeren in het buitenland staat nog op mijn wishlist. Daarnaast wil ik werken in een kleinschalig bedrijf aan een tof en nuttig product. Of systems/ control engineering de manier is waarop ik dit wil invullen zal gaandeweg blijken!
NOVEMBER MAAND MAAND 2012 2012 2015 BEELD: ERIC VAN HOUTEN
11 11 55
Proeven op ware grootte om effect extreme golven te testen
Deltares opent Deltagoot
BEELD : RENE SCHOTANUS
De tsunamigolf tijdens de officiële opening op 5 oktober.
Hij is 9,5 meter diep, 5 meter breed en maar liefst 300 meter lang: de nieuwe Deltagoot van Deltares in Delft die begin oktober jongstleden officieel in gebruik werd gesteld. Er kunnen golven tot 4,5 meter hoog worden opgewekt dankzij een waterschot van 10 meter hoog en een watervoorraad van 9 miljoen liter. Op ware grootte worden in de Deltagoot betrouwbare, natuurgetrouwe waterloopkundige proeven gedaan. Uniek in de wereld. Van groot belang voor de waterveiligheid en bescherming tegen het water. TEKST: RON L A BORDUS
Deltares beschikt als onafhankelijk instituut voor toegepast onderzoek op het gebied van water en
Deltagoot is een veelzijdige en onmisbare faciliteit
miljard euro per jaar! Die schade neemt alleen maar
die voor talloze projecten kan worden ingezet: kust-,
toe als we niets doen. Om veilig te kunnen wonen en
haven- en offshore constructies.
droge voeten te houden – tegen beheersbare kosten – zijn nieuwe, innovatieve maatregelen nodig. Bijvoor-
ondergrond dankzij de Deltagoot over een unieke test-
Druk op waterveiligheid
faciliteit waar op ware grootte kan worden getest wat
Door de klimaatverandering ligt er meer dan ooit een
maatregelen waarbij gebruik gemaakt wordt van
het effect is van extreme golven op dijken, duinen,
grote druk op waterveiligheid. Uit een recent rapport
natuurlijke processen, kunnen een oplossing bieden.
golfbrekers of offshore constructies. Wereldwijd is
van de UNESCO blijkt dat er jaarlijks in de wereld
Van veel innovatieve oplossingen is er nog te weinig
er grote behoefte om waterbouwkundige constructies
gemiddeld 7000 mensen sterven door overstromin-
kennis. Proeven op ware grootte, in de Deltagoot,
in bepaalde situaties natuurgetrouw te testen. De
gen. De economische schade wordt geraamd op 22
bieden hiervoor uitkomst.
12
5 NOVEMBER 2015
beeld niet alleen ‘harde’ keringen, maar ook ‘zachte’
Grote bedragen Maarten Smits, algemeen directeur Deltares: “Ieder jaar worden grote bedragen geïnvesteerd om (veiligheids)risico’s van het leven in de delta te beperken. Investeringen zijn soms onnodig groot of op de verkeerde plekken. Hoe mooi zou het zijn om vooraf beter zicht te hebben op nut, noodzaak en effect van de investeringen. Als we hierdoor tot 10% winst weten te boeken gaat het al snel om grote bedragen. Nederland loopt voorop in de wereld als het gaat om watermanagement. Met deze nieuwe onderzoeksfaciliteit ontwikkelen we kennis waar tevens internationaal veel belangstelling voor is. De onderzoeksresultaten zullen bijdragen aan oplossingen voor complexe klimaatopgaven voor deltagebieden over de hele wereld.”
per seconde verpompen. Ook tijdens de testen, zodat
Soorten onderzoek
niet alleen hoge golven kunnen worden opgewekt,
De Deltagoot is bedoeld voor onderzoek waarbij voor
maar ook een variërende waterstand door stormop-
het resultaat het gedrag van zowel de grootscha-
zet of een getij kan worden gesimuleerd. Dat is van
lige waterbeweging als ook detailstroming in kleine
belang voor onderzoek naar schade aan bijvoorbeeld
ruimtes tussen stenen en zand of klei belangrijk zijn.
dijkbekledingen.
Het is niet goed mogelijk om dit op kleine schaal allemaal goed weer te geven. Dit soort proeven kan
Opdrachtgevers
nu op ware grootte in de Deltagoot gedaan worden.
Met de Deltagoot kan Deltares voor nationale en
Typische metingen die in de Deltagoot kunnen worden
internationale opdrachtgevers, overheid en bedrijfs-
uitgevoerd zijn golfhoogtes, golfdrukken en -krachten,
leven onderzoek uitvoeren. Belangrijke klanten zijn
stroomsnelheden, golfoverslag en metingen van scha-
bijvoorbeeld het Ministerie van Infrastructuur en
deontwikkeling en dwarsprofielwijzigingen.
Milieu (Rijkswaterstaat), de EU, aannemers, energiebedrijven, ontwikkelaars van duurzame energieconcepten en betonfabrieken.
Technische specificaties Golfgenerator
Toepassingen
De bouw van de nieuwe Deltagoot is in september
kers kunnen in de Deltagoot worden getest, zodat
2012 begonnen. De nieuwe goot is 300 meter lang,
de opdrachtgever uiteindelijk de beste en meest
9,5 meter diep en 5 meter breed. De indrukwekkende
kostenefficiënte, toekomstbestendige oplossing kan
lengte is noodzakelijk om golfvervorming over gelei-
kiezen. Ook is de Deltagoot dermate geschikt voor het
Slag (top-top): 7 m “Dry-back”, piston-type golfschotaandrijving (translerend schot, 4 pistons) Tweede-orde golfsturing Uitgerust met Actieve Reflectie Compensatie Geïnstalleerd elektrisch vermogen voor het genereren van golven: 1,9 MW
delijk oplopende kustprofielen te kunnen simuleren.
testen van golfbelastingen op offshore constructies,
Golfkarakteristieken
De diepte is nodig om tot 4,5 meter hoge golven op
zoals windturbines, olieplatforms en bescherming van
te kunnen wekken. Nergens ter wereld kunnen zulke
kabels en pijpleidingen.
Maximale regelmatige golfhoogte H max,r: 3,3 m Maximale golfhoogte H = 4,5 m Maximale significante golfhoogte Hm0: 2,2 m Golfspectrum piekperiode (Hm0 = 2,2 m): 5,7 s < Tp < 13,4 s. Golfperiode 1 s < T < 20 s.
Golven 4,5 meter hoog
Ontwerpen van waterkeringen, duinen en golfbre-
hoge golven worden opgewekt. Om deze hoge golven te kunnen creëren is een 10 meter hoog golfschot nodig, dat met hydraulische cilinders heen en weer
Proeftuin van de wereld
bewogen wordt.
Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en
Negen miljoen liter water
Milieu bij de officiële opening: “De Deltagoot laat zien dat we alles in huis hebben om de proeftuin
Naast de nieuwe Deltagoot ligt een waterreservoir
van de wereld te zijn. We slaan twee vliegen in
met 9 miljoen liter zoet water. Dit is vergelijkbaar met
één klap. We lopen voorop met innovatieve oplos-
vier Olympische zwembaden van 50 x 25 x 2 meter.
singen om watervraagstukken op te lossen. En de
Het reservoir ligt parallel aan de goot, onder het maai-
kennis die we opdoen, kunnen we weer aanbieden
veld. Drie pompstations kunnen het water tussen het
in andere landen.”
Bijzonderheden Reservoir (lengte, breedte, diepte gelijk aan gootafmetingen). Pompen tussen goot en reservoir om getij of windopzet na te bootsen en afzonderlijke delen van de goot te vullen of te legen. Meetsponning (breedte 9 m, diepte 10 m, lengte 1,5 m). Gootkraan (2 hijskatten van elk 125 kN). Sleep/meetwagen (maximale snelheid 1 m/s en sleepkracht 10 kN).
reservoir en de goot met een capaciteit van 1000 liter
BEELD : JOHN V ERBRUGGEN
Zeal
Vuur
ZeaL
Breen Meed
MAAND MAAND 2012 2012 NOVEMBER 2015
13 55 13 BEELD : DELTA RES
Fitting In?
Anemona Voinea: “In Romania you plan the whole day to get from A to B” What is it like to live in The Netherlands as an international student? Computer science student Anemona Voinea (26) from Romania shares all about the difference in grading,
uitgelicht
chilly houses and the struggle to make Dutch friends.
Always late
TEXT AND PHOTO: ELISE MOOIJMAN
Complaining about Dutch national railway company NS: radio station NPO branded it a national hobby. One quick search of #NS on Twitter and one will find hundreds of angry tweets. After being here for a little over two years the negativity still amazes Anemona. “Everything here is so clean, so fast, so organized. Just knowing that you can come from Delft to Amsterdam in less than an hour is amazing. In Romania there are two highways throughout the whole country. And I am not sure about the state of the second one. Trains never go on time. You plan the whole day to get from A to B. But I get why Dutch people complain: you have to have the negatives and the positives to live a full life. Only here the negatives are not so negative.”
Cold If we here at Breen had to name the number one issue international students featured in Fitting In list as troublesome it would be getting used to the Dutch weather. Although, eating drop (black licorice) would make a strong contender. Anenoma is no exception to this. “In Romania we have extreme temperatures, but it’s not that rainy, windy and humid,” says the computer science student. “I had some trouble adjusAnemona Voinea: “Here you don’t get nines and tens that easily, whereas when you are a really good student in Romania you get nines and tens all the time.”
ting to that, especially since I had to use my bike all the time.” A bit more unusual though is Anemona’s struggle with the average indoor temperature in the Lowlands, which varies around 20 degrees Celsius.
Anemona had always wanted to experience studying
Grades
abroad. When looking around for places to go the
One of the first cultural differences between Romania
Celsius. That is how you feel comfortable. Here eve-
Romanian student soon found The Netherlands to
and The Netherlands Anemona encountered was the
rybody is like: it’s 18 degrees Celsius, it’s warm!”
be the perfect fit. “First I looked for countries that
Dutch grading system. “Theoretically we have the
offered affordable tuition,” Anemona says. “In Roma-
same grading system, but practically we don’t. Here
Dutch Friends
nia salaries really aren’t that high. Another criteria
you don’t get nines and tens that easily, whereas
Anemona hopes to finish her thesis in April of next
was a good reputation for computer science, which
when you are a really good student in Romania you
year. Is there anything she would like to do before
the TU Delft has. Not all countries have reputable
get nines and tens all the time. It was one of the
leaving her student life behind? “I haven’t made a
universities for computer science.” What also helped
first things they told us during the introduction week:
lot of Dutch friends. They sort of keep to themselves
Anemona chose Delft was the fact that one of her pre-
grades are lower here and you shouldn’t be upset
or have longstanding friend groups, which is under-
vious classmates was already studying here. “There
when you get an eight or lower. It’s good when you
standable. But my message to them would be: be
was a familiar face to introduce me to everything,
get an eight!”
more open to international students. We don’t bite!,”
which was great.”
14
“In Romania the indoor temperature is 25 degrees
concludes the master student jokingly.
5 NOVEMBER 2015
Column
Delftse Keesie Behalve een oom die om een mij onbekende fobie de stad nooit heeft verlaten ken ik geen honkvastere kerel dan Delftse Keesie. Slechts eenmaal heeft hij Delft verlaten omdat zijn dochter op de Veluwe trouwde. Dat is ook alweer 25 jaar geleden. Hij was de eerste bewoner van wat nu een studentenflat is en hij woont daar nog steeds. Wanneer hij me spreekt, Blik voor de TU-roeiers Laila Youssifou, Roos de Jong, Amos Keijser en Abe Wieersma uit Amsterdam.
WK onder de 23 succesvol voor TU-roeiers
wedstrijd
gaat het gesprek altijd over hetzelfde: De buren. En hij spreekt altijd in oer-Delfts. “Begrijp mijn goed, Erikkie”, ik snap natuurlijk ook wel dat die studenten algenbra en mechanica moeten leren en zelluf woon ik decenniums lang naast die gasten en dat is altijd in goede harmonie gegaan.” “Maar (Kees haalt twee keer adem, zijn oude longen
Van woensdag 22 juli tot en met zondag 26 juli vond het WK onder
zijn doorrookt) sommigen van het spul wat ze eigen
de 23 jaar (alias het SB WK) plaats in Plovdiv (Bulgarije). De TU
padje af. Die zijn nog respectlozer dan gillen tijdens
Delft werd vertegenwoordigd in meerdere ploegen, waaronder de
ikke, ikke, ikke, ouwe lullen motten weg, ik ben baasie
heden ten dage student noemt, is behoorlijk van het dodenherdenking is. Het is allemaal eigen volk eerst,
vrouwendubbeltwee en de mannendubbeltwee. Zij wisten beiden
baasie, alles is voor Bassie en meer van die eikelige
naar een podiumplek te roeien.
studentbuurvrouwtje aangesproken die vier huizen
egotripperij. Vorige week heb ik nog een hooggehakt verderop woont en een witte wijn feestje gaf voor een groep corps ballerina’s. Echt Erikkie een tiefusherrie
TEKST EN BEELD : PR L AGA EN PROTEUS
Op het WK onder de 23 jaar roeien de toproeiers die
de hele nacht, dat wil je niet weten, ik dacht om vijf
nog te jong zijn om met de ‘echte’ toppers mee te
uur nu bel ik de pliesie, maar weet je, zo zit ik niet in
doen. De junioren (roeiers onder de 18 jaar, red.) doen
elkaar. Ik ben ook jong geweest.”
dan weer niet mee, zij hebben hun eigen WK in Rio. Het SB WK is dus een toernooi speciaal voor senior-
“Dus sprak ik haar daags erna toen ze onderweg
roeiers onder de 23 jaar. De Nederlandse equipe ging
was naar de glasbak hierop aan. En weet je wat die
met drie medailles naar huis, waarvan er twee door
freule tegen mijn zegt? Rot op ouwe zak, er bestaan
TU Delft roeisters Roos en Laila werden gehaald in
bejaardenhuizen weet je!?” Ik kijk hem bezorgd aan.
de dubbeltwee.
Gelukkig komen er pretoogjes. Kees knijpt in mijn knie
Spannende race
en hapt weer lucht. “En weet je wat ik riep? Hee dame jij hoeft nooit aan haloween te doen, weetje, je bent
Roos de Jong (Proteus-Eretes) en Laila Youssifou
heel je leven al een heks.” Ze draaide en wilde wat
(Laga) vormden dit jaar een ijzersterk Delfts duo en
terugroepen maar schoot naast haar hak die brak en
op de Holland Beker verdienden zij officieel hun uit-
smakte tegen de deur van de buren. Al der lege drank
zending naar Plovdiv. Niet onverdienstelijk, gezien het
flessen rolden over de galerij!”
feit ze met een medaille naar huis kwamen. Ook TU
Kees buldert er een lach achteraan. “Later die dag
Delft roeier Amos Keijser (Laga) wist samen met Abe
kwam ze wel langs en bood ze haar excuses aan. Kijk
Wiersma van Nereus (Amsterdam) een bronzen plak
dat vind ik dan tof.”
te halen. Vanuit de voorwedstrijden roeiden zij direct
“Nee”, mijmert hij voor zich uit. Wonen naast stu-
naar de finales en een spannende race om de tweede
denten is nimmer saai, je moet ze alleen af en toe
plek met Noorwegen volgde. De Noren hadden een
tot de orde roepen.
sterkere eindsprint en dus werd de Delft-Amsterdam combinatie derde.
Eric van Houten
NOVEMBER 2015
15 5
Kijkje in een studentenhuis
Casa Porri
innovatie
reportage
Martijn Boekhout, Patrick Sengalrayan en Robin Oonk (vlnr): “Vanaf ons dakterras kun je alle kerktorens zien.”
Een studentenhuis waarin drie heren en één dame wonen. Niet vreemd in een stad waar volgens het CBS bijna 70% van de studenten van het mannelijke geslacht is. Maar wat nou als de enige vrouw des huizes tevens de huisbaas is? Breen nam een kijkje bij Casa Porri toen de heren het rijk alleen hadden. Dansen in dit Delftse studentenhuis aan de Kwekerijstraat de muizen op tafel wanneer de kat van huis is? TEKST EN BEELD : ELISE MOOIJM AN
de woonkamer. In een hoek op de grond ligt een hoopje
de muren van het huis en rondom de deur: overal han-
poedersuiker. En in de keuken staan de borden hoog
gen sappige, rode druiven. “We willen onze eigen
Overal op straat ligt kinderspeelgoed, een stel poe-
opgestapeld. “Nicole houdt ons schoon,” grappen de
huiswijn gaan maken,” vertelt Patrick. “We hadden
zen scharrelt geheel ontspannen rondom een van de
heren in koor. Techniekstudent Nicole is de enige vrou-
bedacht om de douchebak af te plakken met duct tape
picknicktafels en achter bijna elk raampje zit een gezin
welijke bewoner en tevens de huisbaas van Casa Porri.
en de druiven daarin te gaan stampen.” Een geweldig
met jonge kinderen aan het middageten. Grenzend aan
“Officieel is ze ook de huisjongste, omdat ze als laatste
idee volgens mannen, maar vindt huisbaas Nicole een
een van de zijstraten van de Hugo de Grootstraat ligt
stond ingeschreven,” lachen de drie mannen. “Daar
badkamer vol druivenprut wel oké? “Zij is degene hier
de Kwekerijstraat. Het is een doodlopend, autovrij
plagen we haar altijd mee.” De dame des huize was
in huis die de meeste wijn drinkt!,” lachen de heren.
straatje en daardoor zeer geliefd bij families. Achterin
een paar dagen van huis toen Breen over de vloer kwam
de straat bevindt zich op nummer 23 een huis waarvan
en dus konden de drie heren hun gang gaan. “Meestal
Hemel
de voordeur niet geblokkeerd wordt door driewielers
zorgen we ervoor dat net voordat Nicole thuis komt
“Je betreedt nu de hemel,” grappen Robin en Martijn
en loopauto’s: studentenhuis Casa Porri, Italiaans voor
het weer een beetje netjes is,” vertelt student civiele
als ze de bovenste verdieping van Casa Porri laten
Huize Prei. De unieke huisnaam werd bedacht tijdens
techniek Robin Oonk (22). Een lolletje trappen doen de
zien. “Of de mooie mannen verdieping. Zo wordt het
een bezoekje aan Italië, waar de ouders van lucht- en
bewoners van Casa Porri graag, maar stiekem zijn ze
ook weleens genoemd,” lachen de twee studenten,
ruimtevaart student Patrick Sengalrayan (21) wonen.
maar wat blij met Nicole als huisbaas.“ Eigenlijk merk
wiens kamers zich toevallig op de zolder bevinden.
“Voordat we dit huis betrokken, gingen we een weekje
je helemaal niet dat ze de huisbaas is,” zegt Martijn.
“En dit is de hemelpoort,” zegt Martijn, terwijl hij een
naar Sardinië,” vertelt student maritieme techniek
“We hebben een hele goede band en ze regelt wat er
zoldertrap uitvouwt. Achter de ‘hemelpoort’ bevindt
Martijn Boekhout (20). “In de supermarkt daar zijn
geregeld moet worden.” Robin vult aan: “Voordat wij
zich een prachtig, zonovergoten dakterras waar de
alle groentes genummerd. Nummer 23 was porri. Toen
ons aan iets kunnen storen heeft zij het al geregeld.”
vier bewoners van Casa Porri heel wat uurtjes door-
hebben we ons huis dus maar Casa Porri genoemd!”
Één vrouw Lege bierflesjes en wijnglazen slingeren her en der door
16
5 NOVEMBER 2015
Wijn
brengen. “Hiervandaan kun je alle kerktorens zien,” zegt Patrick. “Vrienden bellen vaak met de vraag of
Wie de kleine tuin van Casa Porri betreedt, bevindt
we kunnen chillen op ons dakterras in plaats van in
zich in een heuse druivenkwekerij. Aan de schutting,
de stad. Het is echt ons unique selling point.”
project
Bier en Zo:
De winterbieren komen er aan De zomer ligt achter ons en ik hoop dat iedereen zich te goed heeft gedaan aan de mooie zomerbieren. De winter komt eraan en dit seizoen vraagt ook om andere bieren. De typische winterbieren hebben over het algemeen een hoger alcohol percentage. Het Bo(c)kbier seizoen komt er weer aan en vergeet ze niet in huis te nemen. Op het moment van dit schrijven liggen de schappen weer vol en als je de kans krijgt bezoek dan een bo(c)kbier festival. Een ander typisch winterbier is de Barley wine en daar wil ik het graag even over hebben. Ik drink dit type bier wel vaker, maar recent werd mijn aandacht gevestigd op een fles met een waanzinnig gaaf etiket, in ieder geval voor iemand die wat met straling te maken heeft. (Zie foto). Als er nog mensen zijn, die denken dat bier simpel is, moeten ze nog even doorlezen. De Barley wine of naar het Nederlands vertaald Gerste wijn kun je niet met elkaar vergelijken. Het lijkt erop dat Gerstewijn een eigen soort is geworden. Als je Gerstewijn opzoekt, zal je vinden dat er volkstammen zijn, die alles boven de 10% ABV een Gerstewijn noemen. Dit betekent dat een quadrupel of zelfs de Westvleteren 12 een gerste wijn is. De associatie met wijn is het alcohol percentage dat in de buurt of zelfs over het alcohol percentage van wijn gaat. Ook BEELD : S JA AK VAN HOU TEN
is het zo dat je gerste wijnen lang kan bewaren en de complexiteit met de jaren toeneemt net zoals bij wijn. Het is wel een beetje te kort door de bocht om alles
Delft weer schoon geveegd
boven de 10% ABV een Barley wine te noemen.
Hoger alcoholpercentage Barley wine, ook nog weleens als Barleywine geschreven, is echter wel degelijk een
Vorig jaar veegden studenten onder meer de Markt schoon. Na de OWee van dit jaar waren studenten van Virgiel met ringen, knijpers,
biersoort, wat zijn oorsprong kent in de negentiende eeuw. Het komt oorspronkelijk uit Engeland en kenmerkend voor dit type bier is dat er heel, heel veel mout wordt gebruikt. Dit moet ook wel, want je hebt heel veel suikers nodig om aan het hoge alcohol percentage te komen. Ook de gebruikte gist is speciaal, want deze moet, om zijn werk te doen, het hogere alcohol percentage wel kunnen overleven. De gist laat men niet bezinken, maar wordt tijdens het brouwproces meerdere keren door de wort heen
handschoenen en vuilniszakken in de weer om
geroerd. De gisting duurt ook langer dan bij andere biersoorten en kan wel 3 maanden
de bovengrondse fietsenstalling bij het station
gisten laat men het bier een jaar of langer rijpen. Het alcohol percentage ligt tussen
schoon te vegen – mede als tegenprestatie voor het gebruik van deze stalling tijdens de OWee, de ontvangstweek voor nieuwe studenten. Ze hebben maar liefst 32 vuilniszakken vol geprikt.
duren. Dit alles is nodig om maar aan dat hogere alcohol percentage te komen. Na het de 7 tot 12% ABV. Hop ( meerdere soorten) wordt in mate toegevoegd.
Slokje voor slokje De kleur verloopt van licht tot koper/amber kleurig. Het heeft weinig koolzuur en dus ook weinig schuim. De smaak is moutig, fruitig, bitterzoet met een duidelijk hoparoma. Als er nog veel restsuikers over zijn kan het een erg zoet bier zijn. De Amerikanen wilde het zoals gebruikelijk weer anders. De Amerikaanse Barley wine bestaat als soort dus ook. Zoals gewoonlijk alles een beetje meer. De Amerikanen gebruiken weer krankzinnig veel hop, wat hun barley wine weer sterk bitter maakt.
Maar liefst 140 studenten van Sint Jansbrug doken daarna het groen in, op jacht naar zwerfvuil in verschillende wijken, van Vrijenban tot Buitenhof. Zo’n maatschappelijke actie is goed om een band te scheppen tussen de nieuwe leden, laat een woordvoerder van Sint Jansbrug weten. “En ze doen ook nog eens iets voor de stad waar ze gaan studeren, twee vliegen in één klap.” Het was voor het eerst
Ook maken ze Barley wines die bijna zwart van kleur zijn. Ook het alcohol percentage kan oplopen tot 15% ABV. Zoals je kunt lezen is de Barley wine geen festival bier. Een Barley wine drink je slokje voor slokje aan het eind van een koude winteravond en het is jammer dat ik geen open haard heb… Cheers!
dat nieuwe Sint Jans-leden tijdens de kennismakingsperiode het groen indoken om zwerfvuil te ruimen.
Henk van Doorn
Vergroening Voorheen gingen de nieuwe leden de deuren langs om te collecteren voor een goed doel. “We hopen ook dat deze actie oproept tot bewustwording – dat de studenten in de toekomst geen zwerfvuilveroorzakers zijn en de stad groener houden. Past wel goed bij de kennismakingsperiode voor onze nieuwe leden – geen ontgroening, maar vergroening.”
NOVEMBER 2015
17 5
Hyperloop
Met Team TU Delft binnen een half uur van Amsterdam naar Parijs
Het klinkt heel futuristisch wat in de titel staat, maar als het aan het Delft Hyperloop team ligt, zal dit in 2030 al mogelijk zijn. De Hyperloop is het transportmiddel van de toekomst. TEKST: M A RLEEN VAN DE KERKHOF
BEELD : PR
Hyperloop is een concept van Elon Musk (CEO Tesla Motors en SpaceX). Het idee van de Hyperloop is om
faculteiten van de TU Delft werken onder leiding van
Hyperloop. Eind januari 2016 gaat het Delft Hyper-
Tim Houter samen om de wedstrijd te winnen met
loop team naar Texas om daar hun definitieve design
een veilige, snelle en betrouwbare Hyperloopcapsule.
te presenteren aan specialisten van Tesla Motors en SpaceX en aan professoren van de universiteit van
met een capsule door een tunnel die onder zeer lage
Revolutie
druk staat te reizen. Dit verlaagt de luchtweerstand
“Op het gebied van transport is het tijd voor een revo-
de daadwerkelijke bouw van de Hyperloopcapsule om
drastisch waardoor bijna de snelheid van het geluid
lutie. En dat is de Hyperloop. Ik hoop dat het over twin-
in juni 2016 te kunnen strijden tegen de andere teams.
kan worden gehaald. Zo ben je in no-time op een
tig jaar normaal is om binnen een half uur vijfhonderd
bestemming honderden kilometers verderop.
kilometer verderop te zitten”, aldus Tim Houter. Het
Testbuis
Delftse team zet daarom alles op alles om te winnen
Deze finale van de wedstrijd vindt plaats naast het
en een voorloper met deze technologie te zijn. Het
hoofdgebouw van SpaceX in Californië, waar Elon
Om de innovatie van een werkend prototype van de
Delft Hyperloop team heeft een nieuw ontwerp van
Musk een testbuis van 1,6 kilometer bouwt waardoor
Hyperloop te stimuleren heeft Elon Musk een wed-
de Hyperloop gemaakt waarmee zij grote kans maakt
de Hyperloopcapsules van alle teams zullen reizen.
strijd georganiseerd. Voor deze wedstrijd ontwerpen,
te gaan winnen.
Volg Delft Hyperloop op Facebook om meer te weten
Wedstrijd
bouwen en testen studententeams en bedrijven over
Texas. Daarna gaat het team in Delft aan de slag met
te komen over hun design en om hun progressie in de
de hele wereld zelf een Hyperloopcapsule. In Neder-
Voorlopig ontwerp
land doet het Delft Hyperloop team mee aan de wed-
De eerste deadline was op vrijdag 13 november jl. Toen
delfthyperloop.nl voor de teamleden en de partners
strijd van Elon Musk. Maar liefst 33 studenten van alle
ontving Elon Musk het voorlopige ontwerp van Delft
van Delft Hyperloop.
18
5 NOVEMBER 2015
wedstrijd bij te houden. Check ook de website www.
Dreamteam WASUB breekt wereldrecord mensaangedreven onderzeeër De studenten van het TU Delft Dreamteam WASUB hebben eind juni van dit jaar in Maryland (VS) het wereldsnelheidsrecord voor door een mens aangedreven onderzeeër verbroken.
wedstrijd
Ze bereikten met hun WASUB V een snelheid van 7,42 knopen per uur, dat is 13,74 km /u. TEKST: RON LABORDUS BEELD: PR
ging aandrijft. Teammanager Ruben de Nie: “Tijdens de eerste pogingen hadden we nog vrij grote problemen met de stabiliteit, maar na het toevoegen van een
Het oude record stond met 13,49 km/u op naam van de eeuwige concurrenten
paar vinnen aan de achterkant was dat probleem verholpen. Bij onze laatste poging
uit Canada van de Universiteit van Ottawa. WASUB V vestigde het wereldrecord
schoot piloot Robert Braam zo hard door het water dat er vier sterke duikers nodig
tijdens de International Submarine Races. Deze wedstrijd wordt jaarlijks gevaren in
waren om de WASUB op te vangen.”
een van de testbassins van de Amerikaanse Marine in Maryland. Met het wereldrecord wonnen de studenten ook de wedstrijd, ze waren met hun eenpersoons
Grootste bassin
onderzeeër zelfs sneller dan de concurrenten in de twee-persoonscategorie.
Aan de International Submarine Races in Maryland deden 27 teams mee uit 9
Fietsbeweging
landen. De wedstrijden vinden plaats in het bekende David Taylor Model Basin. Dit bassin is een van de grootste testbassins voor schepen ter wereld en is eigendom
Doel van de onderwaterwedstrijden is het bouwen van een onderzeeër die uitslui-
van de Amerikaanse marine. Het WASUB team van de TU Delft bestaat uit 20
tend op menskracht een zo hoog mogelijke snelheid bereikt. De Delftse studenten
studenten en deed voor de vijfde keer mee aan onderzeeër races.
gebruikten daarvoor een contra-roterende schroef die de piloot met een fietsbewe-
MARIN feliciteert WASUB V! NOVEMBER 2015
19 5
Tot op de nanometerschaal nauwkeurig
ASML Precision Room op campus TU Delft
“Alles wat ASML doet, moet tot op de nanometerschaal nauwkeurig zijn,” aldus Campuspromotor Boy Körver terwijl hij de Precision Room demonstreert.
Stalen zenuwen. Een scherp oog. Een chirurgisch vaste hand. En opperste concentratie. Dat is wat de Precision Room volgens ASML vraagt van studenten. Om jong talent te ontdekken en
innovatie
om het lustrum te vieren van studievereniging ETV stond de mysterieuze ‘kamer’ van hightechbedrijf ASML oktober jl. op het terrein van de TU Delft. Breen keek mee toen uitwisselingsstudent Luan van Pletsen (21) zijn vaardigheden in de Precision Room op de proef stelde. Hoe bracht hij het er vanaf? TEKST EN BEELD : ELISE MOOIJM AN
Intensief
een Nederlands bedrijf is, wat wereldwijde impact
De gele led verlichting springt aan en onthult een
Na een paar intensieve minuten is het voor Luan
heeft. Alles wat ASML doet, moet tot op de nano-
witte kamer waarin voor een groot tv-scherm een
‘game-over’. Op het tv-scherm verschijnt een score
meterschaal nauwkeurig zijn, vandaar de precision.”
futuristische stoel met ingebouwde joystick is neer-
van 7146. “Het was cool!,” aldus de uitwisselings-
gezet. “Welcome to the ASML Precision Room,” zegt
student. “Ik wist niet wat ik moest verwachten en
een computerstem wanneer Luan plaatsneemt. “We
het was best lastig. De laser ging behoorlijk snel en ik
Breen waagt ook poging!!
push the limits of technology to make our machines
heb de laatste tijd weinig geslapen, wat geen goede
Onze redactrice waagde zelf ook een poging,
print finer microchip features. Precision is key. Can
combinatie was.”
maar verspeelde haar levens binnen enkele
you create chip patterns using a laser? You have only three chances per pattern to get it right. How precise
Wereldwijde impact
are you?” De spannende muziek en de rookmachine
ASML Campuspromotor Boy Körver (25): “Het doel
gaan aan en Luan mag beginnen met het laserspel.
van deze actie is om studenten te laten zien dat ASML
20
5 NOVEMBER 2015
seconden en waardoor ze de Precision al snel moest verlaten. Gelukkig is een chirurgisch vaste hand geen vereiste voor het tikken van artikelen!
ScienceBattle: alle antwoorden op niet gestelde vragen Wetenschap ingewikkeld? Onbegrijpelijk? Ver-van-mijn-bed-show? Dit zijn al snel de reacties wanneer je vertelt dat je wetenschapper bent, of het gesprek op wetenschap komt. Jammer, want er zijn veel mensen ontzettend gepassioneerd mee bezig, vaak in het belang van de toekomst. Bij ScienceBattle krijgen jonge wetenschappers een podium om die passie te delen: en ik doe mee! TEKST: JULIA CRAMER
BEELD: PR
Jonge wetenschappers
Passie voor wetenschap
Al twee keer heb ik op het podium gestaan, in Rotter-
De vier wetenschappers komen uit totaal verschillende
Sinds mei blog ik als een van de
dam en Delft. Net als drie andere jonge wetenschap-
vakgebieden: theoloog, bioloog, natuurkundige, neuro-
‘Faces of Science’ voor Kennis-
pers vertel ik in precies 10 minuten over mijn onderzoek
loog, sportingenieur, kies het maar uit. Op een avond
link en de KNAW, over alles in
aan de hand van plaatjes, voorbeelden en analogieën.
leer je van alles wat. De promovendi delen hun passie
en rond mijn PhD. Hierdoor ben
Na afloop krijgt het publiek ruim de tijd voor vragen
voor wetenschap en hun zoektocht naar antwoorden.
ik ineens zichtbaar als weten-
en stelt een van de andere promovendi de ‘kutvraag’,
schapper, en dat brengt leuke mogelijkheden met zich
leuker dan het klinkt! Het is echt een uitdaging om mee
Gewonnen
mee. Zo werd ik gevraagd mee te doen aan Science-
te doen en elkaar scherp te krijgen. Je doet er alles (!)
ScienceBattle is een ‘battle’: een strijd om wie zijn
Battle: een theatershow met promovendi.
aan om jouw onderwerp het best uit te laten komen.
verhaal het best verteld. Het publiek beslist met een applause-meting en een publieksjury. De eerste ScienceBattle won ik. De prijs: een pot met kalfshersenen……! Uiteindelijk gaat het voor mij niet om de Battle maar om de avond zelf. Het is ontzettend leuk om mijn verhaal te mogen delen met een geïnteresseerd, maar ‘blanco’ publiek en ook nog eens drie andere verhalen mee te krijgen.
Meedoen!? Wil jij ook antwoorden op vragen die je nog niet hebt? Of gewoon een hele leuke avond vol wetenschap? Zelf sta ik op 7 januari in Enschede weer op het toneel. Het hele programma kun je vinden op www.sciencebattle. nl, en op de facebookpagina van ScienceBattle.
Julia Cramer won de eerste keer. Haar prijs? Een pot vol kalfshersenen!
Julia Cramer is vanaf de start van Breen als vaste medewerker betrokken bij dit magazine. NOVEMBER 2015
21 5
‘Van Dagdroom naar D:DREAM’
Nieuw boek beschrijft historie van 15 jaar DreamTeams VAN VAN
DAGDROOM DAGDROOM
Van Dagdroom naar D:DREAM Stel je een bedrijf voor met zo’n 300 á 400 medewerkers met als core business R&D waarbij 80% van het personeelsbestand jaarlijks wisselt. Voor nagenoeg al het personeel is dit de eerste baan en de te halen deadlines zijn zo krap dat dit personeel ook ‘s avonds, in het weekend en op zon- en feestdagen moet werken. Het personeel ontvangt bovendien geen salaris. In het normale leven een redelijk kansloze onderneming! In de D:DREAM Hall bij de TU Delft is dit normale kost. Daar huist namelijk een groep TU studenten die jaar na jaar tot topprestaties in staat blijkt met een intrinsieke motivatie die veel groter is dan alle bovengenoemde ongemakken. Omdat, juist door het nemen van schier onneembare hindernissen, ervaring wordt opgedaan die de student als een waardevol bezit de rest van zijn of haar leven profijt zal opleveren. Ing. Frans van der Meijden Manager D:DREAM & Initiator van dit boek
VAN DAGDROOM NAAR D:DREAM 2000 - 2015
15 jaar D:DreamTeams 2000 - 2015
NAAR NAAR
D:DREAM D:DREAM
15 jaar 15 jaar D:DreamTeams D:DreamTeams 2000 2000 – 2015 – 2015 Challenge Challenge thethe Future Future
Sneller Sneller - Zuiniger - Zuiniger Schoner Schoner - Hoger - Hoger - Verder - Verder
Delft: Dream Realisation of Extremely Advanced Machines
Rector Magnificus Karel Luyben (tweede van rechts) ontving van tekstschrijver Ron Labordus, initiatiefnemer Frans van der Meijden en fotograaf Eric van Houten (vlnr) het eerste exemplaar van het boek ‘Van Dagdroom naar D:DREAM’. Dreamteam_omslag.indd 1
13-10-15 15:09
Delft - De DreamTeams van TU Delft zijn dit jaar 15 jaar actief. Reden om een boek uit te geven waarin die rijke geschiedenis is vastgelegd: ‘Van Dagdroom naar D:DREAM’. De unieke prestaties staan er uitgebreid in vermeld van racewagens en motoren op waterstof en bio-ethanol, de raket die een recordhoogte haalde, de human power ‘fiets’, de mens-bestuurde onderzeeër tot en met de NUNA 8, de zonnewagen die twee weken geleden de race dwars door Australië won. TEKST: RON L A BORDUS
Meijden, respectievelijk de oude en nieuwe beheerder
met pensioen en nam afscheid van de TU.
BEELD : ANNE M A RIE TERPST R A EN ERIC VAN HOU TEN
en coördinator van de DreamHall. Twee redactieleden
‘Van Dagdroom naar D:DREAM’ is verkrijgbaar op
van het magazine Breen, Eric van Houten en Ron Labor-
de shop van de TU en op het Science Centre. Het
Het boek heeft als ondertitel ‘15 jaar D:DreamTeams
dus, zorgden voor de foto’s en teksten. Voor de foto’s
boek telt 160 pagina’s, heeft een harde kaft en is
2000 - 2015’ – Challenge the future’. Sneller, zuiniger,
is geput uit historisch en recent materiaal. De teksten
volledig in kleur. De prijs bedraagt € 20,-. Het ISBN
schoner, hoger en verder is het uitgangspunt van alle
zijn vooral tot stand gekomen door tientallen interviews
is 978-90-8808-004-3. Zie www.ddream.tudelft.nl.
teams die sinds een aantal jaren opereren vanuit de
met oude en nieuwe DreamTeams. Door de persoonlijke
Inlichtingen:
[email protected].
DreamHall, gelegen aan de Stevinweg op de campus
gesprekken zijn veel ook anekdotes boven tafel geko-
D:DREAM is een afkorting van Delft:Dream Realisa-
van de TU Delft. Het boek is zeer rijk geïllustreerd en
men, waardoor de toon van het boek luchtig kon blijven.
tion for Extremely Advanced Machines. Het boek laat
valt op door de makkelijk leesbare en zeer toeganke-
zien dat dagdromen werkelijkheid kunnen worden.
lijke teksten. Doordat het boek heel veel boeiende
Wubbo en Wim
foto’s bevat, is het ook een plezierig kijkboek gewor-
Opvallend zijn de korte teksten van mensen die een
Eerste exemplaar aangeboden
den. Het boek is compleet dankzij een overzichtelijke
bijdrage hebben geleverd aan de oprichting van de
Onvoorstelbaar dat de eerste teams in een hoekje
tijdbalk met de vele, aansprekende prijzen die de teams
teams en de tot standkoming van de DreamHall.
in een kelder zijn gestart en uiteindelijk zo succesvol
nationaal en internationaal hebben gewonnen inclu-
Indrukwekkend is het eerbetoon aan de vorig jaar
zijn dat ze wereldrecords verbreken en een eigen
sief een namenlijst van teamleden door de jaren heen.
overleden Wubbo Ockels, die DreamTeams in het alge-
ruimte in de DreamHall hebben verkregen. Een
meen en de NUNA in het bijzonder een warm hart
mooiere reclame voor de TU Delft is nauwelijks
toedroeg. Wel haast natuurlijk staat er een hoofdstuk
denkbaar. Op dinsdag 10 november jongstleden ont-
Opdrachtgevers en initiatiefnemers voor ‘Van Dag-
in het boek over ‘de grote ritselaar’ Wim Thijs die de
ving rector magnificus van TU Delft Karel Luyben
droom naar D:DREAM’ zijn Wim Thijs en Frans van der
initiator is van de teams en de hal. Onlangs ging hij
het eerste exemplaar van het boek.
Luchtig
22
5 NOVEMBER 2015
EMIEL LECHEVALLIER OVER KANSEN CREËREN ALS STARTER
M
anagement Trainee Emiel Lechevallier (24) is duidelijk over zijn werk bij Doedijns: “Ik heb het ontzettend getroffen met een traineeship bij Doedijns! Ik heb een interessante en afwisselende functie en volop doorgroeimogelijkheden! De markten waarin we actief zijn, zijn heel divers en ontwikkelingen volgen elkaar snel op.” Emiel is erg enthousiast over zijn werkgever. “Ik ben in 2012 als werktuigbouwkunde student bij de Doedijns vestiging in Singapore terecht gekomen voor mijn stage. Hier heb ik onder andere internationaal erkende certificeringen in kaart gebracht en daadwerkelijk geholpen met de implementatie hiervan binnen de organisatie. Vervolgens kon ik het jaar daarop mijn afstudeerproject doen bij de vestiging in de Verenigde Staten. Daar had ik de opdracht om de bedrijfsprocessen in kaart te brengen en te stroomlijnen zodat men lokaal sampling systemen voor ruwe olie kon gaan produceren. Daarna bood Doedijns mij een management traineeship aan. Ik ben in september 2014 gestart en werk nu in Nederland bij de business unit die gespecialiseerd is in helicopter refueling systemen. In het begin startte ik met eenvoudige systemen en vandaar verder groeiend naar complexere systemen en projecten. Sinds die tijd heb ik mijn functie flink uit kunnen bouwen en houd ik mij nu ook bezig met business development en sales. Ik zoek actief naar mogelijkheden om onze markt en productrange te verbreden en leg contacten met potentiële nieuwe partijen. Van klantbezoeken en beursdeelnames tot het meedenken over marketingmiddelen die we in kunnen zetten. Geen dag is hier hetzelfde en ik krijg alle mogelijkheden om mijn functie zelf invulling te geven en uit te bouwen.”
Groei door initiatief
Bouwen met passie
“Als je met een goed idee en een weldoordacht plan komt krijg je hier ruim baan. Niemand trapt op de rem, zolang je maar met resultaten komt. De wereld is zo groot als je hem zelf maakt, maar je moet het natuurlijk wel zelf doen, lef hebben en bovenal eigen initiatief nemen.
“Veel studenten willen na hun studie bij een groot internationaal bedrijf werken omdat ze denken dat daar de beste carrièrekansen liggen, maar ik ben juist blij dat ik gekozen heb voor een kleinere speler. Ik heb hier volop doorgroeikansen, veel uitdaging in mijn baan en leer ontzettend veel van specialisten binnen het bedrijf.
Ze zijn niet bang voor investeringen zowel in de business als in mij persoonlijk. Ik krijg volop ruimte om te groeien en ik start dan ook deze maand met een post HBO opleiding voor midden management en ook nog met een training voor sales & accountmanagement. Daarnaast word ik goed gecoacht binnen Doedijns en leer veel van mijn twee mentoren. Zij kennen de markt goed en geven waardevolle adviezen.”
De sfeer voelt aan als een klein familiebedrijf, iedereen kent elkaar en kan bij elkaar binnen lopen – maakt niet uit op welk niveau werkzaam. Ondanks de informele sfeer is iedereen heel professioneel en heeft men ook echt een passie voor de systemen die we maken. Samen bouwen en zorgen dat onze klanten tevreden zijn. Dat allemaal bij elkaar opgeteld maakt dit voor mij echt de ideale baan.”
Doedijns: innovatieve, internationale speler met een passie voor hydrauliek Doedijns is onderdeel van de Doedijns Group International, kortweg DGI. Doedijns is ondermeer gespecialiseerd in de engineering en productie van hydraulische en pneumatische systemen, innovatieve oliefiltratie- & monitoringsystemen, sampling systemen en valve automation. De organisatie is actief in talrijke industrieën, waaronder de procesindustrie, de olie- & gasindustrie en de maritieme industrie. Met wereldwijd zo’n 500 medewerkers voert de organisatie boeiende en uiteenlopende projecten uit over de hele wereld. Bij Doedijns staat plezier hebben in het werk centraal. Er zijn volop kansen voor opleidingen en doorgroeimogelijkheden.
DGI DOEDIJNS
engineering your ambitions NOVEMBER 2015
23 5
How do you make a lithography system that goes to the limit of what is physically possible? At ASML we bring together the most creative minds in physics, electronics, mechatronics, software and precision engineering to develop lithography machines that are key to producing cheaper, faster, more energy-efficient microchips. Our machines need to image billions of structures in a few seconds with an accuracy of a few silicon atoms. So if you’re a team player who enjoys the company of brilliant minds, who is passionate about solving complex technological problems, you’ll find working at ASML a highly rewarding experience. Per employee we’re one of Europe’s largest private investors in R&D, giving you the freedom to experiment and a culture that will let you get things done. Join ASML’s expanding multidisciplinary teams and help us to continue pushing the boundaries of what’s possible.
www.asml.com/careers
/ASML
/company/ASML