Vrolijk. bevallen in Bronovo. Alles voor de oudere patiënt. Gezond de werkweek door achter het beeldscherm

Sara Publieksmagazine Bronovo

bevallen in Bronovo

EMEN EN

AG! • ME M

HULP EN GEZELSCHAP NA ONTSLAG UIT ZIEKENHUIS

Vrolijk AG! • ME M

Alles voor de oudere patiënt

Jaargang 12 | nr. 4 | December 2014

EMEN EN

Gezond de werkweek door achter het beeldscherm

Hoffelijke zorg

Colofon

Sara is het magazine voor patiënten, bezoekers en omwonenden van Bronovo. Het verschijnt vier keer per jaar, waarvan twee keer ook huis aan huis. ‘Sara’ verwijst naar de jonkvrouw die de eerste ‘besturend zuster’ was van het ziekenhuis. Sara Katharina de Bronovo (1817-1887) nam in 1865 het initiatief tot een opleidingsinstituut voor diaconessen: verpleegkundigen die hun werk verrichtten vanuit hun christelijk-protestantse overtuiging. Het bevond zich aanvankelijk achter het Lange Voorhout, in de Kazernestraat. De naam van het huidige ziekenhuis is nog altijd ontleend aan Sara’s familienaam.

Bezoekadres Bronovolaan 5, Den Haag Postbus 96900, 2509 JH Den Haag Tel: 070 - 312 41 41 Fax: 070 - 312 44 25 Internet www.bronovo.nl Redactie Gerben Stolk, (eind)redactie Karin de Vries, coördinatie Francine van der Wiel, redactie Bianca van Beek, redactie Christine Le Roy, redactie Masja de Ree, redactie

Het goede van toen

E-mail redactie: [email protected] Fotografie: Frank van der Burg Fotografie

het beste van nu

Vormgeving: Thielen Peters, Lijnden Druk: De Bink, Leiden Oplage: 69.000 exemplaren

´Verpleging uit liefdewerk´, heette het bij de diaconessen die Bronovo 150 jaar geleden oprichtten. Zorgen met hart en ziel, waarbij vooral belang gehecht werd aan dienstbaarheid en wellevendheid.

Auteursrecht Artikelen uit dit blad mogen worden overgenomen na toestemming van de redactie. Bronvermelding is verplicht.

Zo bekeken is er weinig veranderd. Want al zijn we met onze moderne faciliteiten, kennis en kunde volledig voorbereid op de toekomst, we hebben nog steeds diezelfde óuderwetsche´ mentaliteit. Het beste van nu combineren we met het goede van toen. Zorg bieden waar je u tegen zegt. Hoffelijke zorg. Dat is waar we voor staan en waar we voor gaan. Ook de volgende 150 jaar.

Nu samen met onze fusiepartner Medisch Centrum Haaglanden.

Hoffelijke zorg

@Bronovo www.facebook.com/Bronovo www.youtube.com/Bronovo

IN DE GEEST VAN Sara Katharina de Bronovo (1817-1887)

Sara

Kwalitatief goede zorg. Menselijke zorg. Toegankelijke zorg. Dat is wat u verlangt van een ziekenhuis. In Bronovo bent u op de goede plaats. Van harte welkom. Wij verlenen nog altijd zorg in de geest van Sara Katharina de Bronovo, die 150 jaar geleden de aanzet gaf tot de organisatie die nu haar naam draagt. In uw handen heeft u het publieksmagazine van Bronovo. Het blad past bij ons streven patiënten, hun naasten en onze omgeving op de hoogte te houden van nieuwe ontwikkelingen. Onlangs zijn wij samengegaan met Medisch Centrum Haaglanden (MCH). Daarom zult u voortaan ook kunnen lezen over nieuwe ontwikkelingen vanuit MCH Westeinde en MCH Antoniushove. Want met meer deskundigheid in huis zijn wij in staat u nog beter te helpen volgens de nieuwste kwaliteitseisen. Wij realiseren ons dat open en duidelijke communicatie bijdraagt aan het welbevinden van patiënten en aan beter begrip bij buurtbewoners en onze relaties. Die communicatie werkt twee kanten op. Wij trachten u bijvoorbeeld zo goed mogelijk op de hoogte te brengen over een ziekte en behandeling. Maar graag nodigen we u uit ook van zich te laten horen. Is er iets onduidelijk? Is er misschien iets dat u liever anders had zien lopen? Of bent u tevreden en wilt u dat met ons delen? U kunt het onder meer laten weten via [email protected]. Want goede zorg, dat is een kwestie van samenspel. Niet alleen tussen zorgverleners, maar ook tussen professionals en degene om wie het allemaal begonnen is: u.

Paul Doop, Renée Barge en Joop Hendriks Raad van Bestuur Bronovo en MCH

SARA DE BRONOVO • 3

Even knuffelen Debby Roukens in het ziekenhuis. Nee, de bekende radiopresentatrice van Omroep West was onlangs niet voor een ongerief of behandeling in Bronovo. Debby maakte haar opwachting tijdens de jaarlijkse ‘knuffelcampagne’.

De telefonische- en chathulpdienst Sensoor Den Haag organiseerde de knuffelcampagne weer tijdens de Week tegen Eenzaamheid. De achtergrond: veel patiënten in een ziekenhuis voelen zich eenzaam en hebben behoefte aan een praatje. Debby (rechts op de foto) en een aantal vrijwilligers deelden daarom niet alleen knuffels uit, maar boden ook persoonlijke aandacht, positivisme en een luisterend oor. Vele patiënten waardeerden het initiatief. Het is een traditie dat bekende Hagenaars meedoen aan deze actie. In vorig jaren werden Bronovo-patiënten geknuffeld door politica Lea Bouwmeester, nachtburgemeester René Bom en mediapersoonlijkheid Henk Bres.

4 • SARA DE BRONOVO


inhoudsopgave Mensen

26 Alles voor de oudere patiënt 42 Tennissen en oogstdiensten

10 46

Medisch

10 Gezinsvriendelijke keizersnede 22 Weetjes over de maag 34 Maatwerk bij borstkanker 39 Verklaard: maagzuur Lifestyle

14 Tips voor beeldschermwerkers 24 Hockeyers goed beschermd

24 40

En verder

43

18 Persoonlijk begeleider na ziekenhuisopname 20 De duif van Bronovo 21 Tevreden patiënten 30 Van gips naar glasvezel 40 Hoogste punt nieuwe vleugel 43 Nieuw: radiologie in Wassenaar 46 Allerbeste zorg bij dementie 48 Valet parking 49 Service voor expats

21

Algemeen

51 Service & Informatie 57 Alle medisch specialisten

30 6 • SARA DE BRONOVO


KORT NIEUWS ONTVANGSTHAL VERNIEUWD 150 JAAR BRONOVO: OUDERWETSE ZORGZAAMHEID, MODERNE ZORG In 1865 werden de deuren geopend van de ’s Gravenhaagsche DiaconessenInrichting, met als eerste ‘besturend zuster’ Sara Katharina de Bronovo, aan wie het latere hospitaal haar definitieve naam ontleende. Bronovo kende veel verhuizingen en verbouwingen, om steeds de juiste zorg en dienstverlening te kunnen blijven bieden en te voldoen aan de wensen van de patiënten en de professionele kwaliteit. Op 4 februari 2015 bestaat Bronovo 150 jaar. Er mag dan veel veranderd zijn, de Bronovo-mentaliteit is dat niet. Er wordt

onverminderd grote waarde gehecht aan service, comfort, dienstbaarheid en wellevende omgangsvormen, waarbij persoonlijke aandacht net zo belangrijk is als medische aandacht. Wat dat betreft is Bronovo nog een beetje ‘ouderwetsch’. Maar met moderne faciliteiten, kennis, kunde en het samengaan met het topklinische Medisch Centrum Haaglanden (MCH) volledig voorbereid op de toekomst. In 2015 besteedt Bronovo aandacht aan de historische mijlpaal van 150 jaar. Er zal onder meer een tentoonstelling in huis komen. Ook worden van februari tot mei extra activiteiten georganiseerd voor patiënten en bezoekers.

BLUMEN AUS BERLIN U wílt die vriend, dat nichtje of uw oma wel opzoeken in het ziekenhuis, maar u woont te ver weg. Of er is eenvoudigweg geen tijd. Via de website van Bronovo kunt u dan heel makkelijk iets laten bezorgen. Verder zoeken is niet nodig: na een paar muisklikken is uw bestelling in behandeling. “Laatst hebben we een patiënte chocolade en bloemen gebracht. Besteld door haar broer. Vanuit Berlijn!”, vertelt 8 • SARA DE BRONOVO

Gerbert van Aken, hoofd Hotel Service van Bronovo. “Daar keek ze van op. Zoiets verwacht je niet.” Op de pagina van Comfort Service, op www.bronovo.nl, vindt u onze webshop met verwennerijen. Het assortiment is gevarieerd, van kleine lekkernij tot uitgebreid Comfort Pakket. Een medewerker van Comfort Service levert alles af, met cadeaukaartje.

Wie Bronovo betreedt, komt sinds kort binnen in een vernieuwde, lichte en ruime ontvangsthal. U heeft nu ook meer mogelijkheden om te zitten. De ontvangsthal is feestelijk geopend op vrijdag 17 oktober.

Patiënten met de oogziekte macula degeneratie kunnen zich sinds kort laten behandelen bij de polikliniek Oogheelkunde van Bronovo. Nieuw is ook dat mensen met staar tijdens een operatie op maat gemaakte lenzen krijgen ingebracht.

Nieuw in de hal is ook de ingebruikname van de twee registratiezuilen. Patiënten kunnen daarmee hun patiëntenpas laten maken. Wie nog niet is ingeschreven bij Bronovo, heeft de mogelijkheid die pas te laten vervaardigen bij de Inschrijfbalie. De vrijwilligers zorgen voor een gastvrije ontvangst en kunnen u helpen bij de registratiezuilen. U vindt de vrijwilligers in het vervolg op een centrale positie in de hal. Verder is het bureau Patiëntenvoorlichting in een nieuw jasje gestoken. Nóg een aangename verandering: voortaan kunnen patiënten en bezoekers zeven dagen per week een kop koffie of gezonde maaltijd nuttigen in restaurant de Orangerie, gelegen naast de ontvangsthal.

NIEUWE BEHANDELINGEN OOGHEELKUNDE

De openingshandeling in de ontvangsthal werd mede verricht door Ronald Bruggeling. Hij is al meer dan vijftig jaar patiënt in Bronovo. Jeannette Kortekaas, ruim veertig jaar een toegewijd medewerkster van het ziekenhuis, was er ook bij betrokken.

Het zijn vooral ouderen die baat hebben bij deze service. Dicht bij huis ontvangen zij toegankelijke en vertrouwde zorg. Plaats van handeling is de polikliniek in Gezondheidscentrum Hubertusduin, vlak bij het ziekenhuisgebouw. Voor patiënten met macula degeneratie is het niet langer nodig zich jaarlijks zeven tot acht keer te melden in het LUMC in Leiden. In Bronovo kunnen zij nu een injectie krijgen die de vaatgroei in het oog vermindert.

NUTTIG BIJ ZWANGERSCHAP Wat staat mij precies te wachten wanneer ik binnenkort beval in Bronovo? Maandelijks laten moeders - én hun partner - zich hierover bijpraten tijdens een informatieavond in het ziekenhuis. Dit zijn de volgende data: • Maandag 12 januari • Maandag 2 februari • Maandag 2 maart

Oók het bezoeken waard: de informatieavond ‘Schildklier en zwangerschap’ op dinsdag 3 maart. De schildklier speelt een belangrijke rol rondom en gedurende de zwangerschap. Een eventuele schildklieraandoeningen kan dan grote invloed hebben. Niet alleen op het verloop van de zwangerschap, maar ook op de ontwikkeling van het kind. U wordt bijgepraat door internist Sharita Ramautar en een gynaecoloog. Een avond bijwonen? U kunt zich opgeven via het Bureau Patiëntenvoorlichting: 070 - 312 43 43 (dagelijks van 10.00 tot 16.00 uur) en [email protected].


&

PATIËNT PROFESSIONAL

Een feest noemt Susanne van de Velde de gezinsvriendelijke keizersnede in Bronovo. “Eigenlijk ontbraken alleen de slingers”, lacht ze, terugkijkend op de geboorte van haar tweede dochter. Haar boodschap: aanstaande moeders, zo kan het ook!

M o e d e r, k i n d en partner bij elkaar tijdens ke i ze r s n e d e


‘NATUURLIJKE BEVALLING NAGEBOOTST’

De eerste zwangerschap van Susanne (35, drukke baan) eindigde ook in een keizersnede. Zij zegt: “De ontsluiting vorderde niet en het kindje lag niet goed voor het geboortekanaal. Bovendien bleek Roos ook een heel grote baby, 4100 gram.” Dat was begin 2012. Een half jaar na die spoedkeizersnede was Susanne weer zwanger. Welbewust. Ze wilde haar kinderen graag snel na elkaar krijgen. Eigenlijk, vertelt ze, is het na een keizersnede gebruikelijk een jaar te wachten met een nieuwe zwangerschap. Maar haar herstel verliep zó voorspoedig, dat ze het wel aandurfde. Ook al was haar litteken nog niet helemaal ‘gerijpt’ en wist ze dat het weer een keizersnede zou worden. “Een natuurlijke bevalling na een keizersnede is meestal goed mogelijk, maar de voor- en de nadelen van zo’n bevalling na een keizersnede moeten goed worden besproken. Het was de verwachting dat mijn tweede kind groter zou zijn dan Roos, wat de kans op opnieuw een keizersnede aannemelijk maakte. Mijn gynaecoloog in Bronovo, Kim Boers, adviseerde in mijn geval een SARA DE BRONOVO • 11

‘EERSTE UUR BELANGRIJK VOOR BINDING MOEDER EN KIND’

keizersnede. Daar was ik het helemaal mee eens.” Samen beslissen Kim Boers: “Na een eerdere keizersnede beslissen we samen met de vrouw wat bij een volgende bevalling het beste is. Zíj moet een goed gevoel hebben over haar keuze. De reden van de eerste keizersnede speelt daarbij een belangrijke rol. Als je een keizersnede hebt gehad omdat het kind in stuitligging lag, is er meestal nooit ontsluiting geweest. Dan is het heel goed mogelijk dat een vaginale bevalling wel lukt bij een hoofdligging van het volgende kind.” Via vriendinnen en in haar zwangerschapsklasje had Susanne gehoord over de gezinsvriendelijke keizersnede in Bronovo. Zij ervoer daarna dat een geplande keizersnede een heel ontspan12 • SARA DE BRONOVO

nen procedure kan zijn. “Je weet beter waar je aan toe bent. De zorg voor onze oudste konden we van tevoren regelen en de kraamzorg was ook op de hoogte. Iedereen is ontspannen.

tot einde bij elkaar blijven. Dat kan nu omdat de temperatuur in de operatiekamer voor een gezinsvriendelijke keizersnede wordt verhoogd. Zo raakt de baby niet onderkoeld. “We doen het natuurlijk alleen op deze manier als er geen gevaar is voor de moeder of de baby”, stelt Boers. Vroeger werd de baby met het oog op onderkoeling meegenomen naar de couveuse op de verpleegafdeling. Dat gebeurde al na vijf minuutjes ‘kennismaken’ op de borst van de moeder. De vader ging met het kind mee, terwijl de vrouw alleen in de operatiekamer achterbleef om te worden gehecht. Daarna verhuisde zij naar de verkoeverkamer om bij te komen van de operatie.

‘OP DE DAG VAN DE INGREEP WAS IK ’S MORGENS NOG OP HET STRAND’ Echt: op de dag van de keizersnede was ik ’s morgens nog op het strand.” Van begin tot eind Het grote verschil tussen een gewone en een gezinsvriendelijke keizersnede is dat moeder, baby en partner van begin

“Soms duurde het wel anderhalf uur voordat zij haar baby en partner weer zag”, zegt Boers. “Terwijl het eerste uur erg belangrijk is voor de binding tussen moeder en kind. Dat gebeurt via huid-op-huidcontact. Vlak na de bevalling is de baby rustig en gericht op voeding, maar na een uur is het kind vaak slaperig en is de impuls om de borst te zoeken afgezakt. Vroeger lukte het na een keizersnede dan ook niet altijd om binnen een uur de eerste voeding te geven. Maar nu gebeurt dat soms al op de operatiekamer!” Met de baby op haar borst wordt de moeder goed afgeleid en verdwijnt de eventuele pijn van de operatie veel meer naar de achtergrond, aldus Boers. “Het lijkt er bovendien op dat de temperatuur van het kind stabieler blijft op de huid van de moeder. Daar is al wetenschappelijk over geschreven, maar we doen er zelf ook onderzoek naar.” Happy family Susanne heeft louter goede herinneringen aan de geboorte van Floor, nu anderhalf jaar geleden. “Ik heb er zelfs foto’s van, echt mooie foto’s van een lief kindje dat bij mij ligt terwijl de gynaecoloog nog bezig is. Een happy family, tegen de achtergrond van blauwe operatiedoeken.” Ze heeft zelfs meegekeken. “Vanaf het moment dat ze zover zijn dat het kind komt. Je ziet het kind uit je buik komen.

Ze drogen haar ietsje af en leggen haar dan in één beweging bij je. Ook al blijft het een grote operatieve ingreep, er wordt geprobeerd om een natuurlijke bevalling na te bootsen. Ook voor mijn man was het een positieve ervaring.” Direct aan de moederborst Of er een direct verband is met de geboorteomstandigheden van Floortje weet ze niet zeker. Maar feit is wel dat haar jongste dochter direct de moederborst wist te vinden. Bij de oudste is borstvoeding nooit goed gelukt. Susanne: “Natuurlijk kan dat ook met andere factoren te maken hebben. Maar ik denk dat die totale ontspanning van de gezinsvriendelijke keizersnede wel verschil maakt.” Voor veel vrouwen, weet zij, voelt het als een teleurstelling als zij hun kind via een keizersnede ter wereld moeten brengen. Om die reden wil zij graag haar verhaal vertellen. “Het is heel geruststellend te weten dat het ook fijn kan verlopen als het geen natuurlijke bevalling is geworden. Dat is belangrijk.”

Bevallen in Bronovo Jaarlijks worden ongeveer 2500 kinderen geboren in Bronovo. 1900 keer is sprake van een ‘medische bevalling’, onder leiding van een gynaecoloog. Een kwart daarvan zijn keizersnedes. En van dát kwart betreft de helft geplande, gezinsvriendelijke keizersnedes. “Een keizersnede is en blijft een grote operatie”, zegt gynaecoloog Kim Boers. “Daarbij zijn er potentieel altijd meer complicaties. Denk aan meer bloedverlies, wondinfecties of trombose dan bij een vaginale bevalling. Het herstel duurt langer. Doordat ze minder makkelijk beweegt, kan de vrouw minder snel zelf voor haar kind zorgen. Zeker als er al andere kinderen in het gezin zijn, is dat jammer. Vandaar dat wij niet zomaar een keizersnede adviseren. Een vaginale bevalling verdient de voorkeur, vooral bij een eerste kind. ” Na een eerdere keizersnede blijft een vaginale bevalling mogelijk. In 99 van de 100 gevallen gaat dat zonder problemen. Boers: “Een realistische inschatting van alle factoren is essentieel. Die maken de patiënt en gynaecoloog samen.”

Gynaecoloog Kim Boers

Bewezen kwaliteit Met zijn aandacht voor gezinsgerichte zorg verwierf Bronovo belangrijke certificaten en kwaliteitskeurmerken. Het ziekenhuis kreeg in 2013 opnieuw het WHO/UNICEF Borstvoedingscertificaat en in 2012 een Smiley van de Stichting Kind en Ziekenhuis. Verder ontving Bronovo de Freya Pluim voor fertiliteitszorg.


Tips

tel en de pijn in armen en handen zelf ook wel. Tien tips om gezond de

Nek-, schouder- en armspieren rekken Gebruik uw lunchpauze voor een wandelingetje en probeer driemaal per dag een paar simpele oefeningen te doen. Beweeg bijvoorbeeld een minuut lang uw linkeroor naar uw linkerschouder en daarna uw rechteroor naar de rechterschouder. Rek uw armspieren door met uw andere hand uw pols te buigen. Eerst naar boven, dan naar beneden. Een duidelijk filmpje met oefeningen vindt u op www.rsitips.nl.


Bekijk uw werkplek en -houding kritisch. Staan uw beide voeten stevig op de grond of op een voetenbankje? Maken uw ellebogen, knieën en heupen een hoek van circa 90 graden? Zijn uw polsen recht, staat ook uw nek recht? Voor een optimale zithouding zet u de bureaustoel in de kantelstand, zodat de rug volledig wordt ondersteund en de onderarmen lichtjes op de armleuningen steunen. Voorkom zwaar leunen op het bureau. Dat doet u door het toetsenbord en de muis zo dicht mogelijk naar u toe te schuiven.

Ideale afstand Niet alleen de hoogte, ook de afstand tot uw beeldscherm is belangrijk. Algemeen wordt aangenomen dat 50 tot 70 centimeter het best is.

tip 6

Goede houding?

tip 7

KANS wordt veroorzaakt door te lang achtereen in dezelfde houding dezelfde kleine bewegingen (op het toetsenbord en met de muis) te maken. Zorg daarom regelmatig voor kleine pauzes in uw werkdag, bijvoorbeeld tien minuten na twee uur schermwerken. Daar bestaat speciale pauzesoftware voor. Voorbeelden: de Beeldschermtachograaf, MacBreakZ, Arsio, Workpace, Workrave, EasyFWD en Twitch. De meeste pakketten zijn gratis of ze kunnen gedurende een periode kosteloos worden getest. Zes uur beeldschermwerk per dag geldt als ‘gezond’ maximum.

tip 3

Zes uur max

tip 4

tip 2

tip 1

werkweek door te komen.

tip 8

Ingespannen turen naar uw scherm kan ook leiden tot ongezonde spanning. Een groter lettertype of inzoomen op uw schermdocumenten geeft uw ogen meer rust. Het kan zijn dat u voor beeldschermwerk een (andere) brilsterkte nodig heeft dan voor uw papierwerk. Er bestaan ook speciale beeldschermbrillen.

tip 9

is de schrik van iedere beeldschermwerker. Misschien kent u het getin-

Bril nodig?

Muis minder De computermuis wordt massaal gebruikt sinds de jaren tachtig. Het attribuut lijkt een deel van het euvel te hebben veroorzaakt. Wissel de muis daarom af met toets-commando’s. Veel gebruikt zijn bijvoorbeeld Ctrl+C voor kopiëren, Ctrl+X voor knippen en Ctrl+V voor plakken. U kunt ook proberen of een andere muis minder spanning oplevert. Denk bijvoorbeeld aan een tekenpen, trackball of verticale muis.

Hulpmiddelen Ergonomisch gevormde hulpmiddelen kunnen verlichting bieden. Voorbeelden: vlindervormige toetsenborden, documenthouders, armen polssteunen, bureaustoelen en zadelkrukken. Helaas werken ze niet voor iedereen.

tip 10

KANS (klachten van arm-nek-schouder, voorheen vaak RSI genoemd)

tip 5

VOOR BEELDSCHERMWERKERS Licht en lichtinval Zorg voor voldoende licht, maar laat geen vervelende lichtreflectie op uw scherm ontstaan. Zet uw beeldscherm niet te dicht bij een raam. Plaats het verder bij voorkeur haaks op het raam. Speciale beeldschermkappen kunnen reflectie tegengaan.

Ook na het werk Preventie van KANS richt zich vooral op de werkplek. Maar ook in uw privéleven kunt u veel doen. Zorg bijvoorbeeld dat u bij het aanrecht en andere werkoppervlakken ontspannen en rechtop kunt staan. Til niet te zwaar. Neem een fiets met terugtraprem in plaats van handremmen. Als u lichte huishoudelijke werkzaamheden pijnvrij kunt doen, begin dan voorzichtig met zwaardere klussen zoals stofzuigen of schoonmaken. Wissel rust en beweging af.

Bewustzijn Misschien wel het belangrijkst is dat u zich bewust bent (en blijft!) van uw lichaamshouding. Maar ook van uw werkmentaliteit en -situatie. Gedreven personen en mensen in stressvolle beroepen zijn extra kwetsbaar voor KANS. Zij negeren hun klachten vaak. Maar: hoe langer de klachten al bestaan, des te langer de herstelperiode. Blijf dus niet doorwerken met pijn.


Meer informatie en tips vindt u op www.rsitips.nl.

Met de ziel van toen

voor het hart van nu

Hoffelijke zorg

PGB

Wie een persoonsgebonden budget (PGB) heeft met indicatie ‘begeleiding’, kan de activiteiten van de persoonlijk begeleider hieruit betalen. Meer weten over de persoonlijk begeleider? Kijk op www.bronovo.nl bij Comfort Service. Of zoek contact via 026-333 74 32 of [email protected].

Welkome aanvulling

&

De landelijke overheid doet per 1 januari 2015 een stapje terug en verwacht dat burgers meer zelf regelen in hun (thuis)zorg. In de nieuwe situatie kunnen de diensten van een persoonlijk begeleider een welkome aanvulling zijn op de zorg die de gemeente biedt.

Persoonlijk begeleider tijdens en na ziekenhuisopname

Handig

gezellig

Schoonmaken, koken, de hond uitlaten,

boodschappen doen, medicijnen halen, het huis gezellig maken. Als u dat wilt, regelt Bronovo na uw ontslag uit het ziekenhuis een persoonlijk begeleider die u thuis helpt en gezelschap biedt.


Een opname in het ziekenhuis. Niemand zit erop te wachten. In Bronovo heeft u tijdens uw verblijf in elk geval de zekerheid van 24 uur per dag optimale zorg. Van alle medewerkers, specialisten, zaalartsen en verpleegkundigen, maar ook van onze vrijwilligers. Maar hoe zit het daarna? Voor sommigen is het ontslag uit het ziekenhuis en de terugkeer naar huis een bron van zorg. Daarom biedt Bronovo een nieuwe service aan, waarmee we onze zorg verlengen tot na de opname. We laten niemand zomaar alleen naar huis gaan! Professionele mantelzorger Een persoonlijk begeleider, dat is niets anders dan een professionele mantelzorger. Iemand die zorgt dat u geen omkijken heeft naar taken waar u om welke reden dan ook niet aan toe komt.

Bronovo biedt deze dienst aan in samenwerking met partnerorganisatie Senior Service, specialist in dienstverlenende services.

NIEUWE SERVICE NIET ALLEEN VOOR SENIOREN Niet iedereen heeft thuis een partner die voor opvang kan zorgen. En niet iedereen kan terugvallen op een sociaal netwerk van familie, vrienden of buren. Velen willen ook geen claim leggen op de kostbare tijd van anderen. Zij koesteren hun onafhankelijkheid en houden liever zelf de regie over hun leven. Dat geldt net

‘Initiatief bij de cliënt’

Behoud van zelfstandigheid. Meestal is dat de reden dat iemand voor een persoonlijk begeleider kiest, vertelt Maria Wattenberg van Senior Service. Zij heeft al veel mensen thuis bijgestaan na een ziekenhuisopname.

zo goed voor jongere patiënten als voor ouderen. De persoonlijk begeleider is dan ook zeker niet exclusief voor senioren bedoeld. Extra luisterend oor De persoonlijk begeleider is er desgewenst ook bij tijdens latere controles in het ziekenhuis. Hij of zij kan dan bijvoorbeeld vervoer naar en van Bronovo verzorgen. Ook tijdens de opname al kan een persoonlijk begeleider u of uw familielid helpen. Met een extra luisterend oor tijdens arts-consulten, maar ook door de was te doen, schone kleding te brengen en thuis de post uit de brievenbus te halen. Kortom, dankzij de persoonlijk begeleider kan de patiënt in het ziekenhuis gerust zijn dat alles thuis goed is geregeld. Thuis kan hij/zij veilig en goed verzorgd herstellen en is er gezelschap en aanspraak.

Maria vertelt: “Een zelfstandig wonende oudere dame koos voor deze mogelijkheid in plaats van voor een verpleeghuis, zorghotel of thuiszorg. Zij had tijdelijk behoefte aan aanspraak, een beetje gezelligheid en een helpend handje. En dan zo snel mogelijk weer op eigen benen staan. Letterlijk, want ze had een heupoperatie achter de rug. Al na een paar dagen kon zij de boel zelf weer oppakken.” Wattenberg verblijft vaak een aantal dagen bij haar cliënten. Ze verzorgt het huishouden, doet de boodschappen en maakt desgewenst een wandelingetje met hen. “Als er wondverzorging nodig is, komt de thuiszorg. Maar die medewerkers hebben niet de tijd om bijvoorbeeld net even wat extra aandacht te besteden aan de kleding. Wat ik doe, is aanbieden: zal ik dat even doen? Vaak wil men het zelf proberen. Het initiatief ligt volledig bij de cliënt. Als iemand bijvoorbeeld geen behoefte heeft aan gezelschap, ga ik naar mijn kamertje. Alles draait om de wensen van de cliënt.”

Geselecteerd

De persoonlijk begeleiders zijn zorgvuldig geselecteerd. Er wordt niet alleen gekeken naar hun motivatie, ervaring en werkhouding, maar ook naar hun verleden. Iedere persoonlijk begeleider heeft daarom een zogeheten ‘Verklaring Omtrent het Gedrag’. Zo’n verklaring van goed gedrag is afgegeven door de Rijksoverheid. De meeste persoonlijk begeleiders zijn van middelbare leeftijd.


Patiënten tevreden over Bronovo

De duif

VAN BRONOVO

Van oorsprong heette Bronovo de ’s Gravenhaagsche DiaconessenInrichting. ‘Kranken verplegen naar ziel en lichaam, is de hoofdzaak waartoe de Diaconesse in deze inrichting zich verbindt.’ Zo werd de taak omschreven waarvoor de zusters zich gesteld zagen. Zinnebeeld Als symbool voor deze ‘verpleging vanuit liefdewerk’ werd een duif gekozen. Niet verwonderlijk: in het christendom is de duif van oudsher vooral het symbool van de Heilige Geest. Zo wordt bijvoorbeeld in het verhaal van Jezus’ doop in de Jordaan verteld dat de Heilige Geest in de gedaante van een duif op Hem neerdaalde. In vele culturen overigens geldt de duif als zinnebeeld van de levensgeest, de adem en de ziel, de vrouwelijkheid en moederlijkheid.


Zorg waar je u tegen zegt Maar de duif had voor de diaconessen een bredere betekenis. Hij verwoordde de mentaliteit van hun zustergemeenschap. Alles op alles zetten voor de patiënten. Een mentaliteit die nog steeds doorklinkt in Bronovo. En vooral daar staat de duif in het Bronovo-logo tegenwoordig voor. Service, comfort en wellevendheid. Zorg waar je u tegen zegt. Niet voor niets wordt er in Bronovo bewust geïnvesteerd in gastvrijheid, comfort, seniorvriendelijkheid en kwaliteit.

Hoffelijke zorg De tijden zijn misschien veranderd, de duif is gebleven. Onverbrekelijk verbonden met Bronovo en duidelijk aanwezig in het nieuwe gestileerde logo, symboliseert hij nog steeds de drijfveren van de diaconessen die in 1865 het ziekenhuis stichtten: geborgenheid, inspiratie en bewogenheid. Hardop vertaald in het nieuwe motto: Hoffelijke zorg. Want dat is wat Bronovo wil bieden. Nu, en in de toekomst.

RAPPORTCIJFER Patiënten zijn tevreden over Bronovo. Zij geven het ziekenhuis gemiddeld het rapportcijfer 8,3. Dat blijkt uit het recente onderzoek naar ervaringen van patiënten.

Bronovo is blij met de waardering, maar ziet de onderzoeksresultaten vooral als aansporing om patiënten nóg beter van dienst te zijn. “Wij vinden het heel belangrijk te weten wat de patiënt van ons vindt”, zegt Simone Schellekens, beleidsmedewerker kwaliteit. “Daarom houden we jaarlijks een enquête. Zo komen we erachter welke onderdelen van onze zorg in de smaak vallen en waarop we dus moeten voortborduren. Maar het leert ons ook wat nog voor verbetering vatbaar is. We danken dan ook de ruim duizend patiënten die van 8 september tot 5 oktober hun ervaringen met ons hebben gedeeld.” Bejegening Iedereen die in die periode een kliniek of polikliniek bezocht, bloed liet prikken of een röntgenfoto maken, werd verzocht vragen over Bronovo te beantwoorden. Bijvoorbeeld: hoe heeft u de bejegening door de verpleegkundigen ervaren? Of: hoe beoordeelt u de bewegwijzering? Deelnemers gaven hun mening via een computer in de ontvangsthal of stuurden later een antwoordformulier naar het ziekenhuis.

Bronovo kreeg als totaalcijfer een 8,3. Hetzelfde als in het najaar van 2013. Tegelijkertijd lieten nóg meer patiënten dan de vorige keer weten dat zij hun familieleden en kennissen zouden aanbevelen naar Bronovo te gaan als die ziekenhuiszorg nodig hadden. Vooral de bejegening door medisch specialisten, arts-assistenten, verpleegkundigen en anderen in Bronovo wordt hoog gewaardeerd.

8,3

Tessa Faas is eveneens beleidsmedewerker kwaliteit. Zij vertelt: “Elsevier meldde begin november dat Bronovo behoort tot de ‘selecte groep van zestien ziekenhuizen die hebben bewezen een consistente kopgroep te vormen’ Een kopgroep die optimale zorg waarborgt op basis van de eisen die ziekenhuizen aan zichzelf stellen. Volgens Elsevier scoort Bronovo maximaal op patiëntgerichtheid.” Verbetering Mooie woorden natuurlijk, maar wat moet nog worden verbeterd in de dienstverlening aan patiënten? “De informatievoorziening kan altijd beter”, zegt Faas. “Zeker als het gaat om een uitgelopen spreekuur. Dat is de belangrijkste verbetering die patiënten wensen. Patiënten willen graag weten waarom ze langer moeten wachten dan gedacht. Ze hebben er begrip voor als bijvoorbeeld de arts is weggeroepen voor een spoedpatiënt, maar willen daarover wel op de hoogte worden gebracht. Dat is iets waaraan we verder gaan werken.”

AANSPORING VOOR NÓG BETERE DIENSTVERLENING Schellekens: “Bronovo staat voor ‘Hoffelijke zorg’. Het is fijn om te zien dat patiënten onze bejegening dan ook als zodanig ervaren.” Kopgroep Kort na de enquête naar ervaringen van patiënten kwam hetzelfde beeld naar voren uit het jaarlijkse landelijke ziekenhuisonderzoek van weekblad Elsevier.


ORGAAN CENTRAAL

Eenrichtingsverkeer

December ligt menigeen zwaar op de maag, omdat het oog vaak groter is dan de maag.

Ook bovenaan de maag bevindt zich een sluitspier. Die zorgt ervoor dat de maaginhoud in de maag blijft en niet terugvloeit naar slokdarm en mond. Normaal gesproken geldt hier dus eenrichtingsverkeer. Alleen wanneer we braken, gaan de bewegingen van het maagdarmkanaal in tegengestelde richting: de maag ‘keert zich om’.

Drie uur

De maag heeft ongeveer drie uur nodig voor de verwerking van een gewone warme maaltijd. Een vette hap vergt meer tijd en inspanning. Die ligt dus zwaar op - en lang in - de maag. Het totale verteringsproces kan 24 tot 48 uur duren.

Daar kan de maag van omdraaien. En de liefde van de man, gaat die nou echt....? Een nadere kennismaking.

Stress

Elastische zak

Onze maag heeft geen vast volume. Het is in feite een elastische zak. Leeg is hij plat, vol heeft hij een inhoud van ongeveer drie liter en is hij circa dertig centimeter lang.

De liefde van de man... Mengen en malen

Het bovenste deel van de maag fungeert als opvangreservoir. Daaronder wordt de voeding in het brede deel vermengd met maagsap. De maagspieren vermalen en kneden de maaginhoud. In het onderste gedeelte wordt de brij opgedeeld in piepkleine ‘porties’ van minder dan één millimeter. Wanneer die door de sluitspier zijn getransporteerd, neemt de twaalfvingerige darm het verteringsproces over.

Miljoenen kliertjes

De maagwand is ongeveer een halve centimeter dik en bestaat uit verschillende laagjes. De binnenste is de slijmvlieslaag. Daar produceren miljoenen kliertjes het maagsap. Bloedvaten en zenuwen lopen door de middelste laag: de bindweefsellaag. Aan de buitenzijde zit de spierlaag die ons voedsel mengt, maalt en transporteert.


… gaat door de maag. Nou, misschien, maar het is moeilijk meetbaar. Makkelijker te meten is de weg van vast voedsel door de maag van de man. Dat volgt uiteraard hetzelfde parcours als bij een vrouw, maar verlaat wel sneller het bovenste reservoirgedeelte van de maag. Mogelijk is dat de reden dat mannen vaak sneller plaats hebben voor een snack.

O, pardon! Zuuraanvallen

Dagelijks produceren we ongeveer anderhalf liter maagsap. Een belangrijk bestanddeel daarvan is maagzuur, waarmee onder andere bacteriën onschadelijk worden gemaakt. Een laagje over het maagslijmvlies zorgt ervoor dat de maagwand de zuuraanvallen van het maagzuur kan verdragen. Het maagslijmvlies produceert dus zuren waar het zelf tegen moet worden beschermd.

Met ons voedsel slikken we ook veel lucht in. De maag zet dan uit, wil die overtollige lucht kwijt en… de boer is geboren. Wie dit op zichzelf natuurlijke verschijnsel gênant vindt, kan het best voedingsmiddelen als kauwgom en koolzuurhoudende dranken mijden. Overmatig boeren kan een symptoom zijn van bijvoorbeeld een maagzweer of galstenen.

“Van stress krijg je een maagzweer.” We zeggen het nog steeds, maar weten intussen beter. Veruit de meeste maagzweren worden veroorzaakt door een bacterie, de helicobacter pylori. De klachten zijn meestal te verhelpen met een antibioticakuur in combinatie met maagzuurremmers.

Onderzoek Bronovo

“In Bronovo doen we veel maagonderzoek, vaak na verwijzing door de huisarts”, zegt Jonathan Lai. Hij is één van de maag-, darm- en leverspecialisten in Bronovo en het MCH. Het gaat vooral om endoscopische onderzoeken, ook wel gastroscopie genoemd. Onder lokale verdoving (een spray achterin de mond) wordt een flexibele buis via de mond naar de maag geleid. Lai: “We kunnen dan slokdarm, maag en twaalfvingerige darm bekijken en zien of sprake is van bijvoorbeeld een maagzweer, maagvliesontsteking of een middenrifbreuk. Door dat laatste ontstaan maagzuurklachten.” Geruststellend: “Niets om bang voor te zijn. Het onderzoek is in vijf minuten gepiept.” Veel informatie over de maag en maagziekten kunt u vinden op de website van de Maag Lever Darm Stichting: www.mlds.nl. Zie ook het artikel op pagina 39.

Jaarlijks lopen bijna 6.000 hockeyers mondletsel op tijdens de beoefening van hun hobby. Voor de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond was dat eind september reden aan te kondigen dat vanaf het seizoen 2015/’16 ‘bitjes’ verplicht zijn voor ieder lid. Toevallig was nét in de weken ervoor Hockey Club Klein Zwitserland nog eens goed doordrongen van de beschermende werking van bitjes. MKA-Chirurg Sandy Hundepool, tandarts Ruud Berrevoets en de assisterende medewerkers Linda Snoei, Connie Noordermeer en Annemieke de Wilde van de afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie (MKA) bezochten de Haagse vereniging twee keer. Hun boodschap: bij hockey is het risico op tandletsel groot vanwege de kans om te vallen, contact met andere spelers en de mogelijkheid dat een bal of stick het gezicht raakt. Wie een goede gebitsbeschermer draagt, kan mond- en gebitsbeschadiging voorkomen.

VOORKOM MOND- EN GEBITSBESCHADIGING BIJ HOCKEY

Goed

De Bronovo-afdeling liet het niet bij die waarschuwende woorden. De zorgverleners maakten bij leden ook mondafdrukken, die de basis vormen voor het te produceren bitje. In die laatste service voorziet de afdeling ook, waarbij velen kleuren mogelijk zijn. De afdeling MKA deed dit geheel belangeloos - de enige kosten voor de leden waren de materiaalkosten van het bitje - omdat ze grote waarde hecht aan goede gebitsbeschermers.

beschermd Sandy Hundepool en een jonge hockeyer



Na een avondje theater met haar dochter en schoonzoon kruipt mevrouw De Vries* (91) nog gerust op een barkruk om gezellig een glaasje wijn te drinken. Niet meer zo moeiteloos als vroeger natuurlijk, maar als de stemming goed is, denkt ze daar niet aan. “Mijn moeder kan nog heel wat”, zegt dochter Else*, niet zonder trots. “Ze is mobiel en onderhoudt, met mijn hulp, zelf haar huis. We doen samen boodschappen. Vaak kookt ze nog zelf.”

IS DE MEDICATIE NA AL DIE JAREN NOG OPTIMAAL?

Alles

Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde

Toch ging Else in oktober met haar moeder naar het Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde. Het initiatief kwam van de nieuwe huisarts van mevrouw De Vries. De oudere dame heeft al jaren verschillende klachten waarvoor ze medicijnen krijgt. Een hartaandoening (angina pectoris; een drukkend gevoel op de borst), een hoge bloeddruk en een verhoogd cholesterolgehalte. Voor een probleem aan de longen gebruikt ze dagelijks een inhalator met Spiriva.“En al jaren slaaptabletten”, vult Else aan. “Na het overlijden van haar tweede man, nu veertien jaar geleden, gebruikt zij ook een antidepressivum.”

voor de oudere Verschillende klachten, aandoeningen en medicijnen. Voor menige senior is de expertise van meer dan één medisch specialist nodig. Mevrouw De Vries ervoer de voordelen van kennisbundeling in het Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde. De man op de foto komt niet voor in het verhaal


Team Een hele waslijst. Dat is bij veel ouderen niet ongebruikelijk. Door de jaren heen ontstaan nieuwe klachten waarvoor telkens weer een recept wordt uitgeschreven. Reden voor de nieuwe huisarts van mevrouw De Vries om door het multidisciplinair team van medisch specialisten in het Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde te laten beoordelen of die medicatie nog optimaal was. SARA DE BRONOVO • 27

Of was wellicht bijstelling nodig? Bovendien vermoedde de huisarts dat er meer aan de hand was. Want alleen thuis, zonder afleiding, is mevrouw De Vries een ander mens, vertelt Else. Dan piekert ze en is ze zich doorlopend bewust van haar kwalen. De zorgen daarover en de angst voor de toekomst uit zij niet direct. Om hulp vragen wil ze niet, maar ze verwacht des te meer van haar naasten, vooral van haar dochter. Else: “De fysieke situatie van mijn moeder is eigenlijk al jaren redelijk stabiel, maar haar claimgedrag is sterker geworden. Soms verlangt ze iets te veel van me, hoewel ik haar natuurlijk geen dag zou willen missen.” In wezen, weet Else zeker, wordt het gedrag van haar moeder beïnvloed door een gevoel van eenzaamheid en onveiligheid. En dat is ontstaan na het overlijden van haar tweede man. Geheugentestje “De eerste afspraak in het Behandeladviescentrum was al een paar dagen na ons bezoek aan de huisarts. We zijn begonnen bij een assistente die mijn moeder op haar gemak stelde. Ze heeft

bloed afgenomen en een geheugentestje met haar gedaan. Mijn moeder deed daar een beetje lacherig over, maar bleek sommige dingen toch niet goed te hebben onthouden.”

BETERE HARTSLAG EN PRETTIGER GEVOEL Daarna werden een hartfilmpje en een echo gemaakt en spraken moeder en dochter met cardioloog Soeresh Somer. Hij constateerde een hoge hartslag én een kleine opening bij de hartklep. Daardoor moet het hart extra hard werken. Mevrouw De Vries kreeg meteen een recept voor een middel dat de hartslag verlaagt. “Mijn moeder kreeg waarop ze had gehoopt. Zij wist immers zeker dat er iets met haar hart was. ‘Zie je wel?’, zei ze. Ze was ook bijna ontroerd door de persoonlijke aandacht van dokter Somer.”

Aansluitend volgde het bezoek aan internist ouderengeneeskunde Gerard Jan Blauw. Hij is ook hoogleraar interne geneeskunde, in het bijzonder ouderengeneeskunde, aan het LUMC in Leiden. Blauw stelde vragen over haar woonsituatie, haar geestelijke en lichamelijke toestand. Else: “Daarbij is het woord ‘eenzaam’ gevallen.” De medicatie van mevrouw De Vries werd wat bijgesteld om de bloeddruk en hartslag beter te reguleren. Twee weken later volgde de tweede afspraak. Gelukkig Cardioloog Somer kon al meteen resultaten zien: de hartslag was stukken lager. Mevrouw De Vries voelde zich ook prettiger. In het gesprek met dokter Blauw werd de volgende stap gezet. Hij adviseerde een afspraak te maken met psychiater Jolien Tuijl. Met haar kan verder worden gepraat over de gevoelens van angst en eenzaamheid. Volgens Else belemmeren die emoties het haar moeder iets meer met haar leven te doen, iets te ondernemen en zich gelukkig te voelen.

Seniorvriendelijk Ziekenhuis Bronovo behoorde in 2013 tot de eerste ziekenhuizen in Nederland die het keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis kregen. Het was ook de eerste organisatie in Den Haag met deze status. De zorg voor de oudere patiënt is dan ook goed georganiseerd in Bronovo. Internist ouderengeneeskunde Gijs Willemsen: “Voor senioren brengt een ziekenhuisopname extra risico’s mee: een verhoogde kans op infectie, ondervoeding, verwardheid of vallen. Vaak met onherstelbare achteruitgang tot gevolg. Daarom onderzoeken wij patiënten van zeventig jaar en


ouder voorafgaand aan de opname altijd op deze risicofactoren. Als er aanleiding toe is, worden maatregelen genomen in overleg met patiënt, behandelend specialisten en de verpleging. Voorbeelden? Ingeval van ondervoeding geeft de diëtiste advies. Is er verhoogd valgevaar, dan wordt bijvoorbeeld gelet op het juiste schoeisel. Vaak worden hierbij ook de familie en de huisarts van de patiënt betrokken, om alvast de opvang ná de ziekenhuisopname goed te organiseren.” Poliklinische patiënten kunnen op het Bronovo-terrein het Bronovo Behandel-

adviescentrum Ouderengeneeskunde bezoeken. Veel ouderen hebben verschillende chronische aandoeningen, met bijbehorende klachten en medicatie. Onder meer een cardioloog, neuroloog, psychiater en internist ouderengeneeskunde werken samen om de patiënt hiervoor een op maat gesneden advies te geven. Willemsen: “Eén afspraak is vaak voldoende: alle onderzoeken en gesprekken met een medisch specialist worden achter elkaar gepland. Dat scheelt veel tijd en onnodig ongemak voor de patiënt.”

“Haar wereld is natuurlijk heel klein geworden. Ze heeft nog één vriendin met wie ze over vroeger kan praten, verder is bijna iedereen uit haar kenniskring overleden. En de mogelijkheden die er zijn om iets te doen, grijpt ze nog niet altijd aan.” Else heeft goede hoop dat de psychiater iets voor haar moeder kan betekenen. “In elk geval zal ze de adviezen van een psychiater eerder aannemen dan die van mij.”

*Met het oog op de privacy zijn dit niet de echte namen van moeder en dochter.

Revalideren na heupoperatie Wie operatief een nieuwe heup heeft gekregen, moet daarna letterlijk en figuurlijk stappen zetten richting herstel. Die revalidatie is mogelijk in het Huis Nebo, het verpleeghuis dat tot dezelfde organisatie behoort als Bronovo. Het streven is dat de patiënt maximaal dertien weken na binnenkomst weer veilig en in goede conditie naar zijn eigen woning kan. Groot voordeel: de chirurg die de heupoperatie heeft uitgevoerd in Bronovo, houdt na ontslag uit het ziekenhuis zicht op de patiënt. Elke week bespreekt hij in Nebo de voortgang met onder meer de fysiotherapeut, verpleegkundig specialist en specialist ouderengeneeskunde. De patiënt zelf neemt om de twee weken de stand van zaken door met zijn behandelaren. Wat kan hij inmiddels al en wat worden de volgende doelen waaraan hij werkt in Nebo? Zo houdt de patiënt de gewenste zorg, ook na zijn verblijf in het ziekenhuis. Revalideren na een heupoperatie is mogelijk in Nebo-locatie het Duin aan de Scheveningseweg 96. Vijftien personen kunnen hiervoor terecht.


VAN GIPS

naar glasvezel Gips? Eigenlijk wordt op de gipsverbandkamer helemaal geen gips meer gebruikt! De gipsverbandmeester werkt met rollen verband die van glasvezel zijn gemaakt. Daarmee kan hij alle delen van het lichaam op passende wijze ‘vastzetten’, zodat een breuk, of soms een wond, kan genezen. Alleen de verpleegkundigen op de Spoedeisende Hulp gebruiken nog echt gips. Daarmee spalken ze verse breuken. Gipsverbandmeester Liesbeth van Toorenburg: “Een spalk aanleggen met echt gips is wat eenvoudiger en daardoor beter te doen voor de verpleegkundigen. Bovendien gaat het de zwelling tegen. Patiënten die op de SEH echt gips krijgen, komen na een week bij ons op de gipsverbandkamer. Dan leggen we een kunststofgips aan. Kunststofgips is veel lichter en daardoor comfortabeler.”

‘LICHTER EN COMFORTABELER’


Die kunststofgipsen zijn er niet alleen in veel kleuren, maar ook in verschillende soorten. Voor kinderen en bij kleine breuken kan bijvoorbeeld een zwemgips worden aangelegd dat nat mag worden. Soms volstaat bij kinderen een soepele kunststof. Die is simpelweg ‘af te rollen’ nadat de breuk is genezen. Van Toorenburg: “Dan hoeven we niet met een speciale zaag aan de slag om het gips te verwijderen. We maken ook afneembare gipsen, met klittenband. Bijvoorbeeld voor een patiënt die al af en toe oefeningen moet doen met het gebroken ledemaat.”


De verzorging van vroeger

met de vooruitzichten van vandaag

Hoffelijke zorg

Snel de juiste diagnose en beste behandeling

Hecht team

MAATWERK BIJ BORSTKANKER

Vrouwen kunnen in de mammapoli van MCH-Bronovo rekenen op de deskundigheid van internisten met het specialisme oncologie, in borstkanker gespecialiseerde bestralingsartsen (radiotherapeuten), chirurgen, plastisch-reconstructieve chirurgen, in mammografie gespecialiseerde radiologen, pathologen, verpleegkundig specialisten en mammacareverpleegkundigen.

Wie een ziekenhuis bezoekt, wil graag worden geholpen door zorgprofessionals met veel kennis en kunde die snel duidelijkheid geven

Onno Guicherit, oncologisch chirurg gespecialiseerd in borstkanker

over de diagnose en eventuele behandeling. Zeker wanneer wordt gevreesd voor een levensbedreigende ziekte. Het is precies de reden dat Medisch Centrum Haaglanden (MCH) en Bronovo vanaf het najaar al hun zorg rondom borstkanker hebben geconcentreerd in locatie MCH Antoniushove in Leidschendam. De meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen boven de dertig jaar is borstkanker. De ziekenhuizen MCH en Bronovo hebben de krachten gebundeld om patiënten uit de regio Den Haag en omstreken zo goed mogelijk van dienst te zijn. Voordeel van de samenwerking is óók dat verwezen vrouwen die de ziekte niet blijken te hebben - gelukkig is dat vier op de vijf keer zo - daarover snel uitsluitsel krijgen en dus niet lang in angst hoeven te verkeren.

Beter Onno Guicherit is een van de vier in borstkanker gespecialiseerde oncologisch chirurgen in MCH Antoniushove. Hij zegt: “Hoe vaker je iets ziet, hoe beter je het gaat herkennen. En hoe vaker je iets doet, hoe beter je het gaat beheersen. Dat geldt ook voor zorgverleners. Daarom is de mammapoli van MCHBronovo ontstaan. Sámen ontvangen we meer patiënten die mogelijk borstkanker hebben.”

Kunst De bundeling van zorg in MCH Antoniushove heeft ook als consequentie dat de polikliniek - mammapoli genaamd dagelijks is geopend. Vrouwen kunnen er na een verwijzing door de huisarts dus snel terecht. Guicherit: “Het is voor ons de kunst in een zo vroeg mogelijk stadium goed- en kwaadaardig van elkaar te onderscheiden. Hoe sneller we een verwezen vrouw kunnen zien, hoe eerder wij duidelijkheid kunnen verschaffen.”

Binnen een etmaal MCH en Bronovo hádden hun borstkankeroperaties al gebundeld in MCH Antoniushove. Nu gaat ook iedereen hierheen voor de intake. Binnen 24 uur na dit bezoek aan de polikliniekbezoek - dat bestaat uit een gesprek en onderzoeken - kent de vrouw de diagnose. Heeft zij onverhoopt de ziekte en is een behandelplan nodig? Dan is dat evenzeer een etmaal na het bezoek bekend, zodat de therapie rap kan beginnen. Dit plan komt tot stand na overleg tussen de medisch specialisten onderling en vanzelfsprekend ook samen met de patiënt.

Hij vervolgt: “De aard en vorm van borstkanker kunnen per vrouw verschillen. Dat betekent dat een patiënt die behandeling nodig heeft die het best past bij haar specifieke situatie. Er bestaan dus vele verschillende behandelingen. Het kan gebeuren dat je als afzonderlijk ziekenhuis maar een beperkt aantal keer per jaar een bepaalde vorm van borstkanker aantreft en behandelt. Op die manier bouw je minder snel kennis en ervaring op dan wanneer je met twee ziekenhuizen de zorg concentreert. Dan kom je die specifieke vorm jaarlijks veel vaker tegen.”

De wet van de grote getallen gaat ook op voor vrouwen die besluiten dat zij na een amputatie een nieuwe borst willen krijgen (zie pagina 36). Guicherit: “Dat is het werk van plastisch-reconstructieve chirurgen. Daarvan hebben we er drie die zich in borstreconstructies hebben gespecialiseerd. Zij kunnen bijvoorbeeld een nieuwe borst vervaardigen van weefsel van de vrouw zelf, onder meer uit de buik. Hoe vaker zij dit doen, hoe beter zij de techniek verstaan en hoe beter het resultaat is voor de patiënt.”


Meer informatie: Tel. 0800 - MAMMAPOLI, ofwel 0800 - 626 627 654 E-mail: [email protected]

Beste 25%

Roze lintje

Patiënten van de mammapoli van MCH en Bronovo verwachten de hoogste zorgkwaliteit. De zorgprofessionals ondernemen daartoe actie op drie terreinen. Steevast is hun ambitie op al die gebieden te behoren tot de beste 25% van de Nederlandse ziekenhuizen.

MCH en Bronovo leveren kwalitatief goede zorg aan patiënten met borstkanker. Een bewijs daarvoor is het zogeheten roze lintje dat beide ziekenhuizen al gedurende een aantal jaren krijgen toegekend door de Borstkankervereniging Nederland (BVN). De criteria van de BVN draaien vooral om de patiëntgerichtheid van de zorg.

• De klinische uitkomsten. De medisch specialisten evalueren elke stap van de behandeling en de effecten op de korte en lange termijn. Hadden bepaalde zaken nog beter kunnen worden aangepakt? Zo ja, dan streven zij ernaar dit op te nemen in hun werkwijze. • De uitkomsten in de ogen van de patiënt. De zorgprofessionals kunnen wel tevreden zijn, maar wat is het oordeel van de patiënt? Vindt zij bijvoorbeeld dat de behandeling tot veel pijn of vermoeidheid heeft geleid? Of hoe beoordeelt zij het cosmetisch resultaat van haar operatie? • De patiëntervaringen. Is de patiënt bijvoorbeeld van mening dat zij netjes is ontvangen, goed is voorgelicht en een rol heeft gekregen in de besluitvorming over de behandeling?

Geestelijke ondersteuning Natuurlijk, borstkanker is een lichamelijke kwestie, maar geestelijk kunnen er ook problemen optreden. Het is nogal iets om een levensbedreigende ziekte te hebben en intensief te worden behandeld. Daarom kunnen patiënten van de mammapoli van MCH en Bronovo worden bijgestaan door bijvoorbeeld een maatschappelijk werker of een psychiater die is gespecialiseerd in oncologie. Dat gebeurt zowel rondom de diagnose en behandeling als tijdens de nazorg. Verpleegkundig specialisten mammacare Lida van der Wilden, Christine Ros en Pauline Keunen (vlnr)


Gemaakt van eigen lichaamsweefsel

Nieuwe borst in beeld

LEVENSLANG NATUURLIJK RESULTAAT & KLEINERE KANS OP COMPLICATIE

Veel vrouwen weten nog niet dat ze na een borstamputatie een nieuwe of verbeterde borst kunnen krijgen die is gemaakt van eigen lichaamsweefsel. Deze operatietechnieken vergoten de kans op een hogere kwaliteit van leven.

Steeds vaker wordt bij een zogeheten reconstructieve operatie weefsel van de patiënt zelf gebruikt. Buikvet bijvoorbeeld. Via http://youtu.be/BSxigGnWLdw kunt u zien hoe plastisch chirurgen van Bronovo en Medisch Centrum Haaglanden (MCH) dat doen. De beelden zijn opgenomen tijdens Oktober borstkankermaand, jaarlijks georganiseerd door Pink Ribbon, een stichting die aandacht vraagt voor borstkanker.

Plastisch chirurg Mikko Larsen


Op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie maakten ziekenhuizen het mogelijk borstreconstructies in oktober rechtstreeks te volgen op internet of de ingreep achteraf te bekijken. In MCH Antoniushove draaide het om een SIEA-operatie. Dat is een innovatieve reconstructiemethode met lichaamseigen weefsel. De techniek kan worden toegepast bij patiënten met een voldoende ontwikkelde oppervlakkige doorbloeding.

Mikko Larsen is plastisch chirurg van MCH en Bronovo. Hij zegt: “Iedereen kan dankzij de uitzending zien dat plastische chirurgie een opbouwende fase vormt van de behandeling van borstkanker. Het staat er niet los van. Veel vrouwen voelen zich pas genezen als ze de reconstructie hebben ondergaan. Het biedt ze een kans het leven weer zo normaal mogelijk te herpakken.” Hij vervolgt: “Een reconstructie met eigen weefsel is bovendien de gouden standaard: het biedt de beste kans op een geslaagde reconstructie. Waarom? Vanwege de kleinere kans op een complicatie op langere termijn en dankzij een levenslang natuurlijk resultaat. Een borst van eigen weefsel voelt natuurlijker aan dan een prothese, die hard en pijnlijk kan worden omdat het lichaam deze als ‘vreemd’ herkent.”


MEDISCH VRAAGJE

VERKLAARD:

MAAGZUUR Martha Flora De dementiezorg die u zoekt als thuis wonen niet meer gaat.

Na een rijke maaltijd krijg ik soms last van maagzuur. Met de feestdagen voor de deur wil ik graag weten of ik daar zelf iets tegen kan doen. En hoe ontstaat maagzuur eigenlijk? Maagzuurklachten komen veel voor. Iedereen heeft weleens last van dit fenomeen, dat ook zuurbranden of zure reflux wordt genoemd. “Je hoeft je dus niet meteen zorgen te maken”, zegt Jonathan Lai. Hij is een van de maag-darm-leverartsen in Bronovo en MCH. “Alleen als het vaak voorkomt en lang aanhoudt, is een bezoek aan de dokter raadzaam.” Het probleem ontstaat doordat maagzuur van de maag terugstroomt (reflux betekent terugvloed) naar de slokdarm. De pijnklachten ontstaan omdat de slokdarm niet bestand is tegen maagzuur. Het slijmvlies van de maag is dat wel. Lai: “Normaal gesproken kan het maagzuur niet terug omhoog, maar als de ‘maagklep’ onder aan de slokdarm niet goed sluit, krijg je reflux.”

AFVALLEN IS SOMS DE OPLOSSING

Kom naar ons open huis op 11 & 12 januari tussen 14.00 en 16.00 uur op de Badhuisweg 165-167 in Den Haag. Wilt u meer informatie neem dan contact op met onze locatiemanager Ellen van Spronsen via 06 101 222 36 of www.marthaflora.nl

De dementiezorg die u zoekt

Heeft u ook een vraag voor deze rubriek? Geef het door via [email protected]. In elk nummer gaat een medisch specialist uit Bronovo in op een lezerskwestie.

Niet-erfelijke afwijking Dat defect wordt ook wel middenrifbreuk of hernia diafragmatica genoemd. Het is een niet-erfelijke, anatomische afwijking die vrij vaak voorkomt. Lai: “Het

is gewoon een zwakke plek, net als een liesbreuk.” Sommige medicijnen kunnen er ook toe leiden dat deze ‘maagklep’ vaker openstaat. Medicijnen (zuurremmers) kunnen verlichting geven. Maar met eenvoudige maatregelen kunt u zelf bijdragen aan verbetering. Bijvoorbeeld door niet vlak voor het slapen te eten. Of door het hoofdeinde van het bed op klossen te zetten. Sommige minder voor de hand liggende klachten kunnen ook een uiting zijn van zure reflux. Langbestaande klachten van heesheid bijvoorbeeld. Of nachtelijk hoesten. Vaker kleine beetjes Overgewicht speelt niet zelden een rol bij maagzuurklachten, aldus Lai. Dan helpt afvallen. “Of vaker kleine maaltijden nemen. Want het gaat niet alleen om die klep, maar ook om hoeveel er in de maag zit.” Hij lacht: “Met name om die grote kalkoen die naar binnen moet.” Het Kerstmaal doorspoelen met een ruime hoeveelheid wijn en andere alcoholische dranken is bepaald geen goed idee. Alcohol is, meer dan vet, een belangrijke veroorzaker van maagzuur. Nog een advies van dokter Lai: “Eet met de feestdagen rustig, kauw goed. MDL-artsen zien op de feestdagen vaak patiënten die last hebben van vastzittend voedselbrok in de slokdarm. Dat is ónze standaardkost met de feestdagen!”


HOOGSTE PUNT

Nieuwevleugel

Wat?

Meekijken?

Het hoogste punt van de Bronovonieuwbouw is bereikt in het najaar.

Hoogtepunt?

Waar? Links naast de hoofdingang is een nieuwe vleugel met vijf verdiepingen verrezen.

En in de tussentijd? Tot de ingebruikname zijn er bouwwerkzaamheden op het terrein van Bronovo. De Spoedeisende Hulp is gehuisvest in een tijdelijk onderkomen naast het bouwterrein.


Manager Facilitair bedrijf Frans van Riel: “Het bereiken van het hoogste punt was feestelijk. Maar het echte hoogtepunt is als we in 2016 onze patiënten in de nieuwe vleugel kunnen ontvangen en behandelen.”

U kunt een film van de bouw van het nieuwe polikliniekgebouw bekijken op de site van bouwer Boele & Van Eesteren. Ga naar www.boele.nl, toets bij de zoekfunctie ‘Bronovo’ in en klik vervolgens op ‘Nieuwe timelaps film Bronovo Ster III’. Boele & Van Eesteren is het bedrijf dat de klus klaart in samenwerking met Bronovo.

Oud & nieuw? Voor wie? De aanbouw is niet alleen bedoeld voor patiënten van de Spoedeisende Hulp. Poliklinieken en een gerenoveerd OKcomplex zijn er straks ook te bezoeken.

Joop Hendriks, lid Raad van Bestuur van Bronovo: “De nieuwe vleugel is een mooi verbindingspunt tussen oud en nieuw, óók gezien het feit dat Bronovo in 2015 150 jaar bestaat.”

Waarom? Patiënten van Bronovo moeten ook in de toekomst kunnen rekenen op de juiste zorg en dienstverlening. Het is zaak dat het ziekenhuis nog beter kan tegemoetkomen aan hun wensen. Daarom is innovatie een groot goed voor Bronovo. Door te vernieuwen, blijft het ziekenhuis bij de tijd. Daar horen ook verbouwingen bij.


Nieuw: radiologie in Wassenaar

Vriend van Bronovo

NÉT DAT BEETJE MEER

Extra zorg Uw steun aan de Stichting Vrienden van Bronovo maakt extra zorg voor patiënten en door medewerkers in Bronovo mogelijk. Wist u overigens dat uw gift onder bepaalde voorwaarden fiscaal aftrekbaar is?

Echo-onderzoek en röntgenfoto ’s in de buurt

Vrienden van Bronovo Bronovolaan 5 2597 AX Den Haag

Gevallen tijdens het boodschappen doen? Een kind met een

www.vriendenvanbronovo.nl

aan de Hofcampweg 65 kunnen patiënten zich daar ook

Vragen over de stichting en projecten waaraan u een bijdrage kunt leveren? Zoek contact met fondsenwerver Marjolein de Boo: (070) 310 58 75 en [email protected]. Op de website ziet u ook wat Bronovo dankzij donaties al heeft bereikt en nog wil bereiken.

melden voor een röntgenfoto of echo-onderzoek.

Rekeningnummer: NL42FVLB0699811872, ten name van Stichting Vrienden van Bronovo Den Haag.

Ongeveer 150 particulieren zijn al Vriend van Bronovo. Zij maken extra zorg en service mogelijk voor patiënten. Ook bedrijven en vermogensfondsen steunen projecten. In deze rubriek motiveert een donateur zijn of haar vriendschap. Deze keer: Coby van Straaten (80) uit Den Haag. Klein gebaar, groot verschil

“In mijn jeugd deed ik mee aan oogstdiensten in Bronovo. Samen met andere jongeren ging ik dan met fruitmandjes langs bij patiënten. Het waren de jaren vijftig, de tijd waarin diaconessen nog verantwoordelijk waren voor een groot gedeelte van de ziekenzorg in Bronovo. Zij organiseerden er ook de kinderkerk waar ik heenging. Wist je dat er toen ook nog een tennisbaan was op het terrein? Daar heb ik regelmatig partijtjes gespeeld met vriendinnen. Altijd dichtbij Ik wil maar zeggen: Brovovo is altijd dichtbij me geweest. Begin jaren vijftig 42 • SARA DE BRONOVO

kwam ik met mijn ouders wonen in de directe omgeving. Nog altijd zeg ik dat

TENNISSEN EN OOGSTDIENSTEN IN DE JAREN VIJFTIG het ziekenhuis ‘in mijn achtertuin’ ligt. Al jaren geleden heb ik besloten Bronovo financieel te steunen. Mijn beide ouders zijn er opgenomen geweest. De zorg

was goed, de voorlichting prima. Ik kon er altijd terecht met vragen over hun situatie. Voldoenden redenen om Vriend te worden. Afleiding Gelukkig zijn er veel mensen die schenken aan Bronovo. Op die manier kunnen patiënten nét dat beetje meer krijgen. Afleiding voor zieke kinderen bijvoorbeeld. Of een aangename omgeving. Ik hoop dat nog meer mensen doneren. Dat is belangrijk, zeker in deze tijd waarin de uitgaven voor zorginstellingen onder druk staan.”

dikke enkel? In Bronovo Gezondheidscentrum Wassenaar

Dat scheelt vaak veel tijd. “Als een röntgenfoto wordt gemaakt om te kijken of er iets gebroken is, blijkt daarvan in ruim de helft van de gevallen geen sprake te zijn.” Dat zegt Nico Aarts, radioloog bij Bronovo. “Al die patiënten wordt nu dus een rit naar de Spoedeisende Hulp in Den Haag bespaard.” Wassenaarse huisartsen verwijzen hun patiënten in ongeveer vijftig procent van de gevallen naar Bronovo, schat Aarts. “Dus toen duidelijk werd dat het oude Gezondheidscentrum in 2014 zou worden vervangen, was het voor ons vanzelfsprekend te onderzoeken of we daar een radiologische unit konden openen.” Het uitgangspunt van de gezondheidszorg is dat patiënten zoveel mogelijk zorg ontvangen in de eerste lijn, bij de huisarts. Het is dan prettig dat ook het radiologische onderzoek kan plaatsvinden dichtbij die huisarts, in de buurt van de patiënt. Vrienden De huisarts verwijst de patiënt naar de radiologie-unit. De medisch specialisten uit Bronovo die spreekuur houden in het Gezondheidscentrum, kunnen ook verwijzen. Voor röntgenfoto’s kan de patiënt er terecht van maandag tot en met donderdag, van acht uur tot half vijf. Aarts: “Een van onze laboranten maakt de foto en plaatst deze in het röntgeninforma-

tiesysteem. Zo kunnen de radiologen van Bronovo de foto vanuit Den Haag beoordelen.” Op dinsdag-, woensdag- en donderdagochtend komen Aarts of één van zijn collega-radiologen naar Wassenaar voor de echo-onderzoeken. “Dan zien we zowel patiënten op afspraak als spoedgevallen.” De röntgen- en echoapparatuur in Bronovo Gezondheidscentrum Wassenaar is financieel mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van de Vereniging van Vrienden van Wassenaar. Voor de volledigheid: de patiënt kan geen CTof MRI-scan ondergaan in Bronovo Gezondheidscentrum Wassenaar. Hiervoor is wel een bezoek aan de hoofdlocatie van Bronovo noodzakelijk. Prettig Regelmatig vertellen patiënten Aarts hoe prettig het is dat ze gewoon in Wassenaar terechtkunnen. “Deze setting is laagdrempeliger dan een ziekenhuis.” Er worden vooral veel longfoto’s gemaakt. Maar ook veel foto’s van ledematen. De echo-onderzoeken zijn meestal voor buikklachten. Nu de radiologie-unit goed loopt, zijn ook patiënten welkom uit de omgeving van Wassenaar, zoals Katwijk, Valkenburg en Leidschendam.

RITJES NAAR SPOEDEISENDE HULP BESPAARD SARA DE BRONOVO • 43

ALERT OP EBOLA Tot eind oktober was nog geen ebolapatiënt opgenomen geweest in een Nederlands ziekenhuis. Wel werden twee artsen in observatie genomen die hadden gewerkt in West-Afrika, maar gelukkig bleken zij deze infectieziekte niet te hebben.

KORT NIEUWS

Stel, een patiënt heeft één van genoemde landen bezocht en kampt met klachten die kenmerkend zijn voor ebola. En stel, deze patiënt meldt zich bij Bronovo. Dan mag hij niet het ziekenhuis ingaan, maar wordt hij geholpen op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH), in het gebouw links naast de hoofdingang. De artsen, verpleegkundigen en baliemedewerker op de SEH zijn getraind om deze patiënten te begeleiden. Bij verdenking van ebola gaat de zieke naar een isolatieruimte en beoordeelt de arts of het gaat om een sterke verdenking. Als dat zo is, wordt de patiënt overgedragen aan het LUMC in Leiden. Dat is als academisch ziekenhuis gespecialiseerd in de opvang en verpleging van ebola-patiënten. Bovenstaande informatie geeft de stand van zaken weer in de laatste week van november. 44 • SARA DE BRONOVO

Dat Hoffelijke zorg geen holle kreet is in Bronovo, bleek van dinsdag 4 tot en met donderdag 6 november

In alle ziekenhuizen wordt hard gewerkt om de juiste (strenge) voorzorgsmaatregelen in te stellen. Die hebben als doel verspreiding te voorkomen wanneer een patiënt met deze gevaarlijke infectieziekte moet worden verpleegd. Bronovo heeft ook alle benodigde maatregelen getroffen. Op bezoek geweest in Liberia, Guinee of Sierra Leone en last van hoofdpijnklachten, spierpijn en hoge koorts? Dit kunnen symptomen zijn van ebola. Bel de huisarts en vermijd zekerheidshalve contact met anderen. Hij zal beoordelen welke zorg nodig is en kan deskundige zorgverleners inschakelen. Het risico om aan ebola te overlijden, is groot. Helaas is er nog geen medicatie beschikbaar, maar wereldwijd werken wetenschappers aan een behandeling.

HOFFELIJKE ZORG

tijdens een speciale kennismarkt. Al bij de hoofdingang werd iedereen uitgenodigd naar het Auditorium op de vierde verdieping te komen. Of het nu ging om patiënten, bezoekers, artsen of verpleegkundigen. Bij stands vertelden Bronovomedewerkers over de invulling die Bronovo geeft aan Hoffelijke zorg. Bijvoorbeeld met Spiegelgesprekken. Bij die kringgesprekken met patiënten zijn de zorgverleners als toehoorder aanwezig. “We mogen dan niets zeggen, alleen maar luisteren”, vertelde kinderarts-neonatoloog Janneke Kreijen. “Dat is waardevol,

KAPSELS BRONOVO VERNIEUWD Wist u dat patiënten, bezoekers, omwonenden en alle andere belangstellenden hun haar kunnen laten verzorgen in Bronovo? U bent van harte welkom in ‘Kapsels Bronovo’ in de ontvangsthal. Sinds begin september is de kapsalon volledig vernieuwd.

Werkelijk álles is nieuw in Kapsels Bronovo. Van haarverzorgingsproducten tot interieur. De inrichting wordt nu gedomineerd door de kleuren taupe en lichtbeige. Veel bezoekers constateren ook tot hun verrassing dat de kapsalon veel ruimer en lichter lijkt te zijn. Die indruk is te danken aan de verwijdering van een grote kast. Wat natuurlijk hetzelfde bleef: de dienstverlening, ervaring en klantvriendelijkheid van de vijf kapsters. Contact U kunt spontaan langskomen, maar als u van tevoren een afspraak maakt via 070 312 43 90, weet u zeker dat u snel wordt geholpen. Zie ook: www.kapsels-bronovo.nl.

Openingstijden Di-Vrij: 9.00-17.00 uur Za: 9.00-13.00 uur

want je bent geneigd dingen voor de patiënt te interpreteren. Maar die wil vaak iets heel anders!” Met Spiegelgesprekken stelt Bronovo de patiënt echt centraal. Bij een van de andere stands werd voorlichting gegeven over Comfort Service. Dat zijn arrangementen die het verblijf in het ziekenhuis veraangenamen, van een bloemetje tot een luxe verwenpakket. Met Hoffelijke zorg aan bed afgeleverd.

Sint OP KINDERAFDELING

Het was op vrijdag 21 november feest in Bronovo. Sinterklaas, de Hoofdpiet en twee andere Pieten verrasten patiëntjes op de kinderafdeling WillemAlexander met een bezoek. Jongens en meisjes die hier eerder langere tijd hadden verbleven, mochten eveneens van de partij zijn. De goedheiligman bezorgde ook menigeen een lach op de Spoedeisende Hulp en de polikliniek Kindergeneeskunde. Vervolgens trok hij met zijn gevolg naar het Auditorium op de vierde etage. Daar wachtte Sinterklaas en zijn Pieten een enthousiast onthaal van zingende kinderen en ouders. Sinterklaas las over ieder kind iets persoonlijks voor uit het grote boek. De Pieten voerden leuke, spannende en hilarische acts op. En natuurlijk kreeg iedere kind een mooi cadeau. Kortom, een heerlijke sfeer en een onvergetelijke dag.


Kloof versmallen Samen met hoogleraar Langdurige Zorg en Dementie Anne-Mei Thé ontwikkelde Martha Flora-oprichter Marco Ouwehand opleidingsprogramma’s om de begrip- en kenniskloof tussen de ‘gezonde’ buitenwereld en de belevingswereld van mensen met dementie te versmallen.

M a r t h a F l o ra

Allerbeste zorg bij dementie

Voorbeelden van opleidingsprogramma’s: • De Power Course Dementie. Een e-learning programma over dementie voor mantelzorgers, vrijwilligers en professionals. • De Alzheimer Experience. Een gratis, interactieve online speelfilm waarin het leven van twee mensen wordt gevolgd in alle fasen van de dementie. Zo kunnen familieleden en professionals zelf ervaren wat het betekent om dement te zijn.

Martha Flora, een particulier initiatief, biedt de allerbeste zorg bij dementie. Mensen met Alzheimer of een andere vorm van dementie kunnen hun leven prettig en waardig voortzetten in een royaal appartement in Den HaagScheveningen. Aan de Badhuisweg 165-167 is een beschermde woonomgeving gecreëerd die voelt als een kleine, warme samenleving.

“Wij zijn bijvoorbeeld de enige Nederlandse zorgaanbieder die zich niet in de eerste plaats richt op de familie van de persoon met dementie, maar op de persoon zelf. Martha Flora probeert bewoners in staat te stellen het leven zoals men dat gewend was zoveel mogelijk voort te zetten. Met hun dementie. Wij nemen mensen met dementie serieus. Wie bent u? Wat heeft u in het verleden gedaan? Wat kunt u nog wel en wat kunt u niet meer? Waaraan geeft u ondanks uw ziekte nog altijd betekenis? Wat zijn uw gewoonten? Op al die zaken spelen wij vervolgens in. Bij ons draait het niet in eerste instantie om zorg. Nee, het gaat om iemands welbevinden. Daar streven wij naar. En inderdaad, daar hoort zorg bij.” Vertrouwd en beschermd Aan het woord is Marco Ouwehand. Hij nam een aantal jaren geleden het initiatief tot Martha Flora, dat


inmiddels huizen heeft in Den Haag, Gouda en Lochem. Hij vertelt: “Bij mijn moeder was de diagnose Alzheimer gesteld. Ik vroeg me af: waar komt zij het best tot haar recht als thuis wonen niet meer gaat? Waar kan zij haar vertrouwde bestaan zo goed mogelijk voortzetten en zoveel mogelijk zichzelf zijn? Ik slaagde er niet in een zorgomgeving te vinden die aan haar eisen voldeed. Daarom besloot ik zelf de gewenste omgeving te creëren voor mijn moeder. Helaas heeft mijn moeder het niet meer mogen meemaken.” Samen met Bronovo-Nebo opende Martha Flora op 1 november 2013 haar deuren. Wonen bij Martha Flora is mogelijk op basis van financiering uit een persoonsgebonden budget (PGB) in combinatie met een eigen bijdrage. Meer informatie: www.marthaflora.nl

Marco Ouwehand, oprichter van Martha Flora, in het huis in Den Haag-Scheveningen

Warm en persoonlijk’

Empathisch vermogen

“Het verpleeghuis waar mijn 92-jarige tante woonde, ging failliet. Binnen een weekend moest ik een nieuw huis voor haar vinden, waar zij volledige en kwalitatief perfecte dementiezorg zou krijgen. Dat werd Martha Flora. Vanaf het eerste begin heeft zij heel veel warmte en zorg van alle medewerkers ontvangen. De persoonlijke benadering en huiskamersfeer waarin de bewoners leven geven je echt een thuisgevoel.”

De zorgvisie van Martha Flora richt zich op de relatie tussen zorgverlener en de persoon met dementie.

Freya van Hemert

Marco Ouwehand: “Zorg is iets tussen mensen onderling, en de kwaliteit van zorg is afhankelijk van de mate waarin de zorgverlener een relatie weet aan te gaan met degene aan wie hij zorg geeft. Dat vergt niet alleen belangstelling voor de cliënt, maar ook empathisch vermogen. Wij selecteren daar op en trainen onze medewerkers er ook in.”

De filosofie van Martha Flora rust op vijf pijlers. Ouwehand: “Het persoonlijk welbevinden, daar draait het om. Hoe meer we van de bewoner weten, hoe beter we kunnen zorgen dat de bewoner zich goed voelt. Elke dag weer. Verder wordt de familie van de bewoner nadrukkelijk bij het huis betrokken. Familieleden kunnen bijvoorbeeld altijd binnenlopen of mee-eten. Daarnaast streeft Martha Flora ernaar de gewenste relatie en empathie onder meer te bereiken door per cliënt bijna twee keer zoveel medewerkers in dienst te hebben als gebruikelijk is in de reguliere zorg. Pijler vier is dat we een specialist van buitenaf inschakelen als we

signaleren dat een cliënt specifieke hulp nodig heeft. Denk bijvoorbeeld aan een ergotherapeut, fysiotherapeut, psycholoog, psychiater of specialist ouderengeneeskunde. En tot slot bieden wij een beschermde woonomgeving aan waar de bewoner zijn eigen leven zo veel mogelijk kan voortzetten. Iedere bewoner heeft een eigen ruime appartement met privé sanitair en een pantry. Daarnaast heeft elk huis een beschermde samenleving die wij de Meander noemen. Een gemeenschappelijke ruimte die bestaat uit aaneengeschakelde ruimtes zoals een bibliotheek, huiskamer, eetkeuken, tuin en atelier.”


Answers to all of your questions

GOEIE VRAAG

Services for expats How does healthcare work in the Netherlands? How will the health insurer reimburse the costs of my treatment? Understandably, many expats have these kinds of questions. Bronovo is prepared to answer all of your questions.

Wat is het gemak van de parkeerservice? Als patiënt of bezoeker van Bronovo zou ik graag gebruikmaken van de parkeerservice. Wat houdt de service in en wat is er mogelijk? Bronovo maakt het u graag gemakkelijk. Als u snel naar uw afspraak wilt, zit u niet op parkeervertraging te wachten. Daarom kunt u op de drukste dagen van de week - maandag tot en met donderdag - gebruikmaken van ‘valet parking’. Dit betekent dat u uw auto naar de entree van het ziekenhuis rijdt. U geeft uw autosleutels af bij de receptie of bij de chauffeur van Jeeves, een samenwerkingspartner van Bronovo. De chauffeur parkeert uw auto in de afgesloten parkeergarage van Bronovo. Zodra u het ziekenhuis verlaat, haalt hij uw auto weer op en zet deze klaar bij entree. Vlak ervoor krijgt u een parkeerticket. Net voordat u het ziekenhuis verlaat, koopt u een uitrijkaart bij de automaat in de hal.


Reserveren voor valet parking is niet nodig, tenzij u extra informatie wilt doorgeven aan de chauffeur. De kosten van deze service: 5 euro per dag, inclusief parkeerkosten. Voor bezoekers met invalidenkaart is de service gratis. Golfkar U kunt bij Bronovo ook gebruikmaken van de Golfcar Service. Met de golfkar wordt u op het Bronovo-terrein snel heen en weer gebracht tussen de entree van de hoofdingang en Gezondheidscentrum Hubertusduin. Dat is handig bij slecht weer of als u slecht ter been bent. De Golfcar Service is gratis. U kunt er uw voordeel mee doen van maandag tot en met donderdag tussen 8.00 en 17.00 uur.

Gastvrijheid Als u gebruikmaakt van valet parking of de golfkar, krijgt u te maken met een medewerker van Jeeves. Deze samenwerkingspartner van Bronovo is gespecialiseerd in gastvrijheid en dienstbaarheid en heeft zich onder meer toegelegd op ziekenhuisdiensten. Meer informatie: www.jeeves.nl

Heeft u ook een vraag voor deze rubriek? Geef het door via info@ bronovo.nl.

Finding your way

Insurance

Information meetings

Naam: Anneke van Kooten-Kastelein Position: Expat Service Desk staff member What assistance do you provide to expats? “Newcomers to the Netherlands are not yet familiar with, for example, how the healthcare system is organised or what services Bronovo has to offer. Together with my two colleagues, I answer questions and I provide further information on experts, such as medical specialists.” What can expats expect from you? “That I help them find their way. I explain that, in principle, if you’re suffering from the flu or a migraine attack in the Netherlands, you do not proceed straight to a hospital. Instead, you visit your general practitioner. The GP may then refer you to a medical specialist in the hospital. I also help expats find a GP’s practice in their neighbourhood. A highly common question is: Can I give birth to my child at Bronovo? The answer is: Of course; the hospital has extensive experience in delivering babies.” Available: weekdays from 8.00 am - 4.30 pm on +31 (0) 70 312 40 16 and via email at [email protected] (not for medical appointments).

Naam: Deborah Warmenhoven-Walmsley Position: Administrative assistant in the Care Records Office (Zorgadministratie). “I mainly assist expats. I have English origins, so I speak the language perfectly.” What assistance do you provide to expats? “I chiefly help expats and foreign patients with any questions they may have about bills for treatment, as well as insurance and insurance claims.” What can expats expect from you? “Anyone who is undergoing, or has undergone, treatment in a hospital likes to have everything properly arranged with the health insurer. That’s why I call foreign insurance companies to consult with them on affairs that concern their clients, our patients. Do you have questions about your bill for treatment? Or would you like a specification or a translation of it? If so, you can come to me for help.” Available: Monday, Wednesday and Friday from 8.30 - 4:00 pm on +31 (0) 70 312 41 80 and via email at [email protected].

Naam: Nanda Jagusiak-Monteiro Position: Bronovo Expat Coordinator What assistance do you provide to expats? “I bring Bronovo to the attention of expats in the Hague and surrounding areas. To that end, I organise information meetings at Bronovo for embassies or expats, for example, or at international organisations, schools, clubs and businesses. Expats are informed about healthcare in the Netherlands, among other things, and medical specialists, such as a gynaecologist or a paediatrician, talk about their departments.” What can expats expect from you? “They can approach me with any questions they may have about healthcare in the Netherlands. I also refer them to the right people in the hospital, such as staff from the Expat Service Desk or Care Records Office or to medical specialists.” Available: [email protected]


Vrienden voor het leven

SERVICE & INFORMATIE Bronovo Bronovo is een algemeen ziekenhuis voor inwoners van Den Haag en omgeving. Het biedt medische zorg onder verantwoordelijkheid van een breed team van medisch specialisten en andere zorgverleners. Bronovo behoort tot dezelfde stichting als Medisch Centrum Haaglanden (MCH) en het Huis Nebo.Bovendien beheert het ziekenhuis Gezondheidscentrum Wassenaar. Bronovo en het Huis Nebo zijn op 15 augustus 2014 bestuurlijk gefuseerd met het MCH. Bronovo heeft een strategische alliantie met het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en vormt samen met Medisch Centrum Haaglanden in Den Haag en het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda de A12-Coöperatie. Verwijsbrief mee! U heeft voor de eerste afspraak in het ziekenhuis een brief van een verwijzer nodig. Een verwijzer is bijvoorbeeld een huisarts, verloskundige of medisch specialist.

Persoonlijke aandacht, dienstbaarheid en service, zijn voor

steunt u speciale projecten (zie www.vriendenvanbronovo.nl).

Bronovo minstens zo belangrijk als medische aandacht. Als

Zo willen we bijvoorbeeld heel graag specifiek informatie-

meest patiëntgerichte ziekenhuis van Nederland (Elsevier

materiaal ontwikkelen om kinderen nog beter voor te kunnen

onderzoek 2013) investeren we dan ook bewust in gastvrij-

bereiden op hun verblijf in ons ziekenhuis. En daarvoor

heid, seniorvriendelijkheid en voorlichting. Maar niet alles

hebben wij uw hulp hard nodig. Want voor dit unieke plan

kan binnen het bestaande zorgbudget gerealiseerd worden.

moeten wij het echt van onze vrienden hebben. Mogen we

Daarom doen we een beroep op u. Als Vriend van Bronovo

ook op u rekenen? Alvast hartelijk dank!

De verwijsbrief is wettelijk bepaald. Als de behandeling in het ziekenhuis van start gaat zonder verwijzing, bestaat de kans dat de zorgverzekeraar die niet betaalt en de patiënt na afloop een factuur krijgt thuisgestuurd.

Klein gebaar, groot verschil

Stichting Vrienden van Bronovo, Postbus 96900, 2509 JH Den Haag, KvK-nummer: 40409307, rekeningnummer: NL42FVLB0699811872, www.vriendenvanbronovo.nl Voor meer informatie kunt u mailen naar Marjolein de Boo: [email protected]. Zij vertelt u graag meer over uw donatiemogelijkheden en het persoonlijk of zakelijk steunen van bepaalde projecten.

Uitzonderingen • Voor acute zorg of zorg via de Spoedeisende Hulp heeft u geen verwijsbrief nodig. Deze zorg wordt altijd vergoed door de zorgverzekeraar.

• Voor patiënten met een buitenlandse zorgverzekering gelden andere regels. Patiëntenpas Patiënten hebben vanaf 1 februari 2015 een patiëntenpas nodig voor een bezoek aan de poliklinieken van Bronovo. De pas vervangt de blauwe inschrijfkaart. U kunt de patiëntenpas laten maken bij de registratiezuilen of de inschrijfbalie in de ontvangsthal. Gastvrouwen helpen u desgewenst met het aanmaken van de pas op de registratiezuilen.

Verhinderd? Wilt u uw afspraak voor een bezoek aan een polikliniek of voor een ziekenhuisopname veranderen of annuleren? Laat dit alstublieft uiterlijk 24 uur van tevoren weten. U kunt van maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 en 12.00 uur en tussen 13.00 en 16.00 uur telefonisch uw afspraak afzeggen via de polikliniek. Wie dat niet tijdig doet, kan het wegblijftarief (€ 43,30) in rekening gebracht krijgen.

draagt BRMO bij zich, vaak zonder het te weten. Tegelijkertijd zijn BRMO besmettelijk. Daarom krijgt iedere patiënt aan het begin van de opname in Bronovo vragen voorgelegd om na te gaan of hij wellicht BRMO heeft. Zo ja, dan achterhalen zorgverleners welke antibiotica wél zouden kunnen aanslaan en treffen zij maatregelen om besmetting van andere patiënten te voorkomen. Wij rekenen op uw begrip voor deze voorzorgsmaatregel.

Bereikbaarheid U vindt Bronovo aan de Bronovolaan 5 in Den Haag. Openbaar vervoer Bronovo is te bereiken met bus 22 (Van Hogenhoucklaan, halte Bronovo Ziekenhuis) en bus 23 (Van Alkemadelaan, halte Bronovo Ziekenhuis). Vanaf NS-station Den Haag Centraal Bus 22 richting Duinzigt

Bent u vanwege ziekte of een andere dringende reden verhinderd om in het ziekenhuis te worden opgenomen? Belt u dan tijdens kantooruren uw behandelend specialist. Dat geeft Bronovo de kans een andere patiënt in uw plaats op te nemen. Dat verkort de eventuele wachtlijst.

Bus 18 richting Clingendael/Benoordenhout. Op Van Alkemadelaan overstappen op bus 23.

Veiligheid

Vanaf NS-station Den Haag Hollands Spoor Tram 1 of 16 naar halte Centrum. Op deze halte overstappen op bus 22 richting Duinzigt.

Bronovo hecht de grootste waarde aan veiligheid van de patiënten. Het ziekenhuis wil bijvoorbeeld Bijzonder Resistente Micro-Organismen (BRMO) geen kans geven. Wie BRMO bij zich draagt, kan het risico lopen dat een behandeling met antibiotica geen resultaat oplevert. Eén tot vijf procent van de bevolking

Tram 2, 3 en 6: halte Laan van N.O.I en overstappen op bus 23 richting Scheveningen Noorderstrand.

Vanaf NS-station Laan van N.O.I. Bus 23 richting Scheveningen Noorderstrand SARA DE BRONOVO • 51

SERVICE & INFORMATIE

Vanuit Rijswijk Bus 23 richting Scheveningen Noorderstrand Vanuit NS-station Voorburg Bus 23 richting Scheveningen Noorderstrand Vanuit Wassenaar Bus 90: Johan van Oldenbarneveltweg. Overstappen op Willem Witsenplein op bus 23. Meer informatie openbaar vervoer www.9292ov.nl www.htm.net HTM Consumentenlijn: tel. 0900 - 4864636 Auto Vanuit Amsterdam, Rotterdam en Utrecht volgt u op het Prins Clausplein de A12. Aan het einde van de Utrechtsebaan gaat u rechtsaf richting H Bronovo (Wassenaar en Scheveningen). Bij het eerste stoplicht rijdt u linksaf en volgt u de borden ‘H Bronovo’.

Parkeerterrein Werkdagen Eerste 20 minuten gratis. Daarna € 0,50 per 20 minuten. Weekend Eerste 20 minuten gratis. Daarna € 0,50 per uur. Tussen 21.00 uur en 08.00 uur parkeert u gratis. Parkeerplaatsen invaliden U vindt de parkeerplaatsen voor invaliden op het parkeergedeelte aan de rechterzijde van de hoofdingang. De zeven parkeerplaatsen zijn duidelijk aangegeven. De parkeerkosten voor deze plaatsen worden ongedaan gemaakt nadat u uw invalidenkaart (of kopie) heeft laten zien bij de receptie. 52 • SARA DE BRONOVO

Valet parking Patiënten, bezoekers en/of hun begeleiders kunnen een beroep doen op de Parkeerservice van Bronovo. U stapt uit voor de deur en een chauffeur parkeert uw auto. De kosten bedragen € 5,00. Dit bedrag is ongeacht de duur van het parkeren op een dag en inclusief parkeergeld. De Parkeerservice wordt aangeboden op maandag tot en met donderdag tussen 08.15 en 17.00 uur.

Avondspreekuren Enkele poliklinieken hebben op dinsdagavond spreekuur. U kunt bij het maken van een afspraak vragen of u kunt langskomen tijdens het avondspreekuur. Verder is de afdeling Bloedafname in Bronovo elke dinsdag geopend van 7.30 tot 20.30 uur.

Bezoek Algemene bezoektijden Dagelijks: 15.30 uur - 16.30 uur en 18.30 uur - 19.30 uur Zaterdag en zondag: 15.30 uur - 16.30 uur, 11.15 uur - 12.15 uur en 18.30 uur - 19.30 uur Afwijkende bezoektijden Intensive care: 11.00 uur - 12.00 uur en 16.30 uur - 19.30 uur Hartbewaking: 10.00 uur - 10.30 uur en 18.30 uur - 19.30 uur Kraamafdeling Amalia: 10.00 uur - 19.30 uur Rustmoment 13.00 - 15.00 uur Kinderafdeling Willem-Alexander: Ouders kunnen de hele dag op bezoek komen. Voor andere bezoekers gelden de algemene bezoektijden. Bezoekregels • Ontvang niet meer dan twee bezoekers tegelijk

• Houd rekening met andere patiënten • Neem kinderen die in aanraking zijn geweest met besmettelijke ziekten liever niet mee. Het kan misschien geen kwaad voor de patiënt die u bezoekt, maar zijn/haar kamergenoot kan er wel gevoelig voor zijn. Overdag gaan de behandelingen en onderzoeken gewoon door, ook tijdens de bezoekuren. Uiteraard probeert Bronovo zoveel mogelijk te voorkomen dat wordt gestoord tijdens het bezoek, maar het is niet altijd te vermijden. Wij rekenen op uw begrip.

Opleidingsziekenhuis Bronovo is een opleidingsziekenhuis. Dit betekent dat u kunt worden behandeld door een arts-assistent. Een arts-assistent is afgestudeerd als arts en wordt in dit ziekenhuis opgeleid tot medisch specialist of doet specialistische ervaring op. De arts-assistent verricht zelfstandig medische handelingen, zoals medische ingrepen, operaties en bevallingen. De arts-assistent heeft hierin een eigen verantwoordelijkheid, maar de eindverantwoordelijkheid ligt bij de medisch specialist. Als u er bezwaar tegen heeft door een arts-assistent te worden behandeld, kunt u dit voorafgaand aan de behandeling kenbaar maken.

Online medisch dossier Patiënten kunnen via Medischegegevens.nl altijd en overal online toegang krijgen tot hun gegevens. Zij bekijken de informatie wanneer het hun het best uitkomt. Of het nu gaat om een operatieverslag, brief aan de huisarts of waarden die zijn vastgesteld in het laboratorium.

Bronovo biedt deze service kosteloos en veilig aan. Iedere patiënt heeft zo zicht op zijn definitieve en door medisch specialisten geaccordeerde gegevens die worden bijgehouden in het ziekenhuis. Het gaat om medische brieven, röntgenfoto’s, laboratoriumuitslagen, operatie- en pathologieverslagen, radioverslagen met beeldmateriaal en - op termijn - overzichten van medicatie. Iedere patiënt die inzage in zijn dossier wil, kan een aanmeldformulier invullen bij de balie in de ontvangsthal van Bronovo. Daarmee geeft de patiënt toestemming dat de gegevens met een beveiligde verbinding van Bronovo naar Medischegegevens.nl worden verstuurd. Om privacy te waarborgen, is het nodig dat de patiënt zich bij aanmelding eenmalig legitimeert met een identiteitsbewijs. Vervolgens verzoekt Medischegegevens.nl Bronovo om in opdracht van de patiënt diens gegevens online ter beschikking te stellen. Via een beveiligde verbinding plus een smscode op de mobiele telefoon kan de patiënt overal zijn gegevens inzien. Het systeem wordt elke 24 uur geactualiseerd.

Bloedafname Heeft uw arts gezegd dat dat uw bloed moet worden onderzocht? U kunt bloed laten prikken in Bronovo, maar ook in Gezondheidscentrum Wassenaar of op andere locaties. Vergeet niet uw inschrijfkaart en het aanvraagformulier van uw arts mee te nemen. U vindt de afdeling Bloedafname in Bronovo op de tweede verdieping. De afdeling is geopend van maandag tot en met vrijdag van 7.30 uur tot 16.00 uur, op dinsdag tot 20.30 uur en op zaterdagmorgen van 8.00 uur tot 11.00 uur. Telefoon: 070 - 312 41 89. Gezondheidscentrum Wassenaar is gevestigd aan de Hofcampweg 65. Hier kunt u van maandag tot en met vrijdag bloed laten afnemen van 8.00 uur tot 12.00 uur en van 12.30 tot 15.00 uur. Telefoon: 070 - 512 72 00.

Activiteiten Bianca van Beek, medewerker patiëntencommunicatie: “Soms heb je als patiënt of naaste behoefte aan bredere informatie over een ziekte, behandeling of Bronovo. Daarvoor kunt u terecht tijdens kosteloze informatieavonden, waar patiënten en zorgprofessionals de mogelijkheid hebben met elkaar van gedachten te wisselen.”

Bevallen Voor aanstaande ouders zijn er regelmatig gratis voorlichtingsavonden in Bronovo. U krijgt informatie over de gang van zaken bij een bevalling in ons ziekenhuis. Een gynaecoloog, verloskundige en verpleegkundige praten u bij. Alvast een kijkje nemen in de verloskamers en op de kraamafdeling? U krijgt een digitale rondleiding. De eerstkomende voorlichtingsavonden zijn op maandag 12 januari, maandag 2 februari en maandag 2 maart. Een bijeenkomst duurt van 19.00 tot 21.00 uur. U bent vanaf 18.45 uur welkom in het Auditorium op de vierde etage. Schrijf u in via [email protected].

Blinden en slechtzienden Op elke eerste maandag van de maand houdt de Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden (NVBS) van 16.00 tot en met 17.15 uur inloopspreekuur in de ruimte van Bureau Patiëntenvoorlichting in de Ontvangsthal.

Juiste weg bij vragen Heeft u vragen over uw behandeling in Bronovo? Wij zijn u vanzelfsprekend graag van dienst, maar vanwege privacy-gevoeligheid reageren onze artsen niet per e-mail. Neemt u alstublieft via een andere weg contact op met ons. Doorgaans is dat de polikliniek waar u in behandeling bent. Heeft u algemene informatievragen over Bronovo? Dan kunt u wel mailen. Stuur een berichtje naar [email protected]. Binnen 24 uur ontvangt u een reactie van de afdeling Communicatie en Marketing. Heeft u algemene vragen over uw gezondheid? Dan adviseren wij u in eerste instantie contact te zoeken met uw huisarts.


SERVICE & INFORMATIE

Openingstijden laboratorium bloedafname LOCATIE

ADRES

TIJDEN

Röntgenfoto’s

Bronovo, polikliniek Bloedafname, 2e etage

Bronovolaan 5, Den Haag

elke werkdag 7.30 - 16.00 uur en op dinsdag tot 20.30 uur zaterdag 8.00 - 11.00 uur

Moet u een röntgenonderzoek ondergaan? Daarvoor maakt u een afspraak bij de afdeling Radiologie.

de inzet en betrokkenheid van medewerkers en vrijwilligers maken Nebo tot een plek waar bewoners graag wonen en medewerkers graag werken.

Gezondheidscentrum Hubertusduin

Bronovolaan 3, Den Haag

maandag, woensdag en vrijdag 8.00 - 10.00 uur

Gezondheidscentrum Wassenaar

Hofcampweg 65, Wassenaar

elke werkdag 8.00 - 12.00 en 12.30-15.00 uur.

Apotheek Wassenaar-Zuid

Rijksstraatweg 703, Wassenaar

dinsdag en vrijdag 9.30 - 10.30 uur

Dit is niet nodig voor long(thorax)-foto’s. Hiervoor kunt u op de afdeling Radiologie terecht van maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 en 12.00 uur en tussen 14.00 en 16.30 uur. Neem uw inschrijfkaart en de aanvraag van uw arts mee.

Wijkbewoners welkom! Bewoners van Nebo, maar ook buurtbewoners ouder dan 55 jaar kunnen meedoen aan de vele activiteiten die worden georganiseerd door de activiteitenbegeleiders. Voorbeelden:

U vindt de afdeling Radiologie op de begane grond. De afdeling is telefonisch bereikbaar op genoemde tijden via 070 - 312 41 20.

• Individuele en groepsactiviteiten • Gespreksgroepen • Muziekactiviteiten • Themagerichte activiteiten • Centrale activiteiten

Verpleeghuis Mechropa

Scheveningseweg 96, Scheveningen

maandag en donderdag 9.45 - 10.00 uur

Gezondheidscentrum Badhuisweg

Badhuisweg 72-78, Den Haag

maandag, dinsdag en donderdag: 8.00 - 9.30 uur

Praktijk Huisartsen aan Zee

Badhuiskade 9, Den Haag

woensdag en vrijdag: 9.30 - 10.30 uur

Verzorgingshuis Het Uiterjoon

Vissershavenstraat 277, Scheveningen

maandag 8.45-9.30 uur woensdag 10.15-11.00 uur donderdag 8.45-9.30 uur

Huisartsenpraktijk Scheveningen

Prins Willemstraat 20, Scheveningen

maandag en donderdag: 8.15 - 9.15 uur

Huisartsenpraktijk Duindorp

Tesselseplein 6, Scheveningen

dinsdag: 8.30 - 9.30 uur

Gezondheidscentrum Frankenslag

Frankenslag 160, Den Haag

maandag en donderdag: 10.00 - 11.00 uur dinsdag, woensdag en vrijdag: 8.15 - 10.00 uur

Medisch Centrum Loudon

Loudonstraat 118, Den Haag

elke werkdag: 8.00 - 10.30 uur

Huisartsengroep Savalle

Savallelaan 2, Voorburg

elke werkdag: 8.00 - 10.00 uur

Huisartsenpraktijk Holst

Parkweg 296, Voorburg

dinsdag: 8.30 - 9.30 uur

Hoog Lindoduin


Westduinweg 1359, Den Haag

dinsdag: 13.00 - 14.00 uur

Kunst Bronovo besteedt veel aandacht aan kunst. Overal in het pand vindt u schilderijen, litho’s, posters en beelden. Het grootste gedeelte is onderdeel van de vaste collectie van Bronovo. Verder worden er wisselende tentoonstellingen gehouden in de gangen op de eerste en tweede etage. Het is mogelijk de kunstwerken direct van de kunstenaar te kopen. U kunt hiervoor contact opnemen met de kunstenaar (zie informatie bij de expositie). Voor meer informatie over de wisselende exposities of een mogelijkheid om zelf te exposeren kunt u terecht bij de coördinator Kunst in Bronovo. Zij is bereikbaar via [email protected]

Het Huis Nebo Het Huis Nebo behoort tot dezelfde stichting als Bronovo en MCH. Nebo is een verpleeghuis voor somatische en psychogeriatrische bewoners. Er is plaats voor 120 bewoners. Nebo biedt een veilige omgeving en zinvol bestaan aan kwetsbare mensen. Het is belangrijk dat bewoners in Nebo een echt thuis vinden, waar oprechte aandacht is, respect heerst en wordt gezorgd voor een zinvolle dagbesteding. Vooral

Het restaurant is eveneens bedoeld voor zowel de bewoners van Nebo als voor (oudere) wijkbewoners uit Benoordenhout. U bent welkom van maandag tot en met zaterdag van 11.45 tot 18.30 uur. En op zondag van 11.45 tot 19.30 uur. Reserveren is niet nodig. Er is al een dagmenu voor € 8,60. Nebo Floris Arntzeniusplein 65 2597 SP Den Haag Tel. 070 - 312 37 37 Fax 070 - 312 37 00 E-mail: [email protected], Website: www.hethuisnebo.nl

Buitenpoli Statenkwartier Patiënten die in het Statenkwartier wonen, kunnen dichtbij huis gebruikmaken van specialistische zorg van Bronovo. Buitenpoli Statenkwartier is gevestigd in Gezondheidscentrum Statenkwartier aan de President Kennedylaan 15 (ingang Aert van der Goesstraat).

Bronovo werkt in deze buitenpoli samen met de huisartsen van de AHOED (Apotheek Huisartsen onder een dak) Statenkwartier. Snel geholpen Buitenpoli Statenkwartier kent geen lange wachttijden. Doorgaans kunt u na verwijzing door de huisarts al binnen een week worden gezien tijdens het spreekuur van een van de medisch specialismen. De buitenpoli is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Een afspraak maken voor een bezoek aan Buitenpoli Statenkwartier? Zoek contact met de polikliniek van het betreffende specialisme op de hoofdlocatie van Bronovo.

GC Wassenaar Woont u in Wassenaar en heeft u medische zorg nodig? Bijna alle specialismen van Bronovo houden spreekuur in Bronovo Gezondheidscentrum Wassenaar aan de Hofcampweg 65. Daardoor is vaak geen bezoek nodig aan de hoofdlocatie van Bronovo in Den Haag. In Bronovo Gezondheidscentrum Wassenaar werken meer dan veertig zorgverleners. Het gaat niet alleen om medisch specialisten van Bronovo, maar bijvoorbeeld ook om huisartsen, fysiotherapeuten, psychologen en een tandarts. Verder heeft het laboratorium van Bronovo er een dagelijks servicepunt voor bloed prikken. Tel. 070 - 512 72 00 Website: www.gezondheidscentrumwassenaar.nl www.wassenaarhealthcentre.nl

U kunt er terecht op het spreekuur van de volgende Bronovo-specialismen: • Cardiologie • Kindergeneeskunde • Verloskunde SARA DE BRONOVO • 55

Spreekuren Bronovo Gezondheidscentrum Wassenaar Cardioloog

dinsdag

09.00 - 12.00 uur

Dermatoloog

maandag woensdag

13.30 - 16.00 uur 13.30 - 16.00 uur

Gynaecoloog

maandag dinsdag

14.00 - 16.30 uur 09.00 - 13.00 uur

Hartfalenspreekuur

donderdag (om de week)

13.00 - 16.30 uur

Heelkunde

vrijdag

08.30 - 11.30 uur

Internist

maandag

09.00 - 12.00 uur

Kaakchirurgie

donderdag

08.30 - 12.00 uur

Kinderarts

dinsdag woensdag

08.45 - 12.00 uur 13.30 - 16.30 uur

KNO-arts

dinsdag woensdag donderdag

13.30 - 16.30 uur 13.30 - 16.30 uur 13.30 - 16.30 uur

Longarts

dinsdag

14.30 - 16.30 uur

Neuroloog

vrijdag

08.30 - 12.00 uur

Oogarts

maandag dinsdag

08.30 - 16.30 uur 08.30 - 13.00 uur

Optometrist

dinsdag

08.45 - 14.00 uur

Orthopeed

donderdag

08.00 - 13.00 uur

Ouderenzorg

dinsdag

09.00 - 12.00 uur

Pijnpoli

vrijdag

08.00 - 12.00 uur

Plastisch chirurg

woensdag

09.00 - 10.30 uur

Radiologie

maandag t/m donderdag

08.00 - 12.30 uur, 13.00 - 16.30 uur

Reumatoloog

woensdag

09.30 - 12.00 uur

Uroloog

donderdag

13.30 - 16.00 uur

Verloskundige

dinsdag

13.30 - 16.30 uur

Laboratorium (bloedprikken e.d.)

elke werkdag

08.00 - 12.00 uur, 12.30 - 15.00 uur


Overzicht medisch specialisten en hun specialismen (eind oktober 2014) Wijzigingen voorbehouden. Voor de meest actuele informatie: www.bronovo.nl. Anesthesiologie Tel.: 070 - 312 41 41 Dhr. W.G.G. Bóza (pijnspecialist) Dhr. W.J. Engelbrecht (anesthesioloog-intensivist) Dhr. R.L. van Leersum Mw. K.K. Muderlak-Groenewoud Mw. C.E. Kam-Endtz Dhr. F. Kamerling Dhr. N. van der Wilk Mw. M.C. de Jager (chef de clinique) Cardiologie Tel.: 070 - 312 43 75 Mw. A.P. van Alem Dhr. dr. P.R.M. van Dijkman Dhr. dr. J. Frederiks Mw. M.C.P. Haverkamp Mw. F.P.L. Lamers Mw. dr. S.E. Langerak Dhr. S. Somer Chirurgie/Heelkunde Tel.: 070 - 312 43 59 Dhr. dr. G.J.D. van Acker Dhr. M.W.G.A. Bronkhorst Dhr. dr. D. Eefting Dhr. dr. O.R. Guicherit Dhr. dr. J.M. Hoogendoorn Dhr. F.J. Idenburg Mw. dr. M.T.T. Knook Dhr.dr. A.W.K.S. Marinelli Dhr. dr. S.A.G. Meylaerts Dhr. dr. J.C.A de Mol van Otterloo Dhr. dr. A.H.P. Niggebrugge Dhr. dr. J.W.A. Oosterhuis Dhr. dr. S.J. Rhemrev Dhr. dr. J.R.M. van der Sijp Dhr. dr. H.J. Smeets Dhr. dr. T.J. van der Steenhoven Dhr. dr. A.C. de Vries Mw. C.W.M. de Wit Dermatologie (huidziekten) Tel.: 070 - 312 44 03 Dhr. dr. B.W. Boom Dhr. dr. J.G. v.d. Schroeff

Gynaecologie en Verloskunde Tel.: 070 - 312 46 90 Mw. J. Berger (chef de clinique) Mw. dr. K.E. Boers Dhr. dr. C.A.G. Holleboom Mw. C.R. Lo (fertiliteitsarts) Mw. A. Kroeze (chef de Clinique) Mw. dr. H.T.C. Nagel Mw. S.E. Nienhuis (fertiliteitsarts) Dhr. H.M.P. Pelikan Dhr. dr. J.P.T. Rhemrev Mw. M.J.G.H. Smeets Dhr. dr. W.J. van Wijngaarden Mw. E. Witte Intensive care Tel.: 070 - 312 41 41 Dhr. P.J.W. Dennesen (intensivist) Mw. N.A. Dijkman (intensivist) Dhr. W.J. Engelbrecht (anesthesioloog -intensivist) Mw. P. M. Klooster (intensivist) Mw. G. van Melsen (intensivist) Mw. M. Muller(intensivist) Dhr. R. Peters (intensivist) Dhr. T.A. Ruys (intensivist) Mw. M. Slabbekoorn (intensivist) Dhr. J.P. van der Sluijs (intensivist) Dhr. dr. J.O. Streefkerk (intensivist) Dhr. D.J. Versluis (intensivist) Interne Geneeskunde Tel.: 070 - 312 43 07 Mw. dr. E.D. Beishuizen Prof. dr. G.J. Blauw Mw. S. Ramautar Dhr. dr. Y.W.J. Sijpkens Dhr. dr. L.Th. Vlasveld Dhr. dr. N.I. Weijl Mw. C.A.H.C. Welten (chef de clinique) Mw. T.J.S.H. Woei A-Jin (chef de Clinique) Dhr. dr. J.W. van ’t Wout Dhr. G. Willemsen

Keel-, neus- en oorheelkunde Tel.: 070 - 312 44 08/44 20 Dhr. M.B. Ferrier Dhr. H.A.A. Spoelstra Dhr. K. Wiggers Kindergeneeskunde Tel.: 070 - 312 41 16 Mw. I. Hofmeijer Mw. dr. H. van der Kamp Mw. J.H. Kreijen-Meinesz Mw. A.M. van Kruijssen Mw. M. Thomas Mw. H.K. van der Tooren-de Groot Mw. R. Unnik-van Treurniet Klinische chemie Tel.: 070 - 312 41 89 (niet voor uitslagen) Dhr. dr. N. de Jonge Dhr. dr. A.P. van Rossum Klinische genetica Tel.: 070 - 312 43 75 Mw. dr. Y. Hilhorst-Hofstee Mw. dr. Q.C.M. Barge-Schaapveld Klinische pathologie Tel.: 070 - 312 40 92 (niet voor uitslagen) Mw. M.C.A. Giessen Mw. S. Loyson Mw. dr. V. Terpstra Longziekten Tel.: 070 - 312 43 76 Mw. dr. D. Annema-Schmidt Dhr. dr. H.H. Berendsen Dhr. J. van den Berg Mw. M.K. Greefhorst (chef de clinique) Mw. dr. R.M.J.L. van der Heijde


Maag-, Darm- en Leverziekten Tel.: 070 - 312 43 07 Dhr. Y.I.L. Lai Dhr. dr. M. Schrijver mw. dr. H. van Soest dhr. dr. R.J. Verburg Medische microbiologie en infectiepreventie Tel.: 070 - 312 41 98 (niet voor uitslagen) Dhr. dr. M.J. Becker Mw. K.A. Heemstra Dhr. dr. J.J. Kerremans Mw. M. Leendertse Mw. dr. M.A. Leverstein-Van Hall Medische psychologie Tel.: 070 - 310 58 88 Mw. I.C.M. Janssen Mw. dr. C.K. Jurgens Mw. L. v.d. Wiel Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Tel.: 070 - 312 44 68/46 80 Mw. A.C. Hundepool Dhr. A.J. Kerckhaert Neurochirurgie Dhr. dr. G.C.W. de Ruiter Neurologie Tel.: 070 - 312 44 28 Mw. M. Gerrits Mw. dr. S.M. Manschot Mw. N. Metz Dhr. M.T. Tonk Dhr. N. Weerkamp Nucleaire Geneeskunde Tel.: 070 - 312 40 70 Dhr. Ir. B. Shapiro


Oogheelkunde Tel.: 070 - 312 44 42 Mw. E. Bouma Mw. dr. B. Haeseker Mw. L.S. Koetsier Mw. dr. I. Notting Mw. dr. R. Saxena Orthopedie Tel.: 070 - 312 43 73/43 96 Dhr. A.R. Deenik Dhr. A.V. Steenmeyer Dhr. A.E. Witkamp Ouderengeneeskunde Tel.: 070 - 312 53 86 Dhr. dr. G.J. Blauw Dhr. M. Oudshoorn Dhr. G. Willemsen Plastische chirurgie Tel.: 070 - 312 44 99 Mw.dr. J.W.J.M. Bardoel Dhr. R.E.F. Huijgen Dhr. dr. M. Larsen Dhr. L.T. Tan Psychiatrie Tel.: 070 - 312 45 20 (alleen na interne verwijzing) Mw. J.P. Tuijl Mw. dr. M.S. Vos Dhr. P.R. Walburgh Schmidt Mw. P. Zwarts Pijnpoli Tel.: 070 - 312 40 60 Dhr. W.G.G. Bóza Dhr. R.L. van Leersum

Radiologie Tel.: 070 - 312 41 20 Dhr. N.J.M. Aarts Mw. M.C. van Dorth-Rombouts Dhr. O.D.F. Henneman Dhr. dr. T.A.M. Kaandorp Dhr. dr. P.R. Kornaat Dhr. dr. T.J.A. Kuijpers Dhr. dr. S.A. Rebergen

Het gaat niet om de melodie, maar om de toon

Radiotherapie Tel.: 070 - 312 46 83 Mw. dr. T.C. Stam Mw. N.C.G.M. van der Voort van Zyp Reumatologie Tel.: 070 - 312 43 46 Mw. A.L. Huidekoper Mw. I. Speyer Mw. dr. G.M. Steup-Beekman Revalidatiegeneeskunde Tel.: 070 - 312 42 07 Mw. T.A. Veenis Sportgeneeskunde Tel.: 070 - 312 43 73 Dhr. A. de Korte

Henk Briër - 88 jaar

Tandheelkunde Tel.: 070 - 312 44 66 Dhr. R.A.P. Berrevoets Urologie Tel.: 070 - 312 41 33 Dhr. dr. I. Cordia Mw. M.T.M. Kummeling Dhr. C.H.M. Rikken Ziekenhuisapotheker Mw. A. Ledeboer Mw. T. Leenders i.o. Mw. N.J.M. Nefs-Willard Dhr. F.J. Rynja

Wanneer een gevorderd leven ingrijpend verandert, is houvast welkom en empathie op zijn plaats. In een bedding van rust en respect bieden we bij het Huis Nebo een veilige omgeving en een zinvol dagelijks bestaan voor kwetsbare mensen. Daar dragen we onder andere zorg voor met dagbestedingen die aansluiten op hun essenti ële beleving zoals pianospelen in het geval van Henk Briër, voormalig

dirigent en pianist: ‘Ik speel graag quatre-mains. De mensen hier in huis vinden het ook leuk om te horen en komen er vaak allemaal omheen staan. Muziek is toch een soort universele taal. Ik vind het lekker om te doen. Ach, zo blijf je toch bezig met muziek.’ Met oog en oor voor die eigenheid treden onze medewerkers cliënten tegemoet. Bevlogen en betrokken. Want al gaat er veel verloren in de tijd, elke dag heeft waarde.

Floris Arntzeniusplein 65, 2597 SP Den Haag, tel.: 070 - 312 37 37, mail: [email protected], www.hethuisnebo.nl Vandaag heeft waarde

Met gisteren als gids

naar de kansen van straks

Ruim 1.600 medewerkers, onder wie 120 specialisten, werken in Bronovo samen aan kwaliteit en service in de zorg, met ouderen en moeder & kind als extra aandachtsgebieden. Het beste van nu combineren we daarbij met het goede van toen. Want de historische ‘verpleging vanuit liefdewerk’, zoals in het verleden verricht door onze diaconessen, heeft bepaalde waarden fundamenteel verankerd. In Bronovo hechten we namelijk aan dienstbaarheid, service en wellevende omgangsvormen. Waarbij persoonlijke aandacht net zo belangrijk is als medische aandacht. Dát is wat we bij Bronovo bedoelen met Hoffelijke zorg. Het Huis Nebo en Bronovo zijn met ingang van 15 augustus 2014 bestuurlijk gefuseerd met MCH.

Bronovolaan 5, 2597 AX Den Haag, tel.: 070 - 312 41 41, mail: [email protected], www.bronovo.nl Hoffelijke zorg

Vrolijk. bevallen in Bronovo. Alles voor de oudere patiënt. Gezond de werkweek door achter het beeldscherm

Recommend Documents