Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg Dr Carolien Sino Hogeschool Utrecht Instituutsdirecteur-Onderzoeker
[email protected]
Sino 2014
Voorstellen
onderwijs
Promotie
zorgpraktijk
Sino 2014
onderzoek
Medicatieveiligheid HARM onderzoek 2006 • 41.000 geneesmiddel gerelateerde ziekenhuisopnames – 5.6% acute ziekenhuisopnamen
• 19.000 potentieel vermijdbare opnames per jaar (46%) – 52 vermijdbare opnames per dag
• Geschatte kosten ruim 85 miljoen euro per jaar Sino 2014
Medicatieveiligheid Risico-patiënten • Hoge leeftijd • Polyfarmacie (meerdere geneesmiddelen) • Multimorbiditeit (meerdere aandoeningen) • Verminderde cognitie (denkvermogen) • Therapieontrouw
• Nierfunctiestoornis • Minder zelfstandige woonsituatie Sino 2014
Medicatieveiligheid Risico geneesmiddelen • Bloedverdunners en pijnstillers (NSAID’s) => bloedingen • Bloedglucoseverlagende middelen en corticosteroïden (ontstekingsremmers) => ontregelen bloedsuiker (hypo’s en hyper’s) • Plaspillen en bloeddrukverlagers => elektrolytstoornissen • Slaapmiddelen, antidepressiva (en corticosteroïden) => breuken • Pijnstillers (NSAID’s) => hartfalen Sino 2014
Medicatieveiligheid Risico situatie • Ontslagen worden uit het ziekenhuis (na opname voor geneesmiddel gerelateerd probleem)
Sino 2014
Thuiszorgpopulatie •
80% is ouder dan 65 jaar
•
Risicofactoren medicatiegerelateerde ziekenhuisopname (leeftijd ≥ 65, polifarmacie, ≥ 4 co morbiditeiten, therapie ontrouw en ↓cognitie) blijken veelvuldig aanwezig.
•
1/3 Thuiszorgcliënten potentiële medicatieproblemen (Meredith et al, 2001)
•
•
Prevalentie van 4.5 potentiële medicatieproblemen per oudere thuis zorgcliënt (Kwint et al, 2011) 66% van de ouderen gaf gebruikers problemen aan met medicatie (26% klinisch relevant)(Denneboom et al, 2005)
Thuiszorgpopulatie is kwetsbaar Sino 2014
Medicatieveiligheid thuiszorg IGZ 2010
Sino 2014
Idee Medicatie achter de voordeur project • Zouden thuiszorgmedewerkers…
• een bijdrage kunnen leveren… • aan het vroegsignaleren… • van mogelijke problemen met medicatie????
Sino 2014
Methode 1. Ontwikkeling rode vlaggen instrument • Medicatieproblemen uit de literatuur (HARMWRESTLING rapport, 2010)
• vertaald naar observaties (rode vlaggen) • beoordeeld door een multi disciplinair expert panel
(Huisartsen, apothekers en thuiszorgmedewerkers): content validity.
2. Validering rode vlaggen instrument • Vergeleken met een referentie standaard (medicatie interview): concurrent validity. •
Expertpanel apothekers Ephor • Mate van waarschijnlijkheid medicatiegerelateerdheid Rode Sino 2014 Vlag
Resultaten
Demografische gegevens
(N=115)
Leeftijd, gemiddelde SD
79.3 10.5
Geslacht, % Vrouw Man
79.1 20.9
Woonsituatie, % Alleenstaand Samenwonend
69.6 30.4
Opleidingsniveau, % Geen onderwijs Basisonderwijs lbo, vmbo, mavo mbo, havo, vwo hbo, wo
2.6 44.3 35.7 9.6 6.1
Aantal geneesmiddelen, gemiddelde SD Op recept Zonder recept
8.8 3.9 0.7 1.4
Sino 2014
Voorbeelden Vergelijking Rode Vlaggen - Medicatieinterview Rode Vlaggen Medicatie instrument interview
Resultaten
Totaal 470 observaties mbv rode vlaggen instrument (mediaan 4.0, IQR 4.0) In vergelijking met 610 observaties mbv Medicatie interview (mediaan 5.0, (IQR 5.0) 49.6% observaties medicatiegerelateerd
PROCES Medicatielijst apotheek is afwezig PILL Gastro intestinale bloedingen: Maagpijn? Pikzwarte ontlasting? Blauwe plekken? Electrolyten verstoring: Duizeligheid bij opstaan? Suf? Nier- hartfalen: Benauwdheid? Wegrakingen? Digoxin intoxication: Misselijkheid, braken/ geen eetlust? Falls: Onlangs gevallen? Afgelopen jaar gevallen? PATIENT Medication adherence: Regelmatig vergeten in te nemen? Medication usage problems: Problemen met inname? Problemen met openen? Pijn: AlcoholSino > 3 glazen alcohol per dag? 2014
Ernstig anders dan anders in gedrag?
n
%
n
%
70
60.9
75
65.2
9 5 50
7,8 4,3 43,5
11 9 71
9,6 7,8 61,7
39 13
33,9 11,3
48 55
42,6 47,8
32 8
27,8 7,0
39 13
33,9 11,3
18
15,7
8
7,0
21 *
18,3 *
14 61
12,2 53,0
24
20,9
27
23,5
6 15 44 3
5,2 13,0 38.3 2,6
10 18 77 3
8,7 15,7 67.0 2,6
6
5,2
23
20,0
Validiteit rode vlaggen instrument
• Specifiteit hoog (78%-99%): 13 vd 15 subcategorieën
• Sensitiviteit: 63% - 86%: 5 subcategorieën
Sino 2014
Conclusie
• Thuiszorgmedewerkers zijn in staat om potentiële medicatie gerelateerde problemen te signaleren m.b.v. het Rode Vlaggen Instrument.
Sino 2014
De volgende stap
Actueel Medicatieoverzicht
Rode Vlaggen
Sino 2014
Voorbeeld Een Rode Vlag
Sino 2014
Voorbeeld Een Rode Vlag
Sino 2014
Film nominatie IGZ zorg veilig prijs 2012 • .
Sino 2014
Sino 2014
Vervolgonderzoek • Vroegsignaleren van problemen met psychofarmaca bij dementerende thuiszorgclienten – Buurtzorg – Instituut Verantwoord Medicijngebruik – Hogeschool Utrecht • Zie nieuwsbrief IVM
• Effect van vroegsignaleren middels het rode vlaggen instrument door thuiszorgmedewerkers – Apotheek Schagen – Thuiszorg Schagen – ZonH • Zie nieuwsbrief ZonH Sino 2014
Vroegsignaleren in de thuiszorg mbv rode vlaggen vlaggen http://www.youtube.com/watch?v=ZcIndCEbU5o
• Kenniscentrum Innovatie van zorgverlening Hogeschool Utrecht – Producten – Rode Vlaggenlijst – Demonstratiefilm
http://www.youtube.com/watch?v=EGNUnl3aXTg&feature=share&list=PL3 5xUGs8y8iUCi78YRRrK7fBM5GuQ5Fc6
Sino 2014
