Gemeente Sommelsdijk
VRIJZINNIGE KLANKEN Jubileumuitgave no. 492
De kerkbanken aan het woord Wat hebben wij in de loop van de tijd meegemaakt. Wat een predikanten hebben wij moeten aanhoren. Vrouwen en mannen. We moeten nu de hele tijd tegen ze aankijken, want hun foto’s hangen aan de kant. Eregalerij van de vergane glorie. De een nog gekkere ideeën dan de ander. Van de een moet je knutselen in de dienst, naar de ander moet je alleen maar luisteren. Predikanten van rechtzinnig naar vrijzinnig. Dan zijn er zondagen dat we helemaal niet gebruikt worden, dan zijn er zogenaamde samenkomsten. Dat zijn voor ons koude dagen. Hoe veranderen in 65 jaar de gewoonten binnen de kerk. De liturgie, aantal keren zingen in een dienst. De plaats van de kansel: dan weer tegen de muur in de breedte, dan weer in de lengte. Gelukkig bleven de ramen aan de voorzijde altijd op dezelfde plaats. De bank voor de leden van de kerkenraad verdween bij de verbouwing, maar er kwam een mooi raam aan de achterkant en een kabinetorgel voor in de plaats. Wat opvalt aan het begin van een dienst: vooraan zit een man die altijd te laat in de kerkdienst komt. Via de zijdeur komt hij binnen. Is hij bang voor ons? Nee, hij verzorgt het geluid. O ja, dan hebben we ook nog Cantone, wanneer zij zingen dan wordt het orgel weer niet gebruikt in de dienst maar de piano. Je moet als kerkbank ook steeds weer aan iets nieuws wennen. Zingen is toch wel belangrijk. Hoeveel liedboeken hebben we wel niet versleten: Remonstrantse bundel; Groene psalmbundel, Blauwe psalmbundel; 102 gezangen; Liedboek voor de kerken; Tussentijds in een map; Tussentijds kleine bundel. Gek worden we er van. Waar we wel respect voor hebben is het werk van de vele vrijwilligers. Schoonmaken van de kerk, schilderen van de binnenkant enz.
2
enz. Een kerk kan niet zonder vrijwilligers, dat zie je maar. Gelukkig maken de bovenburen niet zo’n kabaal, alleen op de trap. Zij doen wel veel voor de kerk hoor! Zo kunnen we nog wel even doorgaan. We hoorden dat ene ds. D. Werner een gedicht over ons heeft geschreven. Dat wilden we tot slot laten horen: Ik ben al oud En hoorde ’t Woord Op oude wijze In vele tongen; Soms was ik warm van ’t zitten Het werd toen veel te lang En mijn zitvlak werd vaal Van ’t veelvuldig schuiven Als het woord niet recht gesneden werd. Hoe het ook zij: Ik hoorde alleen het woord Ook hoe het werd vermoord En heel slecht werd begrepen. Ik werd nooit schoongeveegd, Nooit eens gepolitoerd Of nieuw gemaakt Ja, zelfs niet meer hersteld Maar, ‘k ben ook niet geveld Of stukgezaagd. Ik ben zoals het hoort Het zitvlak van het woord! Want Het is menigmaal gebleken Dat zelfs een goede predikant Voor ons alleen hier stond te preken! De kerkbanken
Terug- en vooruitblik: 65 jaar Remonstrantse Kerk te Sommelsdijk, 1947 – 2012 Op 6 juli jl. is het 65 jaar geleden dat onze gemeente als Remonstrantse gemeente in Sommelsdijk begon. Op 6 en 7 oktober vieren wij dit met elkaar. Een jubileum van dit formaat verdient het, met respect terug te kijken in de tijd. Velen zijn ons voorgegaan in de oprichting en instandhouding van de gemeente. Wij zijn hen dankbaar voor datgene, wat zij voor ons hebben bereikt. Maar terugkijken alleen doen we niet: wij kunnen alleen voortbestaan door ook voortdurend vooruit te zien. Dat zijn we hen, die ons voorgingen, en elkaar verplicht. Met vertrouwen zien wij de toekomst tegemoet! 1946-1947: de wijding De leden van de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden, afdeling Goeree en Overflakkee, willen zich aansluiten bij de Remonstrantse Broederschap. Dit heeft praktische voordelen, maar de wens komt voornamelijk voort uit overtuiging: zij willen een volwaardige gemeente vormen en geen Vrijzinnige afdeling van de Hervormde Kerk meer zijn. Tijdens een algemene ledenvergadering in 1946 wordt het besluit officieel genomen. In maart 1947 wordt bij de Remonstrantse Broederschap het verzoek ingediend te mogen worden opgenomen als gemeente in de Broederschap. Dit verzoek wordt gehonoreerd en op 6 juli 1947 worden de leden van de geloofsgemeenschap uitgenodigd voor de plechtige wijding tot Remonstrantse gemeente. Ds. J. Spijker wordt bevestigd als voorganger. Hij mag die dag 180 nieuwe Remonstranten bevestigen en het kerkje, de oude Brouwerij, blijkt te klein.
1950: de nieuwe kerk In 1950 is het ledenaantal van de Remonstrantse gemeente gegroeid tot rond de 300. In de zomer van dat jaar wordt de nieuwe kerk aan de Voorstraat in Sommelsdijk in gebruik genomen. 3
De gemeente is een factor van betekenis geworden. Niet alleen voor de leden zelf, maar ook voor andere gemeenten. Illustratief is dat de kerkenraad van de Hervormde Kerk een op Remonstrants initiatief tot stand gekomen uitvoering van de Mattheus Passion niet wil toelaten in haar kerkgebouw. Dankzij de medewerking van velen komt de uitvoering er toch. Niet in de kerk, maar in het veilinggebouw! Ds. J. Spijker mag in zijn eerste gemeente onder moeilijke omstandigheden, maar met liefdevolle steun van anderen, het vak leren. Hij werkt hard en de resultaten mogen er zijn. Vijftiger jaren: van watersnood naar moderne tijd Op 31 januari 1953 breekt het water in in het leven op het eiland. Het leven verandert ingrijpend. Een hele gemeente is weg, naar de overkant en alleen soldaten, politie en waterwerkers zijn het gehoor van de voorganger, op dat moment Ds. G. Bloemendaal. Na een aantal weken herstelt het leven zich, als de brandweer, slikploegen en helpers verdwenen zijn. Er komen nieuwe dijken, de boot wordt een brug. De Haringvlietbrug gaat in 1964 open en de rest van Nederland raakte vast aan Goeree-Overflakkee: ‘Fluzi’ (Flakkee uit zijn isolement). De Grevelingendam wordt aangelegd en dit heeft zijn weerslag op het leven in de kerk. De Remonstranten uit Schouwen-Duiveland komen er als leden van de gemeente bij. Zestiger jaren: de verbouwing De kerk wordt verbouwd. De leden schrijven brieven aan talloze bedrijven die waren schenken voor de verkoop. Ds. L. Schenk staat ook zelf op de markt om de waren aan de man te brengen. Om op die manier de verbouwing deels te financieren. Het pijporgeltje, dat in 1965 in gebruik werd genomen, wordt voor de verbouwing zorgvuldig ingepakt. De kerkdiensten verplaatsen zich tijdelijk naar het Diekhuus. De verbouwde kerk wordt een raam aangeboden. De kerkenraad moet nadenken over de vormgeving. Glazenier Van Iersel maakt, nog voor hij de ideeën van de leden vernomen heeft, al een verbluffend ontwerp. Alle wensen zijn er in verwerkt: water en lucht, het land dat droogvalt, de trouw van God en vele kleine details. Op 4 april 1966 wordt de vernieuwde kerk – met venster - in gebruik genomen met de woorden uit 1 Petrus 2:5: ‘levende stenen’ zullen wij zijn. Trouw aan ons beginsel van vrijheid en verdraagzaamheid. Zeventiger jaren: eau de cologne en pepermunt In de jaren zeventig komt een Leids student met het openbaar vervoer naar Sommelsdijk. Met knikkende knieën gaat hij de kansel op. Het is E.H. Cossee. De student mag blijven. En dat wil hij ook, aangetrokken door de krachtige kerkzang, de gespannen aandacht, de bijbelse vroomheid en de vleugen eau de cologne en pepermunt. De eerste jaren wordt hij vaak gebracht door zijn vader, met de auto. Want om de bus te halen zou hij de genoeglijke koffie-uurtjes na de dienst moeten missen. Later, als hij een toga draagt, komt zijn eigen zoon vaak mee.
Tachtiger jaren: een overgangsfase Ds. T. Elders - Mayer legt na tien jaar dienst haar functie neer vanwege een ongeneeslijke ziekte. 4
Ds. A. Pool - Bast uit Rotterdam springt in, eerst voor een half jaar. Later wordt die periode nog eens met een half jaar verlengd. Zij wordt getroffen door de grote onderlinge verbondenheid in Sommelsdijk. Op het menselijk vlak en in het geloof. Een minder grote openheid naar andere geloofsgemeenschappen laat zich gemakkelijk uit de ontstaansgeschiedenis van de gemeente begrijpen, zo vindt zij. Als ‘overkanter’ voelt zij zich echter volledig geaccepteerd. In 1984 gaat ds. Pool met pensioen en neemt ds. G. Berveling het stokje van haar over. De gemeente in Sommelsdijk is boeiender en uitdagender dan hij in zijn studietijd had kunnen bevroeden. Alleen de reisafstand van Vlaardingen naar Sommelsdijk valt hem soms zwaar; vooral het feit dat hij zo nu en dan een huisbezoek moet overslaan vindt hij pijnlijk. Daarom is hij ook erg blij met de trouwe contactleden, die contacten onderhouden waar dat nodig is. Daarnaast zijn er de Cantorij, het Remonstrants Vrouwencontact, de Bijbelkring Schouwen, de ’Margrieten’ (handwerkclub) en de zondagsschool… allemaal waardevolle instituten die er alleen maar kunnen zijn dankzij de inzet van veel vrijwilligers. Negentiger jaren en daarna: een creatieve periode Twee vrouwelijke predikanten, ds. R.H.J. Boeijïnga – Alders (van 1989 - 1994) en ds. E. van Dunné - de Bijll Nachenius (van 1995 – 2002) worden in 2002 opgevolgd door Ds. J.F. Klijnsma, de huidige predikant van de Remonstrantse gemeente te Sommelsdijk. Allen moedigen de vele activiteiten, ontplooid door vrijwilligers, verder aan. Van deze laatste jaren van de 20e en de eerste jaren van de 21e eeuw staan vooral de vele creatieve initiatieven binnen de Remonstrantse gemeente ons helder voor de geest. Neem ‘’t Winkeltje’, een jaarlijks terugkerende ‘happening’, waar onder andere zelfgemaakte handwerken, jam, advocaat, zoetigheden en opbrengsten van het land worden verkocht. Later komt daar de rommelmarkt bij. Het is elke keer een enorme klus om die te organiseren, maar de inkomsten mogen er dan ook zijn. Met Kerstmis wordt het een traditie om jaarlijks Kerstspelen op te voeren. Ouders en kinderen van na 1986 hebben er allen een rol in, alsook dat vaste element: de kameel. De eerste jaren is leiding in handen van mevrouw Sietje Polder – van Brussel, daarna onder andere in die van Ineke Snoek –Terlouw en Petra Vermeulen. De jongere dames met kleine kinderen starten een zanggroep, ‘Toontje Lager’. Zij zingen immers niet zo hoog als de dames van de Cantorij… in latere jaren gaat Toontje Lager over in het grotere koor ‘Cantone’. Het bestaat uit allemaal dames en heren die wel in zijn voor een modern repertoire. De initiatieven zijn eindeloos en teveel om op te noemen: buitendagen, soepmaaltijden, het Paas-
5
ontbijt, de oprichting van een stiltecentrum met expositieruimte: allemaal staan ze symbool voor de daadkracht van een bruisende, enthousiaste gemeente. Die daadkracht, dat enthousiasme, is de basis van de Remonstrantse gemeente te Sommelsdijk. Aan allen die hun steentje bijgedragen hebben, al is het nog zo klein of groot: bedankt!
6
soonlijk leven. Geloven staat niet vast, het groeit en verandert als het leven zelf, met een blijvend 65 jaar Remonstranten in Sommelsdijk. Reden perspectief en daarom, zij het bescheiden, voor een feest? De pensioengerechtigde leeftijd FEEST. behalen is voor velen een grens oversteken naar de laatste levensfase en roept niet veel feestelijks Bram Schrier op. Nu zijn instellingen zoals kerken wel geen mensen met een pensioengerechtigde leeftijd en ze kunnen veel ouder worden dan mensen, maar ze zijn net als hun oprichters wel eindig. Wij hebben een voor Remonstranten nog jonge gemeente in leeftijd. Veel Remonstrantse gemeenten zijn al bijna 400 jaar oud. Toch vergrijst onze gemeente behoorlijk en neemt ons ledenen vriendenaantal af. 65 Jaar is een mijlpaal en vinden we, aanleiding voor een, zij het bescheiden, feest! Niet alleen omdat we dankbaar terug kunnen kijken naar de afgelopen jaren maar ook omdat voor ons als geloofsgemeenschap niet de eindigheid van ons leven centraal staat, maar het perspectief dat in ons geloven tot uiting komt. Ik vind dat nog steeds erg mooi onder woorden gebracht in de geloofsbelijdenis die we als Remonstranten in 2006 aanvaard hebben. “… dat ons bestaan niet voltooid wordt door wie we zijn en wat we hebben, maar door wat oneindig groter is dan we kunnen bevatten… …..want we geloven in de toekomst van God en de wereld, in een goddelijk geduld dat tijd schenkt om te leven en te sterven en op te staan ….” In 2006 is dat zo onder woorden gebracht. Ik ervaar het als een zegen met u dit steeds opnieuw onder woorden proberen te brengen in mijn per-
FEEST
7
www.editoo.nl
Indien onbestelbaar: Voorstraat 35, 3245 BG, Sommelsdijk
Verenigingsgebouw: Van Gorcumstraat 22 Sommelsdijk (Koetshuis) Predikant: Ds. J.F. Klijnsma Beverhof 15, 2623 EP Delft tel: 015-2855307 - e-mail
[email protected] Kerkenraad: Voorzitter: A. Schrier, e-mail:
[email protected], tel:0187-484317 Secretaris/Boekhouder: J. de Vries tel: 06-23927962 (adres: Remonstrantse Gemeente Sommelsdijk, Berkehof 4 3247 XA Dirksland) lid: Il. v.d Sluijs-Visser tel:0187-486082 Website: www.remonstranten.org/sommelsdijk Kring Schouwen-Duiveland: E. von Eugen-Verhagen tel:0111-641678 COLOFON Vrijzinnige Klanken verschijnt in 2012 vier keer. Cantone: Il. v.d. Sluijs-Visser tel:0187-486082 De abonnementsprijs is voor alle lezers € 10,-- Drukwerk: Editoo B.V., Schaapsdrift 49, 6824 GP Arnhem per jaar Rekeningnr: INGbank : 254369 / Rabobank: 34.20.53.906 t.n.v. Rem Geref Gemeente Sommelsdijk p/a J. de Vries, Berkehof 4, 3247 XA Dirksland Redactie: Il. en Ir. van der Sluijs-Visser redactieadres: Jacob Catsstraat 43, 3245 RH Sommelsdijk telefoon 0187 – 486082 b.g.g. 0187- 486223 e-mail:
[email protected] of j.sluijs@chello. nl Mede redactieleden: A. Schrier, J. de Vries De redactie en kerkenraad/predikant zorgen voor een aantal vaste rubrieken. Ingezonden artikelen, verslagen e.d. worden graag opgenomen. Copysluiting: een maand voor het uitkomen van het volgende nummer. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de artikelen. Kerkgebouw: Voorstraat 35, 3245 BG Sommelsdijk tel: 06 - 20191889 Kerkmeester: A. Schrier tel: 484317
Olov Nieuwe Tonge Olov® Nieuwe Tonge Dealer voor Goeree Overflakkee en Schouwen Duiveland Langeweg 30, Nieuwe Tonge Telefoon 0187-65 22 22 www.olov.nl
