vrij kamperen, Bivakkeren, paalkamperen... met tent of camper

Een dossier van Wegwijzer vzw Beenhouwersstraat 9 |8000 Brugge | [email protected] | www.wegwijzer.be © Wegwijzer vzw. Niets uit deze publicatie mag worden gekopieerd of verspreid zonder schriftelijke toestemming.

vrij kamperen, Bivakkeren, paalkamperen...… met tent of camper

© Wegwijzer vzw

Dossier Wildkamperen – versie 2014

Pagina 1 van 24

Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Het bos en de bomen… enkele definities 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5.

“Wildkamperen” versus “Vrij kamperen” Bivakkeren Paalkamperen (Nederland) Bivakzones (België) Vrij kamperen met camper/mobilhome

3. Tips & tricks 3.1. Voorbereiding 3.2. Een geschikte plaats zoeken r r

Urban camping Stealth camping

3.3. Veiligheid 3.4. Materiaal 3.5. Mensen aanspreken of niet? r

Enkele algemene communicatie-tips:

4. Gedragsregels: “Leave no Trace” 4.1. De 7 principes van “Leave no Trace” r r r r r r r

Een goede voorbereiding Reis en kampeer op harde ondergrond Ga bewust om met je afval Neem niets mee en laat het gebied ongeschonden achter Beperk de impact van een kampvuur Respecteer de dieren in het wild Hou rekening met andere bezoekers

5. Links en bronnen 6. Overzichtskaart “Wildkamperen in Europa” Disclaimer: Het is verboden om deze inhoud te te kopiëren en/of te publiceren zonder voorafgaande toestemming van Wegwijzer vzw. Bij herhaaldelijk overtreden kan Wegwijzer een schadevergoeding vragen van € 1.000. Dit dossier werd met grote aandacht samengesteld. Vind je toch inhoud die incorrect of onvolledig is, of vind je dat je rechten geschonden zijn, laat het ons dan weten via [email protected].

© Wegwijzer vzw


Pagina 2 van 24

1. Inleiding Archeologen en historici zullen het hiermee vast oneens zijn, maar iets zegt me dat de eerste mensen nomadisch waren omdat ze het fijn vonden om vrij te kamperen. Lang voor er sprake was van ruimtelijke ordening of kampeerdecreten, ervoeren onze voorouders het plezier van een rustige, afgelegen plek met het vooruitzicht op een zalig uitzicht bij het ontwaken. Nog altijd spreekt dit tot de verbeelding: in plaats van wakker worden door Joop (die in zijn beste Frans de weg naar de campingtoiletten vraagt), gewekt worden door de vogels, opstaan in alle rust, ontbijten met uitzicht op een verlaten vallei en niemand in de buurt om je ochtendhumeur aan te wakkeren. Je neemt nog een fotootje, ruimt je boeltje netjes op en vrolijk fluitend vertrek je opnieuw langs het wandelpad dat je gisteren begonnen was. Dit is natuurlijk een romantisering. In de praktijk is het niet evident om dit soort ervaringen te beleven. In heel Europa leggen overheden –terecht– strakke regels op rond het betreden van natuur en openbaar domein. Onvoorzichtige toeristen en buitensporters hebben al heel wat schade berokkend aan kwetsbare gebieden. En zelfs milieubewuste, voorzichtige kampeerders kunnen, per ongeluk of door hun grote aantal, voor grote schade zorgen. Denk hierbij aan het afbranden van grote stukken moorland door kampvuurtjes van (legale) wildkampeerders in de Schotse natuurgebieden. Los daarvan zijn er een pak regels die het toerisme op zich in strakke banen willen leiden. Een reiziger die op een camping verblijft brengt immers meer geld in het laatje voor de uitbater én voor de overheid dan iemand die een tentje opzet in een weitje tussen de schapen. Gelukkig blijft het, ondanks alle regels, in de praktijk meestal mogelijk om vrij te kamperen. Met dit tweeledig dossier wil Wegwijzer vzw je enerzijds een leidraad geven om de ervaring van het vrij kamperen te beleven op een verantwoorde, duurzame manier. Op die manier kunnen komende generaties wildkampeerders blijven genieten van het landschap, zonder dat het uitzicht bedorven wordt door zwerfvuil of de resten van het kampvuur van de vorige bezoeker. Anderzijds, in het dossier “Wildkamperen overzicht van de regelgeving per land” geven we een overzicht van de geldende regels per land. Daarnaast zeggen we ook in hoeverre die regels opgevolgd worden. We willen hierbij niemand aanzetten om regels te overtreden, maar een realistisch beeld geven rond de eventuele juridische gevolgen. Dat kan je downloaden via www.wegwijzer.be/wildkamperen-in-europa. Wegwijzer vzw deed haar uiterste best om correcte en actuele gegevens op te vragen. Dat was een bijzonder moeilijke klus, omdat wildkamperen vaak in een grijze zone zit. We raden dan ook steeds aan om in de gemeente waar je verblijft na te gaan wat de geldende regels zijn. We wensen je in elk geval heel veel plezier en vele mooie plekjes toe!

© Wegwijzer vzw


Pagina 3 van 24

2. Het bos en de bomen… enkele definities Wildkamperen is een vrij vaag begrip. Het gaat in dit dossier over vormen van kamperen:

“elke vorm van recreatief overnachten op een buitenterrein en in een kampeervoorziening (zoals tent, caravan, hangmat, camper, auto…)” Naast wildkamperen hebben we het in dit dossier onder andere over vrij kamperen, paalkamperen, bivakkeren, wildparkeren… Je zult wel min of meer weten waarover we het hebben, maar om door de bomen het bos nog te zien, zetten we enkele definities op een rijtje.

2.1

“Wildkamperen” versus “Vrij kamperen”

In dit dossier gaan we hoofdzakelijk spreken over “wildkamperen” en “vrij kamperen”.

Wildkamperen

Vrij kamperen

illegaal zonder toestemming

legaal met toestemming van de eigenaar of de overheid gratis overnachting voor langer dan één nacht

op een niet daarvoor voorziene locatie In de praktijk gebeurt het wildkamperen en vrij kamperen meestal in de vrije natuur, maar je kunt evengoed in een stad kamperen, in een park, een industriegebied of zelfs in een tuin. Het gaat dus niet over een verblijf op ingerichte plekken zoals camping, recreatiegebieden, camperplaatsen…

Voorbeeld: - In Noorwegen kan je gerust een week lang vrij kamperen in de natuur. Het is overal toegelaten door het 'allemannsretten' . - Wildkamperen wordt in Macedonië gedoogd als je buiten de natuurgebieden blijft, geen vuur maakt en uit de buurt van bewoning blijft.

© Wegwijzer vzw


Pagina 4 van 24

2.2

Bivakkeren

Onder bivakkeren verstaan we het kamperen of overnachten in de open lucht voor één nacht. In de praktijk houdt het bivakkeren in dat je bij zonsondergang je tentje opzet of je matje uitrolt en bij zonsopgang opnieuw vertrekt. Dat gebeurt vaak op trektochten doorheen natuurgebieden waarbij er geen overnachtingsmogelijkheden zijn. In veel landen is bivakkeren toegestaan (onder voorwaarden), terwijl vrij kamperen er verboden is (ook in België). Voorbeeld:

Tijdens een trektocht door Polen mag je bivakkeren, maar dan enkel buiten de beschermde natuurgebieden en de bebouwde kom.

Tijdens het bivakkeren sla je je tent op bij het vallen van de avond en vertrek je terug als de zon opkomt.

In sommige landen is niet zozeer het overnachten verboden, maar wel het opzetten van ‘kampeeruitrusting’, zoals een tent. Sommige wildkampeerders gebruiken ook geen tent zodat ze sneller kunnen vertrekken als er iemand langs komt.

© Wegwijzer vzw


Pagina 5 van 24

2.3

Paalkamperen in Nederland In de jaren ’90 doken er in Nederland plaatsen op waar je onder voorwaarden legaal mag kamperen. Op initiatief van Staatsbosbeheer werden er plekken aangelegd waar er minimale voorzieningen zijn, zoals een effen grasveldje en een waterpomp. Omdat je doorgaans enkel in een straal van 10 meter rond de paal met een bordje mag kamperen, heten die plekken ‘paalkampeerplaatsen’. In Nederland zijn er intussen tientallen zulke plekken. Die zijn zo populair dat er soms overlast ontstaat. Staatsbosbeheer heeft in 2013 zelfs een aantal plaatsen geschrapt. Die zijn intussen weer beschikbaar, maar er is een breekbaar evenwicht tussen recreatie en natuurbehoud. Naast de paalkampeerplaatsen van Staatsbosbeheer zijn er een aantal particuliere plaatsen, bvb van Scoutsing Zooming of die van de Lion’s Club in Tubbergen.

r r r r r r r r

De voorwaarden voor het gebruik vind je op de website van Staatsbosbeheer en staan telkens op de bordjes zelf: Binnen een straal van 10 meter rond de paal Maximaal 72 uur Maximaal 3 kleine tentjes tezelfdertijd Geen afval achterlaten Verboden putjes te graven Geen kampvuur maken. Een gasvuurtje wordt gedoogd, maar wees toch erg terughoudend met vuur Enkele paalkampeerplaatsen hebben nog bijkomende of afwijkende regels Gebruik maken van een paalkampeerterrein is gratis. Je kunt niet reserveren

Staatsbosbheeer zelf geeft op zijn website niet erg veel uitleg. Gelukkig hebben enkele vrijwilligers, waaronder wandelaar-fietser Stefan Kruithof, een website opgericht waarop de info wordt verzameld. Meer info vind je hier: https://sites.google.com/site/paalkampeerders/ (met overzichtskaart) www.staatsbosbeheer.nl (bij overnachten/kampeerterreinen/vrij kamperen)

© Wegwijzer vzw


Pagina 6 van 24

2.4

Bivakzones in België In 2010 volgde Vlaanderen het voorbeeld van de Nederlandse paalkampeerplaatsen met de door Natuur en Bos aangelegde bivakzone in Arendonk. Intussen zijn er een tiental bivakzones in Vlaanderen, waarvan 6 van Natuur en Bos. Het gebruik is gratis en je kan je bivakplek niet vooraf reserveren. De voorzieningen zijn tot een minimum beperkt. Soms is er een waterpomp, een vuurkorf, een composttoilet... Regels: r r r r

Binnen een straal van 10 meter rond de paal of waterpomp maximum 3 tentjes maximaal 48 uur maximum 10 personen

In Vlaanderen is men nog op zoek naar bijkomende plaatsen, maar door de beperkte bekendheid gebeurt het voorlopig zelden dat je geen plaats meer hebt. De plaatsen zijn ook niet erg goed aangeduid, dus je zorgt best voor een wandel-gps of een goeie stafkaart.

Sedert januari 2014 zijn er ook in Wallonië 7 bivakzones (zones de bivouac) in de valleien van de Eau Blanche, de Eau Noire en de Viroin. Binnenkort worden twee extra plaatsen geopend. Deze bivakplaatsen langs La Grande Traversée de La Forêt du Pays de Chimay zijn een project van het Parc Naturel Viroin-Hermeton, de gemeenten en bosbeheer DNF. De plaatsen zijn vrij goed aangeduid en voorzien van een paneel met uitleg en een overzichtskaart. Op de meeste plekken is een vuurkring aangelegd, maar er zijn hier geen waterpompen. Regels: r maximum 3 tentjes r enkel tussen 16 en 10 uur r maximaal één nacht Meer info: www.bivakzone.be, een initiatief van Wegwijzer-lid en wandelaar Luc Selleslaghs http://www.natuurenbos.be/nl-BE/domeinen/kamperen www.bivakzone.be/viroinval-chimay.html Parc Naturel Viroin - Hermeton, Een brochure kan je krijgen bij Toerisme Viroinval en Toerisme La Botte de Hainaut

© Wegwijzer vzw


Pagina 7 van 24

2.5

Vrij kamperen met camper/mobilhome

Als je met een camper of mobilhome reist, dan ben je vast gesteld op je vrijheid. Veel camperbestuurders kiezen ervoor om niet op campings te gaan staan, maar gratis te kamperen. Er zijn in heel Europa honderden camperplaatsen. Dat zijn meestal effen, geasfalteerde parkeerplaatsen die vaak voorzien zijn van elektriciteit en wateraansluitingen. Die plaatsen vind je vrij makkelijk. Er zijn speciale campergidsen voor campers, zoals de Facile-en-route campergids, de ANWB Campings onderweg of de ASCI Campingcard en Camperplaatsen Europa. De Duitse ADAC brengt ook een Camping-Caravaning Führer uit. Daarnaast delen eigenaars van campers op het internet heel erg vlotjes hun ontdekte wildparkeerplaatsen. Hier gaat het dan om plaatsen waar je in principe niet mag overnachten in je wagen, maar waar het ongemerkt kan of gedoogd wordt. Let wel op: de plaatsen die het vaakst gedeeld worden, blijven niet lang geheim (dus ook niet voor gemeentebesturen en politiekorpsen). Wildparkeren, “overnight parking” of “boondocking” (VS) is op de meeste plaatsen in Europa vrij eenvoudig. De controle is ook moeilijk. Je kunt immers altijd claimen dat je even stilstond om te pauzeren en niet echt geparkeerd staat. Dat is helaas niet zo geloofwaardig als je wielblokken opstaan… Hoe onopvallender het uiterlijk van de camper, hoe minder last je zult hebben van controle. Een omgebouwde bestelwagen valt minder op dan een 7 meter lange Dethleff met een schotelantenne op het dak. Het spreekt vanzelf dat het ook eenvoudiger gaat als je je luifel dicht laat en geen tafels en stoeltjes buiten zet, een waslijn spant e.d.

Naast de tientallen regionale fora, vind je op deze websites veel plaatsen terug: www.campercontact.nl www.wildcamping.co.uk/forums/european www.campingcar-infos.com/index1.htm www.europebycamper.com/p/wild-camping-gps-poi.html

© Wegwijzer vzw


Pagina 8 van 24

3. Tips & tricks Wegwijzer zou Wegwijzer niet zijn als we niet wat tips voor je op een rijtje zetten. Een geslaagde reis begint immers met een goede voorbereiding. Dan spreken we over planning, locatie, materiaal en veiligheid.

3.1

Voorbereiding

Voor je gaat vrij kamperen / wildkamperen zijn er een aantal zaken die je best vooraf al eens uitzoekt. Dat je dit dossier leest is alvast een goed begin! r Zorg voor een goeie kaart. Een goeie topografische kaart (op papier of op je wandel-gps) is onontbeerlijk. r Zorg dat iemand weet welke route je volgt. Helaas zijn er de laatste jaren enkele wandelaars/wildkampeerders verongelukt of in de problemen geraakt, waarbij de slachtoffers niet direct gevonden werden. Als iemand weet waar je ongeveer bent, is het een pak makkelijker voor reddingswerkers om je te hulp te komen. Als je aan een meerdaagse toch door de bergen begint, spreek dan met iemand in het dorp waar je vertrekt en leg uit wat je van plan bent. r Neem voorraad mee. Met name drinkwater en energierijk voeding zijn onontbeerlijk. r Zorg dat je weet waar je bevoorrading kunt vinden. Zoek vooraf uit waar er bronnetjes zijn, waar er dorpen zijn, een berghut of boerderij. Hou er ook rekening mee dat sommige kleine bergdorpen op de kaart onbewoond kunnen zijn en dat winkels ook een sluitingsdag hebben. r Vertrek op tijd. Zorg dat je voordat het donker wordt de kampplaats bereikt. Zo kan je comfortabel je tent opzetten en de omgeving verkennen. r Check www.wegwijzer.be/wildkamperen-in-europa om de wetgeving te kennen is rond vrij kamperen. In dat dossier geeft Wegwijzer een overzicht per land, maar gemeenten kunnen in veel gevallen eigen regels opleggen. En zelfs als je ergens mag overnachten, kan de politie je op eigen houtje verjagen. Een anoniem telefoontje naar het gemeentebestuur, de parkwachter of een bergsportvereniging kan veel uitklaren. Het is dan aan jou om te overwegen of je al dan niet wildkampeert.

Stippel je route uit, zoek bevoorradingsplaatsen en laat iemand weten welke route je zult volgen.

© Wegwijzer vzw


Pagina 9 van 24

3.2

Een geschikte plaats zoeken

De kampplaats zelf bepaalt voor een heel groot stuk het succes van de ervaring. Vrij kamperen in de ongerepte natuur geeft het gevoel van vrijheid en rust waar veel mensen naar op zoek zijn. Aan de andere kant zit je daar soms ver van de bewoonde wereld met alle nutsvoorzieningen en hulpbronnen. Het kan soms juist handig zijn om de bewoonde wereld op te zoeken. Alles hangt af van je behoeftes en je comfortgrens. In elk geval zijn er zaken waar je altijd op kunt letten als je comfortabel je tentje wilt opslaan: r Zoek een horizontaal terrein: op een topografische kaart kan je een goeie plek uitzoeken met behulp van de hoogtelijnen. Waar die ver uit elkaar liggen, is het relatief vlak. r Op een verhoging: Kijk uit voor (minieme) verhogingen en zet je indien mogelijk op dat verhoogde stukje grond. Zo vloeit het regenwater van je weg in plaats van zich een poel te vormen op de lager gelegen plek die er vlak uitzag. r Met een egale ondergrond: als je een geschikte plek hebt gevonden, verwijder dan stenen, losse takken en vul kleine putjes op. Zo lig je niet alleen comfortabeler, maar je vermijdt dat het grondzeil van je tent scheurt. Boomwortels laat je vanzelfsprekend wel intact. r Uit de wind: een grote rots, een stuk muur, een haag… alles wat de wind breekt is goed. Ze zult minder last hebben van lawaai en beweging van de tent. Als je toch in de wind moet staan, zet dan de opening van je tent uit de richting van de wind. r Met water in de buurt: tenzij je zelf een hele voorraad meesleurt, is het handig om wat water in de buurt te hebben om je te wassen, potten uit te spoelen of een vuurtje te doven. Let op: drinkwater neem je beter wel zelf mee! r Maar niet vlak naast het water: het waterpeil van rivieren kan soms onvoorstelbaar snel stijgen. Kampeer daarom niet op de oever van een rivier, maar best iets hogerop en op zo’n 100 meter afstand. Zo laat je ook dieren de gelegenheid om er te komen drinken of te passeren. Bovendien houden insecten zoals muggen ook van het water. r Uit de buurt van wegen: passerende auto’s geven erg veel lawaai en verstoren de rust. Bovendien alarmeren automobilisten soms de politie. Zelfs als je daar staat met toestemming, kan de politie je dan onnodig komen wekken. r Zorg dat je op beide oren kunt slapen. Als je constant alert moet zijn ’s nachts, dan komt er van slapen weinig terecht en heb je wellicht een verkeerde plek gekozen. Zoek dus een plek waarbij het geen ramp is als je gezien wordt. r Hou rekening met de zonsopgang in het oosten. Wil je vroeg gewekt worden door het licht, zet dan je tent op ten zuidoosten van de helling of beschutting. Slaap je liever iets langer, zoek dan een plekje op een noordwestelijke kant. r Vraag aan locals waar een geschikte kampeerplek is. Als je het vriendelijk vraagt, krijg je meestal een vriendelijk antwoord en soms zullen ze je zelfs uitnodigen om bij hen te overnachten.

Dit is een mooi beschut plekje uit de wind, maar… wijnbouwers zijn niet altijd gelukkig met bezoekers op hun veld. Spreek de landbouwer aan voor je je tent opzet op zijn veld.

© Wegwijzer vzw

Het waterpeil van rivieren kan soms onvoorstelbaar stijgen. Als je niet wilt wakker worden in een natte slaapzak (of veel erger), dan zet je je tentje beter op veilige afstand van de oever op.


Pagina 10 van 24

Urban Camping Ook in steden of dorpen kan je plekken vinden om de nacht gratis door te brengen, al dan niet met een tent. Enkele tips voor locaties:

r r r r r r r r r

Onder een brug. Zorg dat je op een vlakke ondergrond ruim boven het waterniveau ligt. Grote tankstations: in grote tankstations kan je soms een plekje vinden waar je je matje kunt uitrollen. Luchthavens: zie www.sleepingatairports.com Stations: het hangt ervan af, maar in veel landen wordt slapen in een station getolereerd. Metrostations sluiten’s nachts gewoonlijk de deuren. Pleintjes of sportvelden. Vooral in kleinere dorpjes vinden de omwonenden het vaak oké als je daar een nachtje bivakkeert. De buren aanspreken is een goed idee om te vermijden dat ze de politie op je af sturen. Hou er wel rekening mee dat dit ook hangplekken kunnen zijn. In een tuin of boomgaard. Zoek indien mogelijk uit wie de eigenaar is en vraag om toestemming om er je tent op te zetten. Lukt het niet meteen, ga dan op zoek naar een volgende tuin. Kerkhof. Hoewel het wat ongewoon lijkt, zijn dit prima plaatsen met weinig voorbijgangers, veel rust en meestal een wateraansluiting om de bloemen water te geven. Gebruik enkel je slaapzak: vergeet je tent en neem plaats op een bank, stoep, greppel… met enkel je slaapzak. Wettelijk kan de politie je dan weinig maken. Zet je tent zo laat mogelijk op en vertrek zo vroeg mogelijk om zo min mogelijk aandacht te trekken.

Stealth camping Als je wildkampeert, kan je ervoor kiezen om je verdoken op te stellen zodat niemand je kan zien. In het Engels heet dat Stealth Camping of Covert camping. In dat geval hou je beter ook met enkele dingen rekening: r Zoek een erg afgelegen plek: zelfs het geluid van de ritssluiting van je tent kan ver dragen en zo verraden dat je er bent. Blijf uit de buurt van wegen en zelfs van kleine wandelpaadjes. r Zoek een beschutte plek: tussen de struiken, achter een haag, schutting, muur… zodat zelfs mensen die vlakbij passeren je niet kunnen zien. Een smal dalletje of een plekje over een heuveltop kan ook je kampplek aan het zicht onttrekken. r Zorg voor een onopvallende tent: liefst een doffe, niet egale, groene tent. Haal de reflecterende delen van je tent en bedek je tent eventueel met wat takken of bladeren. r Zorg voor een makkelijk op te zetten tent. En werptentje kan je zelfs in het duister opzetten én je maakt minder lawaai dan met b.v. aluminium tentstokken of piketten. r Maak zo weinig mogelijk vuur of licht. Laat je zaklamp uit. Zelfs in je tent. r Wacht op de duisternis en probeer ook voor zonsopgang te vertrekken. r Gedraag je zo onopvallend mogelijk. Als je al uren voordien rondjes loopt met een grote rugzak, kan je achterdocht wekken. r Bedek je fiets/rugzak: glimmende onderdelen of felle kleuren kunnen van ver de aandacht trekken. r Blijf uit de buurt van campings: locals vinden je vaak gierig als je niet wat geld in de lokale economie stopt. r Gebruik een slaapzak of tarp in plaats van een tent. Als het nodig is kan je dan sneller je boeltje pakken. r Kampeer bergop van het pad. Mensen kijken vaker naar beneden dan naar boven.

© Wegwijzer vzw


Pagina 11 van 24

3.3

Veiligheid

Hoewel vrij kamperen op zich niet gevaarlijk is, zijn er toch bepaalde veiligheidsvoorschriften die je beter volgt. Het verschil zit hem in de bereikbaarheid van hulp. Als je op een afgelegen of zelfs verdoken plek kampeert dan zal je in geval van nood op weinig directe hulp kunnen rekenen. Makkelijker dan zelf survival- en EHBO-expert te worden, is het om voorzichtig te zijn en onnodig gevaar te vermijden. r Start op tijd. Trek een uur de tijd uit om je te installeren. Doe dat indien mogelijk voordat de zon ondergaat. Zo kan je de omgeving en eventuele gevaarlijke plekken verkennen. r Zet je tent op veilige afstand van rotswanden. Een steen die naar beneden valt kan je lelijk verwonden. Anderzijds wil je ook vermijden dat je tijdens een nachtelijke plaspauze het ravijn in dondert. r Let op voor de bliksem. Zorg dat je tentje niet zelf het hoofste punt uit de buurt is en kampeer ook niet onder een boom, mast, monument… r Blijf uit de buurt van wilde dieren of kuddes vee. Let op sporen en zet je tent niet op het pad of in de wei die de dieren gebruiken. r Vermijd een open kampvuur. Zelfs op plaatsen waar vrij kamperen toegelaten is, zijn parkwachters en politie –terecht– bijzonder streng op het maken van open kampvuren. Elk jaar ontstaan tientalen bosbranden door kampvuurtjes. Gebruik dus een klein gasvuurtje om op te koken en wees ook daarmee bijzonder voorzichtig.

Neem een gasvuurtje mee in plaats van een kampvuur te maken.

Zet je tentje beter niet op bij een steile rotswand.

r Verwijder loshangende takken boven je tent. Een nachtelijke storm kan die anders doen vallen; r Vermijd hangplekken. Sommige van de mooiste plekjes, zoals stranden, uitzichtpunten of grotten dienen soms ook als hangplek voor de lokale jongeren. Laat hen die ruimte en vermijd zo dat je wakker blijft door het lawaai of zelfs dat je lastiggevallen wordt. Let bvb. op indicaties zoals graffiti, afval, resten van kampvuurtjes… r Spreek met mensen: spreek andere wandelaars aan en doe een praatje met de lokale bewoners. Mensen in afgelegen gebieden zijn soms wantrouwig tot zelfs vijandig tegenover vreemden die op hun privéland rondhossen met kampeermateriaal. Eens je ermee gesproken hebt, zijn ze vaak bijzonder gastvrij en kan je zelfs bij hen thuis uitgenodigd worden. r Zorg dat je iemand kan verwittigen: Als je buiten gsm-bereik bent en ver van bewoning, neem dan een fluitje mee. r Blijf vindbaar. Als er iets misloopt, zorg dan dat vrienden of hulpdiensten je kunnen terugvinden. Maak een markering die zichtbaar is vanuit de lucht (SOS) en blijf in de buurt van je tent.

© Wegwijzer vzw


Pagina 12 van 24

Als het niet nodig is om je te verbergen is het soms veiliger om op te vallen, zodat reddingsdiensten je kunnen terugvinden in geval van nood.

r Let op je bezittingen. Met name als je een fiets hebt of als je spullen buiten je tent bewaart, zorg dan dat je die op slot kunt doen. Een ‘struikeldraad’ die je fiets of rugzak verbindt met je tent zorgt ervoor dat je tent beweegt als je fiets verplaatst wordt zodat je wakker wordt. Laat onnodige dure spullen thuis. r Zet de “wat-als”- gedachte uit je hoofd. Je eigen fantasie is erger dan de rampscenario’s. Pieker niet over wat zou kunnen gebeuren, maar geniet van de ervaring. Hoe vaker je het doet, hoe geruster je zult worden. r Kampeer niet in een uitgedroogde rivierbedding of vlak naast de waterlijn. Het waterpeil van rivieren kan soms onvoorstelbaar snel stijgen. Kampeer daarom niet op de oever van een rivier, maar iets hogerop.

3.4

Materiaal

Als je gaat vrij kamperen of wildkamperen in de natuur, dan heb je naast het gebruikelijke kampeermateriaal ook enkele specifieke zaken nodig: r Oordopjes. Zeker als je begint met wildkamperen slaap je lichter dan nodig is. Als je bij elk geluid op je hoede bent, krijg je amper nachtrust. Doe oordopjes in en relax! Als de boswachter komt, dan merk je het toch wel. r Schopje om je uitwerpselen te begraven en om een putje te maken voor je afvalwater. (Meer hierover bij ‘leave no trace’). r Afsluitbare, waterdichte plastic zakjes om je afval in op te bergen en mee te nemen uit het gebied. Enkele fabrikanten produceren afvalzakjes voor menselijke uitwerpselen, de zogenaamde WAG-bag. r Fluitje om de aandacht te trekken in geval van nood. r Insectenwerend middel. r Tekentang. r Plastic zeil/tarp. Kan dienen als ondergrond of als shelter. r Touw. r Waterfilteringssysteem. r Bio-afbreekbare zeep. r Handgel. r Klein gasvuurtje om te koken. Tegenwoordig zijn er zelfs gasvuurtjes met een usb-aansluiting om je gsm op te laden. r De plaatselijk geldende regels rond vrij kamperen. Neem een kopietje mee. Vaak kennen locals en agenten de regels zelf niet goed. Als je hen dit op papier toont, zal dat hen meer overtuigen dan dat je het hen zegt.

© Wegwijzer vzw


Pagina 13 van 24

3.5

Mensen aanspreken… of niet?

Spreek je mensen aan of doe je alles stiekem? Dat is een dilemma waar elke vrijkampeerder en wildkampeerder voor staat. Op plaatsen waar vrij kamperen toegelaten is, heeft sociaal contact met locals meer voordelen dan nadelen en kunnen we dat zeker aanraden. Op plaatsen waar dat verboden is en je dus moet wildkamperen, hangt het van de situatie af. We zetten enkele voor-en nadelen op een rijtje:

Vrij kamperen

Wildkamperen

^ Je kunt informeren naar waterbronnen, routes, weersverwachtingen, bosbrandgevaar… ^ Je kunt een uitnodiging krijgen voor een maaltijd of om te overnachten; ^ In geval van nood is er iemand die weet waar je bent en alarm kan slaan; ^ Je kunt gebruik maken van de sanitaire voorzieningen en water aftappen; ^ Je hebt een back-up schuilplaats bij slecht weer;

Voordelen van mensen aanspreken

Nadelen van mensen aanspreken

^ Je kan bij iemand terecht als je in de problemen zit; ^ Je neemt argwaan weg waardoor mensen geen politie meer gaan bellen; ^ Als je nabij iemands huis mag kamperen, is er sociale controle. Als pretbedervers of de politie je lastigvallen, kan die bewoner het voor je opnemen; ^ Je kunt informeren naar de exacte ^ Je kunt informeren naar de beste locatie van de bivakplaats of de zone plekjes; waar kamperen toegelaten is; ^ Het geeft een gerust gevoel als je met medeweten of instemming van de locals kampeert; ^ Je kunt informeren naar de eigenaars van privéterreinen om hun toestemming te vragen; % Argwanende mensen kunnen achter je % Je kunt slapende honden wakker maken rug om toch de politie of boswachter (letterlijk en figuurlijk!), wat ervoor zorgt verwittigen; dat mensen de politie/boswachter verwittigen; % Bewoners of agenten/boswachters die de wetgeving niet (goed) kennen, kunnen je ten onrechte wegsturen;

% Mensen die gefrustreerd zijn over het gedrag van vorige wildkampeerders kunnen die frustratie op jou uitwerken;

% Overenthousiaste mensen kunnen erop aandringen dat je bij hen blijft eten, overnachten… of willen je zelfs vergezellen terwijl je liever alleen bent.

% Onvriendelijke reacties kunnen je uit je humeur brengen of je zelfs de moed doen verliezen; % Bewoners kunnen je van hun privéterrein wegsturen; % Je verraadt je schuilplaats, waardoor je op zoek moet naar een nieuwe schuilplaats.

In sommige gevallen kan het lonen om zelf naar parkwachters of politie toe te stappen. In risicogebieden of afgelegen streken mag je soms naast de kazerne kamperen of begeleiden ze je naar een geschikte plaats.

© Wegwijzer vzw


Pagina 14 van 24

Enkele algemene communicatie-tips: r Leer een woordje van de plaatselijke taal (hallo, bedankt, tot ziens, slapen, hier, daar…). r Leer de plaatselijke manier van begroeten. Die varieert van land tot land. Zorg dat je geen flater slaat. r Spreek normaal en zelfverzekerd. r Glimlach en relax: in 99% van de gevallen zijn de mensen vriendelijk. Benader ze dan ook zo. r Als je gespot wordt, loop dan niet weg, maar zwaai en ga naar ze toe. Leg rustig uit wat je doet en vraag hen eventueel om advies. Nodig hen eventueel uit om een theetje te drinken of zo. r Geef een reden (eender welke) waarom je wildkampeert. Van zodra je een reden geeft, worden mensen vaak een stuk inschikkelijker, zelfs als de reden niet helemaal klopt. r Toon je handen: zwaai, geef de mensen een hand. Haal je handen ook uit je zakken als je mensen begroet. Je hand opsteken (met handpalm naar de ander) is een universeel gebaar om vriendelijk contact te maken. r Stel jezelf voor. Leg uit wie je bent, vanwaar je komt…maak het persoonlijk. Dat maakt het voor de ander veel moeilijker om je iets in de weg te leggen. r Zorg voor een minimale hygiëne, zelfs als je al dagen de wildernis trekt. Je zult op meer sympathie kunnen rekenen als je fris gewassen en geschoren bent, dan wanneer je er vies en slordig uitziet. r Blijf beleefd als de politie, parkwachter of buren je komen verjagen. Toon begrip, herhaal en bevestig dat je begrijpt wat ze zeggen. Vermijd het conflict. r Leg je neer bij de wetgeving (tenzij jij die beter kent dan hen). Leg in zo’n geval rustig je situatie uit en vraag eventueel of ze een andere plek kennen waar je hen minder stoort.

De ontmoeting met locals kan een gezellige boel worden. Dat je niet makkelijk weg raakt, moet je er dan wel bijnemen.

© Wegwijzer vzw


Pagina 15 van 24

4. Gedragsregels: “Leave No Trace” Zonder internet, douche, toilet of inductiekookplaat in de vrije natuur kamperen. Heerlijk! Maar… je wilt natuurlijk wel nog altijd eten maken, je behoefte doen en je wassen. Hoe pak je dat aan? En vooral: hoe pak je dat aan op een duurzame manier? Hoe graag je de natuur ook ziet, door het luttele feit dat je erin rond trekt en erin kampeert, laat je sporen na. Als veel mensen in je voetsporen treden, kan dat ernstige gevolgen hebben. En als er kampeerders komen die het niet zo nauw nemen met de zorg voor het milieu, dan kan het helemaal fout gaan: uitdunning van het bos door houtkap voor kampvuurtjes, verstoring van de fauna, bodemerosie door te intensief gebruik, afval, lawaaioverlast… het komt allemaal voor. Duurzaam gedrag door de bezoekers van een gebied voorkomt overregulering en beperkingen. Reden genoeg om enkele gedragsregels mee te geven. Gelukkig moeten we die niet zelf uitvinden. Het “Leave No Trace, Center for Outdoor Ethics” is een organisatie die de gelijknamige boodschap uitdraagt: laat geen sporen na! Omdat geen enkel spoor nalaten misschien niet realistisch is, moeten we op zijn minst streven naar een minimalisering van onze impact op de natuur en de medemensen. Alle details vind je hier: www.leavenotrace.ca/principles en www.lnt.org

4.1

De 7 principes van “Leave No Trace”

1. Een goede voorbereiding Een goeie planning zorgt ervoor dat je veilig en op een aangename manier je trip kunt maken terwijl je de impact op het land tot een minimum beperkt. r Zorg dat je de regelgeving van het gebied kent. Waar mag je wandelen, waar niet? Moet je op de paden blijven? Mag je hond mee? Mag je vrij kamperen? Mag je vuur maken? r Evalueer je eigen kennis en vaardigheden en oefen ze desnoods; r Denk na over scenario’s als extreem weer, noodgevallen of het niet vinden van een kampplek; r Plan je trip in een kalme periode (buiten het weekend, in het laagseizoen); r Vorm een kleine groep van maximaal 2-3 tenten en 10 mensen. Overweeg om een grotere groep op te splitsen; r Leer wandelen met kaart en kompas zodat de behoefte aan markeringen (verf, vlaggen, bordjes, steenstapeltjes) geminimaliseerd wordt; r Laat zoveel mogelijk afval thuis. Herverpak eten in herbruikbare, afsluitbare dozen of zakjes. Neem niet meer mee dan nodig en vermijd kleine, individuele verpakkingen zoals van kauwgum of snoepjes; r Neem eenpansgerechten mee. Zo kan je met een minimum aan kookgerei koken en heb je minder afwaswater nodig. Ideaal zijn de gerechten met een korte kooktijd. r Leer welke planten eetbaar zijn in het gebied waar je heen gaat.

Je eten herverpakken zorgt voor minder afval. In dit geval werd een eenpansgerecht vooraf al bereid, zodat het sneller klaar is.

© Wegwijzer vzw


Pagina 16 van 24

2. Reis en kampeer op harde ondergrond Probeer de vegetatie en bodem zoveel mogelijk te sparen door te lopen waar al een pad is en je tent op te zetten op een plek die al gebruikt is. Als je toch een nieuwe kampplaats gebruikt, probeer dan geen sporen na te laten, zodat je anderen niet aanzet om ook die plek te gebruiken. r Wandel in één rij in het midden van al bestaande paden. Zijpaadjes versnellen de bodemerosie in sneltempo, hoeken afsnijden zorgt op den duur voor littekens in het landschap. In het glacier National park toonde een onderzoek aan dat zelfs na 30 jaar de vegetatie nog niet was hersteld van het plattrappen ervan; r Als er geen pad is, volg dan niet elkaars spoor, maar loop apart om de impact te spreiden; r Pauzeer op een geschikte plek langs het pad; op een rots, een kale plek of aangelegde picknickplaats; vermijd om een nieuwe picknickplaats te creëren; r Vermijd om op planten te lopen. Loop indien mogelijk op stenen, kiezels, droge aarde of droog gras; r Loop extra voorzichtig op drassige grond rond rivieren en meertjes; r De beste kampplekken maak je niet, maar vind je. Gebruik al eerder gebruikte kampplaatsen om de impact op de begroeiing te beperken. Zet je tent op in plekken met weinig vegetatie; r Verspreid de groep over verschillende kleinere kampplekken om intensief gebruik te vermijden; r Veeg je kampplek niet leeg. Dennennaalden, kleine takjes en bladeren zorgen ervoor dat een plek sneller herstelt nadat je er kampeert. Laat ze liggen of leg ze terug als je vertrekt. Idem voor stenen.

Blijf zoveel mogelijk op de gebaande paden om de vegetatie te sparen en erosie te beperken. 3. Ga bewust om met je afval Als je helemaal geen sporen wilt nalaten, betekent meebrengen ook buitendragen. Tenzij er vuilnisbakken zijn met een systeem voor ophaling en verwerking, neem je alle afval die je meebrengt in het gebied ook terug buiten. Als je helemaal geen sporen wilt achterlaten, dan neem je zelfs je eigen uitwerpselen terug mee. Zoals een affiche uit de Rocky Mountains zegt: “ If you’re tough enough to climb this mountain, you’re tough enough to carry out your poop”. Afvalbeheer is belangrijk om vervuiling, ziektes en bodemverrijking te minimaliseren en om andere gebruikers van het gebied een aangename beleving te gunnen. r Laat niets van etensresten achter. Zelfs geen fruit- of groentenafval. Dit oogt vies, het verteringsproces duurt soms maanden (eierschalen, sinaasappelschillen…) en het heeft ook een impact op de bodemsamenstelling en op de vegetatie. Daarnaast kunnen etensresten het eet-en gedragspatroon van dieren veranderen. Zeef je etensresten uit het kookwater na de maaltijd. Het water kan je verspreid weggooien en de etensresten doe je dan in een afgesloten zak mee naar de buitenwereld. r Gebruik geen zeep in een rivier. Er zijn dieren en mensen die hiervan drinken. Vul je kookpot met water en ga verder van de rivier af en gooi het daar weg. Zo kan de bodem zijn zuiverende werking doen vóór het afvalwater in het grond- of oppervlaktewater terechtkomt.

© Wegwijzer vzw


Pagina 17 van 24

r Gebruik biologisch afbreekbare producten om de afwas te doen, om jezelf te wassen en je tanden te poetsen. Tegenwoordig vind je dit soort producten ook al in de gewone supermarkt. Beperk de hoeveelheid die je gebruikt. r Een alternatief is wassen met verse as van onbehandeld hout. Daarmee kan je kookpotten, borden en zelfs je handen verrassend goed schoonmaken. Je handen moet je daarna wel grondig naspoelen met water; r Afvalwater wegdoen doe je door het uit te zwieren over een groot oppervlak, in plaats van het op één plek weg te gieten. Hou afvalwater op minstens 200 meter van de oever van water vandaan. r Begraaf je uitwerpselen in een putje (een zgn. ‘cathole’ of kattenputje) zodat vliegen en dieren er minder makkelijk bij kunnen en het andere mensen niet stoort. Begraven remt echter ook de vertering af, waardoor ziektekiemen tot een jaar later nog actief kunnen blijven. Daarom is het belangrijk een goeie locatie te zoeken op minstens 100 meter van water. Tips voor een cathole? ^ 10-15 cm diameter en 20 cm diep ^ uit de buurt van paden en kampplaatsen ^ een plek met dikke humuslaag ^ zonlicht versnelt vertering en doodt pathogenen ^ niet in een regengeul ^ verspreid van elkaar, niet samen in één put ^ je hoeft niet te mikken. Begraven kan ook nadien Meer info: www.trailspace.com/articles/backcountry-waste-disposal.html

r “Pack it out”. In sommige drukbezochte natuurgebieden en op een aantal bergen is het verboden om je uitwerpselen achter te laten en moet je ze dus meenemen. Ook in arctische en alpiene gebieden kunnen uitwerpselen erg slecht afbreken en is dit dus aan te raden. In zo’n geval moet je een water- en geurdicht systeem hebben. Dat kan met afsluitbare zakjes, de zogenaamde WAG-bag. Er bestaan commerciële uitvoeringen met en zonder chemicaliën: www.biffybag.com, www.cleanwaste.com en www.whennaturecalls.com. r Beperk WC-papier. Gebruik indien mogelijk bladeren of sneeuw. Kies voor eenvoudig, ongeparfumeerd papier. Het duurt zo’n 3 maanden voor het helemaal verteerd is. Als meenemen (in afgesloten plastiekzakje) onmogelijk is, werp dan het wc-papier eerst in de cathole, vooraleer je je uitwerpselen erin werpt. Verbranden van je toiletpapier kan leiden tot bosbrand en asse kan de bodem verstoren, dus wordt dat doorgaans niet aangeraden. r Bedek de plaats waar je je behoefte hebt gedaan met voldoende natuurlijk materiaal. r Tampons en maandverband neem je terug mee in een plastic zak. Ze breken bijzonder slecht af en dieren kunnen ze uitgraven. Overweeg een menstruatie-cup. r Urineer op de grond, op stenen of op droge dennennaalden. Doe dit beter ook niet in stilstaand water of op bladeren. Dat laatste kan immers dieren aantrekken die op het zout afkomen. Voor vrouwen bestaan er hulpmiddelen op rechtopstaand te plassen.

Je uitwerpselen meenemen kan dankzij een water- en geurdichte “WAG-bag”.

© Wegwijzer vzw


Pagina 18 van 24

4. Neem niets mee en laat het gebied ongeschonden achter Dit is het “take nothing but pictures, leave only footsteps” -principe. r Laat planten, rotsen, vegatatie en archeologische resten ongemoeid. r Graaf geen greppel rond je tent. r Laat je kampplaats achter zoals je hem vond. Leg de bodembedekking (takken, twijgen, dennenappels…) terug, ontmantel de kampvuurkring en breek tijdelijke constructies af. r Laat levende planten en bomen met rust. Sla geen nagels en kerf niet in de stam. Zelfs een stormkoord rond een boomstam kan die beschadigen. Als dat toch nodig is, bescherm dan de tak of stam door er stof rond te wikkelen voor je het koord errond doet.

Eén gekraste naam in een boom kan anderen aanleiding geven om hetzelfde te doen. r Pluk geen bloemen (als elke wandelaar er ‘maar een paar’ plukt...) en laat nog wat bessen over voor andere mensen en dieren. Zorg dat je weet welke planten je eet als je dat doet. r Maak enkel steenstapeltjes als het echt nodig is om anderen te helpen om de juiste route te vinden. r Breng geen honden of uitheemse dieren mee. 5. Beperk (de impact van een) kampvuur Voor veel mensen horen kamperen en kampvuur bij elkaar. Een kampvuur brengt naast licht en warmte ook gezelligheid en sfeer. Kampvuren hebben echter ook belangrijke negatieve effecten zoals het verminderen van de voorraad dood hout, roetschade, het verschroeien en steriliseren van de toplaag, risico op bosbrand… Je kan een vuur zien als een occasionele luxe of een noodmaatregel in plaats van een vast onderdeel van de kampeerroutine. In een ideaal scenario maak je een vuur waarvan je achteraf niks meer terugvindt. r Gebruik gasvuurtjes om te koken. Dat bespaart je tijd en is veel efficiënter en veiliger dan een vuur. r Maak enkel een kampvuur waar dat mag. Als vuur maken verboden is, is daar meestal een hele goede reden voor en in veel gevallen staan daar veel zwaardere boetes op dan voor het wildkamperen zelf. r Zorg voor een goede ondergrond. Maak gebruik van een vuurkring, een vuurdeken of een vuurschaal. Op een rots kan je de sporen van vuur nog vele jaren zien.

Een vuurdeken is makkelijker om op te ruimen en zorgt ervoor dat de toplaag niet verschroeit. Dat kan je zelf maken met aluminiumfolie of een zeil en wat zand of aarde (15 cm dik) Uiteraard neem je alle afval weer mee! © Wegwijzer vzw


Pagina 19 van 24

r Blijf uit de buurt van bomen. Zorg dat wegvliegende gensters geen bomen of struiken kunenn bereiken. r Gebruik enkel dode takken van op de grond. Laat grote of rotte takken en stammen wel liggen. Die vormen een biotoop op zich. Gebruik enkel takken die je met de hand kan breken en zoek die weg van je kampplek. r Maak het vuur niet groter dan absoluut nodig is. r Blijf ten allen tijde bij het vuur. r Laat het hout volledig uitbranden tot as. r Doof het vuur compleet met water. Vergewis jezelf ervan dat er niks nog smeult (door met de achterkant van je hand de warmte te voelen) en verspreidt de asse en kooltjes over een groot oppervlak uit de buurt van je kampplaats. Gooi geen assen in oppervlaktewater. r Verspreid ongebruikt hout terug in de buurt waar je het vond. Leg zwartgeblakerde stenen weg met de zwarte kant uit het zicht.

Zo hoort het dus niet! Leg stenen terug en verspreid de asse zodat je geen sporen achterlaat van je vuur. 6. Respecteer de dieren in het wild Als je in de natuur bent, begeef je je op het territorium van allerlei dieren. Respecteer het als hun territorium en gedraag je als een bezoeker. Je aanwezigheid heeft sowieso een impact, maar probeer die te beperken. r Observeer vanop een afstand. Vermijdt dat je dieren op de vlucht jaagt. r Praat niet harder dan nodig. Spreken terwijl je achter alkaar loopt, is meestal lastiger en dus luider. Bewaar ook wat gespreksstof voor tijdens een pauze. r Beweeg je rustig. Snelle bewegingen kunnen dieren doen schrikken, zelfs vanop een grote afstand. r Raak geen dieren aan. r Voeder geen dieren, ook niet onbewust door etensresten achter te laten. Bewaar eten op een veilige plek op je kampplaats zodat dieren er niet bij kunnen. r Gun dieren toegang tot water door niet aan de oever te kamperen. r Verstoor in droge gebieden de schaarse drinkplekken niet door erin te zwemmen. r Laat je hond niet vrij rondlopen. Laat die bij voorkeur thuis als je naar kwetsbare natuurgebieden gaat.

Als je wilde dieren van dichtbij wil zien, investeer dan in een verrekijker in plaats van de dieren op te zoeken of te lokken.

© Wegwijzer vzw


Pagina 20 van 24

7. Hou rekening met andere bezoekers Het uitgangspunt hier is dat je andere bezoekers dezelfde aangename ervaring gunt als die je zelf wilt. r Wees hoffelijk: begroet de andere wandelaars, kampeerders. r Stoor anderen niet door luide muziek of geroep. r Laat andere wandelaars vlot passeren. Pauzeer niet op maar naast het pad. r Probeer het gevoel van alleen zijn in de natuur te behouden. Vermijd de drukke piekmomenten en beperk je gezelschap tot een kleine groep. r Beperk je zichtbaarheid: gebruik tenten en kledij in bruine of groene tinten en laat voldoende afstand tussen anderen en jezelf. r Hou je hond aan de leiband; mensen kunnen erg schrikken of verstoord worden door een loslopende hond. r Geef andere kampeerders privacy. Maak je kampplek uit het zicht en passeer niet onnodig door of langs hun kampplaats. r Hou je aan de andere Leave-no-trace-geboden zodat de andere gebruikers van een ongeschonden natuur kunnen genieten.

Zie je de kampeerders? Neen? Ideaal! Gun anderen ook het gevoel van allen te zijn in de natuur en gebruik onopvallende kledij en tenten.

© Wegwijzer vzw


Pagina 21 van 24

5. Links en bronnen r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r

www.wild-campen.de www.lecampingsauvage.fr www.hikingadvisor.be/2012/01/15/goede-bivakplaats/ www.bicycletouringpro.com/blog/50-best-stealth-camping-tips/ www.sidetracked.com/sidetracked-guides-wild-camping/ www.bicycletouringpro.com/blog/how-to-lock-up-your-bicycle-when-there-is-nothing-to-lock-it-to/ www.tomsbiketrip.com/how-to-camp-anywhere-and-not-get-busted/ www.worldofwildcamping.com/ www.hikingdude.com/hiking-campsites.php www.wildcamping.co.uk/forums/european/ www.andrewskurka.com/2012/hammocks-advantages-disadvantages www.anwb.nl/binaries/pdf/vrije-tijd/op-pad/achtergrondverhalen/op3-2009-wildkamperen.pdf www.hitchtheworld.com/hitchhiking-tips/part-five-places-to-sleep/ www.roughguides.com/article/wild-camping-how-to-find-a-good-pitch/ www.conversanttraveller.com/wild-camping/ www.ukhillwalking.com/articles/page.php?id=4731 www.outsidetimes.com/gear/a-beginners-guide-to-wild-camping-gear-2525/ www.theguardian.com/travel/2010/may/15/wild-camping-europe-uk-legalities www.rugzaklopers.nl/images/download/Koudweer_kamperen_downloadversie_2014.pdf www.rugzaklopers.nl/images/download/Wat_gaat_er_in_mijn_rugzak_2014.pdf

Wildkamperen is het niet, maar via www.campinmygarden.com en www.gamping.com kan je bij particulieren tegen en kleine vergoeding kamperen in de tuin!

© Wegwijzer vzw


Pagina 22 van 24

6. Overzichtskaart Wildkamperen in Europa

Bovenstaande kaart geeft een indicatie van de wetgeving rond vrij kamperen in Europa. • Groen: Vrij kamperen toegelaten – of heel algemeen gedoogd • Oranje: doorgaans verboden, maar uitzonderingen mogelijk (bv. bivakkeren mag wel…) • Rood: verboden, inclusief boeten en controles

Wil je de wetgeving in een bepaald land weten? Download dan snel het dossier via www.wegwijzer.be/wildkamperen-in-europa of stel je vraag via www.wegwijzer.be/reisvragen

© Wegwijzer vzw


Pagina 23 van 24

Wil je de wetgeving rond wildkamperen op je reisbestemming kennen? Download dan hier het dossier:

www.wegwijzer.be/wildkamperen-in-europa

Een dossier van Wegwijzer vzw

Beenhouwersstraat 9 | 8000 Brugge | [email protected] | www.wegwijzer.be

© Wegwijzer vzw


Pagina 24 van 24

vrij kamperen, Bivakkeren, paalkamperen... met tent of camper

Recommend Documents