Vreugdevol in Gods Barmhartigheid
Parochies, gemeenschapshuizen, verenigingen en bewegingen, kortom alle plaatsen waar Christenen samen komen, moeten een oase van barmhartigheid zijn: voor iedereen! (Paus Franciscus)
Alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders en zusters, hebben jullie voor mij gedaan. (Mt 25, 40).
BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
1
Als zusters en fraters van Onze Lieve Vrouw Moeder van Barmhartigheid weten wij ons, evenals onze Stichter en voorgangers, aangesproken door het evangelie en door de blijde boodschap over Gods Barmhartigheid. Wij zijn geroepen en wij hebben een speciale roeping aanvaard om in ons leven de barmhartige liefde van God en de verlossende aanwezigheid van de Verrezen Heer zichtbaar te maken. Wij doen dit door ons in te zetten om de gebrokenheid in de wereld om ons heen te helen, om heil en bevrijding te brengen, vooral door van harte bekommerd te zijn om mensen in nood, de armen, de achtergestelden, de verdrukten, dichtbij en veraf.
2
BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
Vragen voor meditatie en uitwisseling 1. Als zusters en fraters beloven we om aan de barmhartige liefde van God een speciale plaats te geven in ons leven. Kijk terug op de afgelopen week: wat heb jij deze week ervaren en gedeeld van Gods barmhartige liefde? 2. ‘Barmhartigheid is een bron van vreugde, van innerlijke rust, van vrede’ (Paus Franciscus). Herken je deze uitspraak? Geef een of meer voorbeelden uit je eigen leven die bij deze uitspraak aansluiten.
Een meisje geeft een vluchtelingenkind een knuffelbeer.
BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
3
Het gezicht van barmhartigheid Het gezicht van de barmhartigheid van de Vader: dát is Jezus Christus. In dat ene woord, barmhartigheid, zou je het mysterie van het christelijk geloof kunnen samenvatten. Gods barmhartigheid zichtbaar Gods barmhartigheid is levend en zichtbaar geworden en heeft een hoogtepunt bereikt in Jezus van Nazareth. We zeggen van de Vader dat Hij ‘rijk aan barmhartigheid’ is (Ef 2,4), sinds hij aan Mozes zijn Naam bekend heeft gemaakt als ‘Barmhartige en medelijdende God, lankmoedig, groot in liefde en trouw’ (Ex 34,6). Hij heeft niet nagelaten om ons op tal van momenten in de geschiedenis, op allerlei manieren, zijn goddelijke natuur te laten kennen. Toen de ‘volheid van de tijd gekomen was’ (Gal 4,4), toen de tijd rijp was voor zijn belofte van verlossing, heeft God 4
BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
zijn Zoon gezonden, geboren uit de Maagd Maria, om ons zijn barmhartige liefde voorgoed te laten kennen. Wie hem ziet, ziet de Vader (vgl. Joh 14,9). In zijn woorden en daden, in heel zijn persoon, maakt Jezus van Nazareth Gods barmhartigheid zichtbaar. Barmhartigheid: een mysterie We kunnen eigenlijk nooit genoeg stilstaan bij het mysterie van de barmhartigheid. Barmhartigheid is een bron van vreugde, van innerlijke rust, van vrede. Zonder barmhartigheid is ons leven heilloos. In het begrip barmhartigheid wordt het mysterie van de Goddelijke Drie-eenheid zichtbaar. Barmhartigheid: ze is het genereuze en beslissende gebaar waarmee God ons tegemoet treedt. Barmhartigheid: ze is het natuurlijke basisprincipe dat iedereen in het hart draagt, het vertrekpunt van iedereen die zijn medemens op de weg van het geloof eerlijk tegemoet treedt. Barmhartigheid: ze is de weg die God en de mens samenbrengt, want ze opent ons hart voor de hoop, de hoop dat God ons blijft liefhebben ondanks onze tekortkomingen en zonde. God is liefde We kunnen de barmhartige liefde van de Goddelijke Drie-eenheid begrijpen, als we aandachtig onze blik richten op Jezus en zijn barmhartige gezicht. Het was Jezus’ missie, ontvangen van de Vader, om het mysterie van Gods liefde ten volle kenbaar te maken. ‘God is liefde’ (1 Joh. 4,8.16), zegt de evangelist Johannes als eerste en enige in de hele Heilige Schrift. Het is Gods liefde die in heel het leven van Jezus zichtbaar en tastbaar is geworden. Niets anders dan liefde is hij, een liefde die belangeloos wordt gegeven. De wijze waarop Jezus omgaat met de mensen rondom hem, laat dat zien: dat heeft iets unieks, dat is nooit meer op diezelfde manier gebeurd. De dingen die Jezus doet, de tekenen die hij laat zien, voor zondaars vooral, voor mensen die in armoede leven, die er niet bij horen, die ziek zijn BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
5
en ellendig, staan in het teken van de barmhartigheid. Alles in hem spreekt van barmhartigheid. Niets in hem is zónder mededogen. Een blik van mededogen Als Jezus ziet hoe veel mensen die hem volgen, moe en uitgeput zijn, doelloos en stuurloos, welt in hem een krachtig van gevoel van mededogen op, vanuit het diepst van zijn hart (Mt 9,36). Vanuit dat gevoel van mededogen, van barmhartige liefde, weet hij de zieken die bij hem worden gebracht, te genezen (vgl Mt. 14,14), voedt hij een grote menigte met een paar broden en vissen (vgl. Mt 15,37). Wat Jezus in al deze situaties beweegt, is niets anders dan mededogen. Met barmhartige liefde leest hij het innerlijk van mensen en antwoordt hij op hun diepste nood. Als hij de weduwe van Naïm ontmoet die haar enige zoon naar het graf draagt, voelt hij diep mededogen voor dat immense verdriet van die rouwende vrouw; hij geeft haar haar zoon terug die uit de doden is opgewekt (vgl. Lc 7,15). Als hij in het land van Gerasa een bezetene heeft bevrijd van de kwade geesten in hem, geeft hij hem deze opdracht: ‘vertel alles wat de Heer je gedaan heeft en hoe hij jou barmhartig is geweest’ (Mc 5,19). Ook de roeping van Mattheüs moeten we in het perspectief van barmhartigheid zien. Als Jezus langs de tafel van de belastinginner loopt, kijkt hij Mattheüs in de ogen. Dat moet een blik vol mededogen en barmhartigheid zijn geweest, een blik die uitdrukt dat zijn zonden vergeven zijn én die tegelijkertijd de weerstand van de leerlingen overwint; Jezus kiest hem uit, een zondaar en tollenaar, om een van de twaalf leerlingen te worden. De heilige Beda zegt over deze passage uit het evangelie dat Jezus Matthëus aankeek met barmhartige liefde en hem uitkoos: miserando atque eligendo. Die uitdrukking heeft me altijd diep aangesproken, zozeer dat ik er later mijn bisschopsdevies van heb gemaakt.
6
BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
Een sleutelwoord Zoals we zien, is barmhartigheid in de Heilige Schrift een sleutelwoord voor Gods handelen naar ons toe. God beperkt zich niet tot het uitspreken van zijn liefde, maar maakt die liefde zichtbaar en tastbaar. Want liefde kan toch nooit alleen een abstract woord blijven? Liefde is, in de aard der zaak, iets concreets en levends: het is het waarmaken, elke dag weer, van een bedoeling, een voornemen, een verlangen. Gods barmhartige liefde houdt in dat Hij voor ons verantwoordelijkheid neemt. God voelt zich voor ons verantwoordelijk, dat betekent dat hij verlangt dat wij het goed maken, wil zien dat wij gelukkig zijn, vreugdevol en sereen. In het verlengde daarvan moeten we de barmhartige liefde van christenen zien. Zoals God de Vader liefheeft, zo hebben de kinderen lief. Zoals God barmhartig is, zo zijn ook wij geroepen om barmhartig te zijn, barmhartig voor elkaar. Vragen voor verdieping en meditatie 1. Deze tekst van paus Franciscus opent met de uitspraak: ‘Het gezicht van de barmhartigheid van de Vader: dat is Jezus Christus.’ Welke evangelietekst is voor jou persoonlijk de belangrijkste tekst over de barmhartigheid van Jezus? Leg uit waarom. 2. Welke mensen in jouw omgeving zijn voor jou ‘een gezicht van barmhartigheid’? Leg uit waarom. 3. ‘God voelt zich voor ons verantwoordelijk. Dat betekent dat hij verlangt dat wij het goed maken, wil zien dat wij gelukkig zijn, vreugdevol en sereen.’ Herken je deze uitspraak van paus Franciscus? Kijk naar dit moment van je leven: in hoeverre klopt deze uitspraak voor jou persoonlijk? BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016
7
Verantwoording: ‘Vreugdevol in Gods barmhartigheid’ is de zevende aflevering van ‘VREUGDE!’, een reeks bezinningsmaterialen samengesteld door de Fraters CMM voor het Jaar van het Godgewijde Leven, 2015. Tevens is het de eerste aflevering van ‘BARMHARTIGHEID NU!’, een reeks bezinningsmaterialen voor de Fraters CMM en Zusters SCMM voor het Heilig Jaar van Barmhartigheid, 2016. Herkomst van de teksten: p. 1 Paus Franciscus, Misericordiae Vultus (Het gezicht van de barmhartigheid). De tekst voor verdieping en meditatie op de pagina’s 4-7 is uit dezelfde bron: par. 1,2,8,9. Vertaling Charles van Leeuwen. De tekst op pagina 2 is naar de Constituties van de Zusters SCMM, I, 5-7. De illustraties van de zeven werken van barmhartigheid op pagina 1 zijn van Ade Bethune. De ‘Icoon van het heilig gelaat’ op pagina 4 is vervaardigd door Geert Hüsstege; hij is gezegend bij de opening van het Jaar van het Godgewijde Leven op 29 november 2014 door abt Bernardus Peeters in de Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven. Er zijn verschillende logo’s in omloop voor het Jaar van Barmhartigheid. Het logo Mater Misericordiae op p. 8 is gemaakt door Giovanni Stissi, het logo Misericordes sicut Pater door Marko Rupnik. Paus Franciscus heeft het Heilig Jaar als motto de tekst van Lucas 6,36 meegegeven: ‘Barmhartig als de Vader’. De cartoon van Paus Franciscus is van Pat Marrin en afkomstig uit de National Catholic Reporter.
Broeder Leo: Wie was dat, Heilige Vader? Paus Franciscus: Een van de steunpilaren van de kerk. 8
BARMHARTIGHEID NU - VREUGDE! februari 2016