Vormingsbrochure 2008

Vormingsbrochure 2008

Palliatief Netwerk Arrondissement Leuven vzw

Waversebaan 220 3001 Heverlee

Tel. 016-23 91 01 Fax 016-23 81 73 e-mail: [email protected] www.panal.be

VOORWOORD Beste lezer,

De vzw Panal heeft als opdracht de palliatieve zorgcultuur te stimuleren en uit te bouwen binnen het arrondissement Leuven. Palliatieve zorg is een opdracht voor iedere hulpverlener en niet slechts voor enkele uitverkorenen. Permanente vorming en kennisoverdracht zijn en blijven dan ook cruciale middelen om deze doelstelling te bereiken. Dankzij onze ervaring in het organiseren en geven van opleidingen bieden wij in 2008 een aantrekkelijk vormingsaanbod. We kunnen hierbij rekenen op ervaren en professionele lesgevers. Onze cursussen kenmerken zich vooral door praktijkgerichtheid, interactie en reflectie. Het uitwisselen van ervaringen en het leggen van contacten voor verdere samenwerking tussen de deelnemers onderling, over de verschillende settings heen, is onze doelstelling. Dit jaar willen we onze horizon verruimen en samenwerken met een aantal partners gespreid over de regio. Hopelijk bereiken we hiermee een ruim en nieuw publiek. Je kan weldra trouwens ons vormingsaanbod ook on-line vinden via www.panal.be en via die weg inschrijven. Wij garanderen een gevarieerd, interdisciplinair en kwaliteitsvol vormingsaanbod. Wens je een vorming op maat van je organisatie, dan zoeken we bovendien graag mee. Omwille van de grote vraag is het nuttig ons ruim op voorhand te contacteren. Wij hopen je binnenkort tijdens één van de vormingsmomenten te ontmoeten.

Jan Coel, Karen De Meerleer, Lieve De Smet en Ria Vandermaesen.

BASISMODULE PALLIATIEVE ZORG Basisfilosofie van palliatieve zorg Wat is palliatieve zorg, vanuit welke basisprincipes vertrekt palliatieve zorg en welke diverse modellen zijn er. Het netwerk en de ondersteuningsequipe worden belicht, maar ook palliatief verlof, de thuiszorgpremie,… Als aanloop naar de volgende les bespreken we reeds het begrip ’totale pijn’. Pijncontrole 1 en 2, ‘Medisch begeleid sterven’ We besteden aandacht aan de definitie van pijn, de diverse soorten pijn, de meetinstrumenten van pijn, de pijntrappen en de verschillende soorten medicatie. Tevens komt het gebruik van co-analgetica en adjuvante stoffen aan bod. Tot slot wordt stilgestaan bij het gebruik van de spuitdrijver en van morfine. In ‘Medisch begeleid sterven’ wordt het begrippenkader van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen , uitgeschreven door prof. Bert Broeckaert, toegelicht. Psycho-sociale aspecten Welke verschillende emoties kunnen optreden bij een palliatieve patiënt en zijn omgeving? Wat betekent het voor de omgeving om te zorgen voor een ongeneeslijk zieke persoon? Hoe kan de hulpverlener omgaan met de emoties en gevoeligheden van de patiënt en zijn omgeving? Communicatie In palliatieve zorg is een goede communicatie onontbeerlijk. We besteden aandacht aan de regels van actief en empathisch luisteren. Hoe stel je open vragen en hoe ga je om met de vragen van een patiënt? Wat doe en zeg je beter niet? Hoe belangrijk is non-verbale communicatie? Omgaan met verlies en verdriet Welke lichamelijke aspecten, welk gedrag en welke gedachten kunnen voorkomen in een rouwproces? Hoe verloopt een normaal rouwproces? Wanneer spreken we over pathologische rouw? Hoe is de eigen verliesgeschiedenis van de cursisten en hun houding tegenover de dood? Er wordt verder stilgestaan bij hoe je als hulpverlener rouwenden kan bijstaan. Symptoomcontrole Welke hinderlijke symptomen kunnen optreden bij palliatieve patiënten en hoe als hulpverlener hiermee omgaan (bv. op het vlak van medicatie of op verzorgingsvlak)? We bekijken: vermoeidheid, decorumverlies, gastro-intestinale klachten, voedingstips, pulmonaire symptomen, urologische, dermatologische en neurologische problemen. Omtrent het overlijden Hoe gebeurt een lijktooi? Kan de familie betrokken worden bij een lijktooi, hoe vraag je hen best? Naast deze praktische kant van het overlijden is er ook een administratieve kant: we bekijken de belangrijkste wetgeving en formaliteiten die dienen te gebeuren bij een overlijden.

! NIEUW : de basismodule telt nu 8 lesnamiddagen Locatie: Panal, Waversebaan 220, 3001 Heverlee Kostprijs: 150 euro

BASISMODULE 1 Code: BA1/2008 Op donderdagnamiddag van 13.30u-16.30u. Datum Donderdag 31 januari

Thema Basisfilosofie

Lesgever Ria Vandermaesen

Donderdag 14 februari

Pijncontrole 1

Yolanda De Clercq

Donderdag 21februari

Psychosociale aspecten

Ria Vandermaesen

Donderdag 28 februari

Communicatie

Marie-Paule Mispelter

Donderdag 6 maart

Ria Vandermaesen

Donderdag 13 maart Donderdag 10 april

Begrippenkader ‘Medisch Begeleid Sterven’ Pijncontrole 2 Verlies en verdriet Symptoomcontrole

Lieve De Smet

Donderdag 17 april

Omtrent het overlijden

Gilbert Pues

Yolanda De Clercq Karen De Meerleer

BASISMODULE 2 Code: BA2/2008 Op donderdagnamiddag van 13.30u-16.30u. Datum Donderdag 9 oktober

Thema Basisfilosofie

Lesgever Ria Vandermaesen

Donderdag 16 oktober

Pijncontrole 1

Yolanda De Clercq



Ria Vandermaesen

Donderdag 6 november

Communicatie



Ria Vandermaesen


Begrippenkader Medisch Begeleid Sterven Pijncontrole 2 Verlies en verdriet


Symptoomcontrole

Lieve De Smet

Donderdag 4 december

Omtrent het overlijden

Gilbert Pues

Yolanda De Clercq Karen De Meerleer

MINISYMPOSIA Panal organiseert vier keer per jaar een minisymposium over een specifiek thema binnen de palliatieve zorg voor alle hulpverleners uit de verschillende werkvelden (thuiszorg, rusthuizen, palliatieve eenheden, ziekenhuizen,…) en andere geïnteresseerden. Het centrale thema voor de minisymposia van 2008 is :

‘VAN ABC TOT PALLIATIEF… ALLES OVER VEEL VOORKOMENDE TUMOREN’ In 2008 laten we een aantal artsen aan het woord over frequent voorkomende tumoren. We willen graag een brede inleiding: hoe frequent komt dit type tumor voor?Welke behandeling wordt voorzien? Prognose? Vanaf wanneer wordt de zieke palliatief beschouwd? Welke uitzaaiingen en symptomen komen voor? MINISYMPOSIA 1. BORSTTUMOREN (Code: MS1/2008) - Donderdag 28 februari 2008 om 20.00u. - Dr. Hans Wildiers, medisch oncoloog op algemene medische oncologie, verbonden aan het multidisciplinaire borstcentrum (UZ Gasthuisberg). 2. LONGTUMOREN (Code :MS2/2008) - Donderdag 22 mei 2008 om 20.00u. - Dr. Hans Struyven, afdelingshoofd pneumologie (regionaal ziekenhuis Heilig Hart Tienen). 3. COLONTUMOREN (Code :MS3/2008) - Donderdag 2 oktober 2008 om 20.00u. - Dr. Geboes, (AZ Diest). 4. HERSENTUMOREN (Code : MS4/2008) - Donderdag 27 november 2008 om 20.00u. - Prof. Dr. Johan Menten, kliniekhoofd radiotherapie-oncologie (UZ Gasthuisberg). - Opgelet: dit minisymposium zal doorgaan in de aula van het CC Begijnhof te Diest -

Locatie: Sociale Hogeschool, Groeneweg 151, 3001 Heverlee (nieuwbouw), uitgezonderd Minisymposium 4 Kostprijs: 10 euro per minisymposium. Je ontvangt een aanwezigheidsattest. Accreditering wordt aangevraagd.

Voor elk minisymposium is er een folder met inschrijvingsstrook beschikbaar. Wij kunnen je deze folder via e-mail toesturen, gelieve ons dan jouw mailadres op te geven door een bericht te sturen naar [email protected], met de vermelding : “Uitnodigingen Minisymposia”. Of kijk op: www.panal.be

VERVOLMAKINGSMODULE PALLIATIEVE ZORG De vervolmakingsmodule is bedoeld voor cursisten die reeds een basismodule palliatieve zorg hebben gevolgd. De cursus pijn- en symptoomcontrole van de basismodule moet gekend zijn! Communicatie Deze vorming is een verdere uitdieping van de basiscursus over communicatie. Komen aan bod: actief luisteren, open en gesloten vragen, reflecteren en parafraseren. Omgaan in waarheid met een palliatieve patiënt en zijn omgeving en het voeren van een slecht-nieuwsgesprek zijn specifieke aandachtspunten. Ook de beleving van de hulpverlener komt aan bod. Pijncontrole (voor verpleegkundigen) Aan de hand van oefeningen en casussen wordt gewerkt rond pijncontrole. We bespreken de pijnmedicatie per trap. Het omzetten van medicatie per os naar subcutane of transdermale toediening en de nevenwerkingen van pijncontrole worden bekeken. Comfortzorg I en II (voor verzorgenden en paramedici) Hoe bieden we patiënten comfort? Welke zorg kunnen we aanbieden bij patiënten met pijn of andere hinderlijke symptomen? Wat melden we, wanneer en hoe en aan wie, in verband met de toestand van de patiënt? In comfortzorg II is er samen met de verpleegkundigen een casusbespreking. Kinderen betrekken bij palliatieve zorg Kinderen zijn belangrijke en kwetsbare medespelers in een palliatieve zorgsituatie. Veel hulpverleners en ouders worstelen met de vraag: hoe kunnen we kinderen en jongeren die te maken krijgen met een palliatieve situatie emotioneel opvangen en begeleiden? Wat zijn misverstanden en valkuilen? Hoe betrek je kinderen bij het afscheid nemen? Multidisciplinair samenwerken Door de extra zorg die in palliatieve situaties nodig is, zijn er vaak heel wat hulpverleners betrokken. Hoe werken deze hulpverleners (vanuit hun verschillende taken en verantwoordelijkheden) samen in een team? Er wordt gewerkt rond communicatie en overleg in een team en rond de betrokkenheid en de gevoelens van de teamleden. Ethische aspecten in palliatieve zorg Vanuit een ethisch kader worden handvatten aangereikt om diverse aspecten in palliatieve situaties te bekijken. De afwegingen bij het al dan niet toedienen van voedsel en vocht worden naast mekaar gezet. Wanneer is totale parenterale voeding zinvol? Welke houding kan aangenomen worden bij vragen rond het levenseinde? Palliatieve zorg bij ouderen Palliatieve zorg bij ouderen vergt specifieke aandacht. Ouderen hebben vaak te maken met een multipele pathologie. Inschatten wanneer de palliatieve fase start bij ouderen is niet altijd evident. Ouderen hebben vaak veel verlieservaringen te verwerken en er bestaan bij hen heel wat mythes over doodgaan, medicatie… Omgaan met emotionele pijn Emotionele pijn kan niet zomaar weggenomen worden bij de palliatieve patiënt en zijn omgeving. Hoe helpen we mensen daarin? Wat kunnen ze zelf doen en wat hebben ze nodig? Er worden enkele referentiekaders geboden die houvast bieden bij het hulp-verlenen. Eigen ervaringen van de deelnemers worden besproken. Symptoomcontrole (voor verpleegkundigen) Aan de hand van oefeningen en casussen wordt gewerkt rond: dyspnoe, angst, constipatie, pijnmeting, verwardheid en mogelijke urgenties in palliatieve zorg. In het tweede deel wordt samen met de verzorgenden en de paramedici een casus uitgewerkt. Omgaan met spirituele pijn In palliatieve situaties worden hulpverleners soms geconfronteerd met de spirituele pijn van de betrokkenen. Wat betekent spiritualiteit? Welke rol kunnen waarden- en zingevingskaders, levensbeschouwing en geloofsovertuiging in de stervensfase spelen? Hoe als hulpverlener spirituele pijn herkennen en ermee omgaan?

Zorg voor zorgenden Werken met palliatieve patiënten en hun omgeving vergt veel van de verzorger. Om niet uitgeblust te geraken is het telkens vinden van nieuwe energie noodzakelijk. Durf je jezelf een adempauze gunnen om nieuwe energie op te doen? Durf je grenzen trekken? Hoe doe je dit? Wat kan je daarbij helpen?

VERVOLMAKINGSMODULE Code: VV/2008 Op donderdagnamiddag van 13.30u.-16.30u. Datum Donderdag 17 april

Thema Communicatie

Lesgever Marie-Paule Mispelter

Donderdag 24 april

Pijncontrole Comfortzorg I

Mieke De Pril Marc Tanghe

Donderdag 8 mei

Kinderen betrekken bij palliatieve zorg Multidisciplinair samenwerken Omgaan met emotionele pijn

Karen De Meerleer

Ethische aspecten in palliatieve zorg Palliatieve zorg bij ouderen

Chris Aubry

Donderdag 12 juni

Symptoomcontrole/ Comfortzorg II/Casus

Mieke De Pril/ Marc Tanghe

Donderdag 19 juni

Omgaan met spirituele pijn

Lucas Lissnijder/ Lut Rubbens

Donderdag 26 juni

Zorg voor zorgenden

Walter Rombouts

Donderdag 15 mei Donderdag 22 mei Donderdag 29 mei Donderdag 5 juni

Locatie: Panal, Waversebaan 220, 3001 Heverlee Kostprijs: 200 euro

Jan Coel Walter Rombouts

Jan Coel

”ALS OUDEREN TREUREN…” Deze tweedaagse vorming richt zich in eerste instantie tot het verzorgend en verpleegkundig personeel uit rusthuizen, woon-en zorgcentra,… De eerste namiddag wordt de rouwverwerking bij ouderen bekeken. Wat is typisch aan rouw bij ouderen? Hoe kun je hun multiple verlieservaringen bespreekbaar maken? Zowel op lichamelijk, op emotioneel als op sociaal vlak verandert er heel wat bij het ouder worden. Wanneer daar het verlies van een dierbare bijkomt, is aangepaste ondersteuning aangewezen. De tweede namiddag is een workshop. Tijdens deze namiddag wordt gekeken hoe je de theorie kunt toepassen bij de bejaarden in je dagelijkse werk of hoe je rouwzorg kan ingang laten vinden in je organisatie. Voorjaar: Code RW1/2008 Op donderdag 6 en vrijdag 7 maart 2008, van 13.30u. tot 16.30u. Najaar: Code RW2/2008 Op donderdag 27 en vrijdag 28 november 2008, van 13.30u. tot 16.30u. De vorming wordt verzorgd door Prof. Manu Keirse. Locatie: Waversebaan 220, 3001 Heverlee. Kostprijs: 60 euro.

SENSIBILISATIESESSIE : KIND EN PALLIATIE Niet te jong voor verlies

Kinderen en jongeren betrekken bij palliatieve zorg Moeten we kinderen en jongeren die geconfronteerd worden met een dierbare in een palliatieve situatie hierbij betrekken? Hoe kunnen we hen bereiken en ondersteunen? De meeste kinderen hebben de veerkracht in zich om met deze situatie om te gaan, mits ze ondersteuning van de volwassenen rond hen ondervinden. Een tijdige en aangepaste begeleiding is essentieel voor de verwerking van een verlies en voor een gezonde emotionele ontwikkeling. Sessie 1: Code KP1/2008 Op donderdag 5 juni 2008, van 20u. tot 22u. Locatie : Heilig Hartziekenhuis Tienen, campus Sint-Jan, Houtemstraat 115 in Tienen. Sessie 2: Code KP2/2008 Op donderdag 18 september 2008, van 20u. tot 22u. Locatie : AZ Diest, campus Hasseltsestraat in Diest Deze sensibilisatiesessies gaan door in samenwerking met het PST van AZ Diest en van het Heilig Hartziekenhuis Tienen, de afdeling Hageland-Leuven van NVKVV en Goal vzw. Beide sessies worden verzorgd door Karen De Meerleer, psycholoog en netwerkmedewerker Panal. De kostprijs bedraagt 10 euro.

PALLIATIEVE ZORG VOOR VRIJWILLIGERS EN MANTELZORGERS Deze cursus staat open voor alle geïnteresseerden in de palliatieve zorg. De cursus is geschikt voor alle mantelzorgers, maar ook voor mensen die reeds actief zijn in thuisvervangende instellingen (rust- en verzorgingstehuizen, instellingen voor personen met een verstandelijke handicap of psychiatrische verzorgingsinstellingen) en zich willen bekwamen in palliatieve zorg. Voor vrijwilligers die aan de slag willen gaan in de palliatieve thuiszorg (Pallium vzw of Vrijwilligers Diest vzw) of op een palliatieve eenheid (Heilig Hartziekenhuis Leuven of Sint-Pietersziekenhuis Leuven) wordt het volgen van de cursus als voorwaarde gesteld. Personen die zich kandidaat willen stellen als vrijwilliger, kunnen contact opnemen met de vrijwilligerscoördinator van Panal, Karen De Meerleer.

MODULE VOOR VRIJWILLIGERS EN MANTELZORGERS Code: VRW /2008 Op donderdagnamiddag van 13.30u.-16.30u. Datum

Thema

Lesgever

Donderdag 11 september

Basisfilosofie

Karen De Meerleer


Comfortzorg

Lieve De Smet



Ria Vandermaesen

Donderdag 2 oktober

Communicatie


Donderdag 9 oktober

Beroepsgeheim

Mieke Florquin


Verlies en verdriet

Karen De Meerleer

Locatie: Panal, Waversebaan 220, 3001 Heverlee Kostprijs: 125 euro

DOCENTEN Chris Aubry, verpleegkundige, licentiaat verplegingswetenschappen, master in toegepaste ethiek, gastdocent in verschillende verpleegkundige opleidingen, lid van de commissie medische ethiek van de KULeuven. Jan Coel, coördinator Panal. Karen De Meerleer, klinisch psycholoog, rouwzorgverantwoordelijke, netwerkmedewerker Panal. Mieke De Pril, verpleegkundige, licentiaat medisch-sociale wetenschappen Palliatief Support Team UZ Gasthuisberg. Yolanda De Clercq, verpleegkundig-consulent MBE Panal. Lieve De Smet, hoofdverpleegkundige MBE Panal. Mieke Florquin, hoofdverpleegkundige Algemene Inwendige Ziekten UZ Gasthuisberg. Lucas Lissnijder, pastor Palliatieve Eenheid Sint-Pietersziekenhuis en UZ Gasthuisberg. Marie-Paule Mispelter, praktijklector KHLeuven departement gezondheidszorg en technologie, vakken: communicatieve vaardigheden, supervisie, gesprekstechnieken en groepsdynamica. Gilbert Pues, begrafenisondernemer. Hilde Puttemans, deskundige in de ouderenzorg, verpleegkundig-consulent Panal. Walter Rombouts, klinisch psycholoog, Perspectief (bureau voor opleiding en vorming). Lut Rubbens, verpleegkundige Palliatieve Eenheid Sint-Pietersziekenhuis. Marc Tanghe, medewerker Omega. Ria Vandermaesen, licentiaat sociale wetenschappen, verpleegkundig-consulent en netwerkmedewerker Panal.

Inschrijvingsformulier voor hulpverleners Hoe inschrijven? •

• •

Het inschrijvingsformulier terugsturen naar Panal vzw, t.a.v. Ingrid Bevers, Waversebaan 220, 3001 Heverlee, faxen (016-23 81 73), mailen via [email protected] of via www.panal.be. Voor iedere deelnemer een apart inschrijvingsformulier invullen. Telefonische inschrijvingen worden niet aanvaard.

Hoe betalen? • • •

Je bent definitief ingeschreven wanneer je betaald hebt. De cursuscode en de naam van de deelnemer vermelden bij de overschrijving. De bijdrage omvat cursusmateriaal en een verzorgde pauze.

Hoe deelnemen? • • • •

De cursus zal doorgaan vanaf 12 inschrijvingen. Panal kan een vorming annuleren wanneer de omstandigheden hiertoe dwingen. Het inschrijvingsgeld wordt dan integraal terugbetaald of je kan een ander cursusmoment kiezen. Enkele weken voor aanvang van de cursus ontvang je een verwelkomingbrief. Indien je niet aanwezig kan zijn op een cursusdag, gelieve ons tijdig telefonisch te verwittigen. Na het beëindigen van de cursus ontvang je een attest.

Hoe annuleren? • • •

Je kan annuleren tot 4 weken voor de cursus. Je krijgt dan het inschrijvingsgeld terugbetaald (mits administratieve kost van 12,5 euro). Zonder tijdige annulatie, kan er geen terugbetaling gebeuren. Een ingeschreven persoon kan zich laten vervangen. Dit kan enkel voor de volledige cursus. Deze wijziging dient schriftelijk te gebeuren.

Wenst u meer inlichtingen? Voor inhoudelijke vragen neem je contact op met Jan Coel, Ria Vandermaesen of Karen De Meerleer. Voor inschrijvingen, betalingen en administratie kan je terecht bij Ingrid Bevers. • je kan bellen tussen 9.00u. en 12.00u. op het nummer 016-23 91 01 • je kan mailen naar : [email protected] • via www.panal.be.

Hou deze informatie zorgvuldig bij !

Vormingsbrochure 2008

Recommend Documents