Voorwoord VREEMDE VOGELS

Voorwoord

VREEMDE VOGELS

Wij worden blij van mensen en dingen die nét een beetje anders zijn. Of je nu uit een andere cultuur komt, uitblinkt in je specialisme, of in je beperking; vreemde vogels geven de kunsten juist een bijzonder gezicht. Onze gastsolisten, de Tsjechische alleskunner Iva Bittová, straatmuzikant en virtuoos op de cistre Luc Arbogast, vier kunstenaars van De Witte Olifant en Karwan Mustafa en Sinan Arat verblijvend in AZC Alkmaar, laten zien dat ook als je anders bent je iets bijzonders te vertellen kan hebben en creatief talent het verschil maakt. Lang leve de vreemde vogels. Ode aan de kunst! Ook dit jaar gingen de jonge componisten met het thema Vreemde vogels aan de slag. Er zijn 150 eigenzinnige composities geschreven. Na spannende voorrondes en een spectaculaire finale in Schouwburg Almere staan vandaag Pelle van Esch (10 jaar uit Gouda), Matthijs Stauttener (17 jaar uit Hoofddorp), Chantal Brunt (15 jaar uit Driezum) en de band Big Blind (uit Sneek) samen met hun medemuzikanten én met de musici van het NBE op het podium van Het Concertgebouw.

Het Nieuwjaarsconcert van het Nederlands Blazers Ensemble en de VARA, met als thema ‘VREEMDE VOGELS’, op 1 januari live om 14.00 uur op Radio 4 en ’s avonds om 20.15 uur bij de VARA op Nederland 2. Het concert is online terug te luisteren in het Concerthuis van Radio 4.

Programma Introduction uit Romeo et Juliette Hector Berlioz (1803-1869) Bewerking: Willem van Merwijk Hector Berlioz, rebel en vreemde vogel pur sang, was zijn tijd ver vooruit met zijn op Shakespeares gebaseerde drama Romeo et Juliette. Berlioz, bedenker van nieuwe muzikale vormen en vernieuwer op het gebied van instrumentatie, componeerde bijvoorbeeld als eerste voor saxofoon. Berlioz's muzikale nieuwigheden werden door zijn tijdgenoten met argwaan gadegeslagen: om nog maar niet te spreken van zijn plan om verkleed als vrouw zijn eigen verloofde en diens nieuwe partner met pistoolschoten om het leven te brengen. Maar een componist die vervolgens zijn vermomming in het rijtuig vergeet is.…..? L’Attessa Ricardo Veno (1965) De man die in zijn eentje een eigen wereld creëert. Strange birds Pelle van Esch (10 jaar), euphonium ‘Het stuk begint met een klein vogeltje die het onhandigste is van alle vogels. Hij botst tegen alle ramen van alle straten en hij maakt deuken in auto's van de gloednieuwe garage. Dit is de pechvogel. Later wordt hij een schijtlijster. Dit zijn hele mooie vogels en hij vliegt dan ook langs alle ramen van de straat om dat te laten zien. Alle schijtlijsters van heel Nederland volgen hem daarin. Dan wordt het winter en vliegen ze naar Afrika. Als ze aankomen bij het regenwoud, vliegen ze allemaal weg. Behalve eentje. En dat is de mooiste. Hij maakt een lekker nestje in een boom, niet wetend dat onder hem de Goliath vogelspin zat. De spin loopt zacht naar de vogel, binnen één sprong is hij bij de schijtlijster, en... ‘

Starting over Guy Klucevsek (1947) Bewerking: Hans van der Heide Dialoog vanuit de stilte. Francouzska Iva Bittová Bewerking: Stevan Kovacs Tickmayer Iva Bittová schreef dit liedje voor een Franse vriend over een bijzondere dag die overgaat in de nacht. The bird attack Matthijs Stauttener (17 jaar), piano ‘De dag dat ik hoorde dat het thema van de compositiewedstrijd ‘Vreemde Vogels’ was, werd ik al fietsend aangevallen door... een vogel. Een grote zwarte kraai maakte mijn fietspad onveilig. Hij vloog 2 keer op me af, waarvan de 2e keer raak was. Ik was echt bang gewoon. Ik ben snel de laan uitgefietst. Deze gebeurtenis heb ik in mijn compositie, The bird attack, verwerkt. Eerst fiets ik, vrolijk, en is er niets aan de hand. Dan komt de eerste aanval. Vervolgens fiets ik gewoon verder en verwerk ik het. Dit hoor je in de pianosolo. Dan komt de tweede aanval. Na dit heftige moment besluit ik: Ik moet hier weg!’ Cancion Sefardi Luc Arbogast Bewerking: Tom Trapp Een oud middeleeuws lied uit de vijftiende eeuw over de zoektocht naar jezelf. Jabúčko Iva Bittová Tsjechische volksmelodie over de worm en de appel.

Kakelfonie nr. 1, opus 3 Chantal Brunt (15 jaar), dwarsfluit Samen met Kim Jelsma (15 jaar), dwarsfluit; Henrike van der Veen (16), altdwarsfluit; Margriet Duinstra (16 jaar), basdwarsfluit. ‘Het stuk begint met het wakker worden van de vogels. Eén vogel begint en de andere vogels imiteren hem. Er zijn ook vogels die hun eigen lied zingen (vreemde vogels!). Zo gaat dat ook in de maatschappij. Mensen imiteren elkaar. Vooral op gebied van uiterlijk gebeurt dit vaak. Er zijn voortrekkers die een leuk truitje kopen. Anderen kopen ook z'n soort truitje om erbij te horen. Er zijn ook vreemde vogels die hierin een hele andere weg kiezen. In mijn compositie is de saxofoon de voortrekker. Andere instrumenten volgen hem. Het fluitkwartet is de vreemde vogel. Dit is duidelijk te horen aan de moderne/vreemde klanken die te horen zijn (bamboeklanken/ruistonen/flatterzunge). Aan het einde van het stuk komt het geheel samen en is te horen dat iedereen elkaar accepteert.’ The Wheel of Drums Vrij naar Ben Walsh Vedro con mio diletto Antonio Vivaldi (1678-1741) Bewerking: Hans van der Heide Vedrò con mio diletto l'alma dell'alma mia Il core del mio cor pien di contento. E se dal caro oggetto lungi convien che sia Sospirerò penando ogni momento...

I will see with joy, the soul of my soul heart of my heart full of content. And if from my dear object I be far away I will sigh, suffering every moment...

Zandbak Big Blind Bestaande uit: Pieter Wiersma (15 jaar), trompet; Bart van Kalsbeek (18 jaar), trompet; Maaike Feenstra ( 16 jaar), saxofoon; Elsa van der Linden (17 jaar), saxofoon; Brechje van Nes (16 jaar), zang; Karst Berkenbosch (15 jaar), basgitaar; Gerben Sternsdorff (16 jaar), gitaar; Diederick Brandsma (17 jaar), drums; Froukje Faasse (16 jaar), toetsen. Heb je het over funk? Dan heb je het over Big Blind. Deze band is ontstaan op het Centrum voor de Kunsten in Sneek. De 9 muzikanten timmeren hard aan hun weg en zijn nu ook bezig met het schrijven van hun eigen nummers. Een swingende blazerssectie begeleid door een strakke ritmesectie zorgt voor een lekkere sound. De zang maakt het plaatje compleet! Het nummer 'Zandbak' vertelt het verhaal over verschillende mensen. Op het eerste gezicht lijken ze heel normaal, maar verdiep je in hun verhaal. In iedereen schuilt een vreemde vogel. Stella Splendens Luc Arbogast Bewerking: Tom Trapp Een stralende ster is belangrijk voor de pelgrim op weg naar Montserrat. Indecision Sid Robin (1912-1986) Bewerking: Willem van Merwijk Pas de deux. Sto Iet (hundred years) Iva Bittova (1958) Bewerking: Stevan Kovacs Tickmayer Een gepassioneerde relatie die niet lang genoeg kan duren... Au tombeau uit Romeo et Juliette Hector Berlioz (1803-1869) Bewerking: Willem van Merwijk

De Waarheid en Corrotto Jacob ter Veldhuis (1951) Bewerking: Willem van Merwijk Video: Darren Carter & het NBE De Waarheid en Corrotto, muzikale miniportretten van twee prominente politici. Deze twee aria’s zijn een preview van Jacob ter Veldhuis’ reality opera The News. An die Musik Franz Schubert (1797-1828) Bewerking: Willem van Merwijk Du holde Kunst, in wieviel grauen Stunden, Wo mich des Lebens wilder Kreis umstrickt, hast du mein Herz zu warmer Lieb’ entzunden Hast du mich in eine beβre Welt entrückt!

Edele Kunst, in hoeveel grauwe stonden, door de loop van het leven ingesnoerd, heb jij de liefde in mijn hart gezonden, En mij een betere wereld in gevoerd.

Oft hat ein Seufzer, deiner Harf entflossen, ein süβer, heiliger Akkord von dir

Vaak heeft een zuchten, aan jouw harp ontslopen, een fraaie melodie, een meesterlijk akkoord, betere tijden, voor mij ontsloten. Edele Kunst, Hoe dank ik jou daarvoor!

den Himmel beβrer Zeiten mir erschlossen. Du holde Kunst, ich danke dir dafür!

Vertaling vrij naar Wim Vroon

Het Nieuwjaarsconcert 2012 is een co-productie van het Nederlands Blazers Ensemble en de VARA en komt mede tot stand met financiële steun van het Fonds Podiumkunsten, BUMA, en NBE’s Lotgenoten.

Compositiewedstrijd Op weg naar het Nieuwjaarsconcert Het gonst in de kweekvijver van het NBE! Jonge deelnemers inspireren, musiceren en vinden hun weg naar de grote podia. Het NBE met trots langs de zijlijn; de compositiewedstrijd heeft in de afgelopen jaren meer dan duizend composities voortgebracht en een groot aantal deelnemers bouwt gestaag aan een carrière in de muziek, als componist of als uitvoerend musicus. Zo werd werk van Joey Roukens onlangs gespeeld door Het Concertgebouworkest, was Martijn Holtslag genomineerd voor de Grote Prijs van Nederland en promootte Doeshka Vrede haar debuutalbum in De Wereld Draait Door. Ook studeren Max van Platen, JanPeter de Graaff, Stefan Bos, Channah, Daniel von Pieckartz inmiddels aan de Nederlandse conservatoria: ruim baan voor een nieuwe generatie jonge componisten! De editie van 2012 kwam tot stand in samenwerking met het Wilminktheater, Muziekcentrum Enschede en De Muziekschool Twente, Muziekgebouw Frits Philips en Centrum voor de Kunsten Eindhoven, De Regentes en het Koorenhuis, De Oosterpoort, CvdK Meldij en Keunstwurk, Schouwburg Almere en de Kunstbende. Met dank aan de arrangeurs in de diverse regio’s voor de ondersteuning van de jonge componisten en hun composities. jongNBE en jongjongNBE Het jongNBE bestaat uit jonge talentvolle musici van de Nederlandse conservatoria, sommigen al klaar, anderen nog midden in hun opleiding. Dit jaarlijks wisselende ensemble vormt de kweekvijver voor het Nederlands Blazers en wordt gecoacht door musici van het NBE. Het jongNBE speelt een belangrijke rol tijdens de Voorrondeconcerten van Op weg naar het Nieuwjaarsconcert . De nieuwste loot aan de NBE stam is het jongjongNBE. Dit ensemble van (piep)jonge muzikanten tot en met 15 jaar is ontstaan uit een samenwerkingsproject van het NBE met het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Op 18 december maakte het jongjongNBE haar veelbelovende debuut, tijdens de Finale in Almere. Ook dit ensemble wordt gecoacht door musici van het NBE.

In september vinden er audities plaats voor het jongjongNBE. Geef je op via [email protected] of houd www.jongnbe.nl in de gaten! Koninklijk Conservatoriumprijs voor jonge componisten Deze prijs van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag is speciaal in het leven geroepen voor jonge talentvolle componisten die meedoen aan Op weg naar het Nieuwjaarsconcert. Hij wordt toegekend aan die jonge mensen, die zich tijdens de compositiewedstrijd van het NBE op het terrein van ambachtelijk componeren op bijzondere wijze onderscheiden. Prijswinnaars worden tijdens de Familieconcerten geselecteerd door een jury die bestaat uit deskundigen van het KC en het NBE. De prijsuitreiking vond plaats tijdens de Finale in Almere op zondag 18 december 2011. De winnaars van dit jaar zijn Matthias As, Matthijs Stauttener, Martijn Oostra, Annemarije Osinga, Machiel Haveman, Florian Stuivenberg, Simo van de Vosse, Mimi Magusin, Zoran Rosendahl, Teun Grondman en Marvik van Dijk. De prijs bestaat uit drie compositie workshops, geleid door Calliope Tsoupaki, docent compositie in Jong KC. Ze vinden plaats in het Koninklijk Conservatorium Den Haag op de volgende zaterdagen: 14 januari 2012, 11 februari 2012 en 10 maart 2012. Tijdens deze workshops wordt ondermeer een begin gemaakt met de uitwerking van een nieuwe compositie die elke winnaar maakt voor een klein ensemble, dat bestaat uit leerlingen van de School voor Jong Talent. Deze nieuwe composities worden uitgevoerd tijdens het Jong KC Zomerfestival te Den Haag op dinsdag 3 juli 2012.

Buma Cultuur Als je in Nederland enigszins actief met muziek bezig bent, dan krijg je al snel te maken met Buma Cultuur en Buma/Stemra. Buma Cultuur is speciaal opgericht om de muziek uit Nederland, in wat voor genre dan ook, een ondersteunende duw in de rug te geven. Dat kan op allerlei manieren. Zoals: door het organiseren van verschillende festivals en conferenties, door prijzen uit de delen, om aandacht in Nederland te vergroten en door het buitenland warm te maken voor Nederlands product. Buma Cultuur is onderdeel van Buma/Stemra. Dat is de auteursrechtenorganisatie, die ervoor zorgt dat componisten en uitvoerende artiesten netjes beloond worden voor hun werk. Want als je muziek maakt, is dat wat waard. Uiteraard is muziek uit Nederland op lange termijn nergens zonder aanstormend talent, de makers van de toekomst. Daarom steunt Buma Cultuur graag het Jong NBE. Want als hier geen jong talent te vinden is, waar dan wel? www.buma.nl

Nederlands Blazers Ensemble Gezamenlijke bezieling en honger naar avontuur drijft de muzikanten van het NBE tot het maken van theatrale muziekprogramma's die zelden onder één muzikale noemer te vangen zijn. Het NBE speelt muziek van alle soorten, maten en tijden die de zinnen en verbeelding prikkelen en presenteert zich op een manier waar de energie en het speelplezier vanaf spat. Talloze musici, componisten, dichters en schrijvers, acteurs, dansers, regisseurs, kostuumontwerpers, lichtontwerpers en kunstenaars uit vele windstreken en culturen vonden elkaar in de baanbrekende en cultuurverbindende NBE producties. Veel van het eigentijdse repertoire wordt in opdracht van het NBE geschreven. De meer dan twintig topmusici treden circa zeventig keer per jaar op. Ze reizen met elkaar en met gasten vanuit Amsterdam naar kleine en grote podia in binnenen buitenland. Tijdens internationale tournees staan steden als Keulen, Antwerpen, Parijs en Jeruzalem op het programma. In Amsterdam heeft het NBE eigen concertseries in Het Concertgebouw en het Muziekgebouw aan 't IJ. Het ensemble wordt regelmatig uitgenodigd voor bijzondere gelegenheden. Zo trad het ensemble op tijdens staatsbezoeken in India, Thailand en Turkije, en was het te gast in de fameuze PROMS serie in de Royal Albert Hall in Londen. De verbinding met jongeren, scholieren, amateurs en jonge componisten is het NBE op het lijf geschreven. Met de compositiewedstrijd Op weg naar het Nieuwjaarsconcert, de Familieconcerten, het educatieve project Het Half Uur en samenwerking met locale amateurverenigingen biedt het NBE een open podium voor talenten van de jonge generatie. Het jongNBE en jongjongNBE vormen de kweekvijver voor het NBE. In jongNBE schitteren topstudenten van Nederlandse conservatoria en net afgestudeerden. Voor de jongste muzikale spruiten tot en met 15 jaar is er het jongjongNBE, een initiatief van het NBE in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Het NBE zet zich ook in voor mensen in onze maatschappij die in een moeilijke of bijzondere positie verkeren. Muziek kan zonder woorden verbinden, motiveren en geluk brengen. Vaste partners met wie het NBE geregeld projecten organiseert zijn Musicians Without Borders, die de kracht van muziek inzet voor verzoening, herstel en hoop in gebieden in de wereld waar dat nodig is; Stichting Vrolijkheid, die zich inzet voor meer vrolijkheid in asielzoekerscentra; Stichting Philadelphia Zorg, die in samenwerking met het NBE workshops en optredens organiseert voor gehandicapten.

Op het eigen cd label NBELIVE brengt het ensemble per jaar vier tot vijf bijzondere live opnamen uit onder het motto Voor wie erbij was of erbij had willen zijn. Dat blijft niet onopgemerkt. Zo werd bijvoorbeeld de cd Gran Partita bekroond met een Edison Publieksprijs. Inmiddels zijn op NBELIVE meer dan 30 cd's en dvd's verschenen. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan (2011) van het NBE schreef musicologe en publiciste Saskia Törnqvist Luchtfietsers en wegbereiders, een gedenkwaardige kroniek van een eigenzinnig muziekgezelschap. 13 november 2011 ontving het NBE de Radio 4 Prijs uit handen van Edo de Waart. In het Muziekgebouw aan 't IJ kreeg het gezelschap een sculptuur en een cheque van 5000 euro overhandigd. Radio 4 eert de blazers voor hun bijzondere rol in het Nederlandse muziekleven en organiseerde een speciaal concert, dat live op Radio 4 werd uitgezonden. www.nbe.nl

Steun het NBE word Lotgenoot! Om de niet te stuiten reeks van kleurrijke programma’s van het NBE op de bühne te krijgen, is financiële steun van betrokken particulieren in toenemende mate noodzakelijk. Een aantal bewonderaars van het ensemble heeft in 2005 dan ook het initiatief genomen zich als Lotgenoot aan het NBE te verbinden. Inmiddels schenken zo’n 100 muziekliefhebbers via de Stichting NBE’s Lotgenoten jaarlijks aan het ensemble. De bijdragen zijn fiscaal aftrekbaar. Tweemaal per jaar geeft het NBE een exclusief concert voor de Lotgenoten. Vanwege de kleinschaligheid is er na afloop alle gelegenheid om gezellig te borrelen met de musici. Gevolg daarvan is dat de Lotgenoten inmiddels niet alleen een hechte vriendenclub van het NBE vormen, maar dat ook de onderlinge banden binnen de groep van donateurs steeds verder worden aangehaald. Nieuwsgierig? Stuur een mailtje naar [email protected].

Het Nieuwjaarsconcert werd gemaakt door Nederlands Blazers Ensemble en de VARA idee en programmering Nederlands Blazers Ensemble artistieke leiding Bart Schneemann algemeen directeur Albert Adams productie Nieuwjaarsconcert Marianne Rübsaam artistieke coördinatie Niek Wijns productie NBE Anne Pagnier Anna Schenk (stage) productie assistentie Vincent van Kekerix muziekvoorbereiding & research Geert Rubingh coördinatie jonge componisten Claartje Gieben ondersteuning jonge componisten Jelle Visser, Marco C.de Bruin, Fons Merkies marketing & communicatie NBE Ciska Hoozemans Roos Hogervorst-Krimp Anne van de Groenekan (stage) communicatie & marketing VARA Noortje Bergmans redactionele assistentie Carolien Euser financiële administratie NBE Gerard Boltje eindredactie VARA Harm van Dijk tv regie Marc Disselhoff regieassistentie Wendy Tames lichtontwerp Tom van Noorden, James van Someren projectie Beamsystems zaalversterking Donné Roos, Casper de Jong, Ampco voorstellingsleider René Verhagen kleding Dieuweke van Reij make-up Karin van Dijk, Damayanti Jagtenberg, Els Swager, Pur Thijs licht en rigging Flashlight Rental BV, Polytechno podium Stageco toneelmeesters Luc Kossen, Michel Weekhout instrumentenvervoer Olympuk programmaboek Cito repro (druk) bestuur NBE

Jan Willem Baud Bas Maassen

Met veel dank aan - Anneke Meijer (VARA) - Remke Spijkers, fotografie, www.remkespijkers.com - De Mozarthof in Hilversum, De Ambelt in Steenwijk en het Leo Kannercollege in Leiden voor alle prachtige tekeningen van hun bijzondere leerlingen. - ‘t Speeltuygh De volgende concerten van het NBE My Funny lady compositie Iva Bittová, Leos Janáçek zang, viool Iva Bittová In 2000 gaf het NBE een aantal memorabele optredens met singer/songwriter, (alt)violiste en improvisator Iva Bittová. '...haar heerlijke vocale buitelingen, haar exotische, mozarabische versierinkjes boven gestreken bourdontonen en de swingende herhaalde begeleidingspatronen van het Nederlands Blazers Ensemble resulteren in een opwindende samenwerking...', aldus de Volkskrant. De tegenwoordig in upstate New York gevestigde Tsjechische alleskunner laat zich, net als het ensemble, niet in een muzikaal hokje drukken. Ze balanceert al decennia lang op de scheidslijn tussen volksmuziek, pop en avant-garde. Bittová: "Voor mij is het belangrijk dat muziek een goede energie heeft, dat zij geheimzinnig is, en er een element van verrassing in zit". No wonder dat het NBE en Bittová 'klikten'. In seizoen 2011-2012 wordt de samenwerking voortgezet. Bittová verhuisde in de afgelopen jaren niet alleen naar een ander werelddeel, maar verkende ook nieuwe paden in haar carrière. Ze zong de rol van Donna Elvira in een moderne bewerking van de Mozart-opera Don Giovanni en speelde met succes de hoofdrol in verschillende Tsjechische speelfilms. 18 januari 21.00 uur, Amsterdam Podium Mozaïek voorpremière 19 januari 20.30 uur, Den Bosch De Toonzaal 20 januari 20.15 uur, Arnhem Musis Sacrum 22 januari 15.00 uur, Ede Cultura 25 en 26 januari, 20.15 uur Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 28 januari 20.15 uur, Den Haag Nieuwe Kerk Kijk op www.nbe.nl voor meer informatie over het programma, kaarten en de inleidingen.

Tekeningen Waarschijnlijk heeft u de tekeningen in de wandelgangen van Het Concertgebouw al opgemerkt. Deze zijn gemaakt door leerlingen van drie bijzondere scholen: De Mozarthof in Hilversum, De Ambelt in Steenwijk en het Leo Kannercollege in Leiden. Dit zijn alle drie scholen voor leerlingen die moeilijk kunnen leren, vanwege een verstandelijke beperking of omdat ze last hebben van gedragsstoornissen. Alleen tijdens de Generale en het Nieuwjaarsconcert zijn de tekeningen te koop voor 25 euro, ingelijst en wel, en de opbrengst gaat vanzelfsprekend naar de drie scholen, zodat zij hun werk met de leerlingen in de toekomst kunnen voortzetten. Veiling Het is een prestatie als je tijdens het Nieuwjaarsconcert op het grote podium met alle toeters en Blazers om je heen een schilderij maakt. Alex, Ralph, Jeroen en Jamy, vier kunstenaars van ‘De Witte Olifant’ gaan deze uitdaging onder het toeziend oog van een bomvol Concertgebouw aan. ‘De Witte Olifant’, is een kunstwerkplaats en opleiding in Almere voor mensen met een verstandelijke beperking. De kunstenaars volgen allen met veel plezier de opleiding tot kunstenaar. Ben jij ook onder de indruk van de prestatie van Alex, Ralph, Jeroen en Jamy? En zou je het schilderij wel bij jou thuis aan de muur willen hangen? Breng een bod uit op het schilderij op www.nbe.nl/veiling. Op 31 december kan je vanaf 17.00 uur en op 1 januari vanaf 16.00 uur een bod uitbrengen op dit prachtige kunstwerk. De veiling sluit op vrijdag 6 januari 2012. De opbrengst gaat naar de drie scholen en de kunstenaars zullen je er zeer erkentelijk voor zijn. ‘Ieder mens heeft recht op zijn eigen beperking!’ aldus Alex. Het NBE zal de hoogste bieders na 6 januari 2012 via de website www.nbe.nl en social mediakanalen bekend maken. eiling

Signeren Na afloop van het Nieuwjaarsconcert kunt u bij de cd stand terrecht voor een gesigneerde cd van Iva Bittová en/of Luc Arbogast voor € 15, -.