Voorwoord. 7 Daaf Gelukschool. 8 Duin en Kruidberg Mavo. 9 Haarlem College. 10 Haarlemmermeer Lyceum. inhoud. 11 Hartenlustmavo

14/15

1

5

Voorwoord

6 Coornhert Lyceum 7 Daaf Gelukschool 8 Duin en Kruidberg Mavo 9 Haarlem College

10 Haarlemmermeer Lyceum

14 Ichthus Lyceum 15 Maritieme Academie Harlingen 16 Maritiem College IJmuiden

17

Montessori College Aerdenhout 18 Paulus Mavo

inhoud

19 Praktijkschool De Linie

2

11 Hartenlustmavo 12 Het Schoter

13

Hoofdvaart College

20 Praktijkschool Oost ter Hout 21 Praktijkschool Uithoorn 22 Prof. dr. Gunningschool

28

Wim Gertenbach College

24

Sterren College

25 Technisch College Velsen

52 Analyse

27 26 Tender College

personeel

Vellesan College

30 Focus op onderwijskwaliteit 34 Goed werkgeverschap

55 Samen werking

38 Goed bestuur

58 Financiële informatie

48 Activiteiten

62 Bijlage

4

voorwoord beste

lezer,

Voor u ligt het maatschappelijk jaarverslag over het schooljaar 2014-2015 van Dunamare Onderwijsgroep. Met dit verslag leggen wij verantwoording af over afgelopen schooljaar en laten wij u zien hoe Dunamare Onderwijsgroep er is om de Dunamare scholen te laten groeien tot het beste dat zij kunnen zijn. Dit doen wij door de resultaten van de scholen te laten zien en door te vertellen waar wij als Dunamare gezamenlijk voor staan. De Dunamare scholen bieden hoogwaardig onderwijs om brede talentontwikkeling van iedere leerling mogelijk te maken. De professional op school heeft daarbij veel ruimte en verantwoordelijkheid om het onderwijsproces in te richten. En wordt daarbij ondersteund en begeleid door schoolleiding en onderwijsondersteuners, zowel in de school als door het service- en bestuursbureau van Dunamare. Samen geven we invulling aan onderwijskwaliteit. Het afgelopen schooljaar heeft in het teken gestaan van het verder verbeteren van de onderwijskwaliteit. Wij nemen geen genoegen met het taakstellend minimum en gaan verder dan wat de wet en de Onderwijsinspectie ons voorschrijven. Dat is onze ambitie en daarvoor hebben wij het koersplan van goed naar geweldig uitgebracht. Voor Dunamare betekent ‘goed’ dat we al onze normen halen. Het service- en bestuursbureau faciliteert de scholen door werk uit handen te nemen, onze docenten krijgen ruimte voor hun professionele ontwikkeling en onze leerlingen hebben goede docenten voor de klas in een inspirerende leeromgeving. Natuurlijk betekent ‘goed’ ook dat we financieel gezond zijn, en wij op het gebied van bedrijfsvoering onze zaken op orde hebben. Maar goed betekent voor Dunamare ook dat het nog beter kan. De door ons uitgesproken ambities om van goed naar geweldig te gaan, geeft ons dit perspectief om het onderwijs te verbeteren. We kijken alvast uit naar de resultaten van komend schooljaar. Voor nu blikken wij terug, en wensen wij u veel leesplezier met ons verslag over afgelopen schooljaar.

College van Bestuur Dunamare Onderwijsgroep, Albert Strijker en Jan Rath

5

Coornhert Lyceum respect en samenwerken

HET

Coornhert Lyceum is een prestatiegerichte

school met hart voor de leerlingen. De school biedt vwo-, havo- en mavo-onderwijs aan circa 1.700 leerlingen. Het streven is om iedere leerling op te leiden tot het hoogst mogelijke diploma dat bij de capaciteiten van hem of haar past. De school zorgt daarbij voor een optimale balans tussen kansen geven en goede cijfers halen. Daarnaast streeft de school naar brede talentontwikkeling, persoonlijke ontplooiing en culturele vorming van alle leerlingen. Ook respect voor elkaar, samenwerken en verantwoordelijkheid zijn belangrijk op de school. De school staat in de regio bekend om haar hoogwaardige uitvoeringen op het gebied van muziek, drama en kunst.

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Vergroten van eigenaarschap bij leerlingen • Extra aandacht voor bèta-activiteiten en internationalisering

Slagingspercentages VMBO-T

90% 6

HAVO

91%

VWO

92%

Basisarrangement Onderwijsinspectie

VMBO-T

HAVO

VWO

Inkomsten 12.247.572

Uitgaven 11.888.639

Daaf Gelukschool De

Daaf Gelukschool in Haarlem-Noord is een openbare

vmbo-school (kader en theoretisch) die aan ruim 190 leerlingen leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) biedt. De Daaf Gelukschool geeft haar leerlingen onderwijs op maat. De school heeft een veilig klimaat en volgt de persoonlijke ontwikkeling van iedere leerling nauwlettend. Dit doet de Daaf Gelukschool onder meer door het bieden van structuur en duidelijkheid, warmte en geborgenheid, respect en acceptatie van elkaar en waardering voor de leerlingen. Er is veel persoonlijke aandacht. Sinds 2013 heeft de Daaf Gelukschool een nieuw en licht pand aan de Albert Verweylaan. De combinatie van het moderne gebouw en medewerkers die zich volledig inzetten voor de leerling maakt kwalitatief

veilig klimaat

hoogstaand onderwijs mogelijk. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Een leerlingvolgsysteem ontwikkeld met daarin ook competentielijsten (sociaal emotionele vaardigheden van de leerlingen) • Maatwerk en gedifferentieerd leren is verder geïmplementeerd door eigen trainers • Ontwikkelen van vernieuwd vmbo • Beleidsplan taal en rekenen

Slagingspercentages VMBO-K

100%

VMBO-(G)T

93%


VMBO-K

VMBO-(G)T

Inkomsten 5.087.694

Uitgaven 5.558.743 7

Duin en Kruidberg Mavo veilig en vriendelijk

DE

Slagingspercentages

Duin en Kruidberg Mavo in Driehuis is een kleinschalige

VMBO-(G)T

vmbo-school (theoretische leerweg) met zo’n 275 leerlingen. Het bijbrengen van kennis en inzicht in cognitieve en sociale vaardigheden en persoonlijkheidsvorming vormen de kern van de

99%

onderwijskundige doelstellingen van de school. Daarnaast biedt de school een veilige en vriendelijke omgeving. Met ingang van het schooljaar 2014/2015 is in de brugklas gestart met het digitaliseren van de leermiddelen. Alle leerlingen in de onderbouw hebben de


beschikking over een eigen iPad waarmee zij toegang hebben tot de digitale leeromgeving. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Nauwe samenwerking met het Vellesan College op personeel en onderwijskundig gebied • Focus op differentiatie binnen de klas • Profilering innovatieve ICT-school 8

Inkomsten 2.270.917

Uitgaven 2.118.678

Haarlem College persoonlijke aandacht

HET

Haarlem College in Haarlem-Zuid is een brede school

Slagingspercentages VMBO-B

VMBO-K

VMBO-(G)T

voor vmbo (theoretisch, basis en kader). Daarnaast biedt het Haarlem College leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) aan leerlingen die extra hulp nodig hebben. Sinds het schooljaar 2010-2011 is de

100% 83% 100%94%

95%

school gevestigd in een modern gebouw in Schalkwijk. De ruim 900 leerlingen volgen bijna alle lessen op een van de zeven ‘deelscholen’ (afdelingen). Zo is er veel persoonlijke aandacht en leren docenten en leerlingen elkaar goed kennen. Tegelijkertijd zorgt de totale omvang van de school ervoor, dat er veel voorzieningen zijn en er goede begeleiding is. Bijvoorbeeld bij het kiezen van een vervolgopleiding of beroep.


VMBO-B

VMBO-K

VMBO-(G)T

Inkomsten 9.886.004

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • De ontwikkeling van het vernieuwd vmbo biedt mooie nieuwe kansen • Aandacht voor gezonde leer- en werkomgeving; akoestiek van sporthallen is voorbeeld voor anderen

Uitgaven 9.716.055 9

Haarlemmermeer Lyceum kleinschalig en stimulerend

HET

Haarlemmermeer Lyceum in Hoofddorp is een overzichtelijke school waar vwo, havo

en vmbo wordt aangeboden aan ruim 2.000 leerlingen. De opleidingsmogelijkheden zijn omvangrijk, met de keuze voor tweetalig onderwijs of het Daltononderwijs. Er is veel aandacht voor buitenschoolse activiteiten zoals cultuur, sport en projecten. In 2013 kreeg de school bovendien de LOOT-status. Dit betekent dat het Haarlemmermeer Lyceum toptalenten de mogelijkheid biedt om topsport en onderwijs goed te combineren. Om de kleinschalige en stimulerende leeromgeving te waarborgen en gelijktijdig ruimte te bieden aan het groeiende leerlingenaantal, is in augustus 2014 de prachtige moderne tweede vestiging ‘De Zuidrand’ geopend, dichtbij de bestaande locatie aan de Baron de Coubertinlaan. De Zuidrand ligt pal naast het Huis van de Sport op vijftig meter afstand van de Nieuwe Bennebroekerweg. Op de nieuwe locatie wordt zowel regulier havo/vwo als Daltononderwijs gegeven. Slagingspercentages VMBO-T

HAVO


VWO

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Extra aandacht voor ontwikkelen van debatskills en internationalisering • Ontvangst predicaat TTO Senior School • Afscheid van rector Hans van Dokkum • Nieuwe directie met Sandra van Dalen als rector van de nieuwe locatie Zuidrand en Bart Oremus als rector voor de locatie Baron de Coubertinlaan 10

97%

81%

85%

Uitgaven 15.237.079 Basisarrangement Onderwijsinspectie

VMBO-T

HAVO

VWO

Hartenlustmavo toekomstgericht

DE

Hartenlustmavo is een kleine, moderne school voor vmbo-t in een prachtig, historisch gebouw.

Het bevlogen, professionele team van medewerkers zet zich, naast uitstekend onderwijs, in voor een prima sfeer. De leerling staat centraal en alle pijlen zijn op de voorbereiding van een passende carrière gericht. Naast de cognitieve ontwikkeling van elk kind vindt de school de emotionele ontwikkeling minstens zo belangrijk: IQ en EQ in balans. Om deze reden wordt, door het organiseren van tal van activiteiten, elk kind de ruimte geboden om zijn talenten verder te ontwikkelen. De Hartenlustmavo staat daarbij voor een persoonlijke benadering, waarbij de school aandacht heeft voor alles wat zowel leerlingen als medewerkers nodig hebben om goed te kunnen functioneren en het beste uit zichzelf te halen. De Hartenlustmavo vindt daarnaast een toekomstgerichte instelling belangrijk, zodat bij de leerlingen 21e-eeuwse vaardigheden kunnen worden ontwikkeld die zij nodig hebben om succesvol te zijn in het vervolgonderwijs en bij het toekomstige beroep.


Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • 100-jarig bestaan van de school is feestelijk gevierd • Directeur Dick Eijgenraam met pensioen Serge Steenman-Logtenberg nieuwe directeur • Er komt in samenwerking met de gemeente Bloemendaal en de gemeente Haarlem zicht op een eigen vaste gymnastieklocatie voor leerlingen van de school

95%

Inkomsten 2.843.673

Uitgaven 2.890.372

Basisarrangement Onderwijsinspectie 11

Het Schoter HET

Schoter is een kleinschalige, veilige school met

985 leerlingen voor (tweetalig) vwo, havo en mavo in HaarlemNoord. De school werkt met een sterk eigen onderwijskundig concept waardoor leerlingen meer en beter kunnen leren. Alle


leerlingen op Het Schoter krijgen versterkt Engels en kunnen HAVO

VWO

eindexamen doen in de vakken gymnastiek en drama. Het afgelopen schooljaar is Het Schoter heel succesvol van start gegaan

96%

84%

95%

met een mavo-opstroomklas voor de betere mavoleerling en een havo-opstroomklas voor de betere havoleerling. Ruim 90 leerlingen hebben zich voor deze opstroomklassen aangemeld.


VMBO-T

HAVO

De school is gelegen naast het mooie Schoterbos en beschikt over veel sportfaciliteiten en een modern theater.

VWO

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: Inkomsten 6.684.070

Uitgaven 7.017.256

• Verder ontwikkelen van onderwijskundig concept ‘het volledig leren’ waarbij leerlingen niet langer consumptief leren maar actief zijn betrokken bij de les • Nieuwe opstroomklas mavo en opstroomklas havo • Door verdere toename aantal leerlingen aanvraag voor uitbreiding van schoolgebouw ingediend bij gemeente Haarlem

het mooie Schoterbos naast de deur 12

Hoofdvaart College HET

Hoofdvaart College in Hoofddorp is met zo’n 700

leerlingen een kleinschalige school, die leerlingen zoveel mogelijk maatwerk biedt. De school biedt vmbo-onderwijs aan (basis, kader en gemengd/theoretische leerweg). Leerlingen die extra hulp nodig

Slagingspercentages

hebben, krijgen leerwegondersteunend onderwijs (lwoo). De school stimuleert haar leerlingen om grenzen te verleggen en

VMBO-B

VMBO-K

VMBO-(G)T

talenten te ontwikkelen. Het onderwijsprogramma is zo ontwikkeld dat het elk type leerling kan bedienen. Het digitale curriculum vanaf het eerste leerjaar (iedere leerling een eigen laptop) geeft iedere

100% 100% 95% 100%94%

leerling de mogelijkheid te leren volgens zijn of haar individuele leervoorkeuren. Het Hoofdvaart College ziet zichzelf als een belangrijke partner van kind en ouders en biedt een veilige en stabiele omgeving. Het schoolklimaat kenmerkt zich door respect, medeverantwoordelijkheid en bereidheid om te leren (RMB). Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Guy van der Meulen volgt Roos Hermans op als directeur van de school • Extra aandacht voor de ontwikkeling van een duurzame en toekomstgerichte school • Nauwere samenwerking met het Nova College voor een doorlopende leerlijn binnen het beroepsonderwijs

talenten ontwikkelen


VMBO-B

VMBO-K VMBO-(G)T

Inkomsten 7.164.241

Uitgaven 7.376.355

13

Ichthus Lyceum HET

Ichthus Lyceum in Driehuis is met ongeveer

1.100 leerlingen en 120 medewerkers een middelgrote havo- en vwo-school. De school beschikt over het Technasiumpredicaat. In de brugklas maken alle leerlingen kennis met projectmatig werken via het vak ‘Onderzoek en Ontwerpen’. Vervolgens maken ze de keuze om wel of niet verder te gaan met dit vak en het Technasium. Naast het Technasium kunnen leerlingen in de tweede en derde klas ook kiezen voor twee andere talentstromen: ‘Internationalisering’ of ‘Kunst & Cultuur’. Het Ichthus Lyceum wil dat leerlingen zich met goed onderwijs optimaal kunnen voorbereiden op een vervolgstudie. Op de school wordt hard gewerkt om dit doel te bereiken.

haal het maximale uit jezelf

Slagingspercentages HAVO

VWO

Leerlingen en medewerkers kunnen op het Ichthus Lyceum

het maximale in zichzelf naar boven halen binnen een

94%

veilige, stimulerende leeromgeving en werkklimaat.

93% Basisarrangement Onderwijsinspectie

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: HAVO

VWO

Inkomsten 8.225.328

Uitgaven 8.085.741 14

• Meer aandacht voor maatwerk, flexibilisering en het uitdagen van de leerlingen • Ontwikkelingen van een speciaal talentenprogramma ‘Ichthus Top Talent’ voor leerlingen van de bovenbouw van het vwo • Het project BYOD (Bring Your Own Device), waarbij leerlingen hun eigen laptop in de klas gebruiken en het onderwijs hierop wordt afgestemd, is succesvol en wordt in het volgend schooljaar voortgezet

Maritieme Academie Harlingen DE

Maritieme Academie Harlingen (MAH) verzorgt

voor ongeveer 200 leerlingen vmbo-onderwijs (basis, kader en gemengd), gericht op binnenvaart, kustvaart en zeevaart. daarnaast wordt op de locatie mbo zeevaart en binnenvaart onderwijs aangeboden aan ongeveer 400 leerlingen. De school beschikt over een modern gebouw, samen met het Maritiem College IJmuiden over drie opleidingsschepen voor het vmbo en een full mission simulator voor de binnenvaart. Aan de school is huisvesting verbonden waar de leerlingen wonen.

voorbereiden op de praktijk

Hierdoor kunnen zij zich voorbereiden op de praktijk, waarbij

zij als bemanningsleden met elkaar op een schip wonen. Naast vmbo-onderwijs verzorgt de academie ook maritiem contractonderwijs: cursussen en trainingen aan mensen die


VMBO-K

VMBO-(G)T

werkzaam zijn in de maritieme wereld, met als doel om hen bij te scholen en hun vakkennis op peil te houden. Ook is er ten behoeve van de zeevaart voor mbo- en hboleerlingen een maritiem trainingscentrum op het terrein van de MAH gevestigd.

100% 100% 100% 100%100% Basisarrangement Onderwijsinspectie

VMBO-B

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Integreren van thema burgerschap in lesprogramma • Uitbreiden van het simulatorcentrum met een full mission binnenvaart simulator • Leerlingen aanwezig bij Sail 2015 • Gedifferentieerd werken met leerlingen in de praktijklessen

VMBO-K VMBO-(G)T Inkomsten 4.388.880

Uitgaven 4.009.540 15

Maritiem College IJmuiden

beroepsgericht onderwijs

HET

Maritiem College IJmuiden verzorgt

vmbo-onderwijs (gt, kader en basis), gericht op werken in de maritieme sector, voor ongeveer 120 leerlingen. Het Maritiem College is gevestigd in een markant gebouw in IJmuiden, samen met het Technisch College Velsen. De school beschikt, samen met de Maritieme Academie Harlingen, over drie opleidingsschepen. Het is beroepsgericht onderwijs in een veilige leeromgeving en in nauwe samenwerking met de bedrijfstak. Het Maritiem College biedt twee studierichtingen aan: Rijn-, binnen- en kustvaart en Haven en vervoer. Door de huisvesting die aan de school is verbonden, kunnen leerlingen zich voorbereiden op de toekomst, wanneer zij als bemanning-


VMBO-K

VMBO-(G)T

sleden samen zullen leven op een schip. Op de school krijgen leerlingen de ruimte om zich te ontwikkelen, zowel persoonlijk als in hun vakgebied, zodat ze na

100%

100%

100%


VMBO-B

VMBO-K VMBO-(G)T

Inkomsten 2.643.139

Uitgaven 2.430.485 16

hun vmbo-diploma door kunnen stromen naar het mbo en hbo of naar een baan in bijvoorbeeld de scheepsvaart. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Schoolnaam gewijzigd in Maritiem College IJmuiden om de sterke verbondenheid met de maritieme wereld in IJmuiden te benadrukken • Deelname aan landelijke ontwikkelgroep ‘vmbo vernieuwd’ voor het vmbo-profiel maritiem en techniek • Nauwe samenwerking met de diverse lerarenopleidingen in de regio • Het Maritiem College IJmuiden is onderdeel geworden van de Maritieme Academie Holland

Montessori College Aerdenhout

creativiteit

HET

Montessori College Aerdenhout is een kleinschalige mavo (vmbo, theoretische leerweg)

met ongeveer 405 leerlingen en 44 medewerkers. In de ‘opstroomklas’ wordt in de onderbouw gekeken of havoniveau haalbaar is. Het Montessori College Aerdenhout heeft veel aandacht voor de individuele leerling. Leerlingen en docenten gaan op een persoonlijke manier met elkaar om. De school werkt volgens het gedachtegoed van haar naamgever Maria Montessori. Leerlingen krijgen dus de mogelijkheid om zelf dingen te ontdekken, fouten te maken en samen te zoeken naar oplossingen. Zelfstandig, maar niet alleen. Het Montessori College vormt een brug tussen de basisschool en een vervolgopleiding. Creatieve vakken hebben een belangrijk aandeel in het lesaanbod. Naast creativiteit staan cultuur en verantwoordelijkheid centraal in de werkwijze van de school. De school ligt in een rustige, bosrijke omgeving in Aerdenhout. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Uitbreiding van het schoolgebouw met drie nieuwe leslokalen • Ontwikkelen van integraal gezondheidsbeleid met aandacht voor gezond en veilig schoolklimaat, een helder bevorderingsbeleid en het stimuleren van sport en bewegen. School ontvangt ‘gezonde schoolkantine schaal 2015’ Slagingspercentages VMBO-T

99% Basisarrangement Onderwijsinspectie

Inkomsten 2.704.300

Uitgaven 2.707.064 17

Paulus Mavo

Beste middelbare school van Nederland

DE

Paulus Mavo in Haarlem-Noord verzorgt leerwegondersteunend vmbo-onderwijs voor

350 leerlingen. De onderbouw bestaat uit twee studiejaren, waarin naast basis op theoretisch/kaderniveau les wordt gegeven. Vervolgens kan in de bovenbouw de theoretische leerweg worden gevolgd of de kaderberoepsgerichte leerweg Economie, afdeling Handel/Administratie. Naast de reguliere lessen worden zogenoemde Pauluslessen gevolgd. Dat zijn extra bijlessen en ondersteuningslessen. Ook huiswerkbegeleiding, speciale bijlessen op zaterdagmorgen en examentraining tijdens de meivakantie behoren tot de mogelijkheden. De Paulus Mavo wil een (h)eerlijke kleine school zijn en blijven, waar iedereen wordt gekend. Kernwoorden van de school zijn: veilig, sportief, vriendelijk en consequent. De school wil dat alle leerlingen in samenwerking met ouders en verzorgers en alle schoolmedewerkers op basis van wederzijds respect en vertrouwen met elkaar werken aan de talentontwikkeling en de toekomst van de leerlingen. Goede resultaten, zoals de uitverkiezing tot beste middelbare school van Nederland 2015 en het verkrijgen van het certificaat Gezonde School m.b.t. welbevinden en sociale veiligheid zijn belangrijk, maar de leerling blijft in alles centraal staan. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Uitgeroepen tot de beste middelbare school van Nederland 2015 • De Paulus Mavo behaalde dit schooljaar ook het landelijk vignet Gezonde School • De school is de (avond)locatie van de Dunamare Academie Slagingspercentages VMBO-B

100% 18

VMBO-K

100%

VMBO-(G)T

100%


VMBO-B

VMBO-K VMBO-(G)T

Inkomsten 4.453.414

Uitgaven 4.448.000

Praktijkschool de Linie

werken wonen zinvolle vrijetijdsbesteding burgerschap

in

Hoofddorp verzorgt Praktijkschool De Linie praktijkonderwijs voor 166 leerlingen. Het is een

veilige school met een prettige sfeer waar leerlingen zich thuis voelen. Hier ontwikkelen ze zich, op weg naar zelfstandigheid op het gebied van werken, wonen, zinvolle vrijetijdsbesteding en burgerschap. Leren door doen staat centraal. Het doel is de leerling zodanig te onderwijzen en te begeleiden, dat hij/zij een geschikte functie in de maatschappij kan gaan vervullen. Er wordt gewerkt met een Individueel Ontwikkelingsplan (IOP) voor alle leerlingen. Dit stimuleert de leerling om zelf actief bij het leren betrokken te blijven. Naast het IOP werkt elke leerling aan de opbouw van een portfolio waarin de leerontwikkeling zichtbaar wordt. Dit vormt de basis van het examendossier voor het Diploma Praktijkonderwijs, dat in juni 2014 voor het eerst is uitgereikt. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Vanaf het derde leerjaar keuze voor praktijkrichting • Stagebedrijven ondervinden dat leerlingen beter zijn voorbereid • Voortaan ook een diploma voor praktijkschoolleerlingen • Op verzoek van het samenwerkingsverband Amstelland en de Meerlanden gestart met een combinatiegroep om leerlingen waarvoor geen plek beschikbaar is, op te vangen Basisarrangement Onderwijsinspectie

Inkomsten 2.312.777

Uitgaven 2.172.030 19

Praktijkschool Oost ter Hout persoonlijke aandacht Praktijkschool Oost ter Hout in Haarlem telt 206 leerlingen. Het team biedt praktijkonderwijs en begeleidt de leerlingen op hun weg naar werk of vervolgonderwijs (vmbo/mbo). Dit gebeurt in kleine klassen, met persoonlijke aandacht en individuele begeleiding. Het pedagogisch klimaat op school kenmerkt zich door structuur, orde, veiligheid, duidelijke regels, acceptatie, uitdaging, beschaving én plezier. De interactie tussen leerling en docent is van groot belang. Het leren sluit aan bij de voorkennis van het kind en vindt plaats in een goed uitgeruste, moderne en realistische leeromgeving. Sinds april 2014 ondergaat de school een grootschalige renovatie en uitbreiding. De school is daarom op dit moment tijdelijk elders gehuisvest. Vanaf schooljaar 2015-2016 zal Oost ter Hout de lessen weer op de mooie en vertrouwde plek voortzetten. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Tijdelijke huisvesting op Korte Verspronckweg i.v.m. grootschalige renovatie en uitbreiding van het markante schoolgebouw in Haarlem-Zuid, aan het Spaarne • Examen doen voor PrO-diploma is een succes en goed ontvangen door de leerlingen • Aanvullende bijlessen goed bezocht, zo ook de tweemaal per week gegeven extra rekenen taallessen

Inkomsten 2.466.329 Basisarrangement Onderwijsinspectie Uitgaven 2.406.037 20

Praktijkschool Uithoorn Praktijkschool Uithoorn is een op ontwikkeling gerichte, zorgzame, veelzijdige school voor praktijkonderwijs. De school biedt onderwijs aan ongeveer 220 leerlingen. Alle leerlingen werken met een individueel ontwikkelingsplan (IOP). Zij worden uitgedaagd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces en te communiceren over hun ontwikkeling. Zij worden aangemoedigd hun ontwikkeling mede te bepalen. Naast het IOP heeft elke leerling een portfolio. Dit betekent voor de leerlingen dat zij bewijzen moeten verzamelen van wat zij geleerd en gedaan hebben op school. Dit vormt de basis van het examendossier voor het Diploma Praktijkonderwijs, dat in juni 2014 voor het eerst is uitgereikt.

zorgzaam veelzijdig verdraagzaam

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Vanwege een toename van het aantal leerlingen, krijgen bovenbouwleerlingen les in vier lokalen van de nabij gelegen Brede School Legmeer • Voortaan ook een diploma voor praktijkschoolleerlingen. • Vergroten van ouderbetrokkenheid

Inkomsten 2.690.347 Basisarrangement Onderwijsinspectie Uitgaven 2.557.756 21

Prof. dr. Gunningschool Prof. dr. Gunningschool (VSO en SO) en + VO-voorziening

DE

Prof. dr. Gunningschool in Haarlem-Noord is een school voor kinderen die wegens

gedrags-, opvoedingsen/of ontwikkelingsproblemen zijn vastgelopen in het reguliere onderwijs. De afdeling speciaal onderwijs (SO) is er voor kinderen van 5 tot 13 jaar. Door middel van veiligheid, zorg en structuur wordt een optimale leeromgeving gecreëerd, die ervoor zorgt dat de leerlingen zo goed mogelijk functioneren in de maatschappij en in het vervolgonderwijs. Het vervolgonderwijs kan vorm krijgen in regulier voortgezet onderwijs of in speciaal voortgezet onderwijs. De school telt bijna 100 leerlingen, die verdeeld zijn over zeven groepen. De school is gevestigd aan de rand van de Planetenwijk in Haarlem-Noord. De afdeling voortgezet speciaal onderwijs (VSO) van de Prof. dr. Gunningschool biedt onderwijs aan leerlingen, die ouder zijn dan de basisschoolleeftijd en vanwege gedrags-, opvoedingsen/of ontwikkelingsproblemen zijn vastgelopen in het reguliere onderwijs. De school biedt onderwijs aan iets meer dan 100 leerlingen. Op de Prof. dr. Gunningschool VSO wordt ernaar toe gewerkt om alle leerlingen via stage, werk, regulier onderwijs of vervolgonderwijs zelfstandig te leren functioneren in de maatschappij. De Gunning VSO biedt ook de theoretische leerweg aan. Er is een vestiging van de Prof. dr. Gunningschool op de Daaf Gelukschool waar lessen (vmbo kader, vmbo theoretisch en havo) worden gegeven aan leerlingen met angstproblematiek en aan leerlingen met een stoornis. Deze leerlingen hebben moeite met het verwerken en selecteren

22

van informatie en het combineren en samenvatten hiervan. Er is de +VO-voorziening die zich richt op risicoleerlingen die niet goed functioneren in het regulier onderwijs of op leerlingen die om welke reden dan ook niet naar school kunnen of willen. Het doel van de +VO-voorziening is om leerlingen terug te begeleiden naar het regulier onderwijs. De verschillende afdelingen zijn verspreid over Haarlem. Voor elke afdeling geldt dat de leerlingen onderwijs volgen in een gebouw dat voldoet aan alle eisen om kwalitatief goed onderwijs te bieden aan deze specifieke groep leerlingen. Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Aan het einde van het schooljaar ontving de Prof. dr. Gunningschool VSO het predicaat zwak van Onderwijsinspectie. Vanzelfsprekend heeft dit de volle aandacht van het College van Bestuur en de schoolleiding en is er een verbeterplan opgesteld. Zo zal de focus meer zijn gericht op kwaliteitszorg en het voorbereiden van de leerlingen op het vervolgonderwijs • André van Zon is aangesteld als interim directeur van Prof. dr. Gunningschool VSO • De invoering van Parnassys bij de Gunning SO als leerlingvolgsysteem • De invoering van de methode Rekenwonders bij de Gunning SO • Het opzetten van een cursus voor tutorlezen voor leerlingen bij de Gunning SO

Gunning SO

Gunning VSO

+ Vo-voorziening

Inkomsten 1.083.053

Inkomsten - 1.005.025

Inkomsten 347.717

Uitgaven 1.195.636

Uitgaven - 725.200

Uitgaven 363.336

23

Sterren College HET

onderwijs op maat

Sterren College ligt op de grens van Haarlem

en Bloemendaal. Het is een moderne vmbo-school met een mavo/theoretische leerweg, gemengde leerweg en een kader- en basisberoepsgerichte leerweg. Voor elke leerweg is leerwegondersteuning (lwoo) mogelijk. Het Sterren College biedt onderwijs aan zo’n 850 leerlingen. De school biedt onderwijs op maat, onderwijs dat bij de leerling past. Leerlingen leren niet alleen hun hoofd, maar ook hun handen te gebruiken en met anderen samen te werken. In de groene, veilige omgeving is er volop ruimte om te leren, te sporten en met klasgenoten en andere leerlingen om te gaan. Het Sterren College werd in 2013 als zwak beoordeeld door de Onderwijsinspectie. Sindsdien wordt zowel door de school als vanuit het bestuur hard gewerkt aan kwaliteitsverbetering. Zo heeft de directeur samen met het team van het Sterren College een plan van aanpak geschreven dat nu wordt uitgevoerd. De eerste stappen zijn inmiddels gezet in o.a. het verbeteren van het pedagogisch en didactisch handelen in de school, de


VMBO-K

VMBO-(G)T

kwaliteitszorg, Schooljaar 2014-2015 uitgelicht:

99%

88% Inkomsten 8.172.172

Uitgaven 8.353.523 24

67%

• Het verbeteren van de onderwijskwaliteit heeft de volle aandacht van de school en het bestuur • Er is afstand gedaan van het principe leerpleinen • Docenten geven in een eigen lokaal les in hun eigen vak Zwak oordeel Onderwijsinspectie

VMBO-B

VMBO-K VMBO-(G)T

Technisch College Velsen het

veiligheid maatwerk techniek

Technisch College Velsen is een categorale

technische school met 425 leerlingen. De school verzorgt vmbo-onderwijs, van basisberoepsgerichte leerweg tot en met gemengde leerweg. De school kenmerkt zich door drie sterke punten: veiligheid, maatwerk en techniek. Specialistisch technisch onderwijs, een veilige leeromgeving en integratie met het regionale bedrijfsleven zijn wezenlijke kenmerken van het Technisch College Velsen. Leerlingen kunnen zich zowel persoonlijk als op hun vakgebied ontplooien, zodat ze na het behalen van hun vmbo-diploma door kunnen stromen naar het mbo. Er zijn verschillende doorlopende leerroutes met het mbo ontwikkeld die zorgen voor versnelling of verdieping van het onderwijs. Door de nauwe band tussen de school, het mbo en het bedrijfsleven in de regio is de aansluiting met en de doorstroom naar het bedrijfsleven erg goed.

Slagingspercentages

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • In november 2014 werd een succesvol ondernemersontbijt georganiseerd door de school waar ongeveer 50 regionale ondernemers en bestuurders aan hebben deelgenomen • Leerlingen, docenten en begeleiders namen actief deel aan de PET 2014 en de Havendagen 2014 • Het Technisch College Velsen is onderdeel van Techport Basisarrangement Onderwijsinspectie

VMBO-B

Basisarrangement Onderwijsinspectie VMBO-K VMBO-(G)T

VMBO-B

VMBO-K

VMBO-(G)T

98%

88%

95%

Inkomsten 4.213.712

Uitgaven 4.252.812 25

Tender College HET

Tender College in IJmuiden is genoemd naar de

tender, een hulpboot die schepen, mensen en goederen naar de juiste plek brengt. Die functie wil de school ook voor leerlingen vervullen; een gids zijn voor leerlingen die in het regulier onderwijs ‘tussen wal en schip’ terecht kunnen komen. In het gebouw zijn zowel een praktijkschool gevestigd als een vmbo-school voor basisberoepsgericht en kader. De scholen hebben respectievelijk ongeveer 100 en 180 leerlingen. Extra zorg en aandacht voor alle leerlingen staat centraal. In het vmbo is er sprake van leerwegondersteunend onderwijs (lwoo)

persoonlijke aandacht

voor leerlingen die extra hulp nodig hebben. Er wordt geleerd in kleine klassen. In het vmbo wordt tevens

een interne entreeopleiding aangeboden, een mbo-route naar Slagingspercentages VMBO-B

niveau 1 of overstap naar het mbo. In het schoolgebouw van het Tender College IJmuiden is ook een +VO-voorziening (voor-

VMBO-K

heen rebound) gevestigd. De +VO-voorziening Velsen heeft veel praktijkvoorzieningen en alle leerlingen draaien ook mee met

100% 100% 100%

de vakken koken, hout, verzorging en groen. Leerling en docent komen daardoor ook op een andere manier met elkaar in gesprek, wat leidt tot nieuwe inzichten en wederzijds begrip.


VMBO-B

VMBO-K

Inkomsten 3.957.701

Uitgaven 4.073.111 26

PRO

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Extra aandacht voor taal en rekenen • Samenwerking met voetbalvereniging Telstar; 10 stageplekken en daarop aansluitend 10 eventuele werkplekken voor leerlingen van de school • Duurzame samenwerking met het NOVA College

Vellesan College HET

Vellesan College is een brede scholengemeenschap

in IJmuiden die onderwijs biedt op vmbo- (basis en kader), mavo-, havo- en vwo-niveau. De afdeling mavo-havo-vwo is gehuisvest in het hoofdgebouw dat in 2013 een nieuwe vleugel kreeg. Voor de afdeling vmbo zijn de voorbereidingen voor een nieuw gebouw in volle gang. In het najaar van 2016 zal de nieuwbouw voor de afdeling vmbo gereed zijn. Door goede contacten met het basisonderwijs is het Vellesan College in staat om leerlingen individuele begeleiding te geven. Leerlingen kunnen hun talent verder ontwikkelen in de sporten dansklas. Met ingang van het schooljaar 2015/2016 wordt gestart met een pilot voor het digitaliseren en personaliseren van de leermiddelen in de brugklas havo/vwo. Wie plezier in zijn werk heeft presteert beter, is de filosofie van de school. Dat blijkt de laatste jaren onder meer uit de uitstekende eindexamenresultaten. Het Vellesan College is een stabiele school met heldere uitgangspunten over waarden en normen, identiteit, schoolregels, verantwoordelijkheid en organisatiestructuur.

individuele begeleiding

Dat maakt het Vellesan College tot een prettige en veelzijdige school. Basisarrangement Onderwijsinspectie

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Voorbereidingen van start voor nieuwbouw locatie Platanenstraat, vmbo-beroepsgericht. De nieuwbouw vormt een extra impuls voor het vormgeven van het programma ‘vernieuwd vmbo’ • Pilot ‘Ipads in de brugklas’ is positief ontvangen en wordt komend schooljaar doorgezet • Duurzame samenwerking met de Duin en Kruidberg Mavo

VMBO-B

VMBO-K VMBO-(G)T

HAVO

VWO


VMBO-K

VMBO-(G)T

100% 100% 92% 100%84%

HAVO

85%

VWO

78%


Uitgaven 9.695.684 27

Wim Gertenbach College

kleinschaligheid

OP

het Wim Gertenbach College in Zandvoort

kunnen leerlingen terecht voor mavo, leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) en onderbouw havo. Kenmerkend zijn de kleinschaligheid, een uniek dyslexiebeleid en het gegeven dat iedere leerling met een eigen laptop werkt die door de school ter beschikking wordt gesteld. Het is een school waar iedereen

Schooljaar 2014-2015 uitgelicht: • Het Wim Gertenbach College is de kleinste zelfstandige mavo van Nederland • Naast de basisondersteuning van alle leerlingen, is er extra aandacht voor de specifieke ondersteuning van enkele of groepjes leerlingen • Succesvolle pilot met het overplaatsen van examen leerlingen naar Het Schoter

elkaars naam kent. Er zijn duidelijke regels, heldere leerdoelen en een stevige structuur. Tegelijkertijd is er veel ruimte voor respect, warmte, interesse, uitdaging,

VMBO-T

Inkomsten 1.480.272

93%

Uitgaven 1.331.665

moderne leermiddelen en gezellige activiteiten. Wie goed presteert, wordt aangemoedigd. Wie wat extra steun kan gebruiken, krijgt begeleiding op maat. Zo krijgen de leerlingen een schat aan kennis en vaardigheden mee, zodat ze als krachtige mensen de wereld in kunnen. 28


29

Focus op onderwijskwaliteit

HÉT

thema voor Dunamare is onderwijskwaliteit.

Ons doel is iedere dag om het beste uit iedere leerling te halen. Om hen te stimuleren hun talenten in de volle breedte te ontplooien. Goede scholen, goede docenten en een goede ondersteuning moeten dat waar maken. Begin 2014 zijn we daarom gestart met de invulling van deze strategische agenda:

van goed naar geweldig. Het afgelopen schooljaar ontwikkelden we deze verder. Goed bestuur en goed werkgeverschap zijn hierbij twee aanvullende pijlers. Zij dienen ter ondersteuning van de onderwijskwaliteit. Ook in het nieuwe schooljaar 2015-2016 zal onderwijskwaliteit centraal blijven omdat

van goed naar geweldig betekent dat we over bepaalde punten tevreden zijn, maar het ook nog beter kan.

Dit zijn onze activiteiten op het gebied van onderwijskwaliteit in schooljaar 2014-2015 Ontwikkeling van het Dunamare kwaliteitsprofiel Binnen Dunamare Onderwijsgroep staat de brede talentontwikkeling van iedere leerling centraal: op cognitief en pedagogisch vlak. In het afgelopen schooljaar hebben we gewerkt aan de ontwikkeling van een Dunamare kwaliteitsprofiel. Het kwaliteitsprofiel geeft onze eigen definitie van onderwijskwaliteit weer en vormt de basis van het kwaliteitsbeleid. Het Dunamare kwaliteitsprofiel is opgebouwd uit samenhangende onderdelen: een profiel voor de docent, de schoolleiding en het bestuur, waarbij zij voortdurend met elkaar in

30

gesprek zijn en doelen stellen op verschillende thema’s en kwaliteitsindicatoren. Komend schooljaar zal dit verder worden uitgewerkt tot een integraal kwaliteitsbeleid op alle niveaus: van de docent tot de Raad van Toezicht. In ons kwaliteitsprofiel besteden we onder andere aandacht aan 21st century skills als creativiteit, kritisch denken en samenwerken. De Dunamare scholen bieden een breed onderwijsaanbod met genoeg keuzemogelijkheden voor iedere leerling. De scholen onderscheiden zich op hun eigen manier, bijvoorbeeld via tweetalig onderwijs, de vakmanschapsroute, het Technasium, Dalton- en Montessori-onderwijs.

Vmbo vernieuwd In het schooljaar 2016-2017 zullen alle leerlingen uit de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en gemengde leerweg te maken krijgen met een nieuw beroepsgericht examenprogramma. De vmbo-scholen van Dunamare Onderwijsgroep werken hard aan de vertaling van de nieuwe examenprogramma’s naar een waardevol en uniek programma per school. Daarbij is ook aandacht voor de afstemming met de nieuwe kwalificatiestructuur van het mbo. De vernieuwingsslag biedt onze scholen de kans om bestaande onderwijsprogramma’s nog verder te verbeteren en af te stemmen op het vervolgonderwijs en de arbeidsmarkt. Bijzonder is dat Dunamare het enige schoolbestuur is dat alle tien de nieuwe vmbo-profielen zal aanbieden.

Pilot digitalisering In het schooljaar 2013-2014 begonnen zes scholen van Dunamare Onderwijsgroep met digitaliseringsprojecten. Belangrijke doelstellingen waren om leerlingen actiever te betrekken bij het onderwijs, het onderwijs eigentijdser te maken, de mogelijkheden te benutten van differentiatie en maatwerk. De scholen maakten allen hun eigen projectplan en stelden een projectleider aan. Belangrijke overeenkomst op alle zes scholen was dat de leerlingen zowel thuis als op school met hun eigen tablet werkten. De projectleiders van de scholen kwamen regelmatig bij elkaar om ervaringen en kennis te delen. Onderzoek rond deze digitaliseringsprojecten leverde bruikbare resultaten op, waarmee ook andere scholen binnen Dunamare hun digitale onderwijs verder hebben kunnen invullen. Op veel van onze scholen hebben de leerlingen inmiddels een eigen laptop of iPad en wordt digitale content gebruikt naast, of soms in plaats van, boeken. De resultaten en ervaringen van leerlingen en docenten worden regelmatig gemonitord, zodat scholen hun digitaliseringsbeleid verder kunnen ontwikkelen.

31

Taal en rekenen Dunamare legt de focus op brede talentontwikkeling van iedere leerling. In combinatie met de wet op de referentieniveaus vraagt dit om meer aandacht voor taal en rekenen. Veel Dunamare scholen ontwikkelen nieuw beleid om de taal- en rekenvaardigheden van leerlingen nog beter te onderhouden en te verhogen. In schooljaar 2014-2015 zijn we daarom gestart met twee nieuwe werkgroepen: een werkgroep taal en een werkgroep rekenen. In deze werkgroepen komen de taal- en rekencoördinatoren bij elkaar. Best practices worden gedeeld en thema’s als scholing en toetsen komen aan de orde. Een eerste uitkomst van de werkgroepen is de organisatie van een scholingsbijeenkomst over de huidige weten regelgeving op het gebied van taal en rekenen.

Toetsen Toetsen vormt een belangrijk onderdeel van het leerproces. Zonder tussentijdse toetsen is het tenslotte moeilijk te bepalen in hoeverre leerlingen de stof beheersen. Naast instructie en verwerking vormen deze diagnostische toetsen de centrale elementen van het leren. Voor de docent is de beoordelende toets bovendien een belangrijk hulpmiddel voor het evalueren van de leervorderingen. Toetsen, gekoppeld aan een taxonomie, zijn essentieel in de determinatie van leerlingen en dus voor een succesvolle schoolloopbaan. In 2014-2015 is Dunamare daarom gestart met een werkgroep toetsen. Toetscoördinatoren van alle scholen komen bij elkaar om na te denken over digitaal toetsen, het maken van gezamenlijke toetsbanken en het opzetten van scholing. Zo kunnen we gezamenlijk optrekken en kunnen we kennis delen en creëren.

Opbrengstgericht werken Het leren van leerlingen en de leerresultaten die zij behalen hebben onze voortdurende aandacht. Door systematisch en cyclisch data te verzamelen en te analyseren krijgen docenten inzicht in de resultaten van leerlingen. Zo kunnen we de juiste doelen stellen, passend bij de ontwikkeling van de leerling. Dit opbrengstgericht werken is een belangrijk thema op onze scholen. In schooljaar 2014-2015 zijn onze scholen gaan werken met het managementinformatiesysteem CumLaude. Hiermee kunnen we leerresultaten eenvoudig analyseren en kijken op welke onderdelen leerlingen meer verrijking nodig hebben of juist uitvallen. Zo kunnen we de leerresultaten gebruiken om nóg beter te differentiëren in de klas, het toetsbeleid vorm te geven en de determinatie te verbeteren.

32

Passend onderwijs Op 1 augustus 2014 is de nieuwe wet op passend onderwijs in werking getreden. In de praktijk betekent dit dat ouders hun kind aanmelden bij de school van hun keuze en dat deze school zorgt dat deze leerling een passende plek krijgt, ook als er sprake is van leerof gedragsproblemen. Als de school de benodigde onderwijsondersteuning zelf niet kan bieden, vindt de school een andere school die wel een passend aanbod kan bieden. Is regulier onderwijs niet haalbaar, dan zorgt de school voor een plaats in het speciaal onderwijs. De samenwerkingsverbanden en scholen in de regio’s ZuidKennemerland en Amstelland-Meerlanden hebben hierop geanticipeerd en hebben op de scholen trajectgroepen ingesteld waar leerlingen met een extra zorgvraag begeleid kunnen worden. Bij Dunamare is het principe van passend onderwijs afgelopen schooljaar met succes ingevoerd.

33

Goed

werkgeverschap Onderscheidende werkgever Dunamare wil een onderscheidende onderwijswerkgever in Nederland zijn. Dat betekent onder andere dat wij investeren in de ontwikkeling van al onze medewerkers. En we voeren een strategisch en eenduidig personeelsbeleid. Daarin is veel aandacht voor het loopbaanperspectief van iedere bestaande of potentiële medewerker, met mogelijkheden tot mobiliteit binnen de groep als geheel. Passend bij persoonlijke mogelijkheden en drijfveren en ten dienste van de onderwijskwaliteit. We zorgen voor aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Maar ook voor een veilige en inspirerende werkomgeving, waarmee we getalenteerde mensen aan ons weten te binden en blijven boeien.

Dit zijn onze activiteiten in het kader van goed werkgeverschap in schooljaar 2014-2015 Aandacht voor personeel In het schooljaar 2014-2015 zijn we gestart met de werkgroep goed werkgeverschap. De eerste opdracht van deze werkgroep is te zorgen voor een breed gedragen strategisch HR-beleidsplan. Inmiddels is er een HR-agenda met daarin thema’s die het volgend schooljaar gerealiseerd gaan worden. In schooljaar 2014-2015 hebben we de cao’s VO en PO geïmplementeerd, in het bijzonder met betrekking tot levensfasebewust personeelsbeleid. Ook zijn er voorbereidingen getroffen voor de inwerkingtreding van de Wet werk en zekerheid. Deze wet heeft behoorlijk ingrijpende gevolgen voor het (bijzonder) onderwijs, bijvoorbeeld als het gaat om de transitievergoeding en de manier waarop een dienstverband kan worden beëindigd.

34

Daarnaast is er aandacht geweest voor de begeleiding van ex-medewerkers van Dunamare die een ww- of bovenwettelijke ww-uitkering ontvangen. Er is onderzocht op welke manier deze medewerkers beter begeleid kunnen worden naar werk. Diverse ex-medewerkers hebben een loopbaantraject gevolgd bij externe bureaus. De komende jaren houden we aandacht voor deze groep medewerkers.

Interesseren van studenten Dunamare houdt, onder meer vanwege de vergrijzing op de arbeidsmarkt, rekening met een steeds krapper wordende arbeidsmarkt. Hierdoor wordt het, en dat geldt in het bijzonder voor onze vmbo-scholen, steeds lastiger om goed gekwalificeerd personeel te blijven aantrekken. Het binden en blijven boeien van getalenteerde mensen krijgt binnen onze onderwijsgroep daarom de volle aandacht. Bijvoorbeeld met het doorontwikkelen van de Dunamare Expert Academie. Ook hebben in schooljaar 2014-2015 onze zes opleidingsscholen, het Haarlemmermeer Lyceum, het Coornhert Lyceum, Het Schoter, het Technisch College Velsen/Maritiem College IJmuiden en het Haarlem College, een slag geslagen in de kwaliteitsontwikkeling. Op deze scholen gaat de begeleiding van stagiaires nog een stap verder en deze scholen vormen bovendien de toegangspoort naar de hele groep. Bijvoorbeeld met een schoolopleider, die binnen de school stages begeleidt. Of met schoolgroepbijeenkomsten, om stagiaires te helpen bij het maken van opdrachten. Afgelopen schooljaar hebben circa honderd studenten met succes hun praktijkgedeelte op een van de opleidingsscholen gevolgd.

Extra aandacht voor startende docenten Om de nieuwe collega’s goed te laten starten bij Dunamare, hebben we in 2014 een aantal bijeenkomsten georganiseerd voor nieuwe medewerkers. Op het service- en bestuursbureau kwamen alle nieuwe collega’s bij elkaar. Zij kregen informatie over de achtergrond van onze onderwijsgroep en wat Dunamare voor hen kan betekenen op het gebied van bijvoorbeeld HR, opleiding en ontwikkeling. Ook maakten de nieuwe collega’s kennis met het College van Bestuur en spraken zij met hen over uiteenlopende onderwijsthema’s.

35

Studiedag 2014 Op maandag 15 september 2014 organiseerden we onze jaarlijkse Dunamare studiedag, waarvoor alle medewerkers van Dunamare werden uitgenodigd. In groten getale kwamen onze collega’s naar de Philharmonie in Haarlem, waar zij een volle dag informatie en inspiratie konden halen en delen. Met een rijk scala aan workshops en lezingen vormde de dag ook de aftrap van het nieuwe cursusjaar van de Dunamare Expert Academie.

Ontwikkeling van P&O naar HR op het service- en bestuursbureau In het schooljaar 2014-2015 is een ontwikkeling in gang gezet van een afdeling P&O die vraaggestuurd de scholen ondersteunt en adviseert, naar een afdeling HR die zich bezighoudt met het ontwikkelen van personeelsbeleid waarmee de onderwijskwaliteit op de scholen verbeterd wordt. Deze ontwikkeling vraagt meer integrale verantwoordelijkheid van de schoolleiding op HR-gebied. De afdeling HR zal de scholen begeleiden in deze ontwikkeling (onder meer door het aanbieden van HR-trainingen in de Dunamare Expert Academie) en daarnaast vanuit de diverse expertisegebieden binnen HR een bijdrage leveren aan het verder vormgeven van goed werkgeverschap.

Strategisch HR-beleid De visie van Dunamare vraagt om een strategische HR-agenda. In schooljaar 2014-2015 zijn voorbereidingen getroffen om tot deze agenda te komen. Dit betekent dat er gekeken is naar prioritering van thema’s en projecten op het gebied van HR. Belangrijke projecten zijn: secundaire arbeidsvoorwaarden, functieboek, gesprekscyclus en een strategische personeelsplanning. In 2015-2016 zal de strategische HR-agenda verder vorm krijgen in een strategisch HR-beleidsplan.

36

Dunamare Expert Academie De Dunamare Expert Academie biedt gerichte scholing voor alle medewerkers: voor docenten, onderwijsondersteuners en leidinggevenden. Het is ook een ontmoetingsplaats geworden voor collega’s van verschillende scholen, om elkaar te inspireren en van gedachten te wisselen over het werk. De Dunamare Expert Academie heeft het afgelopen schooljaar grote stappen gezet. Het sterk stijgende aantal deelnemers, gekoppeld aan hun enthousiasme, geeft aan dat men de route naar de Expert Academie kent. Het (bij)scholen en professionaliseren van alle Dunamare-medewerkers is een grote uitdaging en past uitstekend bij onze visie op goed werkgeverschap. De thema’s voor docenten waren het afgelopen jaar onder andere pedagogisch handelen, kwaliteitszorg, didactiek, digitalisering, toetsen, differentiëren, vakdidactiek en sectiebijeenkomsten. Voor beginnende docenten was er een starttraject, waarbij nieuwe collega’s cursussen op maat konden volgen. Leidinggevenden konden verschillende management developmenttrajecten volgen. De onderwijsondersteuners bezochten intervisiebijeenkomsten en volgden ook ARBO- en EHBO-cursussen. Het afgelopen jaar waren er vijftig cursussen voor docenten, twintig voor onderwijsondersteuners en twaalf voor leidinggevenden. De meest succesvolle cursussen (goede beoordeling én goed bezocht) waren: • Duurzame inzetbaarheid en vitaliteit • Digitalisering (Prezi, smartboard etc.) • Examentraining i.v.m. ‘omhoog dat cijfer’ • Jongens- en pubergedrag • Differentiëren • Stemgebruik

37

Goed bestuur Dunamare Onderwijsgroep bestaat uit 23 scholen voor voortgezet onderwijs en één school voor primair onderwijs. De scholen beslaan het hele spectrum van praktijkonderwijs tot gymnasium. Ze zijn te vinden in de regio’s Haarlem, Haarlemmermeer, en IJmond, met een uitstapje naar Uithoorn en Harlingen. Ruim 1.600 medewerkers doen er alles aan om zo goed mogelijk onderwijs te bieden aan zo’n 13.500 leerlingen.

Onze missie Dunamare Onderwijsgroep is er om scholen te laten groeien tot het beste dat zij kunnen zijn. Zodat iedere leerling optimaal kan groeien. Kennisoverdracht, persoonlijke ontwikkeling en voorbereiding op deelname in de maatschappij staan centraal. Door talenten in de volle breedte te ontwikkelen en onze leerlingen op te leiden tot competente mensen die zich bewust zijn van onze democratische en maatschappelijke basiswaarden. Mensen die de wereld met open vizier tegemoet treden, met respect en vertrouwen. Die kunnen ondernemen, onderzoeken en overtuigen. Samen met al onze schoolmedewerkers en ondersteuners stellen wij de brede talentontwikkeling van de leerling centraal.

Onze visie In 2020 zijn al onze scholen professionele leergemeenschappen waar ontwikkeling en verbetering een tweede natuur is. Voor zowel onze professionals als voor onze leerlingen. En alle leerlingen die van school gaan hebben hun diploma. Terugblikkend op een fijne en nuttige schooltijd, waarin zij gezien, gehoord en gegroeid zijn. Voorbereid op beroepen en samenwerkingsvormen die we misschien nog niet allemaal kennen, met vaardigheden die passen bij de 21ste eeuw. Maar met alle bagage om een waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan een rechtvaardige samenleving.

38

Onze vier kernwaarden Dunamare Onderwijsgroep is meer dan een naam. Het is een verbindende factor tussen 24 verschillende scholen. Dunamare Onderwijsgroep heeft een uitgesproken karakter, samen te vatten in vier kernwaarden:

s u e i t i b am professioneel uitdagend

inlevend

Dit zijn de eigenschappen die we stimuleren in al onze medewerkers, lesgevend en ondersteunend, op alle verschillende scholen. Dit zijn de waarden waaraan we ook ons eigen handelen toetsen. Dit is Dunamare Onderwijsgroep.

39

Goed bestuur Het College van Bestuur (CvB) bestuurt de stichting en fungeert als bevoegd gezag van de scholen. Waar het gaat om financiën, onderwijskwaliteit, tevredenheid van personeel, ouders en leerlingen, stelt het CvB de kaders. De scholen geven daar vervolgens een eigen invulling aan. Beslissingen worden zoveel mogelijk daar genomen waar ze effect hebben: in de school, in het team, in de klas. Een aantal thema’s pakken we gezamenlijk op. Denk daarbij aan zaken als differentiatie, toetsen, leermiddelen en vernieuwing vmbo. Schaalgrootte levert ook financieel voordeel op. Daardoor kan de groep extra investeren in bijvoorbeeld onderwijsmateriaal, ICT en verbetering van gebouwen. Het service- en bestuursbureau neemt de scholen werk uit handen zodat zij zich kunnen focussen op het verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs; zodat iedere leerling zijn talenten optimaal kan ontwikkelen.

Goed werkgeverschap Onze ambitie is om een onderscheidende onderwijswerkgever te zijn in Nederland, zodat we toptalent kunnen aantrekken en vasthouden. Omdat het CvB werkgever is van alle medewerkers van de stichting en de scholen die wij verbinden, kunnen we een krachtig en eenduidig personeelsbeleid voeren, met veel ruimte voor ontwikkeling en mobiliteit binnen de onderwijsgroep. Belangrijk is ook de Dunamare Expert Academie, het kennisplatform voor en door medewerkers dat helpt om talenten aan te boren en aan te scherpen. Dat is goed voor onze medewerkers én voor onze leerlingen. Want iedereen die bij ons persoonlijk en professioneel groeit is nog beter in staat om het beste in leerlingen naar boven te halen.

40

Code good governance Het voortgezet onderwijs kent nu, net als de meeste andere sectoren, een code voor good governance ofwel goed (onderwijs)bestuur. Deze code gaat over de manier waarop de leden van de VO-raad invulling geven aan het bestuur van hun instellingen. Dunamare Onderwijsgroep onderschrijft het belang van deze code en handelt hier ook naar.

Onze organisatiestructuur

Raad van Toezicht College van Bestuur

Controller

Bestuurs- en servicebureau

24 scholen

HR Huisvesting en Inkoop Onderwijs en Kwaliteit Financiën en Control Communicatie ICT

41

Raad van Toezicht (RvT) De Raad van Toezicht (RvT) houdt toezicht op het beleid van het College van Bestuur (CvB) en de algemene gang van zaken in de stichting. De RvT benoemt de leden van het CvB, keurt statuten en reglementen goed en treedt op als klankbord voor het CvB. Daarnaast stelt de RvT samen met het CvB de strategische organisatiedoelen vast en bewaakt zij het realiseren daarvan. In schooljaar 2014-2015 vonden vijf vergaderingen plaats met de RvT en het CvB, waarvan twee in (gedeeltelijke) aanwezigheid van extern accountant KPMG voor de managementletter 2014 en de jaarrekening 2014. De RvT heeft tweemaal intern vergaderd en daarnaast heeft in januari 2015 een studiedag plaatsgevonden. Op de agenda van de interne vergaderingen stond o.a. zelfevaluatie en de samenstelling van de RvT. De studiedag stond in het teken van het toezichtkader in relatie tot de recentelijke herziene code goed onderwijsbestuur en werd begeleid door het bureau Bestuurlijk Advies (instituut voor governance en leadership). Het toezichtkader wordt aangepast en in schooljaar 2015-2016 ter vaststelling voorgelegd. In april 2015 zijn zowel de heer Den Uyl als de heer Mantel na het verstrijken van de 2e termijn afgetreden. Het CvB bedankt de heren Den Uyl en Mantel voor hun jarenlange deskundige inzet. Mevrouw Huizinga is per dezelfde datum benoemd als voorzitter van de RvT en mevrouw Triezenberg als voorzitter van de ARC. De ambitie in het kader van het traject van goed naar

geweldig is meerdere keren aan de orde geweest en de RvT heeft hierbij als waardevol klankbord gefungeerd voor het CvB.

42

De RvT kent drie inhoudelijke commissies: 1. Audit en Risk Committee (ARC) De ARC overlegt regelmatig met het CvB en de concerncontroller over de financiële ontwikkelingen en risico’s. De periodieke resultaten t.o.v de begroting, de jaarrekening, de begroting van Dunamare en de meerjarenbegroting worden besproken. De financiële ratio’s (o.a. liquiditeit en solvabiliteit) zijn belangrijke indicatoren die aan de orde komen. De commissie heeft in schooljaar 2014-2015 vijf keer vergaderd, waarvan tweemaal in het bijzijn van extern accountant KPMG (toelichting op managementletter en jaarrekening). De vergaderingen vinden zo veel mogelijk plaats op de scholen, voorafgaand aan de vergadering wordt tijd gemaakt voor de ontwikkelingen op de betreffende school. De ARC heeft positief geadviseerd over de jaarrekening 2014 en de begroting 2015-2016. De ARC heeft de RvT geadviseerd in te stemmen met een tijdelijke verlaging van de begrotingsdoelstelling van de scholen van +2% naar +1%. Dit mede in het kader van de gunstige financiële positie van Dunamare Onderwijsgroep en het traject van goed naar geweldig, waardoor meer geld naar het onderwijs kan gaan. 2. Commissie voor onderwijs en kwaliteit Deze commissie is in schooljaar 2014-2015 drie keer bijeen gekomen. De vergaderingen vinden afwisselend plaats bij één van de Dunamare scholen. De commissie onderwijs en kwaliteit spreekt met het CvB over de afspraken met de Onderwijsinspectie en de inspectieverslagen over de scholen en dient hierbij als belangrijk klankbord voor suggesties ter verbetering van de kwaliteit. Tijdens de vergaderingen is dieper ingegaan op het traject van goed naar geweldig, waarbij onderwijskwaliteit de belangrijkste factor is. Ook het Dunamare kwaliteitsprofiel en de ontwikkeling van een nieuw Dunamare kwaliteitsbeleid kwamen aan de orde. 3. De Remuneratiecommissie De Remuneratiecommissie fungeert namens de RvT als werkgever van de leden van het CvB. De Remuneratiecommissie voert functioneringsgesprekken met de leden van het CvB.

43

College van Bestuur Het College van Bestuur (CvB) is eindverantwoordelijk voor de scholen en de stichting. Daarnaast fungeert het CvB als werkgever van de directeuren en rectoren van de scholen. Het CvB vergadert wekelijks. In schooljaar 2014-2015 vonden 27 CvB-overleggen plaats. In het CvB-overleg wordt de onderwijskwaliteit van de scholen besproken, onder andere op basis van de Onderwijsinspectie. In het CvB-overleg worden o.a. de volgende zaken vastgesteld: (beleids) notities, (school)begrotingen, revisiebegrotingen, investeringsaanvragen, overschrijdingen op de begroting en schoolplannen. Begin 2015 is tevens een handboek facilitair vastgesteld. In dit handboek zijn de organisatie van facilitaire zaken, de verantwoordelijkheden en procedures van scholen van Dunamare gebundeld. In schooljaar 2014-2015 is een goede slag gemaakt met het kwaliteitsprofiel en het kwaliteitsbeleid van Dunamare, dit wordt verder vormgegeven in schooljaar 2015/2016. Veel aandacht is uitgegaan naar de actualisering van het strategische koersplan (2015-2020) in het kader van goed naar geweldig. Onderwijskwaliteit is in de strategisch koers het leidende beleidsterrein, met daarnaast de twee belangrijke pijlers: goed bestuur en goed werkgeverschap. Op basis van deze pijlers is een nieuwe overlegstructuur vastgesteld, bestaande uit kwaliteitsgroepen (onderwijskwaliteit, goed bestuur en goed werkgeverschap) en platforms (regioplatforms en platforms naar onderwijssoort). In deze overleggen hebben naast het CvB en de directieraad soms ook teamleiders zitting. Deze nieuwe overlegstructuur gaat in per schooljaar 2015/2016.

44

Deze ambitieuze doelstellingen vragen een beweging binnen de scholen en een ontwikkeling van de centrale organisatie. Om de slagkracht te vergroten besloot het CvB een taakverdeling in te voeren, uiteraard binnen de integrale verantwoordelijkheid. Albert Strijker (voorzitter) richt zich primair op financiën, centrale en decentrale administratieve processen, facilitair, ICT, communicatie: op goed bestuur. Jan Rath richt zich primair op de strategische HRM-portefeuille, inclusief de professionaliseringsagenda, Expert Academie en Dunamare Opleidingsschool: op goed werkgeverschap. Onderwijskwaliteit wordt door beide CvB-leden gelijkelijk vormgegeven. De scholen zijn roulerend verdeeld over de leden van het CvB. Jaarlijks voert het CvB vier voortgangsgesprekken naar schoolverdeling en ontwikkelingsgesprekken met de directeuren en rectoren. De nieuwe taakverdeling is eind 2015 goedgekeurd door de RvT. Bij het service- en bestuursbureau is een eerste stap gezet naar herschikking. Onderzocht is hoe de processen zo optimaal mogelijk kunnen worden ingericht, uitgaande van het ‘decentraal-tenzij’-principe. Het is de ambitie om te groeien naar een hoogwaardig dienstencentrum voor de scholen met daarbij een goede aansluiting bij de decentrale administraties. Dit alles vanuit het principe dat de scholen zich zoveel mogelijk kunnen concentreren op hun primaire taak: het beste onderwijs voor leerlingen.

Directieraad De rectoren en directeuren van onze 24 scholen vormen samen de directieraad. Dit is het belangrijkste adviesorgaan van het CvB. De directieraad overlegt een aantal keer per jaar om de onderwijskwaliteit verder te verbeteren, ervaring en kennis met elkaar te delen en actuele onderwerpen uit te diepen. Daarnaast zijn er één- en tweedaagse bijeenkomsten om thema’s verder uit te diepen.

45

Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) Naast de medezeggenschap op de scholen, is er binnen Dunamare Onderwijsgroep ook een Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR). In de vergaderingen van de GMR komen onderwerpen aan bod waarop de GMR informatie-, advies-, of instemmingsrecht heeft. Dit betreft bijvoorbeeld de begroting en regelingen die voor geheel Dunamare gelden, zoals o.a. de klachtenregeling, cyclus functioneren en beoordelen, vakantieverlofregeling OOP en de functiemix. Daarnaast fungeert de GMR als klankbord voor het College van Bestuur (CvB). In schooljaar 2014-2015 heeft de GMR vijf keer vergaderd met het CvB. De GMR heeft ingestemd met het bestuursformatieplan 2014-2015, (herziene) algemene klachtenregeling, aanvullend beleid cyclus functioneren en beoordelen en de vakantieverlofregeling. Het medezeggenschapsstatuut is geëvalueerd en opnieuw vastgesteld. Daarnaast heeft de GMR positief advies uitgebracht op de begroting 2015-2016. De GMR is steeds op de hoogte gehouden van de voortgang en richting van het traject van goed naar geweldig en heeft hierbij ook een actieve rol vervuld. Zo hebben GMR-leden zitting in voorbereidende werkgroepen, zoals verzuimbeleid, goed werkgeverschap en de werkkostenregeling (WKR). De GMR is daarnaast o.a. geïnformeerd over de cao-onderhandelingen, evaluatie Dunamare brede studiedag en de nieuwe regeling loting en aanmelding. Voorafgaand aan de GMR-vergaderingen met het CvB vinden interne GMR-vergaderingen plaats. In de commissies worden de onder hun verantwoordelijkheid vallende onderwerpen besproken en met een advies- of instemmingsbesluit voorgelegd aan de voltallige (interne) vergadering van de GMR, waarna het onderwerp tot definitieve besluitvorming wordt ingebracht in een overleg van de GMR met het CvB.

46

De GMR kent drie commissies: 1. Dagelijks bestuur (DB) In het DB worden de agendapunten van de volgende GMR-vergadering besproken en wordt de agenda van de GMR vastgesteld. 2. Commissie personeel In de commissie personeel worden alle HR-onderwerpen besproken, zoals o.a. WKR, vakantieverlofregeling OOP en cyclus functioneren en beoordelen. In september 2014 is een middag gewijd aan de functiemix. De besprekingen over de functiemix worden voortgezet in 2015-2016. 3. Commissie financiën In de commissie financiën worden alle financiële onderwerpen besproken. Zo zijn in schooljaar 2014-2015 de meerjarenbegroting, planning en control cyclus, kaderbrief 2015-2016 en de begroting 2015-2016 besproken.

Service- en bestuursbureau Dunamare Onderwijsgroep heeft een service- en bestuursbureau dat het CvB en de scholen op verschillende manieren ondersteunt. Denk daarbij aan onderwijskwaliteit, financiën, ICT, communicatie, HR, inkoop en huisvesting. Door de scholen een aantal praktische zaken uit handen te nemen, krijgen zij de ruimte om zich volledig te richten op het allerbelangrijkste: goed onderwijs voor iedere leerling. Daarbij is het principe: decentraal tenzij. Dat ‘tenzij’ kan liggen in de kwaliteitsverhoging, efficiëntie en goed bestuur.

47

Dit zijn onze activiteiten in het kader van goed bestuur in schooljaar 2014-2015 Het service- en bestuursbureau is ingericht om het CvB en de scholen op verschillende vlakken, zoals onder andere op het gebied van onderwijskwaliteit, financiën en huisvesting, te ondersteunen. De afgelopen periode is onderzocht hoe wij dit nog efficiënter kunnen doen. Zo is er bijvoorbeeld gekeken of de werkwijze van de leerlingen- en financiële administratie verder verbeterd kan worden. Ook is er een start gemaakt met een effectievere manier van samenwerken tussen het service- en bestuursbureau en de scholen.

Voortgangsgesprekken met scholen Met ingang van het schooljaar 2014-2015 voert het CvB op een andere manier overleg met individuele directeuren en rectoren; de voortgangsgesprekken. De agenda is afgestemd op het Dunamare kwaliteitsprofiel en de verschillende medewerkers van het service- en bestuursbureau leveren input voor het gesprek. In de voortgangsgesprekken is genoeg tijd om verschillende thema’s meer in detail te bespreken. Van onderwijskwaliteit tot personeelsbeleid en leiderschap, bijvoorbeeld. Vaak schuiven ook teamleiders aan bij deze gesprekken.

Schoolbezoeken Sinds 2014 maakt het CvB eens in de twee jaar een formeel werkbezoek aan elke school. Tijdens zo’n bezoek kijkt het CvB mee in de lessen en zijn er gesprekken met medewerkers, leerlingen, ouders, (D)MR en de schoolleiding. Zo krijgt het CvB uit de eerste hand een beeld van wat er speelt in de scholen en krijgen mensen binnen de school de kans om rechtstreeks met het CvB in gesprek te gaan.

Dunamare Dialogen In juni 2014 zijn alle rectoren, directeuren en teamleiders met het CvB bij elkaar gekomen voor een aantal Dunamare Dialogen. Zij spraken uitgebreid over de verbinding tussen het CvB en de scholen en de verbinding tussen de scholen onderling. De Dunamare Dialogen hebben waardevolle input opgeleverd die onder meer zijn meegenomen in het ontwikkelen van de kwaliteitsprofielen.

48

Communicatie Dunamare zoekt de verbinding. Niet alleen met leerlingen en de omgeving, maar zeker ook met alle Dunamare collega’s. Dat gebeurt bijvoorbeeld met een intranetsite die dagelijks wordt geactualiseerd, met een maandelijkse digitale nieuwsbrief en met ons magazine Klasse!, een tijdschrift voor Dunamare Onderwijsgroep, dat drie keer per jaar verschijnt. Daarin wordt de verbinding gelegd en het laat zien wat onze mensen drijft, welke nieuwe kennis er te halen is bij de Dunamare Expert Academie en geven collega’s elkaar inspirerende tips.

Klachtenafhandeling Als een ouder of leerling een klacht heeft over de gang van zaken op school of bij toetsing of examinering, dan proberen we in eerste instantie om op de school, al dan niet met hulp van een intern vertrouwenspersoon, tot een oplossing te komen. Lukt dit niet, dan kan de klager zich richten tot het CvB. Eventueel kan de klager zich daarna wenden tot de Landelijke Klachtencommissie. Om een zorgvuldige en transparante behandeling van klachten te bevorderen is er een algemene klachtenregeling voor Dunamare Onderwijsgroep ontwikkeld. In totaal werd hier in 2014 vijftien keer gebruik van gemaakt. Er waren er geen gegrond verklaarde klachten bij de Landelijke Klachtencommissie. Bij een redelijk beargumenteerd vermoeden van een misstand binnen Dunamare Onderwijsgroep kan men bovendien gebruikmaken van de klokkenluidersregeling. De klokkenluidersregeling geeft een heldere beschrijving van de procedure die gevolgd moet worden wanneer iemand een misstand vermoedt. Hiervan is geen gebruikgemaakt.

Eigentijds onderwijs: moderne voorzieningen De scholen van Dunamare Onderwijsgroep streven ernaar om leerlingen op te leiden in fijne gebouwen en met moderne leermiddelen. Huisvesting, inkoop en ICT zijn dan ook van wezenlijk belang voor eigentijds onderwijs. Het service- en bestuursbureau neemt de scholen op dit punt structureel werk uit handen en streeft naar kostenbesparing, zodat de scholen zich volledig kunnen richten op het onderwijsproces.

49

ICT Moderne, vaak digitale middelen bieden mooie kansen voor differentiatie en maatwerk. Onze medewerkers en leerlingen maken daar dankbaar gebruik van. We streven ernaar dat het gekozen leermiddel steeds optimaal aansluit bij het leerproces van de leerling en het doel van de les. Zo motiveren we onze leerlingen en dagen we ze uit om goede resultaten te behalen. Dunamare blijft investeren in een state-of-the-art ICT-omgeving voor al haar scholen. Zo hebben we afgelopen schooljaar een nieuw 100% dekkend draadloos netwerk uitgerold over alle locaties. Hierdoor kunnen scholen ICT makkelijker inzetten in het klaslokaal. De technische omgeving die alle Dunamare scholen met elkaar delen is in schooljaar 2014-2015 volledig gemigreerd naar de Cloud. Al onze leerlingen kunnen kosteloos Microsoft Office thuis vijf keer installeren. We kijken altijd uit naar nieuwe versies van software, zodat onze leerlingen werken met de techniek van morgen. Door de scholen zoveel mogelijk te ontlasten bij deze gezamenlijke keuzes, kunnen de scholen zich concentreren op de hoofdzaak, namelijk het geven goed onderwijs.

Goede huisvesting Dunamare blijft investeren in een goede leeromgeving van de leerlingen. Goed onderwijs vraagt immers om goede huisvesting. De schoolgebouwen hebben daarom onze voortdurende aandacht. In schooljaar 2014-2015 is daarom in goede samenwerking met de betrokken gemeenten een aantal mooie (nieuwbouw)projecten gerealiseerd. Verderop in dit jaarverslag leest u hierover meer.

Meerjaren onderhoudsplan Om in goede huisvesting te blijven voorzien, is het essentieel dat de gebouwen ook goed worden onderhouden. Om het beheer van planmatig groot onderhoud aan de gebouwen verder te professionaliseren, heeft Dunamare daarom een handboek facilitaire zaken opgesteld. Hierin worden huisvesting, inkoop en facilitair beheer beschreven. Voor de gebouwen wordt bovendien in nauwe samenwerking met de scholen een meerjaren onderhoudsplan opgesteld. Op basis hiervan wordt gespaard op toekomstig onderhoud. We onderzoeken welke duurzaamheidsmaatregelen we kunnen nemen. Dat werkt niet alleen kostenbesparend maar past ook in ons streven om zo min mogelijk energie te verbruiken en een gezond binnenklimaat te creëren in de scholen.

50

Energiebesparing Afgelopen schooljaar werd het energieverbruik op de scholen voortdurend geanalyseerd. Op basis van de analyse en met gerichte gedragsverandering en - waar nodig - specifieke duurzaamheidsmaatregelen wordt het energieverbruik omlaag gebracht. In totaal kan dit een besparing opleveren van zo’n 15%. Via de Dunamare Expert Academie is een cursus ontwikkeld met uitleg over de werking van het energiemonitoringssysteem, het maken van rapportages, uitlezen van meetgegevens en het opstellen van gezamenlijke gedragsregels.

Schone gebouwen Begin 2015 heeft Dunamare een subsidie ontvangen voor het plaatsen van zonnepanelen op een achttal scholen. Hiermee kan 15 jaar lang een gedeelte van het energieverbruik worden vergoed, waardoor de investering in zonnepanelen eerder rendabel is.

51

Kwantitatieve analyse personeel, kalenderjaar 2014 Medewerkers Op 31 december 2014 werkten 1.612 medewerkers bij Dunamare Onderwijsgroep. Daarmee steeg het aantal medewerkers met 52. In alle categorieën medewerkers (DIR/OP/OOP)* nam het aantal medewerkers toe. De grootste toename van medewerkers is te vinden binnen het OP. Terwijl in voorgaande jaren het aantal mannen/vrouwen werkzaam bij Dunamare Onderwijsgroep ongeveer gelijk was, er in 2014 een stijging van het aantal vrouwen. Kijkend naar de werktijdsfactor, is deze verhouding ongeveer gelijk gebleven (zie onderstaande grafieken).

Aantal in FTE*

Aantal medewerkers

1280

1650

1260

1600

1240

1550

1220 1200

2011

2012

2013

2014

Verhouding DIR-OOP-OP (in FTE) 1000 800 600 400 200 0

31/12/11 31/12/12 31/12/13 31/12/14 DIR

OOP

OP

Aantal mannen/vrouwen (in FTE)

1500

2011

2012

2013

2014

Verhouding DIR-OOP-OP (aantal medewerkers) 1200 1000 800 600 400 200 0

31/12/11 31/12/12 31/12/13 31/12/14 DIR

OOP

OP

Aantal mannen/vrouwen

* FTE = fulltime equivalent (dienstbetrekking van900 1,0) 800 * DIR = Leden van het CvB, schooldirecteuren 800 en -rectoren, afdelingen teamleiders 700 700 OOP = Onderwijsondersteunend personeel 600 600 OP = Onderwijzend personeel 500 500 400 400 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014 Man

52

Vrouw

Man

Vrouw

600 400 200 0

31/12/11 31/12/12 31/12/13 31/12/14 DIR

OOP

DIR

Aantal mannen/vrouwen

800

900 800 700 600 500 400

600 500 400

2011

2012 Man

2013

2014

medewerkers als de categorie oudere medewerkers (61+) een aanzienlijke groei zien. De middenklasse qua leeftijd (40 - 60 jaar) 2014 laat 2013 een minimale afname zien in het

aantal medewerkers. Het aantrekken en ing DIR-OOP-OP (aantal medewerkers) behouden van jonge medewerkers sluit 1 2012 2013 2014 aan bij gewenste ontwikkelingen vanuit

de sector om zo de uitstroom van ing DIR-OOP-OP (aantal medewerkers) oudere medewerkers in de toekomst te kunnen opvangen. Het langer door-

werken van medewerkers werd al eerder 12/11 31/12/12 31/12/13 31/12/14 gesignaleerd en heeft het afgelopen jaar DIR OOP OP

geleid tot een duidelijke toename in mannen/vrouwen categorie. 12/11 31/12/12deze 31/12/13 31/12/14 OP

Verdeling fulltime|parttime mannen/vrouwen De verdeling tussen full- en parttimers

011

011

was afgelopen jaren min of meer stabiel. Dit jaar is er een duidelijke 2012 2013 2014 toename waarneembaar bij de Man

2012 Man

Vrouw

categorie parttimers. 2013 Vrouw

2012 Man

OP

2013

2014

Vrouw

Leeftijdsopbouw medewerkers (in aantallen)

categorie jongere (tot en met 40 jaar)

OOP

2011

Vrouw

Qua leeftijdsopbouw laten zowel de

DIR

OOP

Aantal mannen/vrouwen (in FTE) 700

2012

31/12/11 31/12/12 31/12/13 31/12/14

OP

medewerkers Leeftijd

1

600 400 200 0

2014

Vanaf 61 jr. 51-60 jr. 41-50 jr. Leeftijdsopbouw medewerkers (in aantallen) 31-40 jr. Vanaf t/m 61 30 jr. jr. 51-60 jr. 0 100 200 300 400 500 600 41-50 jr. 2014 2013 2012 2011 31-40 jr. t/m 30 jr. Leeftijdsopbouw 0 100medewerkers 200 300 (in 400FTE*) 500 600 2014 2013 2012 2011 Vanaf 61 jr. 51-60 jr. 41-50 jr. Leeftijdsopbouw medewerkers (in FTE*) 31-40 jr. Vanaf t/m 61 30 jr. jr. 51-60 jr. 0 100 200 300 400 500 41-50 jr. 2014 2013 2012 2011 31-40 jr. t/m 30 jr. 0 100 200 300 400 500 Verdeling fulltime/parttime 2014

689

682

2013

654

2012

2011

655

Verdeling fulltime/parttime 865 872 906 958 689 2011 865 2011

682 2012 Parttime

654 2013 Fulltime

655 2014

872

906

958

2012

2013

2014

Parttime % kalenderjaar Fulltime Actueel verzuim 2014 vergeleken met kalenderjaar 2013

7 6 Actueel verzuim % kalenderjaar 2014 5 vergeleken met kalenderjaar 2013

53

Verzuim Het verzuim bij Dunamare is in het schooljaar 2014-2015 gestegen van 5,1% naar 5,37%. Dit is boven het landelijke gemiddelde VO van 5,0% (bron: CBS). We zien een hogere meldingsfrequentie (van 1,3 naar 1,4), een lager nul-verzuim (van 31 naar 24%) en een hoger frequent verzuim (van 19 naar 23%).

54

Samenwerking Dunamare is verbonden met veel verschillende mensen en organisaties. In de eerste plaats zijn dat natuurlijk de leerlingen, ouders, en medewerkers op de scholen. Als grootste voortgezet onderwijsgroep in de regio Zuid-Kennemerland levert Dunamare bovendien een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van de regio, door het onderwijsaanbod goed aan te laten sluiten op de regionale behoefte en ontwikkelingen, de toeleverende (basis)scholen en de vervolgopleidingen. Ook levert Dunamare door samenwerking met diverse organisaties en door kennisdeling landelijk een bijdrage aan de kwaliteit van het voortgezet onderwijs. Het CvB heeft daarom zitting in diverse landelijke en regionale onderwijsplatforms. De samenwerking is er echter bovenal op gericht om goed onderwijs te kunnen bieden aan al die leerlingen op onze verschillende scholen.

Basis- en vervolgonderwijs Het is van groot belang dat leerlingen een goede aansluiting hebben van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs en van voortgezet onderwijs naar vervolgonderwijs. Dunamare heeft daarom een nauw contact met de (besturen van) basisscholen in de omgeving. Ook met het vervolgonderwijs stemt Dunamare steeds meer af. We hebben een goede werkrelatie met het NOVA College, de mbo-beroepsopleiding in de regio. Ook werken een aantal vwo-scholen (o.m. Haarlemmermeer Lyceum en Ichthus Lyceum) samen met de Universiteit van Leiden. De vijf opleidingsscholen van Dunamare werken nauw samen met de Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam. Onze vijf opleidingsscholen, het Maritiem College IJmuiden/Technisch College Velsen, het Haarlem College, Het Schoter, het Haarlemmermeer Lyceum en het Coornhert Lyceum, begeleiden studenten van de lerarenopleiding.

55

Regionaal Besturen overleg Schoolbesturen en gemeenten hebben steeds meer behoefte aan afstemming en besluitvorming op regionaal niveau. Bovendien hebben schoolbesturen te maken met de overdracht van steeds meer bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het rijk en gemeente. Een Regionaal Besturenoverleg Onderwijs (RBO) dat besluiten kan nemen over onderwijsvraagstukken die op regionaal niveau liggen, komt tegemoet aan deze behoefte. In een aantal regio’s waar scholen zijn vertegenwoordigd, participeert Dunamare in een Regionaal Besturen Overleg.

Samenwerkingsverbanden De scholen voor voortgezet onderwijs - dus ook die van Dunamare - hebben zich georganiseerd in regionale samenwerkingsverbanden (swv-vo). Het doel van deze samenwerkingsverbanden is om de zorg aan leerlingen die extra begeleiding nodig hebben, te verbeteren. Hiermee wordt voortijdig schoolverlaten tegengegaan en het bevordert dat leerlingen een bij hun capaciteiten passend diploma behalen. Dunamare heeft ook één school voor speciaal basisonderwijs, de Prof. dr. Gunningschool SO. Ook voor deze school is Dunamare in een samenwerkingsverband vertegenwoordigd. Dunamare is vertegenwoordigd in diverse samenwerkingsverbanden: • Het Samenwerkingsverband VO-SVO Zuid-Kennemerland • Het Samenwerkingsverband VO-SVO Amstelland-Meerlanden • Het samenwerkingsverband VO-SVO Noordwest-Friesland • Het Samenwerkingsverband PO Zuid-Kennemerland

Samen met gemeenten De 24 scholen van Dunamare zijn gehuisvest in zeven verschillende gemeenten: de gemeente Haarlem, Haarlemmermeer, Harlingen, Zandvoort, Bloemendaal, Uithoorn en Velsen. Voor Dunamare zijn die gemeenten een belangrijke samenwerkingspartner en wordt er veelvuldig overleg gevoerd met het gemeentebestuur en de ambtenaren. Onder andere over:

Lokaal onderwijsbeleid De gemeenten ontwikkelen samen met Dunamare en andere schoolbesturen een lokaal onderwijsbeleid. Daarin staan de plannen verwoord op het gebied van onderwijs in de betreffende gemeente en er wordt een verband gelegd tussen diverse beleidsterreinen. Zo wordt er een relatie gelegd tussen het beleid op het terrein van onderwijshuisvesting en de inhoudelijke

56

ontwikkelingen. Of tussen het jeugdbeleid en het beleid gericht op schooluitval of tussen het gezondheidsbeleid en de activiteiten op school. Kortom, allerlei inhoudelijke en beleidsmatige verbindingen op drie niveaus in het lokale beleid: op het niveau van de politiek-bestuurlijke betrokkenen, op het niveau van de ambtelijk-school bestuurlijke verhoudingen en op het niveau van school en de daarbij betrokkenen.

Goede schoolgebouwen Daarnaast zijn gemeenten (financieel) verantwoordelijk voor de bouw van nieuwe schoolgebouwen, voor de vervanging ervan en voor de uitbreiding van schoolgebouwen. In schooljaar 2014-2015 is met de betreffende gemeenten nauw overleg gevoerd over onder andere onderwerpen als nieuwbouw voor het beroepsgericht onderwijs van het Vellesan College, de uitbreiding van het Tender College, de uitbreiding van Praktijkschool De Linie, de renovatie van het Hoofdvaart College, de uitbreiding van Het Schoter inclusief sportvoorziening, de renovatie van het Wim Gertenbach College, de gymzaal van de Hartenlustmavo. Ook zijn er met de gemeente Haarlem verschillende eindafrekeningen opgesteld van gerealiseerde projecten, en heeft er overleg plaatsgevonden met alle gemeenten over leerlingenprognoses inclusief de relatie met huisvesting. Daarnaast zijn in schooljaar 2014-2015 een aantal (nieuwbouw)projecten gerealiseerd: • Nieuwbouw Haarlemmermeer Lyceum, locatie Zuidrand: dit pand is aan het begin van het schooljaar 2014-2015 in gebruik genomen. • In samenwerking met de gemeente Haarlem is een uitbreiding gerealiseerd van de Praktijkschool Oost ter Hout. Daarnaast heeft Dunamare zelf de renovatie ter hand genomen van het monumentale pand aan het Spaarne. De oplevering is gepland in de zomer van 2015. • Uitbreiding Montessori College Aerdenhout met drie klaslokalen. • In verband met een toename van het aantal leerlingen, zijn leerlingen van de bovenbouw van Praktijkschool Uithoorn tijdelijk ondergebracht in de Brede School Legmeer. • Bij het Maritieme Academie Harlingen is tijdelijke huisvesting gerealiseerd voor leerlingen van het NOVA College.

Toezicht Tenslotte hebben de gemeentebesturen - voor zover het openbare scholen betreft - een beperkte extern toezichthoudende rol. De gemeente heeft een wettelijke zorgplicht voor voldoende openbaar onderwijs en de continuïteit en toegankelijkheid daarvan.

57

Financiële informatie Dunamare Onderwijsgroep heeft sinds 2012 een schooljaarbegroting. In dit jaarverslag presenteren wij de balans per 31-12-2014 op stichtingsniveau, en de begroting en het resultaat van 2014. Het meer actuelere resultaat komt terug in ons financiële jaarverslag medio 2016. De begroting is een samenstelling van 7/12 deel van schooljaar 2013/2014 en 5/12 schooljaar 2014/2015. Het resultaat over 2014 is nagenoeg hetzelfde als het begrote resultaat.

balans (x Eur 1000,-)

58

Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Totaal vaste activa

14/15 143 36.903 37.046

2014 133 35.443 35.576

Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa

1.433 33.615 35.048

5.745 18.173 23.918

Totaal activa

72.094

59.494

Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserve Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Overlopende passiva

25.527 16.118 9.409 18.261 2.392 12.914 13.000

24.579 15.745 8.834 17.508 2.392 12.881 2.134

Totaal passiva

72.094

59.494

raming van baten en lasten (x Eur 1000,-) Baten Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen College-, cursus-, les- en examengelden Overige baten* Totaal baten * excl. eliminatieposten

14/15 110.528 1.329

Begroot 116.477 1.405

2014 112.185 1.280

0 8.844 120.701

232 7.164 125.278

0 6.353 119.818

93.079 4.486 8.871 13.640 120.076

93.060 4.771 8.979 18.504 125.314

90.182 4.261 8.934 15.836 119.213

626

-35

605

Financiële baten en lasten

-19

-85

-2

Resultaat

607

-120

603

Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten* Totaal lasten * excl. eliminatieposten Saldo baten en lasten

kengetallen financiële positie Kengetallen financiële positie Solvabiliteit 1 Solvabiliteit 2 (incl. voorzieningen) Liquiditeit (current ratio) Rentabiliteit (na bestemmingen)

14/15 0,35 0,61 2,71 0,5%

2014 0,41 0,71 1,86 0,5%

Kengetallen overig (excl. eliminatieposten) kapitalisatiefactor 45,09 Rijksbijdragen/Totale baten 91,6% Personeel/Rijksbijdragen 84,2%

35,04 93,6% 80,4%

59

Toelichting op de exploitatierekening 2014 - 2015 De begroting voor het schooljaar 2014 - 2015 vertoonde (voor financiële baten en lasten) een tekort van 35k. Dit tekort was begroot vanwege de inzet van de gelden die in 2013 voor vier jaar vooruit zijn ontvangen vanuit het Nationaal Onderwijs Akkoord. Het werkelijk resultaat is 625k positief. Dit resultaat is echter vertekend door de eenmalige opbrengst van een pand voor 900k. Hiervoor gecorrigeerd is het negatief resultaat groter dan begroot. Het verschil wordt veroorzaakt doordat enkele scholen slechter draaien door verschillende oorzaken van tijdelijke aard. Verder ontstond een verschil door de leerlingengroei. Het Rijk vergoedt een dergelijke groei vertraagd terwijl de scholen het geld uiteraard direct nodig hebben en binnen Dunamare ook ter beschikking krijgen. Toelichting op de balans per 31-7-2015 De balans laat in de groei van het eigen vermogen het positieve resultaat zien. De algemene reserve bestaat gedeeltelijk uit reserves van de scholen, gedeeltelijk uit reserves van de stichting als geheel. De bestemmingsreserves omvatten o.a. de reserve leermiddelen en de reserve NOAgelden. De reserves van Dunamare zijn voldoende groot. Om die reden is de bijdrage van de scholen aan deze reserves stopgezet. De reserves zijn voor een groot deel liquide en dat is in deze tijd van lage rente weinig aantrekkelijk. Ook om die reden is besloten om te investeren in verduurzaming van de gebouwen zodat de scholen toekomstig rendement krijgen. De balanspositie per 31-7-2015 wordt sterk vertekend door het betaalritme van het Rijk. In de eerste helft van het kalenderjaar wordt teveel bekostigd, in de tweede helft te weinig. Daardoor is de liquiditeit in juli altijd aanmerkelijk hoger dan in december. Een aanmerkelijk hogere kapitalisatiefactor is daarvan het gevolg.

60

Andere financiële ontwikkelingen in het schooljaar 2014/2015

Extra middelen door NOA-akkoord In december 2013 heeft Dunamare als gevolg van het Nationaal Onderwijs Akkoord (NOA) 3,7 miljoen ontvangen. Dit geld is bedoeld om gedurende de vier jaren van het akkoord de NOA-doelstellingen te realiseren. De Dunamare scholen hebben daarvoor plannen gemaakt en zetten daarvoor de gelden in. In schooljaar 2014-2015 is de inzet conform begroting geweest (€936k).

Het solidariteitsprincipe, onze begrotingsdoelstelling De afgelopen jaren was de begrotingsdoelstelling +1% per school. Deze 1% is bedoeld om tijdelijke tekorten bij scholen op te vangen bijvoorbeeld als gevolg van een snelle daling van het aantal leerlingen. Scholen die een groter positief saldo realiseren dan de begrotingsdoelstelling van 1% behouden dat geld in de bestemmingsreserve van de school.

Duurzaamheidsslag In de zomer van 2014 heeft Dunamare een schoolpand aan de Gedempte Oude Gracht 118-122 in Haarlem verkocht voor €918.000. De opbrengst zal worden gebruikt om een belangrijke duurzaamheidsslag te maken.

Verkoop appartementen Afgelopen schooljaar verkocht Dunamare vier appartementen in Hoofddorp. De appartementen waren een aantal jaren geleden aangeschaft om aan nieuwe docenten tijdelijk onderdak te kunnen bieden (en hiermee in te spelen op de krappe arbeidsmarkt). Dit blijkt niet langer nodig.

61

Bijlage: samenstelling verschillende organen Samenstelling Raad van Toezicht in 2014 Dhr. X. den Uyl, lid van de remuneratiecommissie, voorzitter* Mevr. A. Mur, lid van de commissie kwaliteit en onderwijs Dhr. M. Hartvelt, lid van de Audit & Risk Committee Mevr. T. Huizinga, lid van de commissie kwaliteit en onderwijs Dhr. H. Mantel, lid van de Audit & Risk Committee** Dhr. R. Meijers, lid van de remuneratiecommissie*** Dhr. W. Passtoors, lid van de commissie kwaliteit en onderwijs Mevr. T. Triezenberg, lid van de Audit & Risk Committee *

De heer Den Uyl is na het verstrijken van zijn 2e termijn afgetreden per 1-4-2015, mevrouw Huizinga heeft het voorzitterschap overgenomen. ** De heer Mantel is na het verstrijken van zijn 2e termijn afgetreden per 1-4-2015 *** De heer Meijers is per 8-1-2015 benoemd als vice-voorzitter Samenstelling College van Bestuur Het College van Bestuur bestaat uit drs. A.J. Strijker (voorzitter) en drs. J.C. Rath Samenstelling Directieraad in 2014 Mevr. C. Neijts Mevr. M. van den Hoven Dhr. M. Boelsma Dhr. M. Teulings Dhr. H. van Dokkum* Dhr. A. van Zon Dhr. D. Eijgenraam* Mevr. R. Hermans* Dhr. F. Roemers Dhr. E. Raateland* Dhr. G. van der Meulen Mevr. N. Groen Dhr. S. Steenman-Logtenberg Dhr. F. van Zanten Dhr. W. Huiberts Dhr. A. Mintjes Dhr. A. van Gessel Mevr. S. Halkers Dhr. M. Kruijer Dhr. D. Nieuwenhuizen Dhr. A. Volmer * 62

Afgetreden

Samenstelling van GMR in 2014 Namens de medewerkers Mevr. M. Furstner (voorzitter GMR en DB) Mevr. A. Scholten (secretaris, voorzitter commissie personeel) Dhr. Riepma (voorzitter commissie financiën) * Dhr. Van Rij (penningmeester) Mevr. D. Boudesteijn Dhr. W. Klaver Dhr. F. de Koning Mevr. Z. Sani** Dhr. R. Stet Namens de ouders Mevr. P. Coffeng Dhr. J. Kuin (vice-voorzitter GMR en DB) Dhr. G. Pieters Dhr. R. Steenmeijer Namens de leerlingen Dhr. R. O’Reilly Mevr. S. van Bodegraven Dhr. M. Severin Dhr. T. Taekema * Dhr. Riepma is afgetreden per 1-1-2015 ** Mevrouw Sani is aangetreden per 1-1-2015

colofon Dit jaarverslag werd gepubliceerd in december 2015. Wij hebben ons uiterste best gedaan om alle informatie in deze uitgave op dat moment compleet en correct te laten zijn. Natuurlijk bestaat de kans dat dit niet op alle punten is gelukt. Daarom vermelden wij hier dat Dunamare Onderwijsgroep niet aansprakelijk is voor eventuele fouten of onvolledigheden, waarvoor wij ons bij voorbaat excuseren. (Eind)redactie: Communicatie Dunamare Onderwijsgroep Fotografie: Mariëlle Lageveen, Jurriaan Hoefsmit, Joachim de Ruijter Vormgeving: EEN ANDER BUREAU Drukwerk: Nederlof Heeft u vragen over/of naar aanleiding van dit jaarverslag? Bel dan 023-530 3600 of mail naar [email protected]. www.dunamare.nl

63

Bezoekadres Diakenhuisweg 5 2033 AP Haarlem

64

Postadres Postbus 4470 2003 EL Haarlem

Voorwoord. 7 Daaf Gelukschool. 8 Duin en Kruidberg Mavo. 9 Haarlem College. 10 Haarlemmermeer Lyceum. inhoud. 11 Hartenlustmavo

Recommend Documents