juni1 2009
Vooruitgang Toen ik van de week in de wachtkamer van de reuma polikliniek van het academisch ziekenhuis Leiden een poosje moest wachten , mijn vrouw was bij de dokter binnen, dwaalde mijn gedachten af naar het jaar 1980. In de wachtkamer stonden toen ongeveer 20 stoelen waarvan minstens de helft extra hoog waren. Aan de zijkant was een aparte strook gemaakt om rolstoelen neer te zetten. En nu.... ongeveer 20 stoelen waarvan er zegge en schrijven 1 stoel met een extra hoge zitting. Reuma is nog lang niet overwonnen, maar de gruwelijke aanblik van zwaar verminkte ledenmaten is vandaag de dag gelukkig een heel groot stuk minder. Vijftig jaar geleden is mijn vader gestorven. Hij kreeg thuis een hartaanval, de ambulance kwam na 40 minuten , de chauffeur moest eerst de broeder van huis ophalen en er was geen sprake van een blauw zwaailicht maar van een verlicht rood kruisje op het dak waarmee aan de weggebruikers werd verzocht hem voorrang te verlenen. Negen jaar geleden kreeg ik voor het laatst een hartinfarct. Binnen tien minuten was de ambulance aanwezig en een halfuur later lag ik op de intensive care. Maandag 4 mei, in de sporthal is het sportuurtje begonnen met de voor ons welbekende warming up. Onze sportmaat Gerard Brouwers loopt zijn eerste rondje en halverwege zijn tweede rondje zakt hij in elkaar. Hij is getroffen door een hartstilstand. Dankzij snel en professioneel handelen werd het leven van Gerard binnen 3 minuten gered. Een prachtige uitvinding, de automatische defibrillator, is in handen van een goed opgeleide hulpverlener een redder van grote omvang gebleken. Ik voelde de hand van Joke op mijn schouder. “Ga je mee, alles is goed, ik moet nu alleen even bloedprikken en over een half jaar terugkomen”. Tja, de vooruitgang in de gezondheidszorg kost een vermogen, maar... je krijgt er ook veel voor terug. Nico Verwoerd 036 5341840 Takmospad 14, 1314 MH Almere Secretaris: Jack de Zeeuw 036 8444220 Haagbeukweg 85 1326 AV Almere Penningmeester: Hans de Ruiter 06 23253430 Maastrichtkwartier 161, 1324 DJ Almere Bestuurder: Marijke Erbé 036 5361237 Bestuurder: Alex Rijpstra 036 5384642 Redactie: Alex Rijpstra, Gerard Brouwers, Hans Vegting Voorzitter:
2
De Heart Beat nieuwsbrief, een moderne manier van informeren In mei is de eerste e-mail nieuwsbrief van Heart Beat Almere verschenen. Hiermee bieden we leden en andere belangstellenden op een moderne manier de mogelijkheid op de hoogte te blijven van nieuws rond onze sportvereniging. Actueel nieuws en snelle berichten ontvang je als e-mail. Belangrijk nieuws uit de nieuwsbrief zal ook in het mededelingenblad en op de website gepubliceerd worden. Inschrijven, afmelden en invoeren van een nieuw email adres kan via onze website www.heartbeatalmere.com Inmiddels hebben we 82 e-mail adressen verzameld van leden, belangstellenden en sponsors. Heb je de nieuwsbrief nog niet ontvangen? Meld je aan via de website. Schrijf mee aan de nieuwsbrief De nieuwsbrief , website en mededelingenblad zijn er van en voor leden en belangstellenden. We nodigen je graag uit zelf een stukje te schrijven. Stuur je artikel naar het redactie e-mail adres heartbeatalmeJanneke, wat is een
[email protected] apestaartje? Geen e-mail of PC? Er is nog een deel van onze leden die zich nog niet op Internet hebben gestort. Wil je toch de nieuwsbrief ontvangen? Ook als je geen eigen PC hebt kun je e-mail ontvangen. Praat eens met familie of bekenden die wel een PC hebben. Je kunt bijvoorbeeld via Google Mail (www.google.nl) gratis een eigen e-mail adres aanvragen. We hopen dat de e-mail nieuwsbrief een stimulans is om je ook op Internet en e-mail te storten. Steeds meer bedrijven en instanties gaan er gewoon vanuit dat je op Internet aanwezig bent. Bij voldoende belangstelling zal vanuit Heart Beat een cursus georganiseerd worden. Laat de redactie of bestuur even weten als je belangstelling hebt. Met Internet kan er meer. e-Mail is niet de enige manier om te communiceren via Internet. MSN is een gratis programma om elkaar via Internet korte berichtjes te sturen. 3
Het heet tegenwoordig Windows Live. Je ziet in het programma of je vrienden en bekenden op dit moment op Internet aanwezig zijn en achter hun PC zitten. Twitter is iets van de laatste tijd. Hier plaatsen deelnemers korte berichtjes op Internet over de dingen die ze dagelijks meemaken. Daar reageren andere mensen weer op. Het ligt in de bedoeling een of meer van de nieuwe mogelijkheden uit te proberen onder de Heart Beat leden. Over de ontwikkelingen rond de email nieuwsbrief en nieuwe ontwikkelingen op Internet gaat Alex Rijpsma nader in tijdens de extra jaarvergadering op 9 juni.
Het laatste nieuws uit de vereniging leest u in de nieuwsbrief maar ook op de website:
www.heartbeatalmere.com (Ook de achtergrondverhalen, archief, foto’s, enz.) OPROEP EXTRA LEDENVERGADERING Overeenkomstig het besluit van de laatstgehouden jaarvergadering roept het bestuur u op voor een extra ledenvergadering ter bespreking van het financieel jaarverslag 2008. Datum : DINSDAG 9 Juni 2009 Locatie: Congrescentrum ANNAPARK (gelegen naast de sporthal waar we sporten)
Aanvang: 20.00 uur zaal
open vanaf 19.30 uur
Agenda: - Opening - Behandeling van het financieel jaarverslag 2008 - Verslag kascontrolecommissie/decharge bestuur - Korte pauze - Introductie digitale nieuwsbrief - Sluiting 4
Martha Feenstra overleden, Maandagochtend 18 mei om 05.00 uur is Martha Feenstra op 64 jarige leeftijd in haar slaap overleden. Martha was ernstig ziek en niet meer te genezen. Op haar eigen dappere verzoek is de behandeling gestaakt en is zij rustig ingeslapen. Ik heb Martha leren kennen als een doorzetter die ondanks haar ernstige longproblemen altijd opgeruimd en goed gemutst was. Tijdens het sporten met de andere COPD ers voerde zij vaak het hoogste woord. Intens heeft zij genoten van de gezellige sporturen bij Heart Beat. De activiteiten die zij bezocht bij Heart Beat waren voor haar een ware belevenis. Ik hoop dat haar familie steun kan vinden in de gedachten dat zij ondanks haar handicap genoten heeft tijdens de twee seizoenen die zij bij ons is geweest. Martha rust zacht, je hebt het verdiend. Wij van Heart Beat en de rest van de COPDers zullen je niet vergeten. Wij zijn er trots op dat je deel mocht uitmaken van de Heart Beat familie. Hans de Ruiter Contributiebetaling Zoals gebruikelijk moet iedereen die lid is van een vereniging contributie betalen. Zo ook bij Heart Beat. Bij Heart Beat bestaat de mogelijkheid om uw contributie op drie verschillende manieren te betalen. 1- Per jaar € 110,2- Per half jaar € 55,3- Per kwartaal € 28,- Dit kan alleen als u een machtiging tot automatische overschrijving afgeeft aan uw bank. De contributie moet altijd vooruit worden betaald. Dus als u per half jaar betaald is het weer tijd dat de beurs getrokken wordt De contributie moet betaald worden in de maand Juni of Juli. Later wordt niet geaccepteerd. Wij als vereniging hebben ook onze verplichtingen en om u goed te laten sporten, moeten de financiën in orde zijn. Bijtijds betalen zorgt er ook voor dat de penningmeester niet achter zijn geld aan hoeft te lopen. Dit voorkomt irritatie. De penningmeester Hans de Ruiter. 5
SLAGERIJ van SWINDEN Uw slager voor topkwaliteit 1e vd Swindenstraat 64e Amsterdam (Bij de Dapppermarkt) ℡ 020 6650023
Wij leveren graag aan particulieren en de Horeca Romige kalfslapjes met groente voor 4 personen Vraag de slager om 8 kleine kalfslapjes van ongeveer 75 gram. Meng 60 gram bloem, 2 theelepels witte peper en 1 theelepel gedroogde tijm. Haal hier de kalfslapjes door. Verhit 100 gram boter en 1 eetlepel olie in een koekenpan. Bak de lapjes in twee gedeelten in 6-8 minuten op matig vuur. Laat ze uitlekken op keukenpapier en leg ze op een schaal. Houd ze warm. Strooi 1 eetlepel bloem in de koekenpan en roer goed. Voeg al roerend 3/4 kop runderbouillon toe. Voeg 200 gram peultjes, twee wortels in reepjes en 200 gram gesneden champignons toe. Laat het geheel met deksel 5 á 10 minuten zachtjes koken. Voeg vervolgens 3 theelepels grove mosterd en 1/3 kop zure room toe. Meng het geheel goed. Schep de saus met de groenten over het vlees en serveer het geheel met bijvoorbeeld bistro aardappeltjes en ijsbergsla. Eet smakelijk
Uw bestelling bezorgen wij in heel Almere gratis 6
6e Puzzelrit Heart Beat Zondag 5 april was het weer zover, de inmiddels befaamde Heart Beat puzzelrit was weer uitgeschreven. De organisatoren hadden mooi weer geregeld en het aantal inschrijvingen was weer aanzienlijk. Vanaf 11.00 uur kwamen de verschillende equipes binnen wandelen en zij hadden gezamenlijke voorpret. Er werd gesproken over voorgaande edities en gespeculeerd over met name vragen met betrekking tot verkeersborden. Na het nuttigen van een kopje koffie en het doorlezen van het reglement gaf Richard Ruijl verdere tekst en uitleg. Helaas deed de microfoon van het sportcafé het niet (is deze ooit gerepareerd???) maar Richard slaagde er toch in om iedereen vocaal te bereiken. Vanaf 12.00 uur vertrokken de teams richting de route door NoordHolland en deden plaatsen aan als Ransdorp (nooit van gehoord), Broek in Waterland en Volendam. Onderweg scherp opletten en af en toe terug rijden voor de gemiste aanwijzingen. Met name nummer 25a met de koeienkop gaf heel wat verwarring door de op- en aflopende huisnummers.Hilarisch was ook dat veel mensen voor ze door Volendam reden al heel wat typisch Volendamse namen hadden bedacht. Toen ze vervolgens stapvoets door Volendam reden kregen ze met de aanwezige bedrijfsnamen en namen op huisdeuren slechts de bevestiging van de namen die ze al opgeschreven hadden. Er was onderweg ook weer een tussenstop met gezonde versnaperingen en drinken. Door logistieke problemen kon de organisatie niet terecht bij de geplande stop zodat de vrouwelijke deelnemers zelf een goede plasplaats moesten vinden hier kom ik later op terug. Vervolgens werd er een bos aangedaan (de naam is me helaas ontschoten) waar de deelnemers de op een bord vermelde paden moesten benoemen, ik denk dat niet veel deelnemers deze vraag goed hadden. Na deze plaats op de route gingen we langzaam weer richting Almere. Een van de laatste vragen was; “wat wordt er getapt bij Ons Verlangen?”. Nou kan ik u vertellen dat met name de mannelijke helft van ons team al aardig visioenen kreeg van een koud biertje, 7
het maakte ons eigenlijk geen donder uit welk merk bier er getapt zou worden, als het maar een koud biertje was. U begrijpt dat de teleurstelling bij ons groot was toen bleek dat er biologische melk getapt werd! Nadat alle deelnemers gefinisht zouden zijn kon de uitleg en de prijsuitreiking beginnen. Alle deelnemers kwamen binnen een tijdsbestek van ongeveer een uur binnen. Er werd nabesproken onder het genot van een drankje en uitgekeken naar de prijsuitreiking. Deze liep toch wel enige vertraging op door de damesequipe van Anneke, Doortje en Marijke. Er werden al grappen gemaakt over parkeren en de smalle bruggetjes maar ze kwamen zonder zichtbare schade binnen. Zelf ontkennen ze het maar wij verdenken hen er van dat ze toch wel een heel tijdje op een terras op de dijk in Volendam hebben gezeten. Bij de prijsuitreiking werden zoveel mensen onderscheiden voor bijzondere verrichtingen dat het teveel wordt om op te noemen. Waar ik natuurlijk wel graag aan refereer is dat tot onze verbazing ons team bestaande uit mijn maatje Peter van Dam en zijn vrouw Corrie en mijn vrouw Jacqueline en ondergetekende de eerste prijs haalde. Dit terwijl wij startnummer 13 hadden en we ook wel enigszins van de route moesten afwijken voor sanitaire stops voor met name Corrie die het presteerde om liters water te nuttigen i.v.m. met haar dieet (wel 22kg afgevallen, bravo!) Rest mij om Richard en Corrie Ruijl te bedanken voor hun inzet, zij zijn er toch maar weer in geslaagd om een geweldige puzzelrit te organiseren. Ik hoop dat ze nog voldoende inspiratie en mogelijkheden hebben om volgend jaar weer een puzzelrit in een geheel andere omgeving uit te schrijven. Jack de Zeeuw Laatste sportdag COPD Volleyballers COPD zaterdaggroepen maandaggroepen
2008/2009 Eerste sportdag 2009/2010 dinsdag 16 juni dinsdag 1 september donderdag 18 juni donderdag 3 september vrijdag 19 juni vrijdag 4 september zaterdag 20 juni zaterdag 5 september zaterdag 22 juni maandag 7 september
ALVAST EEN FIJNE VAKANTIE TOEGEWENST! 8
Jaarverslag secretaris Het jaar 2008 is voor Heart Beat goed begonnen met een druk bezochte nieuwjaars-receptie die werd gehouden in combinatie met de viering van het 15 jarig bestaan. Er was een champagnetoast en live muziek. Zoals vaak was de sfeer op deze bijeenkomst in de feestzaal van het sportcafé bijzonder geanimeerd en er werd dan ook regelmatig getoast op het nieuwe jaar. Het is spijtig dat het bestuur ook in 2008 weer veel energie heeft moeten steken in het op een acceptabele manier gebruik kunnen maken van het sportcomplex. De kleedkamers van het Annacomplex en ook de douches waren vaak nog steeds te koud. Het bestuur heeft hier regelmatig contact over met de beheerder en de gemeente. Helaas heeft dit alles nog niet mogen leiden tot een definitieve oplossing van dit probleem. Ook in 2009 zal het bestuur de gemeente en de beheerder daar op aan blijven spreken. De reanimatiecursussen zijn ook in 2008 weer goed bezocht, dit doet het bestuur goed. Het is volgens het bestuur een goede zaak dat leden hun kennis op peil willen houden. Ook in het nieuwe jaar zullen er weer diverse avonden georganiseerd worden voor deze cursussen. In maart werd het Joop Tromp volleybaltoernooi voor de 11e keer gehouden in sporthal Stedenwijk. Het toernooi was mede door hulp van een aantal vrijwilligers een groot succes. Na afloop was er voor de prijsuitreiking weer een tombola met een groot aantal interessante prijzen. Financieel was het toernooi niet zo’n succes met name door de eerder genoemde tombola. Dit jaar werd het toernooi georganiseerd door Jack de Zeeuw. Door drukke werkzaamheden en studie lukt het ondergetekende niet om dit de komende jaren weer te doen. Voor het komende jaar zoekt het bestuur dan ook kandidaten om gezamenlijk het toernooi te organiseren. 27 Juli werd er door café Het Lievertje in Almere Haven in samenwerking met de horecabedrijven in de havenkom en Heart Beat de allereerste Swimchallenge gehouden. De deelnemers (vooral triatleten) moesten vanaf Huizen 3,8 km zwem9
mend afleggen. Dit was vooral een evenement bedoeld als prestatie en niet als wedstrijd. De deelnemers moesten inschrijfgeld betalen. Samen met ingezameld geld kwam dit volledig ten goede aan Heart Beat. Het was een prachtige zonnige dag en Heart Beat heeft zich met een mooie voorlichtingskraam en in Heart Beatkleding prima kunnen etaleren. Ook heeft dit evenement Heart Beat veel gratis publiciteit opgeleverd. Er kwam mede door het mooie weer veel publiek op het evenement af en na afloop mocht het bestuur een cheque ontvangen van de organisatie. De opbrengst was maar liefst € 3.200,--. De puzzelrit werd dit jaar voor de vijfde opeenvolgende keer gehouden en voerde ons door het mooie Gooise landschap. Het was ook dit jaar weer een groot succes met veel deelnemers die enorm enthousiast waren. Na afloop kon men genieten van een heerlijk buffet verzorgt door slagerij van Swinden. Complimenten voor Richard Ruyl die deze dag opnieuw prima georganiseerd had. Richard heeft inmiddels toegezegd de puzzelrit ook in 2009 weer te organiseren. In 2008 is Heart Beat in contact gekomen met Cardiologie Centrum Almere. Dit centrum is een commercieel bedrijf dat fungeert als een zelfstandige polikliniek voor cardiologische zorg. Hun belangrijkste doel is om optimale service te bieden met als belangrijkste punten; geen wachttijden en alle diagnostiek in 1 dag. Cardiologie Centrum Almere zegt bij monde van Janneke Wittekoek en Minou Soesan in het nieuwe jaar een “voorlichtingscarrousel” te starten voor de leden van Heart Beat. Ook willen zij een informatieve avond voor leden organiseren met ruimte voor discussie en vragen. Hun presentatie in het clubblad zorgde wel voor enige weerstand bij enkele leden. Inmiddels heeft ook de heer J.A. Verheul, cardioloog van de afdeling Cardiologie van het Flevoziekenhuis, gereageerd. Hij heeft toegezegd het bestuur begin van het nieuwe jaar uit te nodigen voor een informatieve bijeenkomst op de vernieuwde polikliniek cardiologie van het Flevoziekenhuis. Na deze bijeenkomst zal het bestuur zich beraden op een standpunt hoe we als vereniging willen reageren op de veranderingen in de zorg. Op de sporturen zijn door Hans de Ruiter de nieuwe sporttenues uitgereikt. Mooie shirtjes met rode broek mogelijk gemaakt door de sponsor Tuunnissen Bouw. 10
Na al deze toch vooral positieve berichten moet het bestuur van Heart Beat u helaas ook droeve berichten meedelen. Wij hebben het afgelopen jaar afscheid moeten nemen van de leden Jan van Liefland, Bart Rodriques, Wim Fernhout, Ruud van der Broek, Dochter van Wim van Adrichem Wij wensen hun nabestaanden heel veel kracht en sterkte toe. In 2008 meldden zich weer een aantal nieuwe leden. Het aantal leden van de vereniging bedraagt op het van sluiten van dit verslag 105 leden. De Secretaris, Jack de Zeeuw Verjaardags lijst Heart Beat Juni, Juli en Augustus 02-06 Henk ten Brink 14-06 Henny Landman 20-06 Mirko Zwartjes 30-06 Henny Beers 02-07 Corrie de Roo 03-07 Soender Balbahadoer 06-07 Hans ten Oort 07-07 Fons Blommaart 11-07 Roel Botter 13-07 Marijke Erbé 20-07 Hans Vegting
25-07 Huig van der Plas 27-07 Wim van der Zouw 27-07 Evert Alberts 30-07 Lenie Mosselman 02-08 Ton Willemse 02-08 Henk Debbe 05-08 Dirk Schwegler 07-08 André Rookhuizen 07-08 Nico van der Gragt 13-08 Ruud Bonin 21-08 Alex Begeman 26-08 Wim van Adrichem 28-08 Lex Roskam 29-08 Ad Louman 30-08 Cees Langelaar
Alle jarigen van harte gefeliciteerd en een fijne dag toegewenst. Bedankt Bij gelegenheid van mijn 14e lustrum kreeg ik een heel mooi boeket bloemen. Ria en ik hebben er erg van genoten. Over 5 jaar hoop ik er weer een te krijgen. Bestuur : Hartelijk dank. Han Smulders
11
Bloedglucoseprikkers opgelet! Gebruikt u een bloedclucosemeter van Accu-chek? Dan moet u beslist verder lezen. Binnenkort gaat de kalibratie van de Accu-Chek bloedglucosemeters veranderen. Tot op heden waren Accu-Chek bloedglucosemeters “volbloed gekalibreerd”, de fabrikant gaat over op een ander systeem en wel het “plasmakalibreren”. We leggen u graag even uit wat deze verandering voor u zal betekenen. Jarenlang heeft de medische wereld volbloed als standaard gezien voor het bepalen van glucose in bloed. De laatste tijd neemt het aantal voorstanders van de glucosebepaling met plasmakalibratie toe. Het grootste voordeel van deze methode is dat laboratoriumresultaten voortaan rechtstreeks kunnen worden vergeleken met resultaten van draagbare bloedglucosemeters. Voor de diabetespatiënt betekent het dat de resultaten van de eigen bloedglucosemeter eenvoudiger te vergelijken zijn met de testresultaten van uw huisarts of diabetesverpleegkundige. Wat gaat er veranderen? De verandering naar IFCC-plasmakalibratie heeft gevolgen voor gebruikers van de Accu-Chek Aviva en de Accu-Chek Compact Plus bloedglucosemeter. Deze gebruikers zullen met dezelfde meter voortaan een ongeveer 11% hogere waarde meten. De veranderde kalibratie zit overigens niet in de meter, maar in de codechip. U kunt uw huidige meter dus gewoon blijven gebruiken. Gebruikers van de Aviva en de Compact Plus worden ondermeer via een bijsluiter bij de strips geïnformeerd over de verandering. Daarnaast geeft een speciaal ontwikkeld internationaal symbool op de verpakking van de teststrips aan dat de inhoud plasma gekalibreerd is. De Accu-Chek Compact Plus is in april 2009 overgegaan op plasmakalibratie, de Accu-Chek Aviva volgt in het derde kwartaal. De nieuwe Accu-Chek Mobile bloedglucosemeter, die in maart 2009 is geïntroduceerd, is al plasma-gekalibreerd. 12
Wat is een ICD ? In het vorige clubblad heeft een artikel gestaan over de ICD. Vanwege de actualiteit schenken we nogmaals aandacht aan dit vernuftige apparaat. Een implanteerbare cardioverter-defibrillator, ook wel in het Engels Implantable Cardioverter Defibrillator, afgekort ICD is een inwendige defibrillator. Dit is een apparaatje dat een hevige elektrische schok aan het hart kan geven in het geval van een levensbedreigende hartritmestoornis. De patiënt krijgt de schok, anders dan bij een defibrillatie van buiten, nu van binnenuit toegediend. Moderne ICD's hebben ook functies die voorheen door pacemakers werden verricht. De ICD bewaakt continu het hartritme. Zolang dat binnen normale grenzen ligt, doet de ICD niets. Wordt het hartritme te traag (afhankelijk van de instelling, meestal kleiner dan 40-45 slagen per minuut) dan gaat hij net als een pacemaker het hart met (niet gevoelde) elektrische schokken stimuleren. Als het hartritme te hoog is, dan zijn er twee opties: • Tussen ongeveer 150 tot 190 slagen per minuut gaat de ICD overpacen (ook wel anti-tachy pacing genoemd). Daarbij probeert de ICD de ritmestoornis te beëindigen door het hart op een iets hogere frequentie te stimuleren. Lukt het na meerdere pogingen niet om een normaal hartritme te herstellen dan volgt een schok. • Komt het hartritme boven de 190 slagen per minuut, dan gaat de ICD er vanuit dat het ventrikelfibrilleren betreft. Er wordt dan direct overgegaan tot een schok. Bij een ernstige hartritmestoornis is er sprake van onvoldoende bloedcirculatie en verliest de patiënt binnen seconden volledig of gedeeltelijk het bewustzijn. Een ICD-schok is een krachtige elektrische puls van maximaal 37 joule die in bijna 100% van de gevallen ernstige hartritmestoornissen beëindigt. De levensduur van huidige ICD's is ongeveer 6 jaar en is afhankelijk van het aantal afgegeven schokken en het aantal overige therapieën die de ICD geeft (pacen en overpacen). De levensduur wordt bepaald door de batterij. Vervangen van de batterij is niet mogelijk, de hele ICD moet dan vervangen worden. De in het hart liggende elektrode kan vaak wel opnieuw gebruikt worden. Een ICD kost ongeveer € 20.000. 13
Café ‘t Lievertje
Hartfalen lastig te ontdekken Moeheid, kortademigheid, dikke enkels, het zijn niet direct klachten die er op wijzen dat er iets mis kan zijn met het hart. Toch is het verstandig om ermee naar de huisarts te gaan en je na te laten kijken op hartfalen. Omdat hartfalen zo'n geleidelijk proces is, hebben mensen die eraan lijden het vaak (nog) niet in de gaten. De diagnose hartfalen wordt nog vaker gemist bij mensen met chronische longaandoeningen, zoals chronische bronchitis of longemfyseem (COPD). De combinatie komt vaak voor (één op de vier longpatiënten heeft ook hartfalen), maar bij twintig procent van alle COPD-patientënten wordt de diagnose laat of zelfs niet gesteld. De reden: de klachten van beide ziektenbeelden lijken sterk op elkaar. De patiënt én de arts wijten dan de kortademigheid en vermoeidheid aan COPD en denken er niet aan dat zich geleidelijk een andere ziekte aan het ontwikkelen is, namelijk hartfalen. Waarschijnlijk zijn er ook nogal wat mensen met diabetes die ongemerkt hartfalen hebben. Hoe vaak dat voorkomt is nog niet onderzocht.
Sluiskade 12-14 Almere-haven ℡ 036 5313119
Amsterdamse gezelligheid met een ouderwetse sfeer en een smaakvolle Hollandse Heart Beat feliciteert! keuken. Frans Bon 01-03 Ger Klaver 02-04 Arend Verbeek 01-03 Walter de Jonck 06-04 ElkeWiebe dagWierda vers klaargemaakt 08-03 Harry van deen Berg 13-04 Hans Hagen 18-03 Paul Wijman 21-04 elkeNasir dag een andere maaltijd. Abbas 22-03 Bart Rodriques 23-04 Meivogel u 15 23-03verschillende Paul Heerschop 25-04 WijJan kunnen Hans van Straalen 23-03 Gerard Das 26-04 Ruud v. der Broek 29-03 Bert van Petten 29-04 menu’s aanbieden. Ton Sakes 29-04 Alex Rijpsma 29-04 Wij wensen iedereen een heel fijne verjaardag toe.
Wilt u tot rust komen, bij ons kunt u een18ontspannend partijtje Op dinsdag maart a.s. wordt weer de darten. Algemene Ledenvergadering gehouden in het Sportcafé Burnet, sporthal Stedenwijk- midden. De aanvang is 20.30 uur. Deze is van onze belang voor alle leden, U bentvergadering van harte welkom, openingstijden zijn: dus een grote opkomst is van belang. Voel jij echt betrokken - Zondag t/m Donderdag van 11.00 uurjetot 01.00 uur bij het wel en wee van Heart Beat, bezoek dan deze - Vrijdag en zaterdag van 11.00 uur tot 0.200 uur vergadering. Er wordt naar je geluisterd. 14
Hartelijk dank!!!!! Onlangs werd ik 80 jaar! Ongeveer een half jaar voor die bijzondere datum ging ik merken dat mijn gymprestaties wat achteruit gingen. In overleg met Hans besloot ik ermee op te houden en een plaats te zoeken bij de Cardio Fitness Zwemclub in het zwembad aan de Bachweg. Daar ben ik inmiddels mijn zwemcarrière begonnen. En.... het valt niet helemaal tegen! Maar ik zal mijn best doen. Ik wil allen die bij Heart Beat het voor mij zo plezierig hebben gemaakt heel hartelijk danken. Ik heb mij heel thuis gevoeld en ervoer de club als heel ontspannend. ik bofte natuurlijk helemaal met Hans de Ruiter als mijn gymleraar. Hij geeft zo duidelijk alles aan en doet het zelf altijd voor. Telkens weer totaal andere oefeningen laat hij mij doen. Geen week is gelijk aan de andere. De bijzondere sfeer heb ik zeer op prijs gesteld en zal mij nog lang bijblijven. Heel bijzonder was ook het medeleven onder elkaar als het deze of gene niet helemaal naar wens ging. En bij voorspoed of tegenspoed gingen er tekenen van medeleven uit. Zelf ondervond ik dat ook heel sterk toen twee jaar geleden mijn vrouw overleed. En ook weer onlangs bij mijn verjaardag: een prachtig boeket. De lessen in het zwembad hadden meteen iets vertrouwds, Hans de Ruiter zwaait daar namelijk ook de scepter net zoals hij bij Heart Beat doet.. Ook de deelnemers zijn weer positieve, sportieve mensen, net als bij Heart Beat. Of ik daar ook topscorer zal worden is nog maar de vraag. Mocht het toch zover komen dan krijgt Heart Beat daar zeker bericht van!! Ook de leden van het bestuur wil ik hartelijk groeten en bedanken. Als "gewoon" lid denk je niet altijd aan alles wat er achter en ook soms voor de schermen moet gebeuren en wat zij allemaal doen voor de leden van Heart Beat. Maar bedenk wel dat zij dit allen doen als vrijwilliger en alles doen in hun vrije tijd. Met hartelijke groet en dank voor alle Heart Beaters. Euft Verbaas Maandag 65 + 15
Rusteloze benen, om gek van te worden. Hebt U dat ook? ’s Avonds een raar gevoel in je benen waardoor je niet stil kunt blijven zitten? En dat je niet in slaap kunt komen vanwege dat onrustige gevoel? Of dat je ’s nachts van dat gevoel in je benen een paar keer wakker wordt en dat je zelfs even moet gaan lopen, voordat je weer verder kunt slapen? En praat U er maar met niemand over omdat U denkt dat het niets is en niemand er iets aan kan doen? Dan kan het zijn dat ook U last hebt van rusteloze benen, onder de medicijnmannen bekend als het Restless Legs Syndrome . Ruim een jaar geleden begon het dat ik af en toe wakker werd van een prikkelende dij en kuit. Maar inmiddels gaat er inmiddels geen nacht meer voorbij zonder dat ik het bed uit moet om een loopje te maken. Op internet zijn vele adviezen en middeltjes te vinden. Ik heb verschillende gebruikt, zoals voor het naar bed gaan een koud voetenbadje nemen en m’n been insmeren met een crème van 21 euro per tubetje. ’s Avonds geen koffie meer drinken, het helpt mij voor geen meter. Het schijnt dat rusteloze benen een neurologische afwijking is en wordt veroorzaakt door een vermindering van de aanmaak van dopamine en als ik de fabrikant Boehringer mag geloven is er een pilletje dat wonderbaarlijk goed werkt. Maar ja welke farmaceutische fabrikant heeft geen “wonderbaarlijke pilletjes” in de aanbieding? Nu ik besloten heb om definitief met mijn rusteloze benen af te rekenen ga ik binnenkort naar mijn huisarts om hem van mijn kwaaltje deelgenoot te maken. Misschien komen we elkaar daar tegen, want als ik internet moet geloven zijn er honderdduizenden mensen waarvan de nachtrust wreed wordt verstoord door die ellendige prikkelenden benen. In dit blad kunt u lezen dat Gerard Brouwers in de lappenmand zit. Gerard is de webmaster van de website van Heartbeat. En Gerard is op dit ogenblik de enige die de website kan onderhouden. De redactie vraagt aan u om enig begrip te hebben voor het feit dat de website op dit ogenblik niet helemaal bij de tijd is.
16
En toen ging het licht uit Het is zondagmiddag 24 mei. Gerard Brouwers zit thuis op de bank en vertelt zijn verhaal over de afgelopen drie weken die best hevig zijn geweest. Drie weken geleden is Gerard tijdens sporten door een hartstilstand getroffen. “Tijdens mijn rondje warmlopen ging bij mij plotsklaps het licht uit, geen tunnels, geen helder licht aan het einder, niets van dat alles, het was in één keer niets meer.” Onder de sporters was de consternatie groot. Maar dat duurde maar even. Na een harde schreeuw kwam Hans de Ruiter uit het kamertje lopen en zette de reanimatie in. Een ander belde 112 en er werd gezorgd dat de ambulance naar de plaats werd gedirigeerd. Nog voordat de politie met hun AED aanwezig was kon Hans aan Gerard met succes een levensreddende schok van onze “eigen” AED geven. De automatische defibrillator (AED) is destijds door de cardiologen van het Flevoziekenhuis aan ons geschonken. Een aantal sportleiders en sporters hebben van het ziekenhuis ook professionele instructie ontvangen. Niet van emotie ontdaan zegt Gerard tegen mij “Wat ben ik blij dat mijn sportmaten goed en snel hebben ingegrepen. Met alles wat ik in me heb zeg ik dat ik ze ontzettend dankbaar ben”. Na het gebeuren is Gerard ongeveer 24 uur slapende gehouden. Toen hij wakker werd vroeg hij zich weliswaar af wat er allemaal aan de hand was, maar zijn bovenkamertje was volledig in tact. Hij zelf zegt dat ook zijn geheugen niet is aangetast, hetgeen ik betwijfel. Ik heb hem namelijk twee maanden geleden honderd euro geleend, maar hij zegt zich daar niets van te kunnen herinneren (grapje). Na een catheterisatie is de oorzaak van de hartstilstand hoogstwaarschijnlijk vastgesteld. Een lidteken van een vroeger hartinfarct heeft de elektrische geleiding in het hart ernstig verstoort. Besloten is om een Implanteerbare Cardioverter Defibrillator (ICD) te plaatsen. Dat is een apparaatje die het hart continu bewaakt en op het juiste moment een forse elektrische schok aan het hart geeft. Elders in dit blad treft u een artikel over de ICD aan. De operatiedatum, 19 mei werd vastgesteld. En prompt ging het de nacht er voor mis. Sterke hartritmestoornissen dreigde roet in het eten te gooien. Via het als waaknaald ingebrachte infuus werden medicamenten aan Gerard gegeven met gelukkig een gunstig resultaat. “Hoewel ik het me niet bewust ben is er waarschijnlijk sprake van zenuwen geweest, het lijkt wel dat ik me geen zorgen maak, maar dat is natuurlijk niet waar”.
17
Ruim voorzien van pilletjes en poeders en afspraken voor de therapie is Gerard afgelopen vrijdag uit het Flevoziekenhuis ontslagen Hij heeft de gebruiksaanwijzing van de ICD meegekregen. De hoofdregel is dat hij moet doorgaan met normaal te leven, maar........ een hele waslijst met allerlei dingetjes moet hij achterwege laten. Geen elektrische boormachine, niet door de Schipholpoortjes, niet elektrisch ontharen, uit de buurt van een inductiekookplaat blijven, nooit meer onder de MRI door, geen magneetcorsage dragen, het mobieltje niet in de borstzak dragen, wegblijven bij de bougies van een motor en ga zo maar door. Gerard blijft er laconiek onder, een beetje aanpassen is voor hem geen bezwaar. Hij vindt het alleen jammer dat aardappelen schillen en afwassen niet door de artsen verboden is. Op de vraag van mij hoe hij zich op dit ogenblik lichamelijk voelt zegt hij: “Ik voel me goed, alleen ik heb totaal geen conditie. De fut is er een beetje uit. ‘s avonds om tien uur kijk ik al op de klok om naar bed te mogen gaan. Het zal nog best een poosje duren voordat ik weer in de sportzaal bij Heartbeat mijn rondje loop, maar ik kom er aan dat is zeker.” Hans Vegting
18
Sportcafé en Party-centrum
BURNET
Verhuur van zalen voor o.a. BRUILOFTEN PERSCONFERENTIES BEDRIJFSTOERNOOIEN KLEINE BEURSEN
VERJAARDAGEN VERGADERINGEN SPORTTOERNOOIEN
ADRES: Kampenweg 7 1324 SB Almere –Stad Tel. 036 5333206 Mob. 0651544868/0628258458 Verslag algemene ledenvergadering 2009 LOCATIE: sportcafé Burnet AFWEZIG met kennisgeving: Karel Tolmeijer. AANWEZIG: Bert Dokter, Euft Verbaas, Roel Botter, Hans Vegting, Koos de Kwaadsteniet, Jerry Spaans, Cor Jonker, Paul Wijman, Jules Vonken, Hans van Straalen, Wim Veldhuis, Gerard Brouwers, Evert Alberst, Gert Hazeleger, Lenie Mosselman, Kees Langeraar, Peter van Dam, Ria Willemse, Ton Willemse, Adam Roos, Corry Kesselaar, Alex Rijpsma, Richard Ruijl, Ad Louman, Wim van Adrichem, mevrouw Beers, Nico Verwoerd (NV, voorzitter), Marijke Erbé (ME, algemeen bestuurslid), Hans de Ruiter (HR, penningmeester), Jack de Zeeuw (JZ, secretaris, notulist). opening NV opent de vergadering om 20.00 uur. Heet iedereen welkom en verontschuldigt zich voor de krap bemeten ruimte in het sportcafé , dit omdat de beheerder per abuis de besproken vergaderruimte vergeven heeft aan anderen. Vervolgens vraagt NV om enige tijd stilte om de leden die het afgelopen jaar overleden zijn te herdenken. Dit zijn Jan van Liefland, Bart Rodriques, Wim Fernhout, Ruud van der Broek en de dochter van Wim 19
van Adrichem. mededelingen NV deelt mede dat er van de notulen van de vorige jaarvergadering geen kopieën aanwezig zijn maar dat deze inmiddels wel in het clubblad hebben gestaan. NV leest deze met instemming van de vergadering voor. vaststellen notulen jaarvergadering 2008 Na het voorlezen van de notulen van 2008 komt er een vraag over de vele ongebruikte invalidenparkeerplaatsen bij de sporthal. HR antwoordt dat de plaatsen overdag wel veel gebruikt worden en dat de parkeerpolitie de komende tijd verscherpt toezicht gaat houden. Hans Vegting wil inhoudelijk ingaan op de besproken post sportvoorzieningen in de notulen van 2008. HR geeft aan dat er in de nieuwe begroting rekening gehouden is met de aanmerkingen van de vorige vergadering. jaarverslag secretaris 2008 Het jaarverslag wordt door de secretaris voorgelezen waarbij o.a. gememoreerd wordt aan de nieuwjaarsreceptie/15 jarig bestaan, de puzzelrit, de swimchallenge en de problemen bij de sportaccommodatie. Ook wordt er melding gedaan van de ontwikkelingen in de zorg. Voor Heart Beat betekent dit de contacten met het Flevoziekenhuis en het Cardiologie Centrum Almere. Na voorlezing van het jaarverslag geeft de voorzitter nog enige tekst en uitleg over het Flevoziekenhuis en het Cardio Centrum. Hierbij geeft hij aan dat er van een samenwerkingsverband met het Cardio Centrum geen sprake is. Ook verteld hij dat het bestuur op uitnodiging van Dr. Verheul (cardioloog, Flevoziekenhuis) een bezoek heeft gebracht aan het Flevoziekenhuis. Het bestuur was daar bij erg onder de indruk van de vernieuwde cardiologieafdeling en de uitleg van Dr. Verheul over de ontwikkelingen in de zorg. Daarbij werd duidelijk dat de nieuwe commerciële instellingen eigenlijk alleen gaan voor de lusten en niet voor de lasten. Het staat een ieder vrij om te kiezen voor zorg van een commerciële instelling of het ziekenhuis maar uiteindelijk komt de patiënt bij echte problemen toch terecht bij het ziekenhuis. Het bestuur gaat een brief schrijven naar het Cardio Centrum dat zij wel mogen adverteren in het clubblad maar dat er zeker geen sprake van kan zijn dat zij met Heart Beat een soort samenwerking aangaan. Op de vraag van Evert Alberts wat er gebeurt met het feit dat het ledenaantal terugloopt antwoordt HR dat de samenwerking met het ziekenhuis om patiënten voor te lichten geïntensiveerd is. Op de vraag of er al nieuwe 20
flyers zijn kan bevestigend geantwoord worden. verkiezing bestuurslid NV stelt Alex Rijpsma (AR) voor als nieuw bestuurslid algemene zaken. Alex heeft al ruime bestuurlijk ervaring als voorzitter van een sportvereniging. Er zijn geen tegenkandidaten en AR wordt met applaus verwelkomt als nieuw bestuurslid. financieel verslag penningmeester 2008/behandeling begroting 2009 HR leest het verslag voor en geeft aan dat de donateurs en sponsoren het afgelopen jaar erg teruggelopen zijn. HR stelt wel dat Heart Beat een financieel gezonde vereniging is en dat we deze tegenvallers uit eigen middelen kunnen opvangen. De post contributie is met 1.000 euro verhoogt omdat HR toch weer meer nieuwe leden verwacht. Het volleybaltoernooi is lager begroot omdat de tombola eerder een kostenpost was dan een inkomstenpost. In het nieuwe jaar zal het toernooi dan ook anders georganiseerd worden. HR vraagt wederom om meer vrijwilligers met organiserende kwaliteiten voor het organiseren van de evenementen. Evert Alberst vraagt waarom de post sportmateriaal zo hoog is. HR antwoordt dat door de aanschaf van een nieuwe cardiofiets, een nieuwe stepper en een trilplaat die kosten zo hoog zijn. Deze kosten worden overigens gedekt door de opbrengst van de swimchallenge. Kees Langeraar en Hans Vegting geven aan dat zij het afgelopen jaar al aangegeven hebben dat er een voorziening moet worden gemaakt voor de posten sportmaterialen en lustrum. Kees Langeraar en Adam Roos ontdekken een fout in het financieel jaarverslag waardoor de penningmeester geen decharge verleent wordt. Hierbij wordt de integriteit van de penningmeester overigens niet in twijfel getrokken. NV besluit hier op dat de kascontrolecommissie een nieuwe afspraak maakt met de penningmeester. Er zal een nieuwe vergadering uitgeschreven worden voor het financieel jaarverslag. verslag kascontrolecommissie Vervallen. presentatie nieuwsbrief AR geeft tekst en uitleg, in de vorige vergadering is gevraagd om E-mail adressen aan te leveren. Heart Beat wil met regelmaat een digitale nieuwsbrief verzorgen. Leden zal een toestemmingsformulier gezonden worden welke na invulling bevestigd wordt. De pagina is getest en klaar. Gerard Brouwers is de webmaster, en Hans Vegting en AR zijn redacteur. In het begin willen zij vooral korte en snelle 21
berichtjes gaan sturen naast het clubblad. Uit de vergadering komt de opmerking dat het clubblad niet mag verdwijnen. AR antwoordt dat dit zeker niet de bedoeling is, de nieuwsbrief is vooral bedoeld voor bijvoorbeeld een herinnering voor de puzzelrit. Uit de vergadering komt de opmerking dat digitale inschrijving misschien ook wel mogelijk moet zijn. Er komen meer enthousiaste reacties van de leden en er worden enkele suggesties gedaan zoals een lichte computercursus of voorlichtingsavond voor de vooral oudere leden. rondvraag Voor de rondvraag is de leden weer gevraagd worden om van tevoren vragen die niet direct met ja of nee beantwoord kunnen worden schriftelijk in te dienen. Cor Jonker vraagt of er ter bescherming iets om de sportmaterialen heen gebouwd kan worden. Ook geeft hij aan dat de vrijwilligers de materialen netjes op moeten ruimen. Wim van Adrichem stelt dat hij 3 jaar in de kascontrolecommissie zit en hij dus uit moet treden. Volgens HR zit hij er daar 1 jaar van als reserve in dus kan hij nog 1 jaar doorgaan. 22.00 uur. De voorzitter bedankt de aanwezigen voor hun aanwezigheid en inbreng en sluit de vergadering. COPD groep zet Hans in het zonnetje Hans de Ruiter wil graag de sporters van de COPD groep hartelijk bedanken voor de prachtige plant die hij van jullie voor zijn inzet mocht ontvangen. Dit gebaar wordt door Hans ontzettend op prijs gesteld. Vera, Ton, Mieke, Helmy, Barbara, Henny, Elley, Henk, Martha, jullie zijn een pracht groep.
Geheugensteuntje Bankrekeningnummer: 6391671 Tnv. Heartbeat Almere 22
Weer wat nieuws. Rood fruit, zoals bessen, frambozen en aardbeien, zijn niet alleen lekker en gezond maar zijn ook goed voor de huid. Uit onderzoek blijkt dat rood fruit rimpels doet verminderen en beschadigingen door zonverbranding hersteld. Dit positieve effect zou voornamelijk komen door het antioxidant ellaginezuur, dat veel in rood fruit voorkomt. Er werden met een crème met daarin het antioxidant testen uitgevoerd op mensencellen en muizen. De crème bleek daadwerkelijk de afbraak van collageen, dat de huid elastisch maakt en beschermt, tegen te gaan en ontstekingen te voorkomen. Volgens de voorlichter van het AGF– centrum (aardappelen,groente en fruit) is het mogelijk op een natuurlijke manier met veel noten, groente en rood fruit de huid jong te houden. Mijn moeder is aan het experimenteren met een potje aardbeienjam van de Lidl, wat overigens best een smeerboel in bed geeft. Chinese prikpil voor mannen blijkt effectief te zijn. Uit nieuw onderzoek van het Nationaal Onderzoekscentrum voor Familieplanning in Peking blijkt dat mannen met een maandelijkse injectie hun spermaproductie tijdelijk kunnen uitschakelen. Zes maanden na het stoppen met de injecties is de spermaproductie weer als daarvoor. Testosteron Het gaat om een injectie met testosteron, die de tijdelijke stop van de spermaproductie veroorzaakt. Het middel werd getest bij 1045 gezonde en vruchtbare mannen tussen de 20 en 45 jaar. Alle deelnemers hadden in de twee jaar daarvoor een kind verwekt. In 99 van de 100 gevallen bleek het middel te werken. En in dat ene geval sprake is er sprake geweest van een staaltje echt mannenwerk. De kans op een zwangerschap met de injectie is net zo klein als bij de anticonceptiepil voor vrouwen.
23
€
Bent u over uw bank tevreden?
Bron; ANBO magazine
In december 2008 onderzocht de financiële vergelijkingssite Independer.nl hoe tevreden klanten van in Nederland actieve banken zijn. Daarbij gebruikte zij de volgende punten. • klaarstaan voor klanten • beloften nakomen • snelheid van dienstverlening • kwaliteit ten opzichte van de kosten ASN eindigde met een 8,1 als eerste, op de voet gevolgd door Amsterdam Trade bank en Triodos, beide met een 8. De grote banken komen in de top 25 niet voor. Postbank en SNS (6,7) zitten in de grauwe middenmoot, terwijl ING, Fortis (6,5) en ABN(6,4) het slechter dan gemiddeld doen. De Rabobank (6,9) heeft van de grote banken de meeste duurzame pijlen. Zij houden zich sterk bezig met oplossingen voor milieuvraagstukken. Snoep verstandig en eet een appel, of.....toch liever niet. Ja hoor, er is weer een onderzoeker die iets fantastisch heeft ontdekt. In vakblad “News Scíentist schrijft hij (zij?) dat te veel fructose voor een toename van het buikvet zorgt, de gevoeligheid voor insuline afneemt en.... de cholesterolspiegel doet stijgen. Eindelijk weet ik waar die dikke vette pens van mij vandaan komt, ik eet teveel fruit. Gelukkig laten de onderzoekers wel weten dat zij bij hun onderzoek grotere hoeveelheden fructose hebben gebruikt dan in 2 á 3 porties fruit zit. Zij richten hun pijlen voornamelijk op softdrinks, conserven en kant en klaar producten. Want daar zit volgens hun veel maisstroop in. Dus u weet het..... op de pannenkoeken geen schenkstroop maar bruine suiker. Hoewel..... hoe zit het ook alweer met bruine suiker, is dat niet slecht voor ??????
Ons E-mailadres is:
[email protected] 24
Calamiteitenplan Hart Beat
Altijd eerst 112 bellen !! 01 Bij eventuele calamiteiten blijven alleen de bevoegde mensen in de sportzaal. 02 Dit zijn altijd de mensen met een geldig reanimatiediploma. 03 De bevoegde sportleider wijst de persoon aan die de ambulance moet bellen. 112 04 De sportleider reanimeert met assistentie van de zaalassistent 05 De persoon die de ambulance belt, komt terug om verslag te doen aan de sportleider. 06 Deze persoon wacht buiten op de ambulance, en begeleidt het ambulancepersoneel. 07 De sportleider wijst een persoon aan die de sporters begeleid naar de kleedkamers. 08 Er blijven altijd twee personen bij het slachtoffer. 09 Na aankomst ambulance doet de sportleider verslag aan het ambulancepersoneel. 10 De sportleider wijst iemand aan die de familie moet waarschuwen 11 De medicijnkaart in het bakje gaat mee met de patiënt in de ambulance. 12 Een leidinggevende stelt de overige sporters op de hoogte van de situatie. 13 Een leidinggevende begeleidt de overige sporters en stelt hen gerust. 14 Een sporter mag nooit, zonder eerst de sportleider op de hoogte te stellen, de sportzaal verlaten. 15 Een sporter sport altijd op eigen risico. Het bestuur of de sportleiding kan nooit aansprakelijk worden gesteld. 16 De sporter geeft zelf aan of hij/zij de oefeningen aankan. 17 De sporter is zelf verantwoordelijk voor een juiste vermelding op de medicijnkaart over het gebruik van medicijnen. 18 Eventuele veranderingen i.v.m. medicijngebruik moeten op tijd worden doorgegeven. 19 De sportleiding moet op de hoogte zijn met het gebruik van de bloeddrukmeter. 20 De sportleider moet een geldig reanimatiediploma in zijn/haar bezit hebben. 25
