Voortgezet Onderwijs in de Grote Stad Lezing LMC Rotterdam 10 juni 2005 A.M.L. van Wieringen Voorzitter Onderwijsraad
Inhoudsopgave Zeven onderwerpen om over na te denken: §
Code van de school
§
Sociaal kapitaal
§
Schaal en bureaucratie
§
Leraren centraal
§
Lesuitval
§
Groepsvorming leerlingen
§
Kleine deugden
§
8 procent van het personeel voelt zich niet echt veilig in de klas
§
Voor 11 procent geldt dit buiten de klas en
§
Voor 15 procent op het schoolplein
Onveiligheid 15 jarigen Rotterdam 15 jarigen: §
1 op de 4 voelt zich onveilig op school
§
1 op de 6 spijbelt
§
1 op de 8 gebruikt drugs
Sociale taak school (BVE)
Ontevredenheid leraren met: §
Relaties personeel onderling
§
Naleven regels/afspraken personeel
§
Relaties tussen leerlingen en personeel
§
Naleven regels/afspraken leerlingen
6% 20% 4% 34%
School gedragscodes gezamenlijk opstellen gedragscodes gezamenlijk handhaven
Sociale vaardigheden Beroepsgebonden §
Meer klant-beroepen
§
In elk beroep
Algemeen functioneren: §
In kleine kring
§
In maatschappelijke verbanden
Vriendelijkheid Communicatie Flexibiliteit Overleg en onderhandelen
Sociaal kapitaal Sociaal kapitaal is het relatienetwerk waaruit een individu verschillende soorten ondersteuning kan halen. §
Relatienetwerk vertegenwoordigt waarde (kapitaal) (voor zowel personen, groepen, bedrijven als samenlevingen) omdat er
§
Wederzijds voordeel uit kan worden gehaald.
Gemiddelde schoolgrootte en vestigingsgrootte in het voortgezet onderwijs
2003
Aantal scholen Aantal vestigingen Aantal leerlingen Gemiddelde schoolgrootte Gemiddelde vestigingsgrootte
667 1310 889.900 1334 673
Percentage scholen en vestigingen in het voortgezet onderwijs, naar aantal leerlingen
Percentage scholen
Percentage vestigingen
< 500
26,4
46,8
< 750
34,0
60,6
< 1000
43,6
73,9
< 1250
53,6
84,6
< 1500
64,9
92,4
< 1750
72,0
96,7
< 2000
78,0
98,4
Aantal leerlingen
Voordelen schaalvergroting: § § §
Breed onderwijsaanbod; meer differentiatie en specialisatie. Professionaliteit/expertise bundeling. Doelmatigheidswinst (in eerste aanleg).
Nadelen schaalvergroting: § § § §
Beperking van keuzemogelijkheden leerlingen/ ouders. Risico geringere betrokkenheid van ouders, leerlingen en personeel Verminderde invloed op de besluitvorming van ouders, leerlingen en personeel. Doelmatigheidsverlies bij doorgeschoten schaalvergroting (budgetmaximalisatie).
Bureaucratiebeheersing §
Verhouding tussen primaire en secundaire taken gewijzigd in de richting van secundaire taken.
§
Dit geldt voor alle onderwijssectoren.
§
Taken voor administratie, beleid en beheer leggen steeds groter beslag op de onderwijseuro.
H24 Enkele suggesties: K20 T18
• Kostendoelmatigheid en ontwikkeling in §
O18
leerlinggebonden kosten in jaarverslag; § O18 vaste bespreking hiervan met § O18 betrokkenen. • Benchmarking tussen besturen en instellingen, kijkend naar T18benchmarking op sectorniveau. • Inrichten van een intern meldpunt bureaucratisering.
Onderwijs en bureaucratisering
Leraren ook centraal stellen • Deskundigheid, eigen leerproces • Loopbaanplanning individuele leraren • Intern aanzien • Extern aanzien
BILDUNGSGARANTIE STATT STUNDENAUSFALL
Lesuitval beheersen §
Per lesuur minimaal 1 docent uitroosteren ten behoeve van vervanging
§
Concentreren van verstoringen (activiteitenweken)
§
Vergaderen na lestijd
§
Opleidingsschool worden
§
Keuze-uur/‘Dalton’uur (middaguur)
§
Onderwijsassistenten inzetten
Bevorderen groepsvorming in eigen etnische kring § § § § § §
§ §
Als mensen zich daardoor veilig voelen, nee lijkt me toch niet handig/nodig. Bevordert integratie niet echt. Is dat wenselijk? Is het wenselijk dat de school daar een rol in speelt? Tegen: dat gebeurt vanzelf en dat patroon zou nou juist doorbroken moeten worden. Niet bevorderen, alert zijn dat er geen leerlingen buiten de “boot” vallen. Wel kan het zo zijn dat dit als neveneffect gaat ontstaan zodra deelnemers zelf kiezen voor een bepaalde leerweg, profiel, vak. Lijkt tegen de huidige trend in te gaan, Laten we daar nou eens mee ophouden!!
Bevorderen groepsvorming tussen etnische groepen §
Als er initiatieven zijn dit ondersteunen maar niet zelf initiëren
§
Niet alleen etnisch.
§
Aandacht voor verschillede culturen is opgenomen in de onderwijsprogramma’s.
§
Veel, door veel te werken in groepen, wordt de interactie tussen leerlingen bevorderd.
§
Alert zijn op ongewenste groepsvorming, proberen het ongewenste om te vormen in gewenst.
§
Lastig, zeker buiten, ook binnen de school zijn leerlingen betrokken bij illegale praktijken
§
Lastig. Het wordt wel opgemerkt als er zich groepjes vormen.
§
Weinig tegen te doen, behalve door docent groep laten samenstellen bij project.
§
Hier in ieder geval over praten als dat mogelijk is. Probeer er in ieder geval over te communiceren.
§
Wat is ongewenst? Wanneer een groep overlast veroorzaakt moet je dit aanpakken.
§
Maar hoe? Verschilt per afdeling, leerweg.
Verschillende ‘studiehuizen’, sporthuizen en dergelijke binnen een school:
Griffoendor Zwadderich Huffelpuf Ravenklauw
Burgerschap • Interne relaties binnen de onderwijsinstelling, leerlingen van de microgemeenschap ('schoolburgerschap'). • Participeren in maatschappelijke activiteiten rond de school, leerling als burger in relatie tot medeburgers (maatschappelijk burgerschap). • Maatschappelijke en politieke praktijken van de samenleving (democratische rechtsstaat) (staatsburgerlijke vorming).
Vier hoofddeugden: § Rechtvaardigheid (toedelen) § Verstandigheid (soorten kennis) § Moed (wilskracht) § Gematigdheid (zelfbeheersing)
Rechtsstaat Recht en de werking van het recht tot gelding door de kleine deugden te bevorderen, zoals: • oprechtheid • empathie en • sympathie voor anderen • respect voor de mening van anderen • bereidheid tot het corrigeren en laten corrigeren van de eigen oordeelsvorming • sociale vaardigheden als flexibiliteit, een zeker pragmatisme.
Ter overweging:
§
Code van de school
§
Sociaal kapitaal
§
Schaal en bureaucratie
§
Leraren centraal
§
Lesuitval
§
Groepsvorming leerlingen
§
Kleine deugden
