VOORTGANGSRAPPORTAGE ADT

VOORTGANGSRAPPORTAGE ADT Tweede kwartaal 2014 (april tot en met juni)

31 juli 2014

1

Inhoudsopgave:

1. Inleiding

2. Pijler Wonen

3. Pijler economie

4. Pijler luchthaven

5. Pijler natuur

6. Algemene deelprojecten

7. Financiën, organisatie en beheer

8. Risicobeheersing

2

1. Inleiding

In deze tweede kwartaalrapportage van 2014 wordt ingegaan op de ontwikkelingen bij ADT in de maanden april, mei en juni 2014.

In dit kwartaal heeft ADT vast moeten stellen dat de ontwikkeling van een commerciële luchthaven in Twente thans niet mogelijk is binnen de gestelde politieke kaders en de afspraken met de toekomstig exploitant. Met name het proces van de staatssteuntoets is hiervoor de aanleiding. U bent hierover reeds in mei en juni per brief via uw Colleges en met de rapportage ‘Rapportage stand van zaken en verkenning scenario’s’ geïnformeerd.

Deze voortgangsrapportage geeft de stand van zaken in alle deelgebieden weer. Per hoofdstuk wordt - evenals bij de voorgaande kwartaalrapportages - ingezoomd op de verschillende deelprojecten. De tijdsbalken per pijler geven de planning aan ten opzichte van de eerder vastgestelde planning. Verder wordt beknopt voortgangsinformatie gegeven.

3

2. Pijler wonen Doelstelling De doelstelling van de pijler wonen is om een bijdrage te leveren aan de sociaal economische structuurversterking van Enschede en Twente door unieke woonmilieus te creëren voor de bovenkant van de markt en daarmee de verhouding tussen de goedkope woningvoorraad en de duurdere woningvoorraad te verbeteren. Hiermee wordt Enschede aantrekkelijker als woonstad.

2.1 ‘t Vaneker

Projectbeschrijving De Schil en Zuidkamp worden ontwikkeld als één project, ’t Vaneker. ’t Vaneker ligt op de grens van de stad en het buitengebied. Het plan omvat voor het ADT deel Zuidkamp 58.000 m² en 246.000 m² aan respectievelijk bestaande en nieuw uit te geven kavels. Dit is gelijk aan in totaal 166 kavels, met een variatie in maat en beoogde niche. De uitgifte voor gehéél ‘t Vaneker loopt vanaf eind 2013 en omvat 260 te ontwikkelen woningen. Het tempo van uitgifte van de kavels wordt door de markt bepaald. Het bestaande vastgoed zal voor zover mogelijk tijdelijk worden geëxploiteerd. Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 In maart 2014 is het bestemmingsplan en bijbehorende beeldkwaliteitplan voor ‘t Vaneker vastgesteld door de gemeenteraad van Enschede. Daarbij is een amendement aangenomen waarmee is vastgelegd dat een stappenplan wordt gemaakt op basis waarvan per fase wordt gerapporteerd. Het bestemmingsplan waarborgt in wisselwerking met het beeldkwaliteitplan de gewenste identiteit voor ’t Vaneker. De komende jaren ontwikkelt ’t Vaneker 4

zich tot een uniek woonlandschap met ca. 260 woningen, waarvan ongeveer 40 in de bestaande panden. 20 kavels en 3 bestaande panden zijn inmiddels in de verkoop gebracht. Na afloop van de beroepstermijn van 6 weken treedt het bestemmingsplan op 9 mei 2014 in werking en kunnen er omgevingsvergunningen door de gemeente worden verleend. Twee bestaande panden zijn inmiddels verkocht. Verdere inkomsten zijn in het najaar van 2014 en verder te verwachten. Naast verkoop van kavels en bestaand vastgoed is een ander belangrijk thema: het voorbereiden van overdracht van de bestaande openbare ruimte in ’t Vaneker/Zuidkamp aan de gemeente Enschede. Hiervoor zijn in het eerste kwartaal van 2014 de eerste aanzetten gemaakt waarbij kosteneffectiviteit, behoud van het cultuurhistorische karakter van het gebied en een streven naar organische ontwikkeling uitgangspunten zijn.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Op het in maart vastgestelde bestemmingsplan is door één organisatie beroep aangetekend tegen het aantal woningen dat wordt gebouwd. Omdat er geen schorsende werking is aangevraagd kunnen al wel omgevingsvergunningen worden afgegeven. Behandeling van het beroepsschrift bij Raad van State is 27 augustus. Besluit wordt verwacht in oktober 2014. Aanvullend op de 20 kavels in de Schil en 3 bestaande panden in Zuidkamp zijn per 3 juli 2014 inmiddels vanwege het succes nog 5 bestaande panden als onderdeel van de eerste fase in verkoop gebracht. Twee bestaande panden zijn in relatief korte tijd verkocht. Voor vier nieuwbouwkavels is de ontwikkeling door de potentiële kopers in een vergaand stadium. Dat wil zeggen dat architecten ontwerpen hebben gemaakt, in een enkel geval vergunning is aangevraagd en dat koopovereenkomsten worden gesloten. De verkoop van de kavel laat dan soms op zich wachten, vooral omdat in de spelregels is vastgelegd dat mensen ruim de tijd hebben om hun bestaande woning te verkopen. De verkoop en daarmee de inkomsten voor ADT van deze kavels worden eind 2014 en begin 2015 verwacht. De aanwezigheid van glasvezel blijkt van groot belang voor de verkoop. Er wordt daarom samenwerking en aansluiting gezocht met het bestaande particuliere initiatief in Lonneker en omstreken. Door voor een aantal kavels en bestaand vastgoed de aansluitkosten voor te financieren wordt het kansrijk om ’t Vaneker aan te sluiten op glasvezel. In oktober wordt hier meer duidelijkheid over verwacht. Verder is de sloop in voorbereiding van een aantal garagecomplexen aan de noordzijde van Zuidkamp en een aantal niet originele aanbouwen van waardevolle panden. Deze te slopen objecten zijn in het vastgestelde beeldkwaliteitplan als niet-karakteristiek gekwalificeerd. Ze vallen niet onder de beschermingsregel voor cultuurhistorische panden waarover in de gemeenteraad van Enschede bij de vaststelling van het bestemmingsplan is gesproken aan de hand van een memo van de wethouder.

5

2.2

Prins Bernhardpark

Projectbeschrijving De ontwikkeling van Prins Bernhardpark richt zich op verkaveling, een woonfunctie met particuliere bewoning op individuele bouwkavels. Met een verbijzondering van het concept kan een uitgesproken sfeer worden neergezet zodat Prins Bernhardpark zich kan onderscheiden van andere locaties in hetzelfde (luxe) prijssegment. Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 Aan de hand van het stedenbouwkundig plan is in het eerste kwartaal van 2014 een start gemaakt met het bestemmingsplan dat in het tweede kwartaal aan het dagelijks bestuur van ADT is voorgelegd. Een landschapsplan en beeldkwaliteitplan maken onderdeel uit van het stedenbouwkundig plan. Naar verwachting zal na het zomerreces van 2014 het bestemmingsplan door de gemeente Enschede ter visie worden gelegd.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 De gemeente Enschede heeft de aanvraag voor een wijziging van het bestemmingsplan voortvarend ter hand genomen. Het ontwerp bestemmingsplan is vrijwel gereed en wordt kort na de zomer ter inzage gelegd. In het kader van de noodzakelijke detectie van munitieresten op het terrein is een gedeelte van het plangebied vrij gemaakt van ondergroei. Het resterend gedeelte zal nog voor de komende winter ook gedetecteerd worden. Aansluitend zal Defensie zorg dragen voor de daadwerkelijke uitvoering van de resultaten uit het onderzoek en de eventuele daaropvolgende ruiming.

6

2.3 Fokkerweg en Overmaat

Projectbeschrijving ADT stuurt voor de woonparken Fokkerweg en Overmaat aan op particuliere kavelverkoop en –ontwikkeling. Fokkerweg biedt vrijheid voor de pionierende en creatieve doelgroep en Overmaat zal zoveel mogelijk gebruik maken van haar groene karakter. Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 Voor beide woonparken tezamen werd een conceptbestemmingsplan opgesteld. De bestemmingsplanprocedure heeft in het begin iets vertraging opgelopen vanwege afstemming met de gemeente Enschede in het kader van de besluitvorming rondom de Stedelijke Koers. Het bestemmingsplan, dat eerder een akkoord kreeg van het bestuur van ADT, is vervolgens in oktober 2013 ter vaststelling aan de gemeenteraad van Enschede voorgelegd. Na afronding van deze procedure zijn de deelgebieden Overmaat en Fokkerweg een nieuwe fase ingegaan; verkoop en voorbereidingen treffen voor het bouwrijp maken van de gronden. In februari 2014 is het bestemmingsplan Overmaat-Fokkerweg onherroepelijk geworden. De Fokkerweg is een kleinschalig bouwproject, met slechts een tiental kavels. Een kavel aan de Fokkerweg is een woonproduct met drie bijzondere eigenschappen, namelijk: *Welstandsvrij bouwen *Zelf de kavelgrootte bepalen *Een relatief lage prijsstelling De ingezette marketingactiviteiten lopen door en hebben in het eerste kwartaal geleid tot gerichte belangstelling. Ook is in het eerste kwartaal een begin gemaakt met het bouwrijp maken van het terrein.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Overmaat 11 is verkocht. De benodigde vrijstellingsprocedure ten behoeve van het gebruik is afgerond en vrijstelling is verleend. Wanneer de finale condities ten aanzien van de financiering zijn afgerond, vindt de feitelijke levering plaats.

7

Het plandeel Fokkerweg is – na het onherroepelijk worden van het bestemmingsplan – in het tweede kwartaal bouwrijp gemaakt. Vanaf de start van de verkoop zijn inmiddels verschillende kavelreserveringen gedaan; eind tweede kwartaal wordt met zes kandidaten gesproken waarvan een aantal de huidige woning al verkocht heeft. Het concept van dit kleinschalige woonproject in combinatie met de prijsstelling lijkt aan te slaan.

Pijler economie Doelstelling Het creëren van werkgelegenheid en het stimuleren van hergebruik van bestaande voorzieningen (gebouwen en infrastructuur).

3.1 Werkparken (Oostkamp, De Strip, Deventerpoort)

Projectbeschrijving De Strip, Oostkamp en Deventerpoort zijn de werkparken van ADT. Het cluster is in totaal 59 ha groot. De herontwikkeling is gericht op het creëren van werkgelegenheid, waarbij zoveel mogelijk gebruik gemaakt wordt van de bestaande voorzieningen. Voor de werkparken Oostkamp, De Strip en Deventerpoort is als ontwikkelingsrichting vastgesteld leisure en innovatieve bedrijvigheid. De planuitwerking voor Deventerpoort richt zich op reguliere bedrijvigheid. De plannen voor De Strip richten zich op het gebruiken van de aanwezige bijzondere voorzieningen, hetgeen 8

heeft geresulteerd in de in het Ontwikkelingsplan beschreven concept Automotive. Het ontwikkelingsconcept voor Oostkamp is gericht op evenementen en Food. Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 De werkparken zijn samen met de EHS in één MER ondergebracht. Voor de afronding van de concept MER Middengebied zijn nadere onderzoeken gedaan en heeft intensieve afstemming plaatsgevonden met Arcadis en de gemeente Enschede. Er is in het eerste kwartaal een intentieovereenkomst gesloten met de familie Van Eck voor de verkoop en levering van De Strip, Oostkamp en het overloopgebied van Deventerpoort, in totaal 50 hectare. Uiterlijk 1 juli 2014 wordt de intentieovereenkomst omgezet in een verkoopovereenkomst. De familie Van Eck wil vooral het bestaand vastgoed en de aanwezige voorzieningen inzetten voor de ontwikkeling van een concept Engineering Playground. Op De Strip komen de concepten evenementen en automotive samen. De ontwikkeling sluit goed aan bij het eerder vastgestelde Ontwikkelingsplan 2012. Op basis van besluitvorming over het projectafwijkingsbesluit voor Hangar 11 is een omgevingsvergunning verstrekt voor beperkt evenementengebruik daar. Voor beperkt gebruik van de bestaande gebouwen en voorzieningen in De Strip is ook een projectafwijkingsbesluit aangevraagd. Een en ander past binnen het concept van de organische ontwikkeling van het gebied. De MER onderzoeken en voorbereiding van het bestemmingsplan voor het Middengebied lopen en zullen naar verwachting in het tweede kwartaal van 2014 worden afgerond. Ten behoeve van exploitatiemogelijkheden en tijdelijke verhuur vinden doorlopend gesprekken plaats met potentiële gebruikers. Deze tijdelijke inhuur is momenteel een beperkte bron van inkomsten en de werkgelegenheid die hiermee gepaard gaat wordt opgenomen in de werkgelegenheidsmonitor.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Ten behoeve van de verkoop van 50 ha van de werkparken aan de familie Van Eck is de overeengekomen intentieovereenkomst verder uitgewerkt in een definitieve verkoopovereenkomst. Deze verkoopovereenkomst is bekrachtigd door het algemeen bestuur van ADT. Op 1 juli 2014 is de verkoopakte gepasseerd en is de familie Van Eck eigenaar van het gebied geworden. De ontwikkelingsstrategie zoals deze door ADT is neergelegd in het Ontwikkelingsplan 2012 wordt door Van Eck voortgezet. Ten behoeve van deze organische ontwikkeling is een stapsgewijze ondersteuning nodig van het planologisch instrumentarium om daarmee het gewenste gebruik te kunnen faciliteren. Het huidige gebruik met bijvoorbeeld het onderzoeks- en testprogramma door Apollo Vredestein en het gebruik van de bestaande gebouwen is opgestart op basis van ontheffingen.

9

Een aanvraag voor een projectafwijkingsbesluit voor beperkt gebruik van de bestaande gebouwen en voorzieningen op De Strip is in het tweede kwartaal gedaan. Het MER voor het middengebied (EHS en werkparken) is gereed. Besluitvorming op het MER is gepland in september 2014 waarna de gemeente Enschede het bestemmingplan in procedure kan brengen. Ten opzichte van de vorige rapportage betekent dit een kleine verlenging van de doorlooptijd, deze wordt over de zomervakantie heengetild. De planning is daarop aangepast. Voor ADT is met de verkoop en overdacht van de grond (50 ha), en de daarbij behorende gebouwen, de bemoeienis met dit deelgebied voor een groot deel afgerond. ADT blijft zich wel inzetten voor het tot stand brengen van de benodigde planologische procedures, waarvoor de gemeente Enschede verantwoordelijk is. De afspraken over de sanering van de explosieven en de bodemverontreiniging zijn overgegaan naar de familie Van Eck.

10

Werkgelegenheidsmonitor Realisering van de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o. geeft een impuls aan de werkgelegenheidsontwikkeling in Twente. ADT volgt de ontwikkeling van de werkgelegenheid door middel van een halfjaarlijkse werkgelegenheidsmonitor. Om de ontwikkeling van de (nu nog grotendeels tijdelijke) werkgelegenheid in beeld te brengen, is per 1 augustus 2012 gestart met de monitoring van de binnen het ADT-gebied aanwezige banen en vestigingen van bedrijven. In het tweede kwartaal is geen nieuwe meting gedaan. De laatste meting van maart 2014 laat een consequent beeld zien van het aantal bedrijven dat gevestigd is op het ADT terrein. Wel is bij deze reeds aanwezige bedrijven sprake van een kleine stijging van het aantal banen. De volgende meting vindt plaats in augustus 2014. Daarover zal in de voortgangsrapportage van het derde kwartaal gerapporteerd worden. Bedrijven en banen op ADT-gebied (NB: januari 2008 andere meetmethode)

200

200 bedrijven

banen

trend bedrijven

huurders kvk

174

170

167

150

trend banen

150 53

61

60

141 51 100

100

50

59

62

59

114

50

90

50

110

113

30

29

28

29

30

34

28

37 37 11 0

0

jan

aug

feb

aug

feb

2008

2012

2013

2013

2014

11

22

bedrijven banen bedrijven banen bedrijven banen bedrijven banen bedrijven banen jan-08

aug-12

feb-13

aug-13

feb-14

KvK- ingeschreven bedrijven Er zijn 5 nieuwe vestigingen met een KvK- inschrijfnummer bijgekomen van 1 augustus 2013 tot 1 februari 2014. Daarvan zijn er 3 nieuwe oprichtingen, dus voor het eerst geregistreerd en met een adres in het plangebied van ADT. Hiermee zijn 2 banen gemoeid. Eén bedrijf (zonder banen; opslag) is verhuisd vanuit

11

Haaksbergen. Bij één bedrijf is sprake van een nieuwe nevenvestiging (hoofdvestiging Amsterdam) en hier gaat het om 4 banen. Eén bedrijf is opgeheven, hierbij was sprake van 2 banen. Stand en mutaties, augustus 2013 – februari 2014:

Augustus 2013

verhuisd uit/naar

verhuisd uit/naar

Twente

overig

-

-

-

-1

-

-

-

bedrijven

banen

nieuw

30

110

+/- banen bestaande bedrijven Nieuwe bedrijven

5

6

6

0

-

Vertrokken bedrijven

-1

-2

-2

nvt

nvt

Februari 2014

34

113

4

0

-

12

Pijler luchthaven

4.1 Luchthaven Projectbeschrijving Het project houdt in: de aanbesteding van de ontwikkeling, de realisatie, de exploitatie en het beheer van de luchthaven en de aanbesteding van het bedrijventerrein. Ook de vestiging een Safetycampus (Troned) op het bedrijventerrein behoort tot de mogelijkheden. Leidend voor het aanbestedingsproces zijn de ruimtelijke en programmatische kaders die gesteld zijn in de gemeentelijke Structuurvisie, de provinciale Ruimtelijke visie en de Kadernota Aanbesteding. Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 Eind mei 2013 hebben ADT en het consortium Reggeborgh Groep-Aviapartner overeenstemming bereikt over de concessieovereenkomst waarmee het consortium voor 49 jaar het recht zou krijgen op de ontwikkeling en exploitatie van Twente Airport. Daarmee werd een belangrijke mijlpaal bereikt in de 13

aanbesteding van de luchthaven en het bedrijventerrein. Dit nieuws werd regionaal, landelijk en ook in de Duitse media opgepakt. Het bedrijfsleven in Twente heeft enthousiast gereageerd op deze impuls voor de regionale economie. De procedure voor een staatssteuntoets door de Europese Commissie is via het ministerie van BZK hervat, nadat overeenstemming was bereikt over de te sluiten concessieovereenkomst. Daarnaast heeft overleg plaatsgevonden als een informele toets op de aanbestedingsuitkomst en is het voornemen tot gunning op de aanbestedingskalender geplaatst. Gesprekken zijn sindsdien gaande geweest over de staatssteuntoets. Voordat het Luchthavenbesluit door het ministerie zou worden vastgesteld, moest duidelijk zijn of de inzet van de publieke middelen in lijn werd geacht met de Europese regels voor staatssteun. De definitieve vaststelling van het Luchthavenbesluit zou dan naar verwachting van ADT plaatsvinden voor de zomer van 2014. Aansluitend konden de bestemmingsplannen voor de Luchthaven van de gemeenten Enschede en Dinkelland door de respectievelijke gemeenteraden worden vastgesteld.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 In dit kwartaal is vastgesteld dat de ontwikkeling van een commerciële burgerluchthaven thans niet mogelijk is binnen de daarvoor geldende kaders. Alvorens dat verder toe te lichten worden eerst kort nog enkele andere punten toegelicht. Het ontwerp-Luchthavenbesluit en de ontwerp-bestemmingsplannen hebben van 7 maart tot en met 17 april 2014 ter visie gelegen. ADT heeft inloopbijeenkomsten georganiseerd om burgers te informeren over deze stukken en over de processtappen (zoals de mogelijkheden tot het indienen van zienswijzen). In maart verschenen berichten in de media over ‘grootschalige bomenkap’ op basis van interpretatie van kaarten bij het ontwerp Luchthavenbesluit. Dat is echter geenszins het geval. De realiteit is dat de maatregelen om de vliegveiligheid te waarborgen, bestaan uit maatwerk. Dat maatwerk leidt in de situatie van deze luchthaven zeker niet tot massale kap. In april is een zogenaamde safety case in opdracht van ADT en in overleg met I&M en IL&T uitgevoerd en getoetst. Op basis van deze safety case is geconcludeerd dat voor de vliegveiligheidsvlakken verband houdende met veilige vliegoperaties en vliegveiligheidsvlakken in verband met communicatie-, navigatie-, en surveillanceapparatuur (CNS) buiten het luchthavengebied geen bomen gekapt of getopt hoeven te worden. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu heeft de Tweede Kamer daarover geïnformeerd op 16 juni 2014; er behoeven dus geen bomen gekapt of getopt te worden in verband met de vliegveiligheidsvlakken. 14

Op 10 mei heeft het bestuur van ADT de colleges van B&W en GS gemeld dat door vertragingen in twee trajecten rond de ontwikkeling van de commerciële burgerluchthaven Twente, het politieke tijdskader om eind 2014 te kunnen vliegen, niet gehaald zou worden. Ten eerste was in die week bekend geworden dat de Europese Commissie – na een formele notificatie – meer tijd wil nemen om de casus van Luchthaven Twente te onderzoeken. Ten tweede was duidelijk geworden dat de Staatssecretaris van I&M de wijziging van het Besluit Burgerluchthavens wil afwachten, alvorens zij het Luchthavenbesluit wil vaststellen. Door de latere vaststelling van het Luchthavenbesluit (december 2014/januari 2015) en de langere doorlooptijd van het traject bij de Europese Commissie heeft ADT moeten constateren dat noch het politiek gestelde tijdskader, noch de termijn die met de exploitant is overeengekomen, gehaald kan worden. ADT heeft aangegeven de consequenties hiervan in beeld te zullen brengen. Daarop hebben de colleges van GS en B&W ADT gevraagd een aantal scenario’s te verkennen voor het gebied waarop de luchthavenontwikkeling gepland is. Op 23 mei is nadere informatie van de Europese Commissie ontvangen waaruit bleek dat er serieuze twijfels zijn over of de door ADT voorgelegde casus geen ongeoorloofde staatssteun inhoudt. Het probleem dat eerder in mei nog louter een tijdsprobleem leek, is daarmee ook een inhoudelijk probleem geworden. Het werd duidelijk dat als er genotificeerd zou worden er niet op afzienbare termijn groen licht zou komen. ADT stelt in haar brief d.d. 6 juni 2014 aan de colleges van GS en B&W vast dat het thans niet mogelijk is de ontwikkeling van een commerciële burgerluchthaven binnen het meegegeven politieke kader en met inachtneming van de opschortende voorwaarden uit de concessieovereenkomst met de exploitant tijdig af te ronden. Tegelijkertijd is de rapportage “Noordelijk plangebied Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o., Rapportage stand van zaken en verkenning scenario’s” aangeboden aan de colleges van GS en B&W. Dit rapport bevat een toelichting op de tot nog toe verrichte werkzaamheden in de ontwikkeling van de commerciële burgerluchthaven, de consequenties van de ontstane situatie in de ontwikkeling van een commerciële burgerluchthaven en een verkenning voor een alternatieve invulling in de vorm van een aantal scenario’s. Op 30 juni is een raadsvoorstel (geamendeerd) vastgesteld in de gemeenteraad van Enschede. Dit besluit zegt onder meer dat bij het nader uitwerken van kansrijke functies of scenario’s geen onomkeerbare stappen gezet moeten worden die het gebruik van de huidige infrastructuur in het noordelijk plangebied belemmeren. Verder stelt het besluit te kiezen voor een combinatie van ontwikkelingen in het gebied die een grote bijdrage levert aan de economische structuurversterking van Enschede en Twente, bij de uitwerking gebruik te maken van de expertise van de Economic Development Board en van de resultaten van de commissie Draijer, af te stemmen met de betrokken stakeholders, belanghebbenden en gemeenten en dat directe marktkansen moeten worden gefaciliteerd. Tenslotte is vastgesteld dat er een feitenrelaas moet komen over de periode januari 2007 - juni 2014. 15

Op 2 juli is in Provinciale Staten een initiatief Statenvoorstel aangenomen dat voorziet in het instellen van een commissie als bedoeld in artikel 82 van de Provinciewet, een commissie “van wijze mensen”. Die commissie wordt gevraagd te onderzoeken of en hoe de oorspronkelijke doelstelling voor het totale luchthavengebied “een economisch sterker en duurzamer Twente” nog steeds haalbaar/wenselijk is voor het totale luchthavengebied en die onderzoekt welke invulling en rol dit vraagt van gemeente, provincie en Rijk.

Gezondheidsmonitor Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 In de reactienota Zienswijzen Structuurvisies gebiedsontwikkeling luchthaven Twente e.o. is destijds aangegeven dat ‘het van belang is een systeem te ontwikkelen voor het monitoren van hinder en daarbij investeren in open communicatie en een goed verwachtingenmanagement.’ In het eerste kwartaal van 2013 is de GGD Twente in samenwerking met de GGD IJsselland, het RIVM en de Universiteit Twente in opdracht van ADT gestart met het opstellen van een onderzoeksvoorstel voor het in te richten hinderbelevingsonderzoek, een door hen voorgestelde Gezondheidsmonitor. ADT heeft hiertoe in samenwerking met provincie en gemeente een aantal zwaartepunten benoemd zoals aandacht voor transparantie en het minimale onderzoeksgebied. ADT heeft na afronding van deze fase niet langer de regie. Het onderzoeksvoorstel is in het vierde kwartaal door de GGD gepresenteerd in de commissies van de gemeente Enschede en de provincie Overijssel. In het eerste kwartaal van 2014 is onder regie van de GGD door de UT de begeleidingsgroep samengesteld. Gesprekken met stakeholders en focusgroepen over de opzet van de vragenlijst hebben plaatsgevonden eind maart 2014. Een en ander verloopt volgens planning. Wel vinden maandelijks voortgangsgesprekken plaats tussen GGD als projectleider en ADT om de voortgang in de planning te borgen en het bestuur daarover te informeren.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Nu het thans niet mogelijk is de ontwikkeling van een commerciële burgerluchthaven tijdig af te ronden, is de uitrol van de monitor en een eerste meting in het najaar van 2014 op dit moment ook niet aan de orde. De GGD zal een afrondende notitie voor ADT opstellen, zodat de ervaringen in het gehele traject en de gevoerde informatieve gesprekken en focusgesprekken met omwonenden een plaats krijgen in deze afgeronde fase.

16

Safety Campus (Troned) Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Doelstelling van dit project is het in nauwe samenwerking tussen de Regiobrandweer/Veiligheidsregio Twente en ADT ontwikkelen van een veiligheidscampus (Safety Campus) binnen het plangebied van de luchthavenexploitatie. Besluitvorming over de definitiefase van Troned vond eind 2013 plaats in het bestuur van de Veiligheidsregio Twente. Door B&W van de gemeente Enschede is aan de Veiligheidsregio tot en met 31 december 2014 een gedoogbeschikking verleend om te kunnen blijven oefenen op de tijdelijke locatie. Onder verantwoordelijkheid van de Veiligheidsregio Twente wordt nu verder vorm en inhoud gegeven aan het vervolg op de definitiefase. De planologische regeling om de ontwikkeling op de beoogde locatie mogelijk te maken, maakt onderdeel uit van het bestemmingsplan van het luchthavengebied dat op 7 maart 2014 ter inzage is gelegd. De verdere doorloop van de procedure om te komen tot vaststelling van dat bestemmingsplan is opgeschort. De gemeente Enschede werkt nu in samenspraak met Troned en ADT aan een planologische regeling om Troned ook na 31 december 2014 te kunnen blijven faciliteren op de locatie.

4.2 Leisure noord Projectbeschrijving Het project houdt in: de ontwikkeling van de leisure functie binnen het projectgebied Luchthaven Noord, echter niet vallend onder het exploitatiegebied van de luchthavenexploitant. Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 In april 2013 is door de Regio Twente een financiële bijdrage toegezegd aan het initiatief Exploratorium Ontdekking Aarde (EOA) voor het doorlopen van de definitiefase. Naast de uitwerking van het concept maken ook een kostenraming, businessplan en haalbaarheidsonderzoek deel uit van deze definitiefase. Resultaten van de definitiefase zijn bekendgemaakt in het vierde kwartaal 2013, daarop volgden oriënterende gesprekken met marktpartijen. Veelvuldig overleg heeft plaatsgevonden over de haalbaarheid en financiering van de realisatie van het concept. In een gesprek tussen EOA en ADT is door het projectteam EOA in het eerste kwartaal van 2014 aangegeven, dat op basis van het locatieonderzoek de leisure-vlek op het luchthaventerrein niet voldoet aan de door hen gewenste omgevingsfactoren. ADT kiest nu voor een standstill scenario van 2 jaar voor ontwikkelingen op de beoogde leisurelocatie. 17

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 De leisure-locatie Noord is als gebied betrokken in de verkenningen van de scenario’s.

5. Pijler Natuur

5.1 Programma natuur

Projectbeschrijving Een groot onderdeel van de gebiedsontwikkeling rondom luchthaven Twente is de ontwikkeling van de EHS. EHS staat voor Ecologische Hoofdstructuur en is een netwerk van landelijk aaneengesloten natuurgebieden. Het doel hiervan is het ontwikkelen van een duurzaam, met de omgeving samenhangend stelsel van natuurgebieden, waarin de natuur voorrang heeft en wordt beschermd. De planvorming is er op gericht dat in 2015, naast de bestaande Ecologische hoofdstructuur (hierna: EHS), de nieuw te ontwikkelen EHS binnen het plangebied op een zodanige wijze is ingericht dat deze invulling geeft aan de geformuleerde ambities. Het zal beantwoorden aan de beoogde doelen en gereed zijn voor overdracht aan de geselecteerde beheerder(s). 18

Stand van zaken t/m eerste kwartaal 2014 In het eerste kwartaal van 2013 is het Voorlopig Ontwerp (VO) van het inrichtingsplan van de EHS vastgesteld door het bestuur van ADT. De reacties naar aanleiding van publiciteit in de krant en een inloopmiddag zijn meegenomen in de uitwerking van het VO tot een definitief ontwerp (DO). Parallel aan het ontwerpproces werd in het kader van de provinciale herijking van de EHS gewerkt aan de definitieve begrenzing van de EHS. De conclusies uit rapporten over hemelwater en het rapport van SOVON zijn samen met de uitkomsten van de MER, de reacties van omwonenden en de uitkomsten van het aanvullende bodemonderzoek verwerkt in het DO Inrichtingsplan. Vaststelling door het dagelijks bestuur over het DO inrichtingsplan EHS heeft plaatsgevonden in het vierde kwartaal van 2013. Met de marketingactiviteiten ‘Ruim baan voor de natuur’ en ‘Natuur in de steigers’ is het publiek in het eerste kwartaal van 2014 betrokken bij verschillende activiteiten die in het kader van de herinrichting zijn georganiseerd. Zo hebben de nationale boomplantdag en het ophangen van nestkastjes het succes opgeleverd alvast compenserende maatregelen te kunnen treffen. Een eerste uitvoeringsstap is daarmee gezet. Het gebied heeft van oudsher een rijke cultuurhistorie waar in het definitief ontwerp voor de EHS in samenspraak met deskundigen rekening mee is gehouden. Zo is de karakteristieke openheid van het gebied van cultuurhistorisch belang en blijven de voormalige schietbanen behouden in het nieuwe ontwerp. Het gebied wordt na realisatie opengesteld voor wandelaars en fietsers.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 In het tweede kwartaal is gestart met het opstellen van een inspiratiedocument om aansprekende cultuurhistorische elementen uit verschillende tijdlagen zichtbaar te maken langs een zogenoemd belevingspad. Dit document is gereed en het definitieve ontwerp van de inrichting van de EHS is daarop aangepast. De openbare aanbestedingsprocedure met voorselectie voor de realisatie is gestart (aannemersselectie). Beoordeling van de ingediende realisatieplannen en contracteren van de geselecteerde partij vindt plaats in september. Start van de uitvoering is in oktober 2014.

19

6. Algemene deelprojecten Infrastructuur

Projectbeschrijving Zoals reeds in de inleiding van deze rapportage is vermeld, wordt de ontwikkeling van de burgerluchthaven en hoofdinfrastructuur niet doorgezet. Dat heeft invloed op de invulling van de verschillende infrastructurele projecten die onderstaand worden genoemd. Hoe de definitieve uitwerking van de scenario’s van invloed zal zijn op deze deelprojecten, zal in een later stadium blijken. Desalniettemin wordt de huidige stand van zaken van de lopende projecten hieronder op een rijtje gezet: Een goede bereikbaarheid en ontsluiting van de verschillende deelgebieden is van groot belang. Voor de aanpak om tot die goede ontsluiting te komen, is de gebiedsontwikkeling opgedeeld in een Noord- en een Zuid gedeelte. Daarnaast is de externe ontsluiting van groot belang voor de ontwikkeling van de verschillende functies. Om die reden wordt in de voortgangrapportage ook daar informatie over opgenomen, alhoewel deze infrastructuur niet altijd tot de opdracht en verantwoordelijkheid van ADT behoort.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Ontsluiting Luchthaven(gebied) Het ontwerp bestemmingsplan is op 7 maart 2014 ter inzage gelegd. De termijn van het indienen van zienswijzen sloot op 17 april 2014. De verdere doorloop van de procedure om te komen tot vaststelling van dat bestemmingsplan is opgeschort. De werkzaamheden zijn op dit moment 20

stopgezet. Er zal in ieder geval een ontsluiting van het luchthavengebied inclusief aansluiting op de provinciale Enschede – Deurningen (N 737) gerealiseerd moeten worden. In welke vorm en dimensies die ontsluiting gestalte moet krijgen maakt onderdeel uit van de scenario-uitwerkingen. Externe ontsluiting a.

Verbeterde aansluiting op de A1: de provincie Overijssel heeft het initiatief genomen voor het maken van ontwerpen om de bestaande route vanaf de aansluiting Hengelo Noord te verbeteren. Dit initiatief maakt onderdeel uit van de verbetering van de bereikbaarheid van Kennispark/Enschede Noord waarmee ook de bereikbaarheid van het Luchthavengebied wordt verbeterd. De provincie heeft ADT geïnformeerd over het tijdpad dat zij voor ogen heeft om invulling te geven aan de eerste fase van verbetering van de bereikbaarheid. De kaders en uitgangspunten zijn inmiddels bepaald. Meest ingrijpende onderdeel is het reconstrueren van het kruispunt Frans op den Bult. De omgeving is betrokken door middel van een inloopbijeenkomst over dit onderwerp. Provinciale Staten hebben op 2 juli j.l. ingestemd met de 3e Investeringstranche voor de Innovatiedriehoek Twente waarvan de verbetering van deze infrastructuur onderdeel is.

b.

Voor de NOEK zijn inmiddels 3 tracés ontworpen en heeft publieksvoorlichting plaatsgevonden. Het raadsvoorstel van de notitie Reikwijdte en Detailniveau alsmede de tracéstudie voor de te doorlopen mer procedure, wordt naar verwachting in het najaar van 2014 vastgesteld door de gemeenteraad van Enschede. Met de Universiteit Twente is afgesproken dat nu eerst onderzoek wordt gedaan naar de toename van trillingen op de onderzoeksfaciliteiten van de UT als gevolg van de NOEK.

c.

Voor het ongelijkvloers maken van de spoorwegkruising met de N737 ter hoogte van Frans op de Bult is door Prorail in samenspraak met de provincie Overijssel, Regio Twente, gemeente Dinkelland en ADT in 2011 een programma van eisen opgesteld. Prorail is inmiddels gestart met de ontwerpfase en heeft de gemeente Dinkelland gevraagd voor de realisatie van dit project het daartoe strekkende bestemmingsplan op te stellen en in procedure te brengen. Naar verwachting is deze bestemmingsplanprocedure eind 2014 volledig afgerond. Een deel van de benodigde gronden voor het verleggen van de weg behoort tot de EHS. Hiervoor worden compenserende maatregelen getroffen.

d.

Het dagelijks bestuur van de Regio Twente heeft kennis genomen van het rapport met betrekking tot de OV ontsluiting Luchthavengebied Twente met als titel “De reiziger centraal”. Een goede OV ontsluiting van en naar de luchthaven maakt onderdeel uit van een betere bereikbaarheid van dit gebied en is een belangrijk facet in de ontwikkeling van duurzame mobiliteit. Regio Twente is trekker van dit project. Reggeborgh heeft hen verzocht ervoor te zorgen dat vanaf het moment van ingebruikname van de luchthaven een goede bereikbaarheid is geregeld met het openbaar vervoer. Gesprekken over de oplossingsrichting vinden plaats tussen Regio Twente, Reggeborgh en ADT. Door de recente ontwikkelingen betreffende de luchthaven is deze activiteit in afwachting van verdere ontwikkelingen voorlopig on hold gezet. 21

e.

Voor de ontsluiting van het zuidelijk ontwikkelgebied is in opdracht van ADT een onderzoek uitgevoerd naar de eventuele knelpunten die direct ten zuiden van het plangebied van ADT ontstaan als gevolg van de ontwikkeling van diverse deelgebieden. De notitie met daarin opgenomen een pakket maatregelen is door ADT voorgesteld en met een begeleidende brief aangeboden aan de gemeente Enschede als bevoegd gezag en verantwoordelijke voor deze infrastructuur. Het is aan de gemeente om de aanbevelingen over te nemen en, in samenspraak met ADT en omgeving, vorm te geven aan de voorbereiding en realisatie ervan. In overleg met de gemeente is vastgesteld dat het treffen van maatregelen in combinatie met groot onderhoud binnen redelijke termijnen niet tot de mogelijkheden behoort. De gemeente beraadt zich momenteel op te treffen korte termijn maatregelen waaronder het instellen van een snelheidsbeperking naar 60 km/uur.

f.

In het eerste kwartaal van 2014 heeft de provincie Overijssel aangegeven dat de reconstructie van het kruispunt Landweerweg-Oude Deventerweg onderdeel is van een geprogrammeerd en lopend project (verbetering N733 weg Enschede-Oldenzaal). Momenteel vinden daarvoor verkenning van oplossingsrichtingen plaats. Realisatie is gepland vóór 2017.

Duurzaamheid ADT heeft als missie: “het transformeren van het huidige luchthaventerrein tot een vliegwiel voor een economisch sterker en duurzamer Twente”. Daarom bevatten de door ADT ontwikkelde plannen diverse elementen van duurzaamheid. Duurzaamheid is breed interpretabel en bevat elementen op het gebied van ecologie en milieu, maar ook sociale en economische thema’s. Een voorbeeld hiervan is het behoud van de vele cultuurhistorische elementen die het gebied rijk is. Ook het behoud van groen, het zorgvuldig omgaan met water en het vergroten van de biodiversiteit gelden als opdrachten van duurzaamheid waar ADT gehoor aan geeft. In elk projectgebied wordt op een passende manier invulling gegeven aan de duurzaamheidsopgave. Nu de ontwikkelingen van een burgerluchthaven niet doorgaan, worden alternatieve scenario’s bestudeerd waar in elk van de scenario’s de meest optimale vorm gezocht wordt voor de duurzaamheidsopgave. Voor de plannen ‘t Vaneker (als woongebied) en Oostkamp/de Strip (als werkgebied) is het duurzaamheidgehalte van de plannen in 2013 gemeten via een DPL (DuurzaamheidsProfiel van een Locatie) methode. Op basis hiervan is voor beide gebieden een duurzaamheidagenda met maatregelen ontwikkeld en vastgesteld. ADT zet zich in voor het stimuleren van duurzaamheid binnen haar projectgebieden. Voor ‘t Vaneker en Fokkerweg kunnen kavelkopers hulp krijgen van een adviesbureau om hun huis zo duurzaam mogelijk te bouwen. Voor Oostkamp/de Strip is een aanzet gemaakt om de ontwikkelende partij te stimuleren de duurzaamheidmaatregelen uit de duurzaamheidagenda te gaan uitvoeren. Aan de verdere 22

uitwerking van de duurzaamheidmaatregelen wordt momenteel gewerkt: de resultaten hiervan zullen in de komende periode zichtbaar worden. Zo wordt in het najaar het trendevent op het gebied van duurzaamheid “Voortdurend Vaneker” (bedoeld voor kavelkopers in ‘t Vaneker en Fokkerweg) georganiseerd. De duurzaamheidagenda’s die zijn opgesteld voor ’t Vaneker en Oostkamp/de Strip worden als basis gebruikt voor het definiëren van maatregelen voor de overige deelgebieden. Met de verkoop van de Werkparken aan Van Eck is een private investeerder gevonden die maximaal gebruik wil maken van de bestaande middelen. Het aanwezige, cultuurhistorisch gezien rijke onroerend goed wordt hiermee op een duurzame manier herbestemd.

Cultuurhistorie Van de objecten in de verschillende deelgebieden is door middel van waardekaarten een inventarisatie gemaakt van het waardevolle cultuurhistorisch erfgoed in de verschillende deelgebieden. Deze waardekaarten zijn opgenomen in het Ontwikkelingsplan. Ook rapporten van het Oversticht en Urban Fabric hebben een goed beeld gegeven van de te behouden objecten. Dat kan om verschillende redenen zijn, bijvoorbeeld op basis van ruimtelijkheid, infrastructuur of ensemblewaarde. Dit is de basis geweest voor de (nog op te stellen) bestemmingsplannen. Ondernemers/private investeerders als de familie Van Eck en geïnteresseerde kopers voor bestaande woningen in ’t Vaneker zien de meerwaarde van het karakteristieke vastgoed. ADT houdt nauwlettend in de gaten welke kansen er zijn om partijen en vastgoed bij elkaar te brengen en welke subsidiemogelijkheden er zijn, bijvoorbeeld door hierover advies in te winnen bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Sanering Projectbeschrijving Het integraal, kostenefficiënt, functiegericht en binnen de beschikbare middelen uitvoeren van de bodemsanerings en –kwaliteitsverbetering, door de middelen kostenefficiënt in te zetten, door werk met werk te maken en door toepassingen van leeflagen op basis van bodemfunctie klassenindeling. Stand van zaken tweede kwartaal 2014 De bodemsaneringen worden in samenhang met de andere werkzaamheden tijdig uitgevoerd. Een en ander conform planning van de verschillende stadia van ontwikkelingen in de gebieden. De in Oostkamp en De Strip aanwezige bodemverontreinigingen zijn overgegaan naar de familie Van Eck en maken geen meer uit van het ADT bodemsaneringsprogramma. 23

Defensie heeft voorbereidingen getroffen om in augustus te starten met de 2 e fase van onderzoek en ruiming van munitie ter plaatse van de EHS De afronding van deze werkzaamheden is gepland in oktober van dit jaar. De voorbereidingen voor de detectie en ruiming van munitie in bestaande en te handhaven bospercelen binnen de EHS, is gestart. Ruiming daarvan is gepland in het eerste kwartaal van 2016.

Tijdelijk beheer openbare ruimte en vastgoed Projectbeschrijving Doelstelling is het terrein- en vastgoedbeheer, gedurende de ontwikkelingsperiode, op dusdanig efficiënte wijze te organiseren dat het een positieve bijdrage levert aan de missie van ADT, te weten het herontwikkelen van de voormalige militaire luchtmachtbasis vliegveld Twente tot een vliegwiel voor een economisch sterker en duurzamer Twente. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de aanwezige gebouwen en voorzieningen. Dat betekent dat de inspanningen zich richten op instandhouding, op verhuurbaar houden en bovenal op het faciliteren van de organische ontwikkeling.

Stand van zaken tweede kwartaal 2014 Het onderhoud van de openbare ruimte en het vastgoed wordt met enige regelmaat getoetst aan en afgestemd met ontwikkelingen rond de verkoop van terreinen en objecten. Op basis van ontwikkelingen en gunstig uitgevallen aanbestedingen is er minder uitgegeven aan planmatig onderhoud. Door de verkoop en overdracht van de Strip en Oostkamp en een gedeelte van Deventerpoort per 1 juli 2014 aan de familie Van Eck is het areaal aan grond en gebouwen dat bij ADT in eigendom en beheer is, afgenomen. Daarmee gaan de beheerkosten verder omlaag. Met diverse partijen zijn kortlopende verhuurcontracten afgesloten om de leegstandskosten te minimaliseren. Panden welke niet voor verhuur zijn geschikt, zijn ondergebracht bij een tweetal professionele leegstandsorganisaties. Deze bieden de ruimtes voor verhuur aan onder bescherming van een anti-kraakcontract. Nagenoeg alle objecten op het Zuidkamp zijn verhuurd dan wel in gebruik door een anti-kraak overeenkomst. Ook op het luchthaventerrein zijn nagenoeg alle panden verhuurd/in gebruik. De inzet is/blijft er op gericht zoveel als mogelijk is (verhuur) inkomsten te genereren om daarmee beheerkosten te kunnen dekken. 24

7. Financiën, organisatie en beheer

Financiën Op 28 maart 2014 zijn de begrotingswijziging 2014 en grondexploitatie 2014 door het dagelijks bestuur van ADT goedgekeurd, waarna volgens planning op 23 juni 2014 de begrotingswijziging 2014 en de grondexploitatie 2014 ook door het algemeen bestuur zijn vastgesteld. De jaarrekening is in deze vergadering ook vastgesteld waarbij de accountant een goedkeurende verklaring heeft afgegeven. In de jaarrekening is het negatief effect van het stoppen van de luchthavenontwikkeling van € 6,5 miljoen meegenomen. De begroting 2014 is niet aangepast. Wel zijn een aantal prognoses bijgesteld naar aanleiding van het stoppen van de luchthavenontwikkeling. Wanneer er een scenariokeuze heeft plaatsgevonden zal daarop de grondexploitatie en begroting opgesteld worden. Ook als een scenariokeuze nog niet is gemaakt, wordt een begroting en grondexploitatie opgesteld. De huidige begroting biedt voldoende kader om de lopende werkzaamheden van ADT uit te voeren.

Tussentijds saldo lasten en baten (verwacht resultaat ten opzichte van gewijzigde begroting € 3,0 mln.) In de bijlage bij deze voortgangsrapportage is een tussentijdse staat van baten en lasten opgenomen per peildatum 30 juni 2014. In dit overzicht is de vastgestelde begroting 2014 afgezet tegen de in eerste helft van 2014 werkelijk gerealiseerde lasten en baten, de aangegane verplichtingen en de prognoses voor het restant van 2014. Het op totaalniveau gepresenteerde te verwachten resultaat (per peildatum van 30 juni 2014) voor het gehele jaar 2014 bedraagt ca. € 3.056.986 positief ten opzichte van de vastgestelde begroting voor de jaarschijf 2014. Het positieve effect wordt gerealiseerd doordat er geraamde kosten worden verschoven naar 2015. De voornaamste reden bevindt zich in het uitfaseren van kosten in relatie tot de realisatie van de EHS en de hoofdinfrastructuur. De geraamde baten worden conform de begroting gerealiseerd.

25

Lasten (verwacht resultaat ten opzichte van gewijzigde begroting - € 3.1 mln.) Lasten algemeen: Voor de jaarschijf 2014 is er eind tweede kwartaal sprake van een afwijkende prognose ten opzichte van de begroting 2014. Uitgaven die in 2014 begroot waren, worden dit jaar niet meer gedaan, maar worden doorgeschoven naar 2015. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende gebeurtenissen. 1. De realisatie van de EHS start later dan in januari was verwacht. De werken worden in oktober 2014 gegund. De uitvoering start direct aansluitend, maar de meeste kosten zullen worden gemaakt in 2015. De geraamde kosten voor sloop van wegen, sanering en realisatiewerken en begeleidingskosten (plankosten) zullen daarom voor een groot deel doorgeschoven worden naar 2015. 2. Door effectief beheer worden minder kosten gemaakt voor het onderhoud van bestaande vastgoedobjecten en openbare ruimte. 3. Er worden minder plankosten gemaakt op de deelgebieden hoofdinfrastructuur en luchthaven door het stoppen van de ontwikkeling van een commerciële burgerluchthaven. 4. In de concessieovereenkomst is een regeling opgenomen voor het geval de overeenkomst niet in werking treedt als gevolg van het niet vervullen van de opschortende voorwaarden. Als dat niet het gevolg is van nalatigheid van Reggeborgh, dan draagt ADT voor 50% bij in de voorbereidingskosten tot een maximaal bedrag van € 200.000. ADT stuurt daarnaast voortdurend actief op het voorkomen van kosten die kunnen worden uitgesteld naar latere maanden dan wel jaren. In de eerste helft van 2014 (peildatum 30 juni 2014) is ca. € 2.744.858 aan lasten gerealiseerd. Voor het restant van 2014 is nog voor € 6.244.855 aan prognoses en verplichtingen opgenomen. Daarmee bedragen de totale verwachtte lasten voor 2014 € 8.989.713. Daarmee zijn de lasten in 2014 € 3.072.960 lager dan begroot. Verwervingen: De budgetten ten behoeve van Verwerving worden aangewend, conform het vastgesteld verwervingsplan. De geraamde kosten (ca € 1,2 mln.) hebben betrekking op de aankoop van gronden ten behoeve van de hoofdinfrastructuur, (resterende) strategische gronden en diversen (parkeergronden, nabetalingen, afkoop contracten, planschade en onvoorzien). De meeste verwervingen zijn reeds vastgelegd in getekende 26

koopovereenkomsten en zullen leiden tot een strook aansluitende grondbezittingen. Deze worden getransporteerd bij de notaris op het moment dat de Dienst Landelijk gebied de herinrichting Enschede noord heeft afgerond. De overige verwervingen bestaan uit enkele restpercelen voor de realisatie van de hoofdontsluiting en de afkoop van huurcontracten. De geprognotiseerde kosten zijn licht gedaald omdat de geraamde afkoop van een huurcontract om strategische overwegingen doorgeschoven wordt. Sloopkosten: In de eerste helft van 2014 zijn sloopkosten gerealiseerd in het kader van het ’actieplan winter’ (kap bomen en bosschages ten behoeve van munitieonderzoek). Omdat de werkzaamheden voor de inrichting van de EHS starten in oktober 2014, zal een deel van de sloopwerkzaamheden (groen, infra, opstallen, kabels en leidingen) doorschuiven naar begin 2015 (ca. € 1,2 mln.). Milieu / saneren / explosieven: De planning rondom de bodemsanering heeft een nauwe samenhang met de andere werkzaamheden binnen de gebiedsontwikkeling. Omdat de werkzaamheden ten aanzien van de inrichting van de EHS in oktober 2014 zullen starten, zal ook de sanering van het gebied, als onderdeel van het werk, later in uitvoering gaan. Een deel van het geraamde saneringsbudget in 2014 (ca. € 0,9 mln.) zal derhalve in 2015 besteed worden. Een klein deel van genoemd budget in 2014 betreft met name nog milieuonderzoeken in de woonparken. Wegen / openbare ruimte / natuur: Voor deze onderdelen zijn in 2014 beperkte werkzaamheden gepland. De geraamde kosten zijn ca. € 550.000, waarvan ruim de helft voor de EHS en de rest voor de woonparken. De afwijkingen zijn als volgt: -

Het uitvoeringsbudget voor de EHS ontwikkeling is gefaseerd over de jaren 2014 en 2015. Naast de al genoemde sloop- en saneringskosten, zal in 2014 nog maar beperkte nieuwe inrichting worden gerealiseerd. Een deel van de kosten is daarom in de prognose naar beneden bijgesteld.

-

Het deelgebied Fokkerweg is afgelopen voorjaar bouwrijp gemaakt. De verwachting is dat er sprake zal zijn van enige vrijval van kosten. Echter zullen deze pas definitief zijn bij de oplevering van het werk. Dan zal de prognose aangepast worden.

-

Ten behoeve van de herinrichting van het ‘Sprakelplein’ in ’t Vaneker waren kosten voorzien voor eind 2014. Deze werkzaamheden zullen in het voorjaar van 2015 plaats vinden. 27

Plankosten: In de realisatiekolom zijn, voor de meeste fte- en overige plankosten, de facturen opgenomen tot en met de maand mei. De facturen over de maand juni - deze facturen worden de eerste week van juli ontvangen - zijn meegenomen in de kolom ‘prognose en verplicht’. Op totaalniveau wordt een onderbesteding van ca. € 288.336. verwacht op de plankosten. Dit wordt veroorzaakt doordat plankosten voor de ontwikkeling van de luchthaven en hoofdinfrastructuur niet gemaakt zullen worden wegens het stopzetten van de luchthavenontwikkeling. Er is geen rekening gehouden met budget voor de uitwerking van de scenario’s voor het noordelijk gebied. Beheerkosten Tot en met 30 juni 2014 is voor ca. € 662.000 aan beheerkosten gerealiseerd voor het bestaand vastgoed en de openbare ruimte. Belangrijke post binnen de beheerkosten betreft de energiekosten. De realisatie van de energiekosten geeft op de peildatum 30 juni 2014, opnieuw, een vertekend beeld. Naast het feit dat de maand juni nog niet geheel in rekening is gebracht door Essent, zijn er in het eerste kwartaal 2014 wel een aantal creditfacturen (eindafrekeningen over 2012 en 2013) ontvangen ten gunste van de deelgebieden Zuidkamp, Prins Bernhardpark en Oostkamp. Deze worden in mindering gebracht op de gerealiseerde kosten. De geprognotiseerde kosten zijn naar beneden bijgesteld door de creditnota’s en omdat verwacht wordt dat er minder uitgegeven worden aan onderhoud vastgoed en openbare ruimte. Rentekosten: In de grondexploitatie (en begroting 2014) is gerekend met een discontovoet oplopend van 1,34% (in 2014) naar 4,0% (vanaf 2017). Gezien de fase waarin de gebiedsontwikkeling zich bevindt en de daarmee samenhangende onzekerheden rondom de financieringsbehoefte, is ADT tot op heden vooral kortlopend extern gefinancierd. De kortlopende rente is dusdanig laag, dat ADT (ondanks dat er in de grondexploitatie al met een lage rente wordt gerekend) voor 2014 nog een positief resultaat op de rentekosten van ca. € 30.000 verwacht.

28

Baten (verwacht resultaat ten opzichte van gewijzigde begroting nihil) Baten algemeen: Er zijn voor 2014 baten geraamd voor beheer, woningbouw en verkoop bestaand vastgoed. Ook zijn in dit begrotingsjaar baten opgenomen voor economie en leisure en overige voorzieningen mede in verband met de verkoop van De Strip en Oostkamp. In het eerste half jaar van 2014 zijn de volgende inkomsten gerealiseerd. De eerste inkomsten voor bestaand vastgoed, woningbouw, zijn gerealiseerd door de verkoop van een pand op Zuidkamp. De levering aan van Eck heeft plaats gevonden op 1 juli, de inkomsten hiervan vallen hiermee net in het 3e kwartaal en zullen daarom in deze rapportage nog niet verwerkt zijn onder realisatie. De eerder genoemde aanbetaling van januari betreffende de verkoop van De Strip, Oostkamp en deel van Deventerpoort is wel gerealiseerd. De gerealiseerd beheerinkomsten liggen op ca. € 560.000 (verhuur bestaand vastgoed) welke aansluiten bij de geprognotiseerde inkomsten. De realisatie en prognose van de baten is nagenoeg gelijk aan de vastgestelde begroting (resultaat € 15.000).

Organisatie Voor 2014 wordt gewerkt met het vastgestelde Bedrijfsplan 2014-2015. De organisatie is ingericht op de uitvoeringsfase van projecten en het organisch ontwikkelen van locaties. In 2014 neemt de organisatie verder in omvang af en dit zal in 2015 doorgezet worden.

Interne beheersing De jaarrekening 2013 is op 23 juni 2014 samen met het bijbehorende Accountantsverslag vastgesteld. Er is een goedkeurende verklaring afgegeven door de accountant op zowel de rechtmatigheid als de getrouwheid. Er heeft in het tweede kwartaal een onafhankelijke controle plaatsgevonden op de inkoop en aanbesteding. De conclusie is getrokken dat de processen omtrent de inkoop en aan besteding goed worden uitgevoerd door ADT. In het tweede half jaar van 2014 zullen andere belangrijke

29

processen onder de loep worden genomen, waaronder het proces van het opstellen van huurovereenkomsten, het opboeken en incasseren van huurvorderingen en de verkoop van kavels en bestaand vastgoed.

30

8. Risicobeheersing ADT voert financieel risicomanagement door formulering van risico’s en het actief sturen op risicobeheersing. Voor de grondexploitatie 2014 is een uitgebreide risicoanalyse uitgevoerd. Deze analyse vindt jaarlijks in januari plaats en tevens wanneer een majeure wijziging tussentijds plaatsvindt. In de voortgangsrapportage rapporteert ADT over gewijzigde risico’s en over geplande en gerealiseerde beheersmaatregelen. Methodiek: Er zijn in de analyse 3 soorten risico’s te onderscheiden. Spreidingsrisico’s: In een grondexploitatie wordt gewerkt met ramingen bestaande uit hoeveelheden (quantity; q) en eenheidsprijzen (price; p). De spreidingsrisico’s geven de spreiding weer over deze ramingen. Om deze spreidingsrisico’s integraal in beeld te brengen wordt een risicosimulatie uitgevoerd, de zogeheten Monte Carlo methode (10.000 iteraties), om het risicoprofiel in beeld te brengen. Bijzondere gebeurtenissen Bijzondere gebeurtenissen geven gebeurtenissen weer, zoals extra bodemverontreiniging, die een negatief of positief effect kunnen hebben op een grondexploitatie (buiten de scope van de grondexploitatieraming). Het gaat hierbij om het maken van een inventarisatie van deze risico’s met effecten op de grondexploitatie, waarbij deze gekwantificeerd worden. Door voor deze risico’s de kans in te schatten dat ze zich voordoen, wordt het risico bepaald (gedefinieerd als kans x gevolg). De gevolgen kennen doorgaans een bandbreedte. Op basis van de inventarisatie van bijzondere gebeurtenissen wordt ook hier een Monte Carlo analyse uitgevoerd om het risico profiel van deze risico’s te bepalen (met 90% zekerheid). Door het op een statistisch verantwoorde wijze combineren van de verschillende risico’s in plaats van het optellen ervan ontstaat een realistischer inzicht in het totale risicoprofiel. Onvoorziene gebeurtenissen Naast spreidingen in de ramingen en bijzondere gebeurtenissen die een effect kunnen hebben op de grondexploitatie raming, zijn er ook zaken die thans nog niet voorzien kunnen worden. Hiervoor wordt doorgaans 10% aangenomen. In de grondexploitatie ADT is standaard 31

15% onvoorzien opgenomen over de ramingen binnen de grondexploitaties in verband met het stadium van de planvorming. In de deelprojecten EHS, ’t Vaneker Zuidkamp en Fokkerweg is het percentage voor onvoorziene kosten inmiddels bijgesteld naar 10%, omdat hier door de uitwerking van planproducten (ontwerpen, technische studies) meer zekerheid is over de uitgangspunten ten aanzien van ruimtegebruik, civieltechnische eisen, inrichting openbare ruimte et cetera. Risicovoorziening bij de Grondexploitatie 2014 De gemaakte risicoanalyse middels een Monte Carlo analyse van de spreidingsrisico’s en bijzondere gebeurtenissen wijst uit dat een additionele risicoreserve nodig is van € 9,8 mln. op NCW 1-1-2014, wat met 90% zekerheid voldoende is om de mogelijk optredende risico’s op te vangen. Deze risicoreservering wordt bij de deelnemers van de GR – beide voor 50% - op de balans aangehouden. Deze analyse wordt bij de jaarlijkse herziening of bij majeure veranderingen geactualiseerd. Ten opzichte van de grondexploitatie 2013 is in de grondexploitatie 2014 de hoogte van de risicovoorziening gelijk gebleven bij de jaarlijkse herziening. Ten opzichte van 2013 heeft echter wel een structurele herijking van de belangrijkste risico’s plaatsgevonden. Een aantal risico’s is samengevoegd, een aantal is toegevoegd en een aantal is weggevallen. Het stoppen van de ontwikkeling van een commerciële luchthaven zal leiden tot een herijking van de risicoreserve. Omdat nog niet bekend is welk scenario zal worden gekozen voor de ontwikkeling van het noordelijk deel kan op dit moment de risicoanalyse niet aangepast worden. De nieuwe risicoanalyse zal opgesteld worden bij de scenariokeuze welke in 2015 zal worden opgenomen in de grondexploitatie 2015. Risico’s en de beheersmaatregelen De risico’s zijn uitgewerkt per deelgebied en geformuleerd in 17 bijzondere gebeurtenissen voor de grondexploitatie. Naast de bijzondere gebeurtenissen die verband houden met de grondexploitatie is er bij het project sprake van risico’s die verband houden met de looptijd van het concessie contract. Deze gebeurtenissen zijn opgenomen in de bijlage bij deze rapportage. In de bijlage zijn ook de beheersmaatregelen geformuleerd, waarmee ADT actief stuurt. De belangrijkste risico’s binnen de integrale gebiedsontwikkeling zijn: a) Afzetrisico’s van woningbouwprogramma’s en programma’s economie/leisure, veroorzaakt door een verslechterde markt of een mismatch tussen aanbod en vraag (geformuleerd per deelgebied in bijzondere gebeurtenissen); b) Risico’s op vertraging, wat leidt tot extra plan- en rentekosten (geformuleerd per deelgebied in bijzondere gebeurtenissen); d) Langer beheer van het gebied leidt tot hogere beheerkosten; 32

e) Restrisico’s saneren en explosieven (geformuleerd als bijzondere gebeurtenis op totaalniveau). Stand van zaken risicobeheersing tweede kwartaal 2014: -

Er zijn geen extra risico’s ontstaan in het afgelopen kwartaal

-

De risico’s worden met ondergenoemde beheersmaatregelen gemonitord.

-

Op dit moment wordt een scenarioanalyse uitgevoerd voor de luchthaven waarna een aangepaste risicoanalyse zal worden opgesteld.

Het stoppen van de ontwikkeling van een commerciële luchthaven zal leiden tot een herijking van de risicoreserve. Omdat nog niet bekend is welk scenario zal worden gekozen voor de ontwikkeling van het noordelijk deel, kan op dit moment de risicoanalyse nog niet aangepast worden. De nieuwe risicoanalyse zal worden opgesteld bij de scenariokeuze, welke daarna in 2015 zal worden opgenomen in de grondexploitatie 2015.

33

Bijlage: Ontwikkelingskaart

34

Tussentijdse staat van baten en lasten (peildatum 30-6-2014)

Boekjaar 2014 ( tm 30-6-2014 ) LASTEN Omschrijving Verwerving Sloopkosten Mileu/Saneren/Explosieven Wegen/Openbare ruimte/Natuur Fondsen en verrekeningen Plankosten Beheerkosten Rente Totaal lasten BATEN Omschrijving Beheer inkomsten Woningbouw Economie en Leisure Zorg/Resort/Overige voorzieningen Bestaand vastgoed Natuur/Agrarisch gebruik Subsidies/Overige opbrengsten

a b begroting 2014 Realisatie (gewijzigd) tm 30 juni 2014 1.247.148 2.410 1.397.994 76.377 915.765 16.814 549.724 61.838 185.796 0 5.411.570 1.668.131 1.908.545 662.162 446.131 257.126 12.062.671

c=a-b Restant budget 1.244.738 1.321.617 898.951 487.886 185.796 3.743.439 1.246.383 189.005

2.744.858

9.317.815

a b begroting 2014 Realisatie (gewijzigd) tm 30 juni 2014 1.021.787 562.579 300.000 0 1.506.945 212.500 602.778 85.000 3.327.945 552.237 0 0 0 0

c=a-b Restant budget 459.208 300.000 1.294.445 517.778 2.775.708 0 0

d e=c-d Prognose & Verwacht resultaat verplicht t.o.v begroting 2014 1.211.913 32.825 105.173 1.216.445 29.968 868.984 139.857 348.029 185.796 0 3.455.103 288.336 958.041 288.342 159.005 30.000 6.244.855

3.072.960

d e=c-d Prognose & Verwacht resultaat verplicht t.o.v begroting 2014 443.234 15.973 300.000 0 1.294.445 0 517.778 0 2.775.708 0 0 0 0 0

Totaal baten

6.759.455

1.412.316

5.347.139

5.331.166

15.973

Saldo:

5.303.216

1.332.542

3.970.676

913.689

3.056.986

3.056.986 Legenda kolom m en: a - begroting 2014 b - realisatie tm 31 maart 2014 c - restant budget d - prognose & verplicht e - verw acht resultaat

= gew ijzigde begroting 2014 (ter vaststelling AB dd 20-6-2014) = gerealiseerde lasten en baten per peildatum. = gew ijzigde begroting 2014 minus realisatie per peildatum. = som uitstaande verplichtingen (per peildatum) en geprognositiceerde lasten en baten lopend boekjaar. = verw acht (geprognosticeerd) jaarresultaat ten opzichte van de begroting (kolom budget)

35

Bijlage Overzicht bijzondere gebeurtenissen risicoanalyse ADT Bijzondere gebeurtenissen in relatie tot de grondexploitatie Geel gearceerd zijn de bijzondere gebeurtenissen omtrent de luchthavenontwikkeling, deze dienen aangepast te worden na de scenariokeuze voor dit deel van de gebiedsontwikkeling; dit zal uitgevoerd kunnen worden in januari 2015. Nr

Deelplan

Oorzaak

Gebeurtenis

Beheersmaatregel

1

ALG

Saneringskosten blijken door nieuwe informatie

Extra saneringsopgave ontdekt buiten huidige

Vroegtijdig onderzoek om te voorkomen

hoger dan geraamd.

scope van de onderzoeken

dat het buiten looptijd van overeenkomst met Rijk komt; zo nodig plan aanpassing en verschuiven van bouwvolumes, of uitgeefbare gronden.

2

3

ALG

ALG

Defensie is verantwoordelijk voor detectie en

Extra kosten t.g.v. explosieven na 2018 die ten

Vroegtijdig onderzoek om te voorkomen

ruiming explosieven tot 2018.

laste komen van ADT

dat het buiten looptijd van overeenkomst

Risico dat explosieven gevonden worden na 2018.

met Rijk komt; zo nodig plan aanpassing

Hiervoor is geen dekking in het gemeentefonds en

en verschuiven van bouwvolumes, of

dus komen de kosten voor ADT na 2018.

uitgeefbare gronden.

Beschermde flora & fauna gevonden in uitgeefbaar

Ruimtelijke procedures vertragen waardoor

Quick check op planning, fasering, en

gebied die niet in de vooronderzoeken naar voren

vertragingskosten ontstaan.

uitvoeringsmaatregelen; een jaar voor

zijn gekomen.

geplande uitvoering en realisatie. Soortenmanagementplan is vastgesteld. Onderzoek naar generieke ontheffing is opgestart.

4

ALG

Extra subsidies

Extra subsidiemogelijkheden

In 2013 zijn gesprekken gestart voor subsidiemogelijkheden, deze worden in 2014 voortgezet om er voor te zorgen dat de kansen voor subsidies vergroot worden.

5

ALG

Marktwerking

Aanbestedingen-voordelen

Geen

6

LHV

Vertraging procedures t.b.v. van de

Concessiecontract wordt op een later moment

Maximale sturing op procedures.

luchthavenontwikkeling

omgezet of moet worden aangepast waardoor extra plan- en beheerkosten gemaakt dienen te worden en geraamde opbrengsten later komen.

7

LHV

Contract exploitant wordt voorlopig niet

Doordat ontbindende voorwaarde optreden dient

Maximale inzet op staatssteundossier,

geëffectueerd *

opnieuw een concessie tot stand te komen. Het

procedures en financiering van de

effect van een totale heroriëntatie is hierin niet

concessie.

36

meegenomen, omdat de waardering van de varianten nadere uitwerking behoeven 8

LHV

Variabele concessie

In de concessieovereenkomst is een variabele

Geen

concessie afgesproken vanaf een bepaald aantal passagiers. Deze zijn niet meegenomen in het resultaat van de grondexploitatie 9

LHV

Er wordt een hogere premium overeengekomen

ADT ontvangt een hogere premium

Geen

10

LHV

Verwervingsproces loopt moeizaam met huidige

Benodigde gronden kunnen niet op tijd worden

Wanneer nodig onteigeningsprocedure

eigenaren, planning problemen in

aangekocht waardoor niet aan concessie-

starten, en/of alternatieve ontsluiting

onteigeningsprocedures

verplichting kan worden voldaan.

mogelijk maken waardoor aankopen niet

Vertraging ruimtelijke procedures Leisure door nu

Vertraging uitgifte leisure.

noodzakelijk zijn. 11

LEIS

nog onbekende redenen. 12

LEIS

Beheersmaatregelen formuleren bij opstarten ruimtelijke procedure

Bedrijfswaarde businesscase Leisure niet positief op

Uitwerking Leisure leidt niet tot positieve

Publiek instrument optimaal benutten voor

basis van marktinformatie toekomstige exploitant.

grondwaarde.

kansen businesscase en waar noodzakelijk andere bestemmings-mogelijkheden onderzoeken.

13

Werkparken

Vertraging ruimtelijke procedures middengebied.

Werkparken vertragen en leiden mogelijk tot een

Sturen op akkoord op

lagere opbrengst.

projectafwijkingsbesluiten en bestemmingsplan zodat hergebruik van bestaand vastgoed met een bedrijfs- en/of leisure- bestemming mogelijk is voor de nieuwe eigenaar zodat de nabetalingen aan ADT binnen zullen komen.

14

Werkparken

Integrale verkoop werkparken vertraagt of gaat niet

Verkoop vertraagt door onbekende reden.

door.

Inmiddels heeft de verkoop en levering plaats gevonden en kan dit risico niet meer optreden.

15

Woonparken

Vertraging woningverkoop door programmatische

Uitfasering

keuze overheid of door marktomstandigheden

Goed aansluiten op vraag consument, flexibiliteit in bestemmingsplan, scherpe prijssetting en promotie.

16

Woonparken

Aanwezigheid cultuurhistorische aspecten in

Cultuurhistorie beïnvloedt verkoopbaarheid

Belang cultuurhistorie benadrukken als

woningbouwlocaties.

(+/-).

onderdeel van het gebied en hiermee de uniciteit en kwaliteit van het gebied extra onderschrijven.

17

ALG

Langer beheren van het openbaar gebied.

Bestaand openbaar gebied en vastgoed wordt

Snel overdragen wegen en vastgoed.

37

later overgedragen.

Contractrisico’s Nr.

Deelplan

Oorzaak

Gebeurtenis

Beheersmaatregelen

1

Luchthaven

Tekortkoming of faillissement

Tussentijdse beëindiging contract door

binnen publieke mogelijkheden promoten en stimuleren van succesvolle

exploitant.

exploitant.

ontwikkeling van luchthaven Twente

2

Luchthaven

Political event.

Tussentijdse beëindiging contract door

Hierop zijn geen beheersmaatregelen geformuleerd.

ADT. 3

Luchthaven

Force majeur.

Tussentijdse beëindiging contract door

Hierop zijn geen beheersmaatregelen geformuleerd.

force majeur.

Volgens het beleid weerstandsvermogen van de gemeente Enschede hoeven risico’s van ‘political event’ en ‘force majeur’ niet meegenomen te worden in de kwantificering ten behoeve van het weerstandsvermogen. ADT sluit aan op dit beleid.

38