Vrijdag 30 oktober 2015
Voorontwerp Decreet Gereglementeerde boekenprijs Economische context -
De gereglementeerde boekenprijs komt er op vraag van de sector om de boekenmarkt, die het al vele jaren niet makkelijk heeft, te ondersteunen. Hierover werd uitgebreid overleg gepleegd zowel binnen de sector onderling als met de politiek. o De oorzaak van de moeilijke positie van onze boekensector ligt onder meer bij de sterke concurrentie tussen kleine boekhandels, ketens en buitenlandse spelers, waarbij steeds meer uitzonderlijke kortingen worden gegeven. Zo kan er een neerwaartse prijsspiraal ontstaan die een normaal rendement voor de kleinere boekhandel moeilijk maakt. Dit kan niet enkel de positie van de boekhandel maar ook van de boekenproducent in gevaar. o Uitgevers en boekhandels dienen te kunnen rekenen op een voldoende marge om een breed assortiment te behouden. Temeer omdat de consument de reële waarde van een boek vaak niet meer kan inschatten. Maar een daling van het rendement gaat bovenal ten koste van de breedte en de diversiteit van het aangeboden gamma.
-
De invoering van een GBP is geen economische maar een culturele maatregel. De GBP valoriseert het boek in eerste instantie als een cultuurproduct en pas in ondergeschikte orde als een product met economische waarde. Uiteraard heeft de GBP ook een economische impact op de boekensector.
-
Het invoeren van een GBP moet in eerste instantie bijdragen tot een divers en breed beschikbaar aanbod aan boeken voor zowel de boekhandel als de uitgever door tijdens een bepaalde periode via een gereglementeerde prijs de marges – ook op de ‘bestsellers’ – te garanderen. Op die manier krijgen zowel de uitgevers als boekhandels meer ruimte om te investeren in het aanhouden/uitbreiden van een zeer divers en kwalitatief aanbod.
-
Daarnaast verwacht men dat de GBP de kwaliteitsboekhandel een zekere bescherming kan bieden. o Door de GBP verliezen de ‘mass markets’ een deel van hun concurrentieel voordeel (= lagere prijszetting) ten opzichte van de boekhandel. Dit zou een (potentiële) meerverkoop voor de boekhandels kunnen genereren en zo de dalende trend van het aantal boekhandels kunnen afremmen/keren.
-
Tot slot, maar niet in het minst, gaat men er vanuit dat de GBP zekerheid geeft aan de consument over de prijs van een boek, zodat die zich bij een aankoop veel meer kan laten leiden door kwalitatieve aspecten (klantvriendelijkheid, service, aanbod, specialisatie, …) ipv financiële.
-
Samengevat o
Voor de auteur: Mogelijk grotere royalties (nu gemiddeld 10%) Meer kans om ‘moeilijkere verkoopbare’ boeken gepubliceerd te krijgen Betere professionele begeleiding
1
Vrijdag 30 oktober 2015 o
Voor de uitgever/importeur: Behoud van afzetmogelijkheden Mogelijk grotere winstmarges Meer ‘middelen’ om te investeren in moeilijkere verkoopbare publicaties = risicospreiding
o
Voor de boekhandelaar: Gelijke startkansen ivgl met grotere ketens Kan zich profileren op ‘kwaliteit’= service, vakkennis, keuzediversiteit,…
o
Voor de consument: Prijstransparantie Mogelijks groter kwaliteitsaanbod Grotere keuze tussen de verschillende boekhandels
Regeerakkoord en Vlaams Parlement De gereglementeerde boekenprijs wordt tweemaal vermeld in het regeerakkoord: - P22: “Met een gereglementeerde boekenprijs, in de vorm van een maximaal kortingsplafond gedurende de eerste zes maanden, geven we de sector ademruimte om te blijven investeren in een rijk en divers boekenaanbod.” - P134: “We voeren een gereglementeerde boekenprijs in, zodat bij de verkoop van nieuwe boeken gedurende de eerste zes maanden een maximaal kortingsplafond geldt, om de boekensector ademruimte te geven om te blijven investeren in een rijk en divers boekenaanbod.” Uit de hoorzittingen in het Vlaams parlement is gebleken dat er een breed draagvlak bestaat om een GBP in te voeren.
Voorontwerp Decreet Het ontwerp introduceert een boekenprijswetgeving met geplafonneerde kortingen gedurende een beperkte periode van 6 maanden op de Vlaamse boekenmarkt.
Hoe werkt het systeem van een GBP? -
-
De uitgever stelt voor boeken die hij voor het eerst in de Vlaamse Gemeenschap in een bepaalde uitvoering in het handelsverkeer brengt een prijs vast. Voor boeken die in de Vlaamse Gemeenschap worden geïmporteerd, stelt de importeur een prijs vast. Het basisgegeven is dat na het bepalen van een vaste prijs door uitgever of importeur, de verkoper een maximale korting van 10% mag geven. Hierop wordt wel voorzien in bepaalde uitzonderingen (zie verder). Die prijs wordt doorgegeven aan een door de Vlaamse regering aangestelde instantie die zal instaan voor het bijhouden en updaten van een makkelijk toegankelijke website waarop de referentiedatabank voor de gereglementeerde boekenprijs voor iedereen consulteerbaar is. 2
Vrijdag 30 oktober 2015
-
Daar zullen oa de datum van beschikbaarheid van het boek, ISBN-nr, productvorm (paperback, hardcover,…) de prijs, eventuele kortingen/acties, taal, de einddatum van de GBP,… worden vermeld. Controle? Er wordt geopteerd om geen actieve controle op het terrein te voeren. Wel zal er op basis van klachten worden gewerkt. Daarbij heeft de ‘klager’ verschillende opties. o Een eerste is het opstarten van de ‘klassieke’ weg waarbij volgens het economisch recht een klacht kan worden ingediend bij de rechtbank van koophandel. Die kan verschillende maatregelen opleggen gaande van een stakingsvordering, boetes etc. o Het decreet voorziet ook een tweede piste via een geschillencommissie. (naar analogie met federale geschillencommissies inzake bvb consumentengeschillen). Die kan bemiddelen (lees een minnelijke schikking treffen) maar ook – indien de partijen daar akkoord mee zijn – als arbitragecommissie optreden (waarvan de uitspraak ook voor de rechtbank afdwingbaar is).
Uitzonderingen -
Het basisgegeven is dat na het bepalen van een vaste prijs door uitgever of importeur, de verkoper een maximale korting van 10 % mag geven. Er worden evenwel verschillende uitzonderingen voorzien waarop de GBP niet van toepassing is. Deze uitzonderingen worden door de boekensector zelf gevraagd:
Schoolboeken Wetenschappelijke studieboeken: boek dat in vorm en inhoud gericht is op informatieoverdracht in het hoger onderwijs en waarvan het gebruik door de betrokken onderwijsinstellingen is voorgeschreven of aanbevolen Wetenschappelijk-/ vakboek: boek, hoofdzakelijk informatief, dat bestemd is voor wetenschappelijk of professioneel gebruik of voor (zelf)studie ten behoeve van de beroepsuitoefening Agenda's en culturele almanakken Antiquarische boeken Catalogi van uitsluitend registrerende of opsommende aard Brochures of daarmee gelijk te stellen korte geschriften Beschadigde boeken Tweedehandsboeken Kleurboeken Knipboeken Muziekuitgaven Boeken uitgegeven in een andere taal dan het Nederlands, tenzij verkoop ervan hoofdzakelijk bedoeld is voor verkoop in Vlaanderen De bij wet bepaalde exemplaren van boeken voor verplicht depot bij de Koninklijke Bibliotheek voor bewaringsdoelstellingen -
Specifiek voor schoolboeken: o De markt van schoolboeken en wetenschappelijke studie/vakboeken is wezenlijk verschillend van de markt van algemene boeken. o De diversiteit aan leerplannen en opleidingen en de specifieke informatie- en bijscholingsbehoeften van professionelen, zorgen ervoor dat er een gegarandeerd, divers aanbod van schoolboeken en wetenschappelijke studie/vakboeken beschikbaar is voor de eindconsument. 3
Vrijdag 30 oktober 2015 o
Schoolboeken en wetenschappelijke studie/vakboeken worden ook door vertegenwoordigers van de uitgeverijen zelf met de nodige professionele expertise toegelicht in de onderwijsinstellingen aan de leerkrachten en docenten én aan de professionelen via doelgroepgerichte informatie. Daardoor is er sprake van een haast rechtstreekse band tussen de uitgever en zijn doelpubliek.
-
Anderzijds zijn er een aantal kortingen op de vastgestelde prijs voorzien. Die gelden voor: o De boekenclubprijs moet liggen tussen 80 en 100 % van de door de uitgever of importeur vastgestelde prijs, wat ook het aantal bestelde exemplaren is. o Bij aanbod of verkoop ten behoeve van onderwijsinstellingen, kan de verkoper van een boek een korting op de vastgestelde prijs toepassen van ten hoogste 15 %. o De verkoper van een boek kan een korting op de vastgestelde prijs toepassen van ten hoogste 15 % bij: 1° aanbod of verkoop ten behoeve van door de Vlaamse overheid erkende openbare bibliotheken in het kader van de uitoefening van hun publieksfunctie, 2° aanbod of verkoop ten behoeve van bibliotheken van onderzoeksinstellingen in het kader van de uitoefening van hun bibliotheekfunctie, 3° aanbod of verkoop ten behoeve van gevangenisbibliotheken in het kader van de uitoefening van hun bibliotheekfunctie, 4° Bij aanbod of verkoop ten behoeve van erkende speciale bibliotheken in het kader van de uitoefening van hun bibliotheekfunctie.
-
Verder zijn er ook “afwijkende prijzen” voorzien. o Dit voor promotie-acties (actieprijzen) waar bijvoorbeeld kan worden gedacht aan het inleveren van een bon uit een bepaalde krant of magazine of het intekenen op een boek voor of na verschijning. o Of de zogenaamde serieprijzen die bv. interessant kan zijn voor een uitgever bij de verkoop van een trilogie of een bijzondere gebeurtenis zoals de toekenning van een grote literaire prijs aan een bepaald auteur waardoor er plots een verhoogde interesse ontstaat bij het publiek om een hele serie/set van de hand van de auteur te kopen. o Of een zogenaamde combinatieprijs die bvb. Kan bestaan uit de verkoop van een kinderboek met een luisterboek of een spel of pop gelinkt aan het boek.
Welke effecten worden van de invoering van een GBP verwacht? -
Een versterking van het kwaliteitsvol aanbod en meer ademruimte voor de kleinere boekhandel.
-
In het voorontwerp van decreet wordt voorgesteld om na vier jaar een evaluatie op te maken.
-
Op basis van de gegevens van het jaar voor de invoering van de GBP, zal een rapport worden opgemaakt dat als nulmeting dient voor latere evaluaties.
-
Bedoeling is van bij de start een monitoring op te zetten om na te kunnen gaan welk effect de GBP heeft op de sector. Zowel kwantitatief door de nulmeeting als kwalitatief door met de sector in gesprek te gaan. o Dialoog met de sector is belangrijk. De GBP evalueren op enkel kwantitatieve cijfers zou een vertekend beeld kunnen geven. Een stijging of daling van de verkoop is immers van veel meer afhankelijk dan van de prijs. Ook het aanbod (bestsellers, verfilmingen), 4
Vrijdag 30 oktober 2015 trends en hypes (cfr kookboeken), promoties etc. oefenen een invloed uit op de prijs van een boek. Dat maakt het moeilijk om de invoering van een GBP exact te ‘meten’. -
Voor de toetsing zal onder meer worden rekening gehouden met de volgende criteria: - Aantal boekhandels en/of verkooppunten met een minimaal aanbod - Aantal Vlaamse uitgeverijen actief op de Vlaamse boekenmarkt - Productie/afzet/omzet/ aanwezigheid in boekhandel van genres (NUR) en titels van literair-culturele boeken en totale aanbod - Aankoop/collectiebeleid bibliotheek: alle titels en specifiek literair-culturele genres - Informatie die de boekenkeuze van de eindgebruikers ondersteunt - ….
Brussel -
-
Binnen het huidige voorontwerp van decreet wordt een juridische argumentatie opgebouwd die stelt dat verkopers - in zoverre Brusselse verkopers ook Nederlandstalige boeken verkopen - een ‘unicommunautaire’ activiteit ontplooien die behoort tot de Vlaamse Gemeenschap. o M.a.w. het uitgeven, importeren of verkopen van Nederlandstalige boeken vormt naar de werking van de uitgever, importeur, verkoper of handelaar een activiteit die op zichzelf staat en door het Vlaams decreet over de GBP wordt geregeld. o Het decreet is dus van toepassing in het Nederlandstalige taalgebied en – wat de uitgave, import of verkoop van Nederlandstalige boeken betreft – in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad. Die zienswijze moet nog worden getoetst bij de Europese Commissie en bij de Raad van State.
Franse Gemeenschap -
-
Ook de FG werkt momenteel aan een boekenprijs. De gesprekken tussen de FG en VG lopen. Er wordt nauw samengewerkt met de Franse gemeenschap om te kijken op welke manier de GBP in Brussel zo efficiënt mogelijk kan werken. Binnenkort wordt ook een technische werkgroep samengesteld.
Verschillende fases -
-
Toetsing ontwerp van decreet Europese Commissie: o Verdrag Europese Unie gaat uit van een Europese vrije markt waarop culturele uitzonderingen mogelijk zijn. Voor GBP moet worden nagegaan of deze maatregel een uitzondering kan krijgen naar het voorbeeld Nederland en Frankrijk. Principiële goedkeuring Vlareg SARC en Raad van State Definitieve goedkeuring Vlaamse Regering Indiening Vlaams Parlement Parallel: gesprekken met Franse Gemeenschap
5
