Voorlichting & Begeleiding Vaardigheden Counseling & Communication
Fransje van der Waals HEALTH[e]Foundation Curaçao 18 april 2009
Voorlichting en Begeleiding Wat voor vaardigheden heb je nodig?
HEALTH[e]FOUNDATION
Wat voor vaardigheden heb je nodig? Voorlichting en Begeleiding: - van individuele patiënt - van een groepen (jongeren, zwangeren, risicogroepen, collega’s)
HEALTH[e]FOUNDATION
Voorlichting en Begeleiding
Vaardigheden: Counseling
HEALTH[e]FOUNDATION
Hoe vertaal je Counseling in het Nederlands?
HEALTH[e]FOUNDATION
Hoe vertaal je Counseling in het Nederlands? •
Counseling
HEALTH[e]FOUNDATION
Hoe vertaal je Counseling in het Nederlands? •
take council of one’s pillow
•
er een nachtje over slapen
HEALTH[e]FOUNDATION
Wat houdt dat Counseling dan wel in? •
•
•
•
Counseling kan helpen te exploreren, te uiten, te begrijpen en het accepteren van gevoelens zodat een goed geïnformeerd besluit kan worden genomen. Counseling is geen onderwijs, onderwijs kan een onderdeel zijn van het counselen als de patiënt/ cliënt onvoldoende informatie heeft Counseling actief en onbevooroordeeld luisteren, de patiënt of cliënt moet zich zo op het gemak voelen dat hij angsten kan delen en vragen kan stellen Counseling betreft zowel verbale als non-verbale communicatie HEALTH[e]FOUNDATION
Communicatie
HEALTH[e]FOUNDATION
Communicatie
HEALTH[e]FOUNDATION
Doel van communicatie • Een boodschap helder en duidelijk over te brengen en van anderen informatie te krijgen met zo weinig mogelijk vertekening
HEALTH[e]FOUNDATION
Doel van communicatie • Een boodschap helder en duidelijk over te brengen en informatie van anderen te krijgen met zo weinig mogelijk vertekening • Alle goede leiders en managers en alle goede team players communiceren uitstekend • Alle goede communcators hebben techniek en vertrouwen
HEALTH[e]FOUNDATION
Slechte communicatie ZENDER
X
ONTVANGER
fout Misinterpretatie
Verwarring Misverstand Verspilde energie Gemiste kansen
HEALTH[e]FOUNDATION
Bron van goede communicatie • Wees duidelijk waarom je communiceert • Wat je wil communiceren • Heb vertrouwen dat de informatie die je overbrengt nuttig en accuraat is
HEALTH[e]FOUNDATION
Soorten van communicatie • Verbaal • Oraal (face-to-face, telefoon) • Geschreven (brief, e-mail, sms)
• Non-verbaal • Lichaamstaal (gebaren, houding, gezichtsuitdrukking) • Plaatjes, foto’s
HEALTH[e]FOUNDATION
Communicatie stijlen • Assertief: • • • •
Zoeken naar bevredigende oplossing voor beiden Duidelijk boodschap Respecteer relatie Win/win situatie
• Agressief • Manipulerend (schuld/ agressie / intimidatie)
• Passief • Vermijd confrontatie • Geen reactie
• Passive-agressive • Zie boven
HEALTH[e]FOUNDATION
Communicatie vaardigheden • Je stem - hoe je het zegt is net zo belangrijk als wat je zegt • Lichaamstaal - je lichamelijke bewegingen uiten wat je attitude en gedachten werkelijk zijn • Verschijning - de eerste indruk beïnvloedt de houding van het publiek naar jou
HEALTH[e]FOUNDATION
Communicatieve vaardigheden • Expressieve vaardigheden: • breng informatie naar anderen over – Zorg voor aandacht – Geef informatie – Controleer of de boodschap overgekomen is
• Luister vaardigheden: • Verkrijg informatie van anderen – LACE: Listen, Acknowledge, Check, Enquire
• Verwerking vaardigheden: • Beheers het verloop van de informatie uitwisseling
HEALTH[e]FOUNDATION
Vraag en Antwoord • Uitwisseling tussen gezondheidswerker en patiënt/ cliënt • Vragen kan je gebruiken om: • • • • •
De aandacht te behouden De cliënt actief bij het gesprek te betrekken Gedachtes uit te lokken Ideeën te verhelderen Beoordelen wat de cliënt heeft begrepen
HEALTH[e]FOUNDATION
Soorten vragen • Informatie • Test de feiten die zijn blijven hangen – Wat is het?
• Begrip • Niet alleen de feiten weten maar ook begrijpen – Wat betekent het?
• Toepassing • Toepassing tot het begrip van de situatie of de problemen - Wat moet ik er aan doen?
HEALTH[e]FOUNDATION
Richtlijnen voor vragen • Helder – moeten helder verwoord • Kort – moeten kort en ter zake zijn • Relevant – moeten relevant zijn voor zowel het probleem als de cliënt • Doel – moeten een doel hebben met betrekking tot het probleem • Belangrijk – moeten van belang zijn voor het probleem • Exact – lokken exacte antwoorden uit HEALTH[e]FOUNDATION
Vragen door patiënten/ cliënten • Cliënten moeten ook aangemoedigd worden om te vragen • De gezondheidswerker kan daardoor de cliënt verder brengen • De vragen van de cliënt moeten respectvol aangehoord worden en nooit bekritiseerd worden • De gezondheids werker moet irrelevante vragen of vragen die niet ter zake zijn wel beantwoorden
HEALTH[e]FOUNDATION
Effectieve communicatie • Weten waar je over praat • Simpele klare taal gebruiken • Anderen goed observeren zonder opdringerig te zijn • Onbevooroordeeld • Toon respect • Geef zelf het goede voorbeeld HEALTH[e]FOUNDATION
Wat is counseling? • •
•
Counseling is een interactie waarbij de kwestie waar het om gaat en het uiteindelijke doel centraal staan Counseling is een dialoog waardoor gedragsveranderingen en besluitvorming tot stand kunnen komen Een goede counselor helpt door goede communicatie een ander autonoom keuzes te maken en beslissingen te nemen, kortom verantwoordelijk te zijn voor eigen activiteiten
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling is niet?
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling is niet • • • • •
•
•
Counseling is geen conversatie. Counseling is geen verhoor De counselor gebruikt het counselen niet als forum om zijn of haar eigen mening te verkondigen Counseling is niet vragen om een bekentenis - De cliënt krijgt ook geen absolutie Counseling is niet zoeken naar een diagnose - De cliënt wordt niet net zolang ondervraagd totdat de counselor een etiketje op het probleem kan plakken Counseling is niet “informatie geven” - De cliënt komt niet naar de counselor om informatie alleen al kan die wel tijdens het gesprek worden gegeven Counseling is niet “adviseren” - De counselor vertelt de cliënt niet ‘wat te doen’
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Skills
Empathizing Active Listening Using open-ended questions Using closed-ended questions Focusing Affirming Correct Misperceptions Summarizing
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Skills
Empathizing: Seeing the world through the other person’s eyes Active Listening: Paying attention to client’s verbal and nonverbal messages, Using open-ended questions: Can you tell me more about that? Using closed-ended questions: only for information (How old are you?) Focusing: Focus in a time limited sessions not discuss all problems of the client) Affirming: Congrat or compliment the patiënt on positive actions Correct Misperceptions Acknowledge misinterpretations and correct Summarizing: It presents main points, clarifies, gives perspective end ends session
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes
Compassie Communicatie Stijl Sociale invloeden Positieve Emotional Response
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes
Compassie Communication Stijl Sociale invloeden Positive Emotional Response
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes •
Compassie Compassie naar de patiënt of cliënt toe is essentieel om effectief te kunnen counselen Betekenisvolle communicatie tussen twee mensen kan niet ontstaan zonder compassie
HEALTH[e]FOUNDATION
Principes of Counseling
compassie Communicatie Stijl Sociaal invloed Positive Emotional Response
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes
Communicatie Stijl Communicatie stijl moet gelijkwaardig zijn, top-down is niet effectief. Als de gezondheids werker het gesprek domineert en geen ruimte voor de patiënt/ cliënt om deel te nemen aan het gesprek is het ook niet mogelijk om te counselen De gezondheids werker moet zich houden aan zijn eigen communicatie stijl ongeacht de patiënt of cliënt HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes
Compassie Communication Stijl Sociale Invloed Positive Emotional Response
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes
Sociale Invloed De gezondheidswerker moet een idee hebben van de omgevingsfactoren die het gedrag van de patiënt kunnen beïnvloeden. Peer pressure : Positief Familie helpt de patiënt regelmatig ARV te slikken Negatief Een HIV positieve moeder moet borstvoeding geven HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principes
Compassie Communicatie Stijl Sociale Invloed Positive Emotional Response
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Principe
Positive Emotional Response De counselor moet zorgen voor een positieve omgeving om de bestaande angsten en vragen van de patiënt niet te vergroten De patiënt met emotionele reactie heel kalm en rustig tegemoet treden Bewaar een open en vriendelijke sfeer
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling in stappen
Bouw vertrouwen op Schat de situatie van de patiënt goed in Verhelder het gedrag dat zou moeten veranderen Verhelder de reden om dat gedrag te veranderen Herken hindernissen Bediscussieer de voordelen van gedragsverandering Bediscussieer de mogelijkheden daartoe Help het nieuwe gedrag in de dagelijkse routine van de patiënt in te bouwen Praat zonodig met familieleden Altijd het gesprek samenvatten HEALTH[e]FOUNDATION
Centra voor Jongeren
Alle jongeren ongeacht sekse, leeftijd, al dan niet seksueel actief, al dan niet getrouwd, ras (of geloof) moeten zich welkom voelen
HEALTH[e]FOUNDATION
Centra voor Jongeren
Let op de ontwikkeling van de jongere, schat hun kennis en ervaring in; ga niet alleen op de leeftijd af!
HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Service voor Jongeren HIV counseling and testing services Toename algemene bewustwording HIV/AIDS Toename van het begrip dat je kwetsbaar bent Vergemakkelijk de acceptatie HIV-positief te zijn Bespreek zowel met HIV-positive and HIV-negative jongeren veilig vrijen Verwijs HIV-positieve jongeren duidelijk en goed naar zorg en behandeling Bied ruimte en empathie om hen weerbaar te maken HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Service voor Jongeren HIV counseling and testing services Voorkomen van HIV en andere SOA Verminder de kans op ongewenste zwangerschappen Voorkomen overdracht HIV van moeder op kind Help couples hun HIV- status te bespreken, counselen kan zorgen voor minder conflict en minder agressief gedrag en meer trouw Help jongeren te begrijpen dat antiretroviral behandeling je beter doet voelen maar niet betekent dat je niet meer besmettelijk bent Help jongeren in het plannen van hun toekomst HEALTH[e]FOUNDATION
Counseling Service voor Jongeren Introduceer andere vaardigheden
Kritisch denken Assertiviteit bevorderen Steunend netwerk van familie, vrienden, leraren maken Omgaan met peer-pressure, speciaal als het gaat om seks, alcohol en drugs
HEALTH[e]FOUNDATION
Centra voor Jongeren Gezondheidswerkers:
Kunnen communiceren met jongeren, maar ook bewust zijn van problemen die jongeren tegen komen Respectvolle onbevoordeelde houding Voordeel buitenstaander (school werk familie) Geheimhouding
HEALTH[e]FOUNDATION
Centra voor Jongeren Gebouw:
De openingsuren en locatie; makkelijk te bereiken Het interieur is gezellig en niet bedreigend (veilig) Gratis of betaalbaar zijn
HEALTH[e]FOUNDATION
Centra voor Jongeren Het is geen gek idee jongeren te betrekken bij de organisatie bv als peer educators
HEALTH[e]FOUNDATION
We leren: • • • • •
1% door te proeven 1.5% door aan te raken 3.5% door te ruiken 11% door te horen 83% door te zien
HEALTH[e]FOUNDATION
Wij onthouden: • • • • • •
10% van wat we lezen 20% van wat we horen 30% van wat we zien 50% van wat we zien en horen 80% van wat we zeggen 90% van wat we zeggen en doen HEALTH[e]FOUNDATION
