www.rusko.nl
Voorbij het USKO
Nieuwsbrief van de Reunisten Vereniging van het
[email protected] Noolseweg 21, 1261 EA Blaricum
In deze aflevering vindt u:
Utrechts Studenten Koor en Orkest. 11e Editie, 26 oktober 2005
In Lust und Freuden
Mei 2005: De tournette-groep repeteert de Johannes in de Grote Kerk van Straatsburg o.l.v. Harold Lenselink
Ook tijdens haar 2e Tournette heeft het R-USKO [3] lustig mit der Welt in ! Aankondiging van (grosse!) Freuden gelebt, Tournette 2007 [8] precies zoals ook de Johannes (prachtig uitge! Een interview met voerd in een prachtig Aafje Molewijk [9] Straatsburg) ons allen van ! Op reis met Mozart jongs af aan voor ogen en Piet Verwijmeren [11] heeft gehouden. ! Verslag van Tournette 2005
! Tom Ruigrok: Syncopen en eieren [12] ! Nieuws van nu: Acht vrouwen aan de USKO-macht [14]
Nieuwe Tournette in 2007!!!
Lees er alles over op pag. 3
Gezocht: Jonge R-Uskieten.
Gezocht: Extra voorpagina.
Om de dreigende vergrijzing binnen het R-USKO te keren zijn er plannen om in 2006 een low-budget weekend voor (o.a.) aanstaande R-uskieten te houden. Wie wil mee helpen organiseren?
Wegens een te grote overvloed aan activiteiten (Tournette, Weekend in Doorn, Concert in Vredenburg) heeft de Nieuwsbrief behoefte aan een extra voorpagina. (Zie achterpagina.)
Frans Alkemade Geridderd
Zie pagina 8
[door gastredacteur Laurens Zwaan] Het RUSKO is trots op haar eigen Ridder, Frans Alkemade. Want dat is Frans sinds 29 april 2005. Het heeft hare majesteit behaagd om Frans te verheffen tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Zijn welbekende verdiensten voor het RUSKO hebben hier in belangrijke mate aan bijgedragen. Frans Burgemeester Brouwer van Utrecht speldt Frans Alkemade was immers een van de initiatiefnemers van tot ridder. zie pag. 2
Redactie: Frans Alkemade Laura Hak Tom Ruigrok
[email protected] [email protected] Ook: Jacob van Ruisdaelstr. 81, 3583 CC Utrecht
Om vast in de agenda te zetten:
8 december 2005: USKO Lustrumconcert in muziekcentrum Vredenburg. Op het programma staan de Missa Tango van Luis Bacalov, het Gloria van Francis Poulenc, de Dance Macabre van Camille Saint-Saëns en een opdrachtcompositie: Songs of Joys
Oplage: ca. 550
1
Frans Alkemade Ridder in de orde van Oranje Nasseau vervolg van pagina 1 .... het RUSKO en sindsdien drijvende
muziekcentrum. ‘Ik dacht even dat hij een hartaanval
krachtachterdiversesuccesvolleRUSKOactiviteiten.
kreeg’, zei Heika later. Uit alfabetische overwegingen was “Alkemade” direct
Maar ook zijn activiteiten voor het USKO hebben een rol gespeeld in de afwegingen van de majesteit. Zo
als eerste aan de beurt. De burgemeester, mevrouw Brouwer, sprak de verbouwereerde en voor het eerst
begeleidt Frans al meer dan twintig jaar de koorrepetities zonder enige geldelijke betaling
in zijn leven sprakeloze Frans toe en memoreerde zijn vele maatschappelijke verdiensten om hem vervolgens
(alhoewel boze tongen beweren dat hij met de toenmalige fiscus een afspraak heeft gemaakt over
de fraaie versierselen op te spelden. Pas nadat diverse andere Utrechtse burgers waren
betalingen in natura). Daarnaast is Frans een toegewijd vader en
gedecoreerd en meestal tot lid in de Orde van Oranje Nassau werden benoemd, drong het tot Frans en zijn
gewaardeerd wetenschapper. Tenslotte mag niet onvermeld blijven dat Frans in januari van dit jaar nog
supporters door dat hij niet zomaar een onderscheiding had gekregen, maar als Ridder ook nog tot het selecte
piano heeft gespeeld op een verjaarspartijtje van Beatrix en haar personeel.
gezelschap van de hoger gedecoreerden was toegetreden.
Voor Frans kwam het ridderschap desondanks als een donderslag bij heldere hemel. Hij was met zijn baas
Ook na afloop van de ceremonie kon Frans nog moeilijk bevatten wat hem nu overkwam. ‘Ik ben
mee naar Utrecht, zogenaamd voor een bespreking met de staatssecretaris over het via satelliet metingen
geloof ik een beetje de regie kwijt’, sprak de man die binnen het RUSKO toch graag aan de touwtjes trekt.
beter modelleren van NO2 concentraties. Want ja, alleen voor een staatssecretaris laat Frans zich nou
Pas ‘s avonds, tijdens de daverende surpise-party die door Heika was georganiseerd, kwam hij een beetje
eenmaal in het pak hijsen. Groot was echter zijn verbazing toen hij in het café
tot zichzelf.
naast het Vredenburg (alwaar hij bij een bakje koffie nog even een en ander zou doorspreken met zijn baas),
Voor het RUSKO is het ook een vreugdevol gebeuren en een eer dat een van onze prominente leden deze
niet alleen zijn ouders en broer en zus aantrof, maar óók zijn twee bloedjes van kinderen, die hij een uurtje
eer te beurt is gevallen. Indirect kunnen wij er ook een erkenning voor het grote en Utrecht overstijgende
geleden toch hoogstpersoonlijk op school had afgeleverd. Doordat zijn levensgezellin Heika niet
culturele en maatschappelijke van het USKO en het RUSKO uit aflezen in de wetenschap dat de hogere
aanwezig leek - ze was even naar achteren - en zijn familie bovendien ook na enig aandringen even
ordes eigenlijk alleen bij grote verdiensten van nationaal belang zijn weggelegd.
hardnekkig als schaapachtig weigerde uit te leggen waarom zij op dit vroege uur uit Brabant waren gekomen en zijn kinderen hadden ontvoerd, sloeg Frans zijn verbazing alras om in een werkelijk
Laurens Zwaan Na zo’n stukje past natuurlijk eigenlijk slechts een bescheiden
allesomvattende verbijstering. Wat was hier toch aan de hand?!?
stilzwijgen mijnerzijds. Maar toch wil ik hierbij Laurens nog
Enigszins bleek en in lichte chocque werd Frans uiteindelijk door Heika uit (c.q. in) de droom geholpen
om - al vanaf het Rolduc-weekend bezig is geweest om dit
en meegevoerd naar de Kleine Zaal van het
mogelijk te maken. (En dan ook nog zo’n tournette organise-
een keer hartelijk bedanken dat hij - stiekem en achter mijn rug
lintje, en daarmee een van de vreemdste dagen uit mijn leven,
ren!)
2
Frans
In Lust und Freuden Verslag van een geweldige tournette
Van 5 t/m 8 mei van dit - opmerkelijke - jaar 2005 heeft er weer een heerlijke R-USKO Tournette
En opnieuw werkte de R-USKO-tournetteformule feilloos: terwijl tijdens de voorafgaande Utrechtse repetitie zondagen de meeste
plaatsgegrepen. Onder leiding van het succesvolle triumviraat Harold Lenselink, Johan Sebastiaan
deelnemers toch veelal volwassen hadden geleken (zo niet zelfs “een jaartje ouder”),
Bach, en Laurens Zwaan (de volgorde is willekeurig) trokken ruim honderd R-uskieten
vielen nu in de jeugdherberg – nomen est omen – de jaren massaal van ieders schouders. Van
(aangevuld met enkele baby’s, adolescenten, en diverse gradaties van partners) naar een diep in
twintig tot zeventig (helaas geen tachtigers dit keer) mengde men zich tot een tijdloos
de bossen verscholen Jeugdherberg (nog steeds geen idee waar we ons eigenlijk precies bevonden)
gezelschap waarin de geest van het USKO tot in de details aanwezig was. En dan vooral de
in de buurt van Straatsburg om aldaar te schuilen tegen de regen en ons voor te bereiden op onze
geest van de USKO-kámpen. Want hoewel er af en toe toch wel mooie wandelingen gemaakt
uitvoering van de Johannes Passie. (Beide activiteiten moesten overigens zéér ruim begrepen
konden worden, en het toeristisch (werk-)-
worden.)
3
bezoek aan Straatsburg droog en zelfs een beetje zonnig
Het lacherig indelen der (stapel-)bedjes, de eenzaam
verliep, ontbrak de stralend warme zomerzon van twee jaar geleden ten ene male, en waagde men zich niet
voortploeterende kampkrant-redactie (hulde, Laurens), de stoelendans rond ontbijt en diner, de repetities die
zonder jas buiten de poort van de herberg. Bínnen die poort daarentegen liep de temperatuur soms hoog op.
vervuld waren van zowel zeer aardse onvolmaaktheden als ook zeer hemelse momenten,
Om met elkaar mooie muziek te kunnen maken moet
een indoor volleybaltournooi (met het plafond als volstrekt onpartijdige tegenspeler), en de spontane
men elkaar tenslotte in de allereerste plaats zo goed mogelijk leren kennen, en voorzover dat nog niet
erupties van kamermuziek die het hele gebouw vulden met een feestelijk gevoel. Nog een stapje verder (en
(voldoende) het geval was werd daaraan dan ook veel tijd, energie, en alcohol besteed. Daarbij werden (zonder
een trapje lager) ging men in de kelders van het gebouw: Daar speelde men de oh zo spannende
dat de betrokkenen zich dat bewust waren of konden zijn) talloze scenes uit eerdere USKO-kampfilms en –
spelletjes in de bar (torentje bouwen & laten omkukelen), daar waren de uitbundige en massale
video’s vrijwel volmaakt nagespeeld. Zoals daar waren:
pingpongsessies, daar werd het tafelvoetbal als een
4
min of meer gewelddadige teamsport beoefend, daar
gelegenheden (en met name tijdens een gemiddelde USKO Bonte Avond) toch af en toe vooral uit
probeerde een aangeschoten dameskransje een (tot in de ongelofelijkste details gemotiveerde!) top-tien van
beleefdheid gelachen en geklapt. Maar op deze avond was dat werkelijk geen enkele keer nodig.
“RUSKO-mannen” samen te stellen (geen zorgen: alle daarbij genoemde namen zijn – voorzover überhaupt
Integendeel: de betrokkenheid van het publiek was even indrukwekkend in haar oorverdovend
verstaanbaar – zorgvuldig uit de video geknipt), daar waren de energieke taboe- en generatie-doorbrekende
enthousiasme (bijvoorbeeld tijdens het optreden van de slechts in lakens gehulde Drei Damen uit de
dansers & danseressen te bekijken (en soms te bewonderen), en daar klonken natuurlijk de tot diep in de
Zauberflöte) als in haar ontroerde stilzijn (bijvoorbeeld tijdens een onvergetelijk mooi door Saskia Meijer
nacht voortborrelende gesprekken (tête à tête of gezellig in de groep) vol herinneringen, anecdotes, roddels, en
gezongen lied over de tragiek en het verdriet van het leven zelf.).
filosofietjes. Het is duidelijk: na het USKO word je kennelijk wel wat ouder, maar niet noodzakelijk veel wijzer. Dat deze laatste zin natuurlijk een grove en
Deze zelfde ontroerde betrokkenheid was ook merkbaar in het Straatsburgse publiek dat op onze Johannes was afgekomen, zij het dat dit publiek toch
ongerechtvaardigde generalisatie is bewees het Open Podium: Wat een geweldig artistiek, muzikaal en theatraal
wel wat minder talrijk was dan dat van het Open Podium. Het blijft raar: Waarom zit in bijvoorbeeld
niveau werd hier bereikt! Heel vaak wordt er bij dit soort
5
Italië elk USKO-concert helemaal vol, ook al doe je niets aan publiciteit, en blijft de kerk in Frankrijk altijd grotendeels leeg, al ga je op je kop staan? (Nu is weliswaar niemand op zijn kop gaan staan, maar de uitbundigheid waarmee bijvoorbeeld onze meest enthousiaste flyeraar, Sabine Heijning, die middag haar – stralende - charmes over de Straatsburgse bevolking (én de lokale politiemacht) had uitgestort zou in elk ander land toch werkelijk tot lange hebben geleid.
Maar goed, nu werd het dus een hele mooie, intieme Johannes Passie voor iets minder dan honderd mensen in de kerk, iets meer dan honderd mensen op het podium, en één zichtbaar genietend Down-meisje helemaal vooraan. Hoewel de tournette slechts van donderdagochtend tot zondagavond bestond hebben we gedurende die kleine tachtig uren toch vier heerlijke dagen en vijf fantastische avonden mee mogen maken. (Je moet even goed tellen, maar dan klopt het toch echt: Zowel na de “Bonte Avond” als na het concert, ging de bar open en volgde er na de eerste avond van die dag
6
direct nog een tweede avond, minstens zo intensief als de eerste.) En waaraan hadden we al dit moois te danken? Misschien wel aan de zwoele zomergeuren die precies twee jaar daarvoor over het Franse platteland dreven. Want de kiem van deze tournette werd al gezaaid én geoogst tijdens de vorige tournette, op die wondermooie zaterdagavond van het hemelvaartweekend van 2003. Je moet commissie-ijzer tenslotte smeden als het wat gedronken heeft en als iedereen zich omringd voelt door vrolijke en gelukkige mensen. En zodoende maakten Laurens en Jacques die avond (nacht?) met enige zachte dwang kennis met elkaar, onder de behaaglijk warme sterrenhemel die boven de binnenplaats van Château Le Magnet hing, midden in R-USKO-land. En deze mannen zochten vervolgens Else Marlies, Yvette, en Sabine erbij, waarna Rutger ook niet wilde achterblijven. Hierbij dank aan allen! (Waarbij we nog willen vermelden dat het voor Yvette en Rutger al hun tweede rusko-reisco was!) En het mooie is: L’histoire se repête, want elders in deze Nieuwsbrief (pag.8) kunnen we lezen dat een stel mensen die elkaar op de zaterdagavond van déze tournette hebben leren kennen voor ons in 2007 wederom een tournette zullen organiseren. De derde alweer. Et in seculae seculorem dan maar? Frans Alkemade (NB: De meeste foto’s zijn gemaakt door Pauline Houweling, een enkele door mijzelf, en een heel enkele door Laurens Zwaan. De video is inmiddels op de Tournette-Reunie vertoond en via Laurens Zwaan te bestellen.)
7
Op naar 2007? Tournette nummer drie! Op naar 2007 2007?? Jazeker! Al tijdens de Tournette naar Straatsburg waren de eerste stappen naar een luisterrijk vervolg gezet: Francesco van Mierlo, Else Marlies Schaftenaar, Elisabeth Ruigrok, Laurens Zwaan en Jacqueline Zwagemakers gaan aan de slag voor de Tournette 2007. Waarheen? Ideeën zijn er genoeg, maar we zijn benieuwd naar de binnen het R-USKO ongetwijfeld aanwezige schat aan informatie/suggesties over -
logeerlocaties, geschikt voor een groep min. 100 mensen en bij voorkeur een ruimte geschikt voor tutti-repetities;
-
contactpersonen bij muziekgezelschappen, concertseries, festivals, kerken en andere mogelijke concertlocaties die ons behulpzaam kunnen zijn bij het organiseren van een concert en de lokale publiciteit.
Als het binnen één dag vanuit Utrecht gemakkelijk te bereizen is, zijn wij er naar op zoek!! Niet alleen voor de Tournette 2007, maar ook voor daarna!!!
[email protected] Tournette 2007 zoekt RUSKO lid van voor 1970! De Reisco 2007 bestaat op dit moment geheel uit leden van na 1970. De oudere generaties schitteren helaas door afwezigheid. We zoeken daarom versterking met een extra lid uit juist die gelederen. Ben je een RUSKO-lid van vóór 1970? Ligt organiseren je en lijkt het je wat om samen met 5 50-minners de Tournette 2007 tot een onvergetelijke ervaring maken? Klim dan in de telefoon of mail met Elisabeth Ruigrok (030-6975045;
[email protected]) of Jacqueline Zwagemakers (0302522258;
[email protected])
8
Aafje Molewijk Een interview door Laura Hak Natuurlijk zijn in de lustrumboeken alle feiten van de geschiedenis van het USKO te vinden. Soms verschijnt er spontaan een persoonlijke anekdote en herinnering op schrift in een Nieuwsbrief. Echter heeft iedereen natuurlijk zijn éigen persoonlijke herinneringen aan het USKO, herinneringen verbonden aan de dirigent waaronder hij speelde, de tijd waarin hij in het USKO zat, de concerten die hij speelde etc. Jan Jimkes verzamelt deze ervaringen, niet alleen op schrift, maar ook als audio-opname onder de serienaam ‘Oral History’. Een serie persoonlijke geschiedenissen, beginnend bij de pioniers van het USKO. En een van hen is Aafje Molewijk
Hoe ging het eraan toe in die tijd met de repetities? Was alles zoals nu geregeld met repetities iedere week? Hoelang werd er aan een programma gewerkt? Ik ben bij het USKO gekomen in oktober 1946. We hadden inderdaad iedere week repetities. Met de Diës en de repetitiekampen zoals Reeuwijk (daar was ik in 1951 of 1952 voor het eerst bij) en Lage Vuursche waren er extra repetities. In Reeuwijk speelden we motetten van Bach en het Sanctus, maar dat wilde niet zeggen dat die stukken ook altijd werden uitgevoerd. Het was meer voor het plezier. Een groepje voerde een opera op en tussendoor werd er gezeild. Met de Diës werd vaak een opdrachtcompositie gedaan zoals het Spoorboekje van Lex van Zijl. Dat was altijd een hele happening. Op de foto is te zien hoe het hele USKO er in optocht naartoe gaat, heren in rok, dames in het lang. Met de concerten werden ook musici van buiten aangetrokken. Dit waren ook regelmatig hoogleraren zoals Von der Dunk.
Met cassetterecorder en een bos bloemen ging ik naar Assen waar Aafje mij al opwachtte. Onder het genot van koffie met lekkers en het rustgevende getik van de klok op de achtergrond bekijken we de mooie fotoalbums en duiken we de geschiedenis in. Hoe kwam u bij het USKO? Ik ben gaan studeren in 1945. Er was in Groningen een spoedcursus Medicijnen voor diegenen die voor 1945 examen hadden gedaan. Echter kon ik toen bij kennissen van mijn ouders in Zeist wonen en ben ik in Utrecht gaan studeren. Daarna ben ik bij een nicht van mijn vader gaan wonen in Utrecht. Je had wel ’s avonds practica en hoorcolleges dus je kon niet zoveel ernaast doen. Ik ging in 1946 bij het UVSV en mijn jaarclub was erg enthousiast over het USKO. Van de acht zaten er vijf bij het USKO.
Speelden die dan mee als invaller? Was er geen complete bezetting? Ze traden dan op als solist. Voor de Bachconcerten werden wel solisten aangetrokken die conservatorium deden maar met de andere concerten was dit ook vaak iemand die goed viool, orgel of fluit kon spelen of goed kon zingen. Dat vond ik ook het leuke bij Hans Brandts Buys dat degenen met de speel-of zangcapacitieiten ook de kans kregen zich te ontwikkelen. Je ziet ook dat mensen een hele andere richting opgaan. Bertus van Lier, dirigent van het Drents symfonie-orkest wilde een apart 9
koor voor de Bach-cantate. Ik heb me toen direct daarvoor opgegeven. De repetities waren in Emmen. Jard van Nes, die kwam uit Assen en zat toen nog op het gymnasium, reed altijd met mij mee en speelde toen nog viool. Ze was ook begeleidingspianiste en zong later in het koor en is later dus conservatorium gaan doen. Ik dacht eerst voor piano maar dat bleek toen voor zang te zijn. Hadden de meesten les? Van het orkest weet ik het niet zo, in het koor kon ik niet a vue zingen maar door de inspiratie van Hans Brandts Buys en ieders enthousiasme en de gezelligheid ging het goed. Wat was er vernieuwend aan Hans Brandts Buys wat u gemerkt heeft? Hij had een andere interpretatie, minder romantisch, meer terug naar hoe Bach dat bedoeld had, een sneller tempo dan dat je tot dan toe hoorde en vaak werd in de oorlog de Mattheus uitgevoerd met coupures. Deze laatte Hans Brandts Buys er ook uit, die voerde de hele Mattheus op. Werden er toen ook al buitenlandse tournees georganiseerd? In 1952 zijn we naar Remscheid geweest. In het Bach-jaar is er een Duits koor hier geweest op uitnodiging. Dat was het eerst koor dat na de oorlog kwam optreden. Daarna zijn we in 1952 op uitnodiging van hen naar Remscheid geweest. We waren ondergebracht in gastgezinnen. We hadden wel het gevoel dat we moesten praten over de oorlog. Het hebben van dat contact en om daar weer in Duitsland te zijn is wel goed geweest, alhoewel sommigen niet veel begrip konden opbrengen voor bezwaren van enkele leden die niet meegingen om reden van de oorlog. Zo waren er een aantal joodse leden die niet mee wilden. Toen we dat vertelden was de reactie: ‘ maar er overkomt hen nu toch niets meer?’
Ook was er de reis naar Zwitserland. Ik kan me herinneren dat we door België en Frankrijk moesten reizen en dat er enkelen waren die daar niet doorheen mochten reizen. Ik weet niet meer waarom dat nou was [is er wellicht iemand die dit zich ook kan herinneren en de precieze reden weet? – red.]. Misschien waren ze statenloos, dat had je nog wel in die tijd. Ze zijn toen over Duitsland gereden. De rector magnificus heeft zich nog ingespannen om het toch voor elkaar te krijgen. Werden de concerten goed bezocht in die tijd? Het was heel bijzonder zo vlak na de oorlog dat er een buitenlands koor kwam dus dat trok wel bezoekers. Ook de pers want er zijn verschillende recensies geweest in de kranten. Was er een groot verschil tussen Hans Brandts Buys en Jaap Hillen als dirigent? Ik heb Jaap Hillen alleen bij de reünies meegemaakt en dat doet hij erg goed. Het schijnt dat Hans Brandts Buys wat veel met zijn armen zwaaide met dirigeren maar ondanks die wat vreemde manier van dirigeren was Hans altijd erg inspirerend door hoe hij met de muziek omging, de muziek op je overbracht… Ook Maria was altijd erg betrokken en regelde veel. Onder anderen zorgde zij altijd voor de gekleurde muisjes die wij ‘gestampte heiligenbeelden’ noemden vanwege de kleuren. Eigenlijk is het wel bijzonder dat het USKO van het ‘samenraapsel’ waaruit ze bestond (o.a. een roeivereniging) nog als enige bestaat. Ja maar dat komt grotendeels ook door het enthousiasme; als je dat ziet bij de Carmina Burana laatst, dat lijkt nooit te veranderen. Over gestampte heiligenbeelden gesproken: het is tijd voor de lunch. Als afsluiting drinken we nog een kopje thee en dan brengt ze me weer terug naar de trein. Bij deze, Aafje, nog hartelijk dank voor de gastvrije ontvangst! Laura Hak 10
Mozart op Reis Piet Verwijmeren kijkt voorbij Bach De afgelopen tijd heeft in vele kranten en tijdschriften een aankondiging gestaan van een nieuwe publicatie van een van onze meer erudiete RUSKO-leden, Piet Verwijmeren. Dit boek zal vanaf 28 oktober in de handel zijn voor € 29,50 Een aanrader voor iedereen die genoeg heeft van Bach! (Uitgever: Walburg Pers, ISBN
9057303825)
11
Column SYNCOPEN EN HARDGEKOOKTE EIEREN
Foto:
SYNCOPEN EN HARDGEKOOKTE EIEREN
25 maart 1965: Diesconcert in Tivoli aan het Lepelenburg. Slagwerkgroep in de Uskophonie van Louis Toebosch, samen met Marten Oosting, grote trom (midden) en Hans Janssen, kleine trom (rechts).
Door Tom Ruigrok Aan de tentoonstelling USKO in alle toonaarden in het Universiteitsmuseum en de opening ervan op 13 maart is door Frans in de vorige nieuwsbrief al uitvoerig (5 pagina’s en terecht!) aandacht geschonken. De opening had voor mij meer weg van een reünie en ik besloot daarom nog een keer terug te komen om alles eens goed te bekijken.
vonden de paukenisten ze destijds.’ – Ik weet zeker dat Henk Barendregt hier ook nog wel iets over te zeggen heeft – ‘Tegenwoordig worden de USKO-pauken regelmatig aan het Oude Muziek circuit verhuurd.’ Mijn gedachten gingen terug naar de tijd dat ik ermee in een Volkswagenbusje over gladde binnenwegen naar een of andere uitvoering van ‘het Weihnachts’ reed. De wetenschap dat men niet zonder mij zou kunnen beginnen, stelde me enerzijds gerust maar had toch ook iets benauwends.
Op een doordeweekse middag had ik het rijk helemaal alleen. Ik begon met voorzichtig de oude USKO-pauken aan te raken en even op te tillen. Er ging geen alarm af en ik had de indruk dat ze in de afgelopen 40 jaar flink zwaarder waren geworden. Het UN schreef naar aanleiding van de opening onder meer: ‘Rotdingen met hun zes stemschroeven, 12
Aanvankelijk waren de vele syncopen in het stuk mijn grootste probleem. De strijkers waren rustig aan het spelen en ik zat amechtig na te pikken. Hoewel meneer Tober mij een foefje had geleerd om dit probleem op te lossen, waren de syncopen toch de oorzaak van de nachtmerrie die ik de nacht voor het concert had. Hierbij moet ik aantekenen dat ik ‘opschepper’ was in de Mensa, waarmee ik tot een beroepsgroep hoorde die in die tijd bijna uitsluitend uit USKO-leden bestond. Ik droomde dat ik in de Mensa aan een lopende band stond waarop slaatjes langskwamen: 60 per minuut. Op de tweede helft van iedere tel moest ik een half hardgekookt ei op een slaatje leggen. Het ging de bedrijfsleider van de Mensa (meneer Jansen met zijn donkerblauwe pak; velen zullen zich hem nog herinneren) echter niet snel genoeg. Hij voerde de snelheid van de band op en ik raakte langzaam maar zeker achter! Het concert ging goed en de recensies in de vier (!) plaatselijke kranten en de NRC waren gunstig. Na afloop van het Capricietto was er een krans met een lint. De tekst op het lint was van Bart Kipp, de bibliothecaris van de Werkcommissie: Paucis Paukibus Pepulit Pertonans. Het is misschien niet mijn belangrijkste, maar wel een van mijn dierbaarste ‘diploma’s’.
Het eerste wat me bij het onderdeel Composities van de tentoonstelling opviel, was de grammofoonplaat die ter gelegenheid van het vierde lustrum van het USKO was gemaakt. Twee van de werken die tijdens het Diesconcert op 25 maart 1965 werden uitgevoerd, staan er op: de Uskophonie, door Louis Toebosch in opdracht van het USKO gecomponeerd, en het Capricietto für 4 Pauken und Streichorchester van Ottmar Gerster. Dit Capricietto, dat ik voor de pauze mocht spelen, heeft gedurende een half jaar mijn leven bepaald. In september bracht ik vier pauken – de twee USKO-pauken en twee soortgelijke pauken die het USKO voor een half jaar van een harmonie-orkest had geleend – naar het Cantoraat aan de Begijnekade. Daar mocht ik van Jaap Hillen tussen de middag een uur studeren, omdat het personeel dat in het aangrenzende pand werkte dan lunchpauze had. Een keer in de week kreeg ik er les van Wim Tober (voor mij was het meneer Tober), de paukenist van het Utrechts Stedelijk Orkest. Ik had de indruk dat hij, toen het Diesconcert begon te naderen, redelijk tevreden was hoewel hij wel vond dat ik maar een pielig roffeltje had.
13
Nieuws van Nu Uit het huidige USKO En weer zien we hier zo’n frisse vrolijke USKO-bestuursfoto, net zoals elk halfjaar. Net zo als elk half jaar? Welnee, dit is een uniek en historisch beeld! Kijk maar eens goed: Voor het eerst in de geschiedenis zit er geen enkele man (jongen) meer in het bestuur... Het moest er eens van komen; al tot drie maal toe was het manlijk aandeel tot 12,5% gedaald (o.a. in bestuur van onze huidige eigen voorzitter Michiel Jonkers (zie “De wolf en de zeven geitjes, Kamp 1994 of zo). Hoe dan ook: het is een
Hoi Frans,
geweldig bestuur, en we felici-
hierbij de bestuursfoto, kan bij het
teren ze van harte! Frans A.
stukje dat ik je gestuurd heb, als je wil. We staan op volgorde, dus staand v.l.n.r: Emma (orkestcoordinator), Sophie (ab
Een USKO-lustrumjaar betekent veel activiteiten, veel passie, veel Uskieten om je heen en uiteraard veel muziek. Oftewel: alles wat het leven leuk maakt! Een USKOlustrumbestuursjaar betekent ook nog: veel gezellige drukte rondom het organiseren van concerten en onlangs een ledenweekend, uiteraard in samenwerking met de lustrumcommissie. Met het in september aangetreden bestuur hebben we er ontzettend veel zin in dit mooie lustrumjaar tot het eind toe een succes te laten zijn, met in november een concert in Gent en als climax voor de tweede maal een geweldig concert in een vol Vredenburg. Op het programma dit najaar staan de Misa Tango van Luis Bacalov, het Gloria van Francis Poulenc, de Dance Macabre van Camille SaintSaëns en een opdrachtcompositie: Songs of Joys van Paul Pleyers.
actis), Marleen (praeses), Marte (fiscus), zittend v.l.n.r . Janneke (viceorkestcoordinator), Geeke (vice-ab actis), Hanna (vice-praeses), Anneloes (vice-fiscus). Zoals je ziet heeft het hoofdbestuur de broek aan! groetjes Sophie
Hoofdbestuur Marleen Schiereck, praeses Sophie Heringa, ab actis Marte Otter, fiscus Emma van der Meulen, orkestcoördinator
Wij genieten nog altijd volop van al het goede dat het USKO ons biedt en zullen het R-USKO voorlopig vooral zien als eventuele toekomstmuziek, waar wij op dit moment in ieder geval nog niet aan toe zijn.
Vice-bestuur
Hanna Kiewiet, vice-praeses Geeke Hardeman, vice-ab actis Anneloes Doolaard, vice-fiscus Janneke Hendriksen, vice-orkestcoördinator
Namens het USKO-bestuur, Sophie Heringa, ab actis 14
De verovering van MM & MCV R-USKO schrijft geschiedenis met Weekend in Doorn en concert in Vredenburg
vervolg van pagina 20
eens momenten gehad dat we liever een heel ander lustrum-plannetje hadden bedacht, of – beter gezegd - dat we dit mooie plan wel hadden bedacht, maar dat iemand anders het tot een goed einde zou moeten brengen. Maar ach, van de andere kant werder we natuurlijk toch ook allemaal wel bijzonder stevig gemotiveerd door het onloochenbare feit dat we op een gegeven moment het “point of no return” in volle vaart waren gepasseerd, en we alleen nog maar verder vooruit konden: Het conferentie-oord was geboekt, het Vredenburg afgehuurd, de affiches naar de drukker. Zie er dan nog maar eens onder uit te komen, ook al stromen de afmeldingen nog zo hard binnen.
Eerst was er het repetitie weekend waarin we met één groep in allerlei parallelle koor- en orkest-sessies zowel de kleine mis van Bach (o.l.v. Jaap Hillen) als de Vespers van Mozart (o.l.v. Harold Lenselink) in hebben gestudeerd. Vervolgens waren er gedurende de weken daarna nog wat kleinere groepsrepetities, en op die historische zaterdag 11 juni stonden er wederom een stel intensieve repetities gepland. Maar dat alles volbracht hebbende was het dan ook eindelijk zo ver: We mochten het podium op van een uitverkocht Vredenburg, en hebben bijgedragen aaneen concert dat voor alle aanwezigen een onuitwisbare deel van hun herinneringen zal blijven. Straks meer hierover, eerst maar eens iets over de aanloop.
Maar genoeg gezeurd, want minstens zo groot als de praktische problemen waren de emotionele beloningen. Zoals het moment op die vrijdag 27 mei dat we voor de eerste keer onze oh zo weerbarstige tegenstander, de “Lijst”, naar binnen zagen komen in de vorm van allemaal leuke en blije mensen. En enkele
Was dit een ambitieus plan? Nou en of was dit een ambitieus plan! De commissie, de dirigenten, het USKObestuur, een aantal deelnemers: allemaal hebben we wel
15
uren later het moment dat we onze andere weerbarstige tegenstanders, de partijen van Bach en Mozart, tot echte klank hoorden komen, weliswaar nog niet helemáál volmaakt, maar toch al min of meer herkenbaar. En natuurlijk weer enkele uren later - dat prachtige moment dat we onze laatste zorgen en ons laatste restje verantwoordelijkheid middels enkele glazen wijn tot zwijgen wisten te brengen, en we lekker ontspannen op het terras onder de (volle?) maan en de stralende sterren konden genieten van een heerlijk warme avond gevolgd door een heerlijk zwoele nacht. Want dat was dan toch iets wat echt vlekkeloos verliep: het weer was fantastisch. Waar de Tournette zich enkele weken daarvoor wegens boze regenbuien terug had moeten trekken in de kelders van haar jeugdherberg, zodat er als vanzelf een USKO-kamp sfeertje was ontstaan, zo lokte nu de zomerwarmte alle deelnemers aan dit repetitie weekend steeds opnieuw de buitenlucht in, waardoor er als vanzelf een tournee sfeertje ontstond, compleet met een nachtelijk buitenfeestje vol met kwakende kikkers, diepe gesprekken, en geheimzinnige bosgeuren. Zelfs de barman, een tot dan toe zeer tijdgebonden en sober denkende man, werd dankzij ons gezelschap wat ontvankelijker voor de zin van het leven, zette zijn klok een aantal uur terug, en ging akkoord met nog eens vijftien rode wijn en vijftien bier. Ook een heel mooi moment was de lunch in en om het Maarten Maartenshuis zelf. Daarbij waren natuurlijk de wat oudere deelnemers het meest op hun plaats, als ooggetuigen van al het groots en moois dat zich hier een kleine halve eeuw geleden in en rond het USKO had afgespeeld. Er werd aangewezen waar de vleugel had gestaan, waar de open haard had gebrand, waar de psalmen hadden geklonken. Op een gegeven moment stond in ieder hoekje wel iemand met brede gebaren en vurige taal de kleurrijke USKO-geschiedenis tot leven te brengen, omringd door eerbiedig zwijgende jongelingen (d.w.z. vijftigers en priller). Ook eenmaal weer buiten werd er af en toe nog naar de oude gevel en het groene grasveld gestaard met het soort half geloken ogen waarachter men heel wat mooie en dierbare herinneringen kon vermoeden. Gelukkig waren daar
16
steeds op tijd de verse koffie met broodjes om de ergste ontroering weg te happen. En toen kwam die langverwachte 11e juni. Een dag die bijna een jaar daarvoor tamelijk willekeurig in de agenda was geprikt, maar die de laatste weken toch wel als een flinke bergtop zijn schaduwen vooruit had geworpen. En opnieuw waren er vele praktische problemen, vele ingenieuze oplossingen, en werd het op den duur vanzelf avond. Ik zal niet proberen om de spannende en feestelijke sfeer te beschrijven zoals die vlak voor het concert bezit nam van de gangen en kleedkamers van het muziekcentrum Vredenburg. Woorden blijven in zo’n geval toch hopeloos achter bij de werkelijkheid. USKO en RUSKO liepen druk en zenuwachtig door elkaar, talloze kleine dingetjes moesten nog geregeld worden, een enkel lastig loopje werd nog eens voor de laatste keer struikelend en wel doorgenomen, de solisten schraapten hun kelen en schikten hun sjaaltjes, en in de hektiek van die laatste minuten dreigde een enkel R-USKO-lid alsnog door het USKO-bestuur van het podium te worden verwijderd wegens niet passende kleding (Het spreekt vanzelf dat in dit – spoedig weer opgeloste – conflictje beide partijen volstrekt gelijk hadden.) Toen ging de gong, doofden de zaallichten, en werden de snaren gestemd. Over het tot aan de bovenste bankjes toe gevulde Vredenburg daalde eindelijk de stilte neer waarin Jaap Hillen als vanouds zijn glorieuze entree kon maken. En opnieuw past hier bewondering: hij had die dag al vanaf de vroege ochtend een bijzonder intensief programma gehad, en zich nauwelijks een minuutje rust gegund. Maar hij dirigeerde zijn Bach-mis met dezelfde felle energie en zacht wiegende souplesse die we al zovele decennia van hem gewend zijn. Vervolgens besteeg Harold Lenselink de bok en zweepte de R-Uskieten op tot dezelfde uitbundigheid en hetzelfde feestelijk bravoure als waarmee Mozart de Vespers ooit geschreven moet hebben. Een speciale vermelding hebben we voor Marieke Steenhoek die de hels moeilijke sopraan-aria zo vol jeugdige moed en muzikale
17
frisheid de zaal in slingerde dat spontane toejuichingen haar deel werden. Wat een prachtige manier om je debuut in deze zaal te maken! Na de pauze (die natuurlijk veel korter was dan de vele uren die we eigenlijk nodig hadden om met iedereen bij te praten) was het de beurt aan Johan Roose & het USKO, aangevuld met tientallen oud-leden, zowel van binnen het R-USKO als ook (iets minder talrijk) van daarbuiten. Met de Carmina Burana was er natuurlijk een stuk gekozen waarmee je je als muziekgezelschap lekker op je publiek kunt uitleven. Maar de enorme verbondenheid die tijdens dit concert voelbaar werd tussen dat publiek en de uitvoerenden was toch door niemand in deze mate verwacht. Het was alsof iedere aanwezige op een gegeven moment ervan doordrongen raakte dat de zestigjarige USKO-geschiedenis niet bestond uit vergeten en vergeelde archieven, maar uit springlevende mensen en klinkende muziek. Dit was een bijzondere gewaarwording die op iedereen grote indruk heeft gemaakt (ook - en misschien wel met name - op het huidige USKO). Toen na afloop Jaap, Harold en Johan samen vanaf het podium naar de zaal zwaaiden was dat dan ook eigenlijk voor veel mensen het hoogtepunt van het hele concert. Deze laatste zin zou natuurlijk een prachtige slotzin zijn geweest, ware het niet dat ik mijn laatste alinea toch echt wil wijden aan Sietske, Barbara, Regina, en Mienke, vier geweldige vrouwen, die tijdens de Tournette 2003 op een mooie, warme nacht in Frankrijk (toen ze zo tegen een uur of drie inmiddels echt heel gelukkig waren) giechelend en wel hadden beloofd dat ze wel een keer een weekendje wilden organiseren. Ik heb dat toen onmiddellijk op video vastgelegd om ze er een jaartje later onverwacht mee te confronteren. Ik wil ze hierbij niet eens zozeer prijzen voor de hoeveelheid werk die ze hebben verricht (er zijn wel meer zwoegers te vinden), maar vooral voor de enorme blijmoedigheid waarmee ze dat gedaan hebben. Daar kon (zelfs?) ik nog heel wat van leren. Frans Alkemade (NB Alle foto’s zijn door mij gemaakt, en t.z.t zal ook de video te bestellen zijn.)
18
19
www.rusko.nl
Voorbij het USKO
Nieuwsbrief van de Reunisten Vereniging van het Utrechts
[email protected] Noolseweg 21, 1261 EA Blaricum
In deze aflevering vindt u: !
Weekend 2005 [15]
! Oudleden Concert, 11 juni 2005 [15]
Studenten Koor en Orkest. 11e Editie B, 26 oktober 2005
(R-) USKO Historie in beeld: - 29 Mei 2005: Na veertig jaar afwezigheid zwermen er weer (R)Uskieten in en rond het Maarten Maartenshuis te Doorn. - 11 juni 2005: Voor het eerst in de geschiedenis van het Vredenburg mag deze zaal het RUSKO ontvangen, en voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid dirigeren Drie Echte USKO-dirigenten tesamen één concert.
Gezocht: Extra voorpagina. We-
Na vier jaar RUSKO: Ons eerste lustrum!
gens een te grote overvloed aan activiteiten (Tournette, Weekend in
Want alles wat u hier ziet heeft plaatsgevonden in het kader van de RUSKO-bijdrage aan het USKOLustrumjaar 2005. Eerst was er het repetitie weekend waarin we met één groep in allerlei parallelle kooren orkest-sessies zowel de kleine mis van Bach (o.l.v. Jaap Hillen) als de Vespers
Doorn, Concert in Vredenburg) heeft de Nieuwsbrief behoefte aan een extra voorpagina. (Zie achterpagina.) van Mozart (o.l.v. Harold Lenselink) in hebben gestudeerd. Vervolgens waren er gedurende de weken daarna nog wat kleinere groepsrepetities, en op die historische zaterdag 11 juni stonden er wederom een stel intensieve repetities gepland. Maar dat alles volbracht hebbende was het dan ook eindelijk zo ver: We mochten het podium op van een uitverkocht Vredenburg, en hebben bijgedragen aan Vervolg: zie pagina15 Burgemeester Brouwer van
Redactie: Frans Alkemade Laura Hak Tom Ruigrok
[email protected] [email protected] Ook: Jacob van Ruisdaelstr. 81, 3583 CC Utrecht
Oplage: ca. 550
20
