Arenberggebouw – Arenbergstraat 5 – 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 – Fax: 02 209 47 15
Voor het eerst Jeugd Olympische Spelen deze zomer AUTEUR
LUCIDARME STEFFIE
REDACTEUR
BLONDEEL SOFIE
INSTITUUT
Universiteit Gent, Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
ABSTRACT Deze zomer vinden in Singapore voor het eerst de Jeugd Olympische Spelen plaats. Binnenkort zal ook de jonge Belgische delegatie ons land vertegenwoordigen van 14 tot 26 augustus in Zuidoost-Azië. Het IOC tracht met dit nieuwe initiatief de jonge generaties, die steeds minder fysiek actief zijn en vaker te kampen hebben met overgewicht, opnieuw warm te maken voor sport en voor de Olympische Spelen. Van zodra de eerste berichten over dit nieuwe jeugdsportevenement de wereld werden ingestuurd, werd met argusogen gekeken naar het IOC en alle betrokkenen. Ook bij onze sportfederaties zijn de meningen verdeeld. Via een bevraging bij de Vlaamse unitaire federaties van de 26 betrokken sporten, werd gepeild naar hun mening over de organisatie, het opzet en de verwachtingen.
Sleutelwoorden
Jeugd Olympische Spelen (JOS), Internationaal Olympisch Comité (IOC), sportfederaties
Datum
01/07/2010
Extra bronnen
(zie lijst achter tekst)
Contactadres
[email protected]
Disclaimer: Het hierna bijgevoegde product mag enkel voor persoonlijk gebruik worden gedupliceerd. Indien men dit wenst te dupliceren of te gebruiken in eigen werk, moet de bovenvermelde contactpersoon steeds verwittigd worden. Verder is een correcte bronvermelding altijd verplicht!
Lucidarme Steffie, Universiteit Gent
VOOR HET EERST JEUGD OLYMPISCHE SPELEN DEZE ZOMER Lucidarme Steffie Universiteit Gent, Vakgroep Beweging‐ en Sportwetenschappen
1
INLEIDING Van bij de (her)oprichting van de moderne Olympische Spelen wil de Olympische Beweging meer zijn dan louter organisator van het grootste sportevenement ter wereld. De Olympische Spelen zijn altijd al gelinkt geweest met sportmanschap, educatie, waarden, vrede, fair play en gezondheid, wat ook duidelijk blijkt uit het Olympische Charter. Deze Olympische waarden zijn afkomstig van het concept Olympisme dat ontwikkeld werd door Pierre de Coubertin. Hij zag ‘het Olympisme’ als een sociale filosofie die de nadruk legt op de rol van sport in de wereldlijke ontwikkeling, het wederzijds internationaal begrip, een vredevolle samenleving en sociale en morele educatie (Coubertin, 1896). Het IOC is ervan overtuigd dat, in het licht van deze filosofie, de Jeugd Olympische Spelen (JOS) kunnen zorgen voor een uniek evenement voor de jonge atleten om samen te sporten, kennis te maken met de Olympische waarden – wat ze betekenen en waarom ze een rol kunnen spelen in de hedendaagse samenleving – en ervaringen uit te wisselen. Hiermee zijn ook meteen de grote doelstellingen die het IOC zichzelf stelt, geschetst in de organisatie van de Jeugd Olympische Spelen. ACHTERGROND De oprichting van deze spelen heeft sommigen enorm verbaasd, zeker doordat de laatste reglementenwijzigingen die het IOC doorvoerde, net het optrekken was van de minimumleeftijden voor onder andere zwemmen en gymnastiek. Deze aanpassingen werden toen gekaderd in de bezorgdheid voor
de jonge atleten omtrent overtraining, overmatige blootstelling aan de media en te intense competitie. Nochtans is het idee voor de JOS niet zomaar uit de lucht komen vallen. Het concept is oorspronkelijk het idee van de voorzitter van het IOC, dr. Jacques Rogge zelf. Hij was ook de persoon die in 1990 het initiatief nam voor de lancering van het Europees Jeugd Olympisch Festival als toenmalig voorzitter van het Europees Olympisch Comité. Het Europees Jeugdfestival (EJOF) werd voor het eerst georganiseerd in Brussel in 1991 en de deelnemers, allen tussen de 14 en de 18 jaar oud, kwamen uit 33 verschillende landen en namen deel in 10 zomersporten. Twee jaar later vond in Aosta (Italië) de eerste wintereditie plaats. Dit festival heeft ondertussen een goede reputatie opgebouwd en telt al 19 voormalige medaillewinnaars die sindsdien een echte gouden Olympische medaille hebben gewonnen, waaronder ook Justine Henin. Ook op andere continenten worden inmiddels ook Olympische jeugdfestivals georganiseerd. Na de Olympische Spelen in Sydney (2000), is Australië gestart met het tweejaarlijks Australisch Jeugd Olympisch Festival. Sinds het bescheiden begin in 2001, waar slechts 10 zomersporten werden georganiseerd, is dit festival uitgegroeid tot een groot evenement waar ongeveer 2500 atleten tussen 13 en 19 jaar deelnemen in 22 verschillende sporttakken. Ook in Azië gingen in 2009 de eerste Aziatische Jeugdspelen door.
Lucidarme Steffie, Universiteit Gent
In dit opzicht is de creatie van de JOS eerder een logisch gevolg van de eerdere continentale ontwikkelingen.
2
CONCEPT De Jeugd Olympische Spelen (JOS) heeft veel gelijkenissen met zijn grote broer, de Olympische Spelen. Zo worden er tweejaarlijks alternerend zomeren winteredities georganiseerd. De wintereditie zal in hetzelfde jaar plaatsvinden als de Olympische zomerspelen en omgekeerd. Aan de eerste Jeugd Olympische Spelen in Singapore zullen 3600 atleten deelnemen vanuit alle 205 naties in alle 26 zomersporten van het programma van London 2012. De JOS zullen ook worden geopend met een grootse openingsceremonie en op een zelfde feestelijke manier worden afgesloten. Ook de Olympische symbolen, het atletendorp en de Olympische medailles zullen deel uitmaken van de JOS.
jongeren, is dat de JOS vooral de nadruk willen leggen op cultuur en educatie en niet zozeer op de competitie. Daarin wil het IOC de Olympische waarden ‘excellentie, vriendschap en respect’ sterk benadrukken. Dit uit zich vooral in de sterke uitbouw van het cultureel en educatief programma (CEP) waarin meer dan 50 verschillende activiteiten worden georganiseerd in de vorm van workshops, discussiegroepen met Olympisch Kampioenen, gezamenlijke uitstappen, enz. Hiermee wil men de jonge atleten bewust maken van hun voorbeeldrol binnen de samenleving en hen bekend maken met het Olympisme. Ondanks het feit dat dit programma de kern bevat van de doelstellingen die het IOC nastreeft, worden de deelnemende atleten en begeleiders niet verplicht om deel te nemen aan het programma.
Doelstellingen JOS 1 De beste jonge atleten ter wereld bijeenbrengen en vieren. 2 Een unieke en krachtige inleiding zijn van het Olympisme. 3 Nieuwigheden invoeren op gebied van opvoeding en debatteren over de Olympische waarden en de uitdagingen van de maatschappij. 4 De culturen van de hele wereld delen en vieren in een feeststemming. 5 De jonge gemeenschappen wereldwijd aanspreken om de Olympische waarden te promoten. 6 De jeugd sensibiliseren voor de sport en hen fysieke activiteit laten beoefenen. 7 Handelen als platform om initiatieven te lanceren binnen de Olympische beweging. 8 Een internationale sportmanifestatie van wereldniveau te organiseren.
Uiteraard zijn er ook essentiële verschillen. Zo wordt het aantal disciplines per sporttak beperkt tot 201 events en zijn de reglementen aangepast om de gezondheid en de integriteit van de jonge atleten te beschermen. Onder andere basketbal wordt georganiseerd in een 3-tegen-3 concept en in het schermen wordt een continentaal gemengde teamcompetitie georganiseerd. Het grootste verschil met de OS en met andere wereldkampioenschappen voor
Alle nobele intenties van het IOC ten spijt, hebben ook veel sceptici het over de mogelijke gevaren die de organisatie van Jeugd Olympische Spelen inhoudt. Zo wordt de problematiek van de vroegtijdige talentdetectie en specialisatie, de verschillen in maturiteit, mogelijke risico’s voor overtraining en misbruik, mogelijke psychologische problemen, eventueel dopinggebruik en ten slotte praktische implicaties veelvuldig aangehaald als
Lucidarme Steffie, Universiteit Gent
voorbeelden om het initiatief van de JOS neer te halen.
3
ONDERZOEK Al op 5 juli 2007 werd de eerste organisatie van de Jeugd Olympische Spelen unaniem goedgekeurd tijdens de IOC-sessie in Guatemala. Toch duurde het een lange tijd voor het nieuws over de nieuwe Spelen voor jongeren de sportwereld binnensijpelde. Ook de informatie over de praktische organisatie van de jeugdspelen liet lang op zich wachten. In de wetenschappelijke literatuur is zelfs sprake van de JOS als “het best bewaarde geheim in de sport” (Judge, 2008). Vanuit dit standpunt werd een bevraging gedaan bij de Vlaamse Olympische federaties om na te gaan in welke mate zij werden ingelicht over het nieuwe evenement. Aansluitend werd gepeild naar hun mening over de praktische organisatie van hun eigen sport en hun verwachtingen ten aanzien van de te realiseren doelstellingen. RESULTATEN EN DISCUSSIE Alle deelnemende federaties (n=16) zeggen voldoende te zijn ingelicht over de JOS door zowel het BOIC, de internationale federatie als het Bloso. Ze vinden de organisatie ook een goed initiatief, ondanks het feit dat 25% van de federaties toch niet echt tevreden is met de manier waarop hun sport wordt aangeboden. Hierbij gaat het niet zozeer over toegewezen leeftijdscategorieën, maar wel over de manier waarop de reglementen werden aangepast en de verschillende disciplines werden gewijzigd. Nochtans werden de wijzigingen aan de reglementen aangepast in overleg met de internationale sportfederaties alvorens ze werden doorgevoerd. Bij navraag naar de wijze waarop de atleten worden voorbereid op hun deelname aan de JOS, blijkt duidelijk dat alle aandacht zich richt naar het leveren van sportprestaties. Er
worden stages ingericht, er wordt getraind met de nieuwe reglementen, ze krijgen voldoende informatie over voeding, vochtopname en rust. Slechts 18% van de federaties bereidt zich voor op het culturele aspect en geen enkele federatie geeft aan aandacht te schenken aan het educatieve luik van de JOS. Hieruit blijkt duidelijk dat onze federaties naar Singapore trekken om er (top)prestaties neer te zetten. Nochtans zou een voorbereiding over de Olympische waarden en de culturele elementen perfect kunnen passen binnen de voorbereiding. Ondanks het feit dat de federaties naar eigen zeggen deelnemen om prestaties te leveren en de jongeren ervaring te laten opdoen, zijn ze er van overtuigd dat de JOS een significante bijdrage kunnen leveren voor het verspreiden van het Olympisme en een meerwaarde betekenen ten opzichte van andere internationale jeugdwedstrijden door de culturele aspecten. De federaties zien wel dat er opportuniteiten zijn, maar spijtig genoeg dragen ze niet actief bij om deze doelstellingen te realiseren. De meeste federaties geloven ook dat het IOC erin zal slagen om een competitie van hoog niveau te realiseren. Toch denken enkele federaties dat de beperking van het aantal deelnemers per land en discipline en het uitreiken van de ‘wild cards’ ervoor kan zorgen dat lang niet alle jonge topatleten de kans zullen krijgen om deel te nemen aan de JOS. Anderzijds denken de federaties dat de organisatie van een topsportevenement helemaal geen aanleiding zal geven tot een grotere sportparticipatie bij jongeren wereldwijd. CONCLUSIE Uit de visie van de federaties blijkt duidelijk dat zij streven naar het leveren van topsportprestaties. Voor hen kunnen de geleverde prestaties immers beschouwd
Lucidarme Steffie, Universiteit Gent
worden als een evaluatie van het werk dat zij dagelijks verrichten. Deze nieuwe uitdaging wordt dan ook eerder beschouwd als een ‘sportieve test’ dan als een ‘unieke opportuniteit voor hun jonge atleten’. Hierbij wordt ook onmiddellijk duidelijk dat zij de culturele en educatieve aspecten van de JOS als zuiver bijkomstig beschouwen.
4
De grote vraag blijft of het IOC en het Organiserend Comité er zullen in slagen de aandacht weg te trekken van het louter leveren van topsportprestaties. Hoe zullen ze ervoor zorgen dat de culturele en educatieve doelstellingen als minstens even belangrijk beschouwd worden door alle delegaties? Net als u, wachten wij vol spanning het verloop van de eerste Jeugd Olympische Spelen komende zomer af. REFERENTIE Coubertin, P. de: The Olympic Games of 1896. In: The Century Illustrated Monthly Magazine, Vol. LIII, New Series, Vol. XXXXI, November 1896 to April 1897, p. 53. Reprinted in: MÜLLER, N. (ed.): Pierre de Coubertin. Olympism. Selected Writings. 2000, p. 360. De Smedt, D., Maes, M., Lucidarme, S. (2010) Youth Olympic Games. Zijn onze federaties er klaar voor? Een vergelijkende studie naar het jeugdsportbeleid in Vlaanderen bij verschillende sportfederaties. Judge, L. W., Petersen, J., & Lydum, M. (2009). The Best Kept Secret in Sports: The 2010 Youth Olympic Games. International Review for the Sociology of Sport , 44; 173. Lucidarme, S., Maes, M. (2009) Youth Olympic Games: Challenges and impact on the different youth sports policies of the world. Paper voor 17th International Seminar on Olympic Studies for Postgraduate Students.
