Editie 9 September 2000
Leerkrachten: didactische aanwijzingen vindt u op pagina 4 van de handleiding. De leerlingenpagina’s zijn kopieerbaar voor gebruik in de klas
Olympische Spelen 2000 De Olympische spelen worden voor het eerst gehouden in de plaats Olympia, 776 voor het begin van onze jaartelling. Meer dan 1000 jaar later komt er een eind aan: de Romeinse keizer Theodosius verbied de spelen in het jaar 393. Ruim 1500 jaar later wordt de draad weer opgepakt met de eerste moderne Olympische Spelen in Athene (1896). De Olympische ringen en het Olympische vuur stammen niet uit de oudheid. Ze horen bij de nieuwe spelen. De antieke spelen zijn bedoeld voor de Grieken, ze moeten de eenheid tussen de verschillende onafhankelijke Griekse staten en staatjes bevorderen. Omdat in het oude Griekenland sport een middel is om de goden te eren, dienen de spelen ook om mensen en goden dichter bij elkaar te brengen. Pas later, als Griekenland onderdeel is van het Romeinse rijk mogen ook de Romeinen meedoen. Misschien ken je het verhaal ‘Asterix en de Olympische Spelen’? Asterix en Obelix doen mee omdat ze zichzelf voor deze éne keer ook Romein noemen. Hun dorpje ligt immers in het Romeinse Rijk. Ook bij de huidige Olympische Spelen is één van de doelen de verbroedering tussen de volken. De vijf verstrengelde ringen stellen de vijf werelddelen voor. En inderdaad, bijna alle landen in de wereld sturen wel een groep sporters naar de spelen. Of ze nu ruzie met elkaar hebben, of niet. Zo doen Irak en de Verenigde Staten van Amerika mee. Hetzelfde geldt voor Israël en Syrië en ook voor Joegoslavië.
Opdrachten 1. Wij hebben vijf landen gevonden die niet aan de Spelen meedoen. Zoek uit welke landen dat zijn en wijs ze aan op de wereldkaart. Tip: bijna alle landen ter wereld zijn lid van de Verenigde Naties (United Nations, http://www.un.org ). 2. Bedenk voor elk van die landen een reden waarom ze niet meedoen. 3. Hoeveel landen zijn er lid van de Verenigde Naties? En hoeveel ‘Olympische landen’ zijn er? Kun je dat verschil verklaren? 4. Wie heeft de Olympische Spelen weer nieuw leven ingeblazen?
Heb je vragen of opmerkingen of zoek je extra informatie, kijk dan op Internet: www.cmo.nl
Olympische Spelen 2000 De ‘groene’ spelen Zorg voor het milieu is een centraal thema van de Olympische Spelen van 2000 in Sydney. Het Internationale Olympisch Comité erkent dat een gezond milieu, zowel lokaal als wereldwijd, erg belangrijk voor de sport is. Grote sportevenementen betekenen grote hoeveelheden afval, beschadiging van natuur en luchtvervuiling door de vele auto’s. Het is daarom belangrijk dat de organisatoren nagaan hoe ze deze problemen kunnen verminderen.
Wat is volgens jou het verband tussen sport en milieu?
Het organiserend comité streeft naar schone en groene spelen op drie manieren: • Het verminderen van de hoeveelheid afval • Hergebruik en • Recyclen. Iets dat nog niet stuk is of versleten nog een keer gebruiken heet hergebruik (b.v. als je een oude stoel bij het grofvuil zet en iemand anders gebruikt hem weer om op te zitten). Recyclen is het materiaal waarvan iets gemaakt is nog een keer gebruiken (b.v. het rubber van een kapotte autoband smelten en er weer iets nieuws van maken).
Plaats ieder van de onderstaande ‘tekstverpakkingen’ in de goede vuilnisbak. Dus als A een voorbeeld is van hergebruik, zet dan een A in de vuilnisbak ‘Hergebruiken’. Sommige teksten passen in meer bakken.
A De spelen worden gehouden in een gebied dat eerst een vervuild braakliggend terrein was. Nu is dit gebied opgeruimd en landschappelijk verfraaid.
D Bezoekers mogen niet met de auto naar de spelen ..rijden. Zij zullen gebruik moeten maken van bussen of treinen.
G Meubilair zal bestaan uit gerecycled plastic en helder beschilderd karton
B Voor zover het mogelijk was, zijn de nieuwe sportcomplexen gebouwd van gerecycled of herbruikbaar materiaal. Oude gebouwen zijn opgeknapt om hergebruikt te worden bij de Spelen.
E Het eten zal zoveel mogelijk geserveerd worden op herbruikbaar porselein. Wegwerpborden, -kopjes en -bestek zijn gemaakt uit volledig biologisch afbreekbaar materiaal zoals papier of suikerrietvezel
C In de verblijfplaats van de atleten, het Olympisch dorp, zal de meeste energie afkomstig zijn van zonnepanelen. De zonnepanelen op ieder huis zetten de energie van de zon om in elektriciteit.
F De souvenirs die bij de Spelen te koop zijn, zullen zoveel mogelijk uit natuurlijke materialen en vezels bestaan en niet gemakkelijk kapot gaan. kapot gaan. Ze mogen geen of weinig verpakking hebben.
H Aan iedereen word gevraagd afval in de daarvoor bestemde bak te gooien. Plastic, aluminium, en glas wordt gerecycled en gaat in groene bakken. Voedselresten, borden en bestek zullen worden gecomposteerd. Dit afbreekbare materiaal gaat in donkerrode bakken.
“Sydney 2000 begroet 10.600 deelnemers” – “De magie van de Olympische Spelen”
Olympische Spelen 2000 Sydney 2000: Een groene medaille? In 1992 nam Greenpeace Australië anoniem deel aan de ontwerpwedstrijd voor de Olympische spelen. Uit meer dan honderd voorstellen werd hun groene ontwerp gekozen: een autovrij atletendorp, gebouwd met weinig schadelijke stoffen, energie- en waterzuinig en met zonne-energievoorziening. Het Australische Olympische Comité heeft de groene plannen overgenomen. Het IOC, onder de indruk van de milieuvriendelijke plannen van de Australiërs, heeft uiteindelijk Sydney aangewezen om de Olympische Spelen van 2000 te organiseren. Resultaten Het grootste indoor-stadion, de Superdrome is gebouwd van herbruikbaar materiaal. Het regenwater dat op het olympisch stadion en het honkbalstadions valt, wordt gebruikt voor de toiletten en de tuinen. De daken van het Superdrome-stadion en van alle huizen in het Olympisch dorp zijn voorzien van zonnepanelen. Deze panelen leveren een groot deel van de elektriciteit. Warm water wordt geleverd door zonneboilers. Verder zijn de huizen zo gebouwd dat er zuinig omgegaan wordt met energie. Na de Olympische Spelen zullen de huizen van het Olympisch dorp verkocht worden aan particulieren. De 110.000 stoelen in het olympisch stadion zijn pvcvrij. De toeschouwers mogen zich niet per auto naar de Spelen begeven. Speciaal voor de Spelen is er een spoorlijn van 15 kilometer tussen het Olympisch dorp en Sydney aangelegd. Voor eetgerei en verpakkingen wordt gebruik gemaakt van biologisch afbreekbaar materiaal. Van de tienduizend ton afval die de spelen naar schatting zullen ‘opleveren’ is 80% recyclebaar Cijfers 110.000 buitenlandse bezoekers, 15.000 verslaggevers, 10.000 sporters, 5000 officials. Tijdens de drukste dagen zullen tot 500.000 mensen zich naar het Olympisch Park begeven (14 km ten westen van het stadscentrum, nog zo’n 100.000 naar het tweede grootste stadion in het stadscentrum. In totaal worden dan per dag meer dan 1,2 miljoen individuele reizen gemaakt. De deskundige Milieudeskundige van Soest in de Volkskrant van 6 september: “Het is onmogelijk een massa-evenement als de Olympische Spelen op een milieuvriendelijke manier te organiseren.”. . . “De duizenden vliegtuigen met atleten, trainers, zijn de grootste vervuilers. Eén keer op en neer vliegen naar Sydney staat qua energiegebruik (per persoon) gelijk aan anderhalf jaar een eengezinswoning verwarmen. Dus daar steken die zonnepanelen flauw bij af”. Van Soest vindt dat de milieuschade verhaald zou moeten worden op de sporters en toeschouwers van de spelen. “Het geld dat je verdient door de tickets voor milieuonvriendelijke vliegtuigen extra duur maken, kan na de Spelen worden gebruikt voor herstel van het milieu, bijvoorbeeld de aanleg van een bos” Opdrachten 1. Hoe noemen we elektriciteit die door windmolens en/of zonnepanelen wordt geleverd? 2. Leg uit dat het eigenlijk niet mogelijk is de Spelen op een milieuvriendelijke wijze te organiseren. 3. Ook in Nederland zijn er grote sportevenementen, die voortdurend voorwerp van discussie zijn, vooral als het gaat om de milieuaspecten. Noem twee van deze evenementen en noem de milieuaspecten. Zie je een oplossing voor de problemen? 4. De boven geciteerde milieudeskundige stelt voor de vliegtickets zo duur te maken, dat daarmee schadelijke effecten van de Spelen kunnen worden aangepakt. Bespreek in groepjes of dit een bruikbare maatregel zou zijn. Bedenk zelf ook een mogelijke oplossing voor de milieuschade, die de Spelen opleveren.
“Vlag Aboriginals mag op spelen” – “Dagelijks demonstraties op vliegveld in Sydney”
Olympische Spelen 2000 ABORIGINES EN DE OLYMPISCHE SPELEN De Aborigines zijn de oorspronkelijke bewoners van Australië. Hun naam is afkomstig van het Latijnse ab origine. Dat betekent: ‘vanaf het begin’. De Aborigines wonen al meer dan 40.000 jaar in het woestijngebied van Australië. De eerste blanken waarmee de Aborigines kennis maken, zijn de Nederlanders. De Nederlander die als eerst in Australië aankomt, is Willem Janszoon in 1606. Hij komt in Noord-Australië terecht bij Kaap Keer Weer (nu Cape York). Veel interesse hebben de Nederlanders niet voor Australië. Willem Janszoon schrijft in zijn logboek: “Er is nergens goud te vinden. Er zijn alleen woeste kusten, kale grond en bijzonder wilde inboorlingen.” De Engelsen zijn de volgenden die Australië in kaart proberen te brengen. In 1770 vaart kapitein Cook er naar toe en brengt de Oostkust in kaart. Veel belangstelling hebben de Engelsen eerst ook niet voor het nieuwe land. Dat verandert als in 1776 Amerika onafhankelijk wordt. Een tijd lang diende Amerika als gevangenis voor de Engelsen. Mensen die in Engeland gestolen of gemoord hadden, werden op de boot naar Amerika gezet, waar ze hun straf moesten uitzitten. Dat kon na 1776 niet meer. Dan herinnert de Engelse regering zich Australië. In 1788 vaart de eerste boot met gevangenen uit Engeland naar Australië. Na het uitzitten van hun straf kunnen de ex-gevangenen niet terug. Ze hebben geen geld en er zijn geen boten die hen mee willen of kunnen nemen. Ze trekken de binnenlanden van Australië in en proberen een bestaan als veefokker op te bouwen. De Aborigines hebben van deze veefokkers nog weinig of geen last. Dat verandert als duizenden Engelsen die in eigen land geen baan kunnen vinden ook naar Australië trekken. Als er in 1851 goud wordt gevonden, stromen de nieuwkomers binnen. De Aborigines worden van hun gronden verdreven en worden gedwongen in reservaten te gaan wonen. Ze zijn tweederangs burger in eigen land geworden, ook voor de wet. Tot 1967 hebben ze niet dezelfde rechten als de andere Australiërs. Die krijgen ze in 1967 wel, maar dat betekent nog niet dat ze als gelijken worden behandeld. Ze worden gediscrimineerd en het is moeilijk voor hen om werk en huisvesting te vinden. Velen zoeken troost in de alcohol. Ze hebben te maken met werkloosheid en een matige gezondheid. De gemiddelde leeftijd waarop ze overlijden ligt 20 jaar lager dan die van de andere Australiërs. De komst van de Olympische Spelen naar Australië roept gemengde gevoelens op bij de Aborigines. Diverse Aboriginal organisaties roepen op tot een boycot van de spelen. Andere organisaties zien de komst van de spelen naar hun land als een goede manier om aandacht voor hun zaak te vragen.
De vlag van de Aboriginals: Zwart (boven) = kleur van de huid Geel (cirkel) = de zon, schepper van het leven Rood (onder) = het land en het bloed, vergoten bij de verdediging van het leven
Vlaggen van Aborigines voor het Operahuis in Sydney
Opdracht Waarom zouden sommige Aboriginal organisaties oproepen tot een boycot? Opdracht Geef aan hoe de Aborigines de spelen in hun voordeel kunnen gebruiken. Bedenk daarvan een concreet voorbeeld.
“Aboriginals vragen aandacht tijdens spelen” – “China krimpt ploeg voor Spelen aanzienlijk in”
Olympische Spelen 2000 ABORIGINES OP DE OLYMPISCHE SPELEN Voor een Aboriginal sporter is het twee keer zo moeilijk om de top te bereiken. Vroeger werden de Aborigines niet toegelaten op de sportvelden en konden ze daardoor ook niet beschikken over trainers. De eerste Aboriginal sporter die ooit in de media is genoemd, is the cricket-speler Shinal. In 1835 speelt hij voor Hobart Town. Na zijn dood is hij onthoofd en zijn hoofd is als iets bijzonders naar een museum in Ierland verstuurd. Tot 1880 zijn er goede contacten tussen de Aborigines en de andere Australiërs. 13 Aboriginal cricket-spelers toeren in 1868 in Engeland rond als het eerste Australische sportteam dat ooit het buitenland bezoekt. De (Australische en Aboriginal) namen van de sporters: Dick-a-Dick (Jungunjinanuke) Johnny Mullagh (Unaarrimin) Zonsondergang (Ballrinjarrimin) Ossendrijver (Bullchanach) Jim Kraai (Jallachmurrimin) Tweestuivers (Murrumgunarriman) Charley Dumas (Pripumuarraman)
Peter (Arrahminujarrimum) Cuzens (Zellanach) Koning Kool (Brippokei) Muskiet (Grougarrong) Rode Pet (Brimbunyah) Tijger (Bonmbarngeet)
Foto: Australisch Nationaal Instituut
In 1880 zijn de goede tijden voorbij. De Aborigines moeten in reservaten gaan wonen en krijgen met beperkingen te maken. Ze worden tweederangsburgers in eigen land. Aboriginal sporters mogen Australië niet meer vertegenwoordigen. Wally McArthur is in 1952 de snelste man van de wereld, maar wordt niet in het Olympische team opgenomen. Hetzelfde gebeurt met Charlie Samuels (geboren als Sambo Combo). Zijn snelste tijd is 10.4 op de 100 meter. Hij wordt beschouwd als de snelste man van de 19e eeuw. Hij protesteert heftig tegen het feit dat hij niet voor zijn land mag hardlopen. De regering sluit hem op in het gekkenhuis van Callan Park omdat ze hem een lastpost vinden. Later wordt hij verbannen naar het reservaat Baraambah. Tegenwoordig zijn deze verschrikkelijke tijden over. Aboriginal sporters ontvangen ook subsidie. 25 van hen zijn geselecteerd voor een sportstage op het beroemde Australisch Sport Instituut. De houding tegenover Aboriginal sporters is echter nog steeds dubbelzinnig. Als ze winnen, zijn ze Australische atleten. Als ze verliezen, zijn ze Aborigines. De beroemdste Aboriginal atlete is Cathy Freeman. Zij won een gouden medaille op Commonwealth Spelen in 1994 en op de Wereldkampioenschappen in 1997. Ze won zilver op Olympische Spelen in Atlanta in 1996. Nu is ze een serieuze kandidate voor goud op de Spelen in Sydney. Als ze de finale op de 400 meter wint, zal ze –zo heeft ze gezegd- de Aboriginal vlag (rood-geel-zwart) dragen in plaats van de Australische vlag. Coates, de voorzitter van de Spelen, heeft al gezegd dat hij deze schending van de Olympische regels door de vingers zal zien. Opdrachten 1. Wat wordt bedoeld met ‘Het andere gezicht van de Australische sport?’ 2. Waarom hebben Aborigines vaak twee namen? 3. Schrijf twee artikelen over Cathy Freeman die de finale 400 meter wint. Schrijf er een voor de sportpagina en een voor de pagina ‘buitenland’. Kijk ook eens op: www.cathyfreeman.org
“Chinese atletiektrainer en zijn pupillen zijn zoek” – “Nigeriaanse atleet komt om in verkeer Sydney”
Olympische Spelen 2000 DE OLYMPISCHE GEDACHTE “Er is enorme opwinding in de stad maar ook een heleboel ongerustheid. Niemand, die echt weet wat hij moet verwachten! Sommige zaken gaan dicht Men denkt dat ze onbereikbaar zijn door grote drukte in het openbaar vervoer en door files. En sommige mensen ontvluchten de stad, terwijl anderen (zoals ik) geboeid zijn; we verwachten wel een beetje chaos, maar het is een unieke ervaring and wij willen erbij zijn en het allemaal meemaken.” Donald Paige, inwoner van Sydney
“In de laatste 25 jaar heeft de televisie wereldwijd steeds meer aandacht aan de Olympische Spelen geschonken. De televisierechten voor de Spelen in Atlanta 1996 werden verkocht voor 456 miljoen Amerikaanse dollars. Er is nu een enorm internationaal publiek voor het Olympische drama. Dat heeft de invloed van de spelen, ook op economisch gebied, sterk veranderd.” Brian Chalkley en Stephen Essex in Teaching Geography, juli 2000
“Er wordt veel geschreven in de plaatselijke kranten hier over de Olympische Spelen in Sydney. De twee Engelstalige dagbladen in Oeganda en de Daily Nation van Kenia hebben allemaal een speciale Olympische pagina.” Dorothy Zawadi, Oeganda
“Vredesonderwijs door sport, lichamelijke oefening en de Olympische gedachte kunnen van groot belang zijn. Zo krijgt het vredesideaal een plaats in de gedachten van mensen. En dat in een tijd waarin gewapende conflicten de toekomst van verschillende samenlevingen op de wereld bedreigen” Internationaal Olympisch Comité
“De Olympische Spelen zijn geweldige gebeurtenissen voor de jeugd. Het is alleen jammer dat ze zo voor commerciële doelen worden misbruikt. Het is ook jammer dat de spelen niet langer echt alleen voor amateurs zijn bedoeld. De media in mijn land berichten over alles wat maar met de spelen te maken heeft. Er is grote opwinding als het gaat om de atleten uit ons eigen land. Het zou goed voor het land zijn als de Spelen hier werden gehouden, maar we zouden wel eerst voedsel genoeg moeten hebben voor onszelf, voordat we zoveel geld aan sport uitgeven ” Melakou Tegnen, Ethiopië
Lees bovenstaande uitspraken. Je ziet dat de Olympische Spelen zowel goede als slechte kanten hebben. Het is maar hoe je het bekijkt. Maak twee lijstjes over Spelen van Sydney. Haal zoveel mogelijk voordelen of goede kanten uit de teksten en noem de nadelen of slechte kanten. Praat met je buurman en kijk of je zelf nog meer voor- en nadelen aan de twee lijstjes kunt toevoegen
Overleg met elkaar wat de belangrijkste redenen zijn om Olympische Spelen te organiseren.
“Claim van aboriginals afgewezen” – “NOC denkt aan Spelen Amsterdam” – “Prijzige plak goud”
