Hoek 1: Olympische Spelen (in deze hoek nemen we een kijkje naar het ontstaan van de antieke Olympische Spelen) Bron 1: Historie Olympische Spelen Wie van precieze data houdt, zal hier niet aan zijn trekken komen… En wel hierom: de Olympische Spelen zouden zijn ingesteld door Herakles, een held die we ook kennen met zijn Griekse naam ‘Hercules’ en die deel uitmaakt van de Griekse mythologie. Het lijkt erop dat er al sportcompetities waren voor de vermeende stichtingsdatum van de Spelen voor Zeus, die wij beter kennen onder de naam ‘Olympische Spelen’ in dit verband doet de naam van een zeker Ifitos, Koning van Elis, de ronde. Hij zou rond de 9de eeuw v.Chr. loopwedstrijden hebben ingericht. Jammer genoeg kan niemand dit bevestigen. Men heeft de stichting van de Olympische Spelen in 776 v.Chr gesitueerd. De dag dat ze een aanvang namen, varieerde van eind juli tot begin september. De ‘centrale’ dag van de competities moest immers samenvallen met de derde volle maan na de zomerzonnewende (21 juni). Elke vier jaar vonden deze plaats. Bron: Martin, J. (2004) De reizen van Alex – De Olympische spelen. Pantin : Casterman. p. 2
Bron 2: Kaart Griekenland
Restanten van het oude Olympische stadion in Olympia
Bron 3: Storia 2, leerboek. p. 122 bron 3 ‘verboden voor vrouwen’ zie ook het aanvullend artikel ‘Weetje: De Heraia’
Weetje: De Heraia De oude Grieken lieten geen vrouwen meedoen aan de Olympische spelen. Getrouwde vrouwen mochten de Spelen niet eens bijwonen. Maar er was een sportwedstrijd speciaal voor vrouwen, de Heraia. Deze spelen waren genoemd naar de godin Hera, de vrouw van Zeus en vonden om de vijf jaar plaats. De vrouwen namen deel aan hardloopwedstrijden, wagenrennen en toneel- en muziekwedstrijden. Bron: Owens, G. (2009). Het oude Griekenland. Etten-Leur : Corona. p. 17 Bron 4: Storia 2, leerboek. p. 121 bron 1 ‘Herakles en de Olympische Spelen’
Hoek 2: Een weekje in Olympia (in deze hoek kijken we naar de verdeling van de 5 dagen Olympische Spelen) Bron 1:
Bron 2: Dag 1: In de ochtend stond de intocht en het eedafleggingritueel op het programma, zowel voor de atleten als voor de scheidsrechters en dit bij het beeld van de Oppergod Zeus. Daarnaast werd het Olympische vuur aangestoken. Vlak aan de stadioningang stonden trompetblazers die tegen elkaar blazen in een ‘steekspel’ om de atleten te verwelkomen. Dan werden wedstrijden voor de jonge jongens zoals lopen, worstelen,… ingericht. Tijdens de pauze nam het publiek deel aan gebeden en offers. In de namiddag werden de lotingen gedaan van de kandidaten. Ook het programma dus de volgorde van de wedstrijden werd vastgelegd.
Dag 2: De dag begon met de voorstelling van alle atleten voor de toeschouwers in een processie rond het hele heiligdom. Vervolgens was het de beurt aan de wagenmenners om hun intrede te doen op de paardenrenbaan. Tijdens de intrede kunnen toeschouwers wedden op hun favoriete wagenmenner. De paardenrenbaan ligt in het zuidoosten van Olympia. De renbaan was 600m lang en had een ingenieus startsysteem. Na de wagenrennen waren er ook nog de paardenrennen op dezelfde baan. Na de wedstrijden werden er banketten georganiseerd voor de winnaars Figuur 1: Startsysteem wagenrennen daarnaast waren er ook koorzangwedstrijden. Dag 3: ’s Morgens stond de processie op het programma van de deelnemende steden en de atleten. Die werd gevolgd door nieuwe offers op het Grote Altaar voor de tempel van Zeus. In de namiddag stond de pentatlon (vijfkamp) op het programma. Deze wedstrijd omvat het discuswerpen, speerwerpen, verspringen, hardlopen en worstelen. Maar de 2 laatste sporttakken van de pentatlon moesten enkel worden uitgevoerd wanneer er na de eerste drie proeven, dus het discus –en speerwerpen en het verspringen, een gelijke stand tussen atleten was. ’ s Avonds was er een publiek banket in het Prytaneion (=de plaats waar de volksvergadering regeert over de desbetreffende Polis). Dag 4: ’s Ochtends zijn er de worstelwedstrijden. Ze worden gevolgd door het vuistkampen (boksen) en het pankration. Pankration gaan jullie uitgebreider zien bij de hoek Olympische Sporten. In de namiddag staan alle loopnummers op het programma, hardlopen, lange afstandlopen, estafette maar ook wapenloop. Tegen de avond worden alle finales van de loopnummers afgewerkt met als apotheose (= belangrijkste): de wapenloop. Die werd voor het eerst georganiseerd in 520 v. Chr. en geeft de martiale (= krijgshaftig) oorsprong van sportwedstrijden aan. Vermoed wordt dat de eerste competities georganiseerd werden ter ere van gesneuvelde soldaten. Dag 5: Dit is de dag van de optocht van de overwinnaars naar de tempel van Zeus waar zij een zegepalm geven en een olijfkrans opzetten. Dat gebeurt onder een regen van bloemen en blaadjes. De atleten gaan gekleed in een lange tuniek bezet met zilver of goud. Er vinden nieuwe offers plaats als dank aan Zeus en aan de beschermgoden van de zegevierende steden (een atleet wint niet voor zichzelf maar wel voor zijn polis).1 Een hymne (= godsdienstige lofzang) werd gezongen terwijl er witte duiven wegvliegen met aan hun ringen de namen van de overwinnaars. De dag eindigt met feestelijkheden die het einde van de wedstrijden aangeven.
1
Hoek 3: Feestelijkheden op de Olympische Spelen (prijzen, eed, vlam,…) Bron 1: Olympische vrede De Oude Spelen mochten door niets of niemand verhinderd worden. Een overeenkomst, de Heilige Wapenstilstand, hield in dat tijdens de Olympische Spelen alle oorlogen een maand lang moesten worden gestaakt. Deze wapenstilstand werd gegarandeerd door vredesverdragen. Op deze plaat staat het verdrag tussen de landstreek Elis, waarin Olympia lag, en een naburig stadstaat. Bron: Historia 2
Bron 2: Olympische vlam
1. 2. Beeldfragment: http://www.youtube.com/watch?v=ggfUkDW_SPI 3. ‘Deze ceremonie vormde geen deel van de oude Olympische spelen, maar is wel geïnspireerd op oud-Griekse gebruiken. In de Griekse heiligdommen werd op het altaar continu een heilig vuur brandend gehouden. In sommige steden werd een fakkelloop gehouden waarbij lopers het heilige vuur van het ene altaar naar het andere brachten.’
Bron 3: Olympische eed Op de ochtend van de eerste dag gaan de scheidsrechters en de atleten naar het Raadshuis. De atleten zweren hier de Olympische eed; de Grieken noemden die de ‘eed aan Zeus’. Iedereen is gekleed in een wit gewaad en elk op zijn beurt herhaalt men de volgende formule, met de rechterhand op het altaar: “Ik zweer loyaal te zijn, mij met mijn tegenstanders te meten als een vrij man tot meerdere eer en glorie van naam, mijn familie en mijn stad. Ik zweer dat ik de toorn van de goden vrees indien ik meineed pleeg”. Op dit altaar werd enkele ogenblikken voor de eedaflegging een zwijn geofferd en dit voor Zeus. Bron: Martin, J. (2004) De reizen van Alex – De Olympische spelen. Pantin : Casterman. p. 5 en 51
Bron 4:
Bron 5: Overwinnaars Na de spelen kregen de winnende atleten een zegepalm en een olijvenkrans. Ook werden vaak linten rondgedaan. Omdat het om goddelijke spelen ging was er geen rechtstreekse geldprijs aan verbonden. Bij hun thuiskomst hadden overwinnaars recht op een ware triomf. Ze werden ‘olympionieken’, wezens die meer dan menselijk waren. In Athene kregen de overwinnaars veel geld, in Sparta mochten zij bij de eerste veldslag vlak voor de koning vechten. In het algemeen kregen de overwinnaars beelden en privileges zoals vrijstelling van belasting. Bron: Memo 2
Prijzengeld (in dollar), vrouwentennis
bron: WTA
Hoek 4: Olympische sporten (welke sporten werden uitgeoefend tijdens de antieke Olympische Spelen) Bron 1: Olympische Sporten
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
Bron 2: Verspringen
Bron 3: Pankration Pankration is een combinatie van boksen en worstelen. Alle soorten aanvallen en slagen waren toegestaan in een afgebakende ruimte. Zelfs wurgen en stampen werden toegelaten. Alleen het gebruik van nagels en tanden waren verboden. Wanneer een deelnemer niet verder kon moest hij tijdig zijn wijsvinger uitsteken, soms was het hiervoor te laat en was de deelnemer overleden. Voor de wedstrijd wreven de atleten zich in met olie. Veel van de topworstelaars werden prof. Bron: Leven in Athene en Rome
Bron 4: Raadselachtig voorwerp : strygilis
Het is gemaakt van metaal en het heeft een handvat en een kromme, gebogen kant. Het werd door atleten gebruikt na de wedstrijd, wat is het?
