Volgens mij kunnen we nog wel wat leren...
ONDERWIJS SYMPOSIUM 5 oktober 2013
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 1
Van peuter tot postdoc
03-10-13 11:27
Welkom op het Onderwijssymposium De enige constante in het onderwijs is verandering... Het onderwijs staat nooit stil. Methodieken en visies komen, gaan en komen weer terug in een nieuwe jasje. De overheid verscherpt, versoepelt en verscherpt weer. Alles in het teken van het beste Nederlandse onderwijs. Of het nu gaat over het basisonderwijs, het middelbaar onderwijs, het beroepsonderwijs, hoger onderwijs of het wetenschappelijk onderwijs, iedereen heeft er mee te maken en ze dragen allemaal bij aan de ontwikkeling en het niveau van onze Nederlandse maatschappij. Daarom is het onderwijs ook een van de interessantste en belangrijkste thema’s in ons land. Waar de tendens van ons vorige kabinet vooral lag bij aanscherping en controle blijkt het huidige kabinet meer ruimte en oog te hebben voor de kracht en kennis van het onderwijsveld. Maar is dit terecht? Nog niet zo lang geleden zaten het hoger onderwijs en het beroepsonderwijs in zwaar weer, waarbij het ging om de (te) soepele omgang met diploma’s of het financiële beleid. Dit roept al snel de vraag op wat de overheid moet inzetten om misstanden in het onderwijs tegen te gaan? Meer sancties, strengere eisen? Of moeten we het onderwijs vertrouwen op zijn kennis en expertise om goed onderwijs te leveren? Onderwijs, het geeft in ieder geval meer dan genoeg gespreksstof voor een ouderwets leerzaam en gezellig JD en D66-symposium, waarbij ook zeker de betaalbaarheid van de (tweede) studie en de Ov-studentenkaart de revue zullen passeren!
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 2
03-10-13 11:27
Het programma 10:00-10:30 Inloop en ontvangst met koffie en thee 10:30-12:15 Plenaire sprekers ■■10:30-10:50
Paul van Meenen: D66-reactie op politieke situatie
■■10:50-11:10
Pauline van der Meer Mohr: Studiesucces aan de Erasmus
Universiteit Rotterdam ■■11:10-11:30
Korrie Louwes: handhaven van breedte-kwaliteit op lokaal niveau,
van peuter tot postdoc ■■11:30-11:50
Frans van der Reep: Onderwijs, laten we samen kennis maken
12:15-13:00 Lunch 13:00-14:30 Workshops
De volgende workshops worden parallel gehouden:
■■Workshop 1: Basisonderwijs ■■Workshop 2: Voortgezet onderwijs ■■Workshop 3: Het beroepsonderwijs in Europees Perspectief ■■Workshop 4: E-learning: uitdagingen en bedreigingen ■■Workshop 5: Kwaliteit in hoger onderwijs zonder grenzen
14:45-15:00 Evaluation pitch van de workshops 15:00-16:00 Lagerhuis-debat
Afsluitend debat over drie stellingen vanuit de workshops met de sprekers onder leiding van Roelof Eleveld
16:00-17:00 Borrel
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 3
03-10-13 11:27
Dagvoorzitter en plenaire sprekers 10:30-12:15
■■Patrick Cramers
Patrick Cramers is directeur Onderwijs en Onderzoek bij Codarts, de Hogeschool voor de Kunsten in Rotterdam. Daarnaast is hij bestuurslid van “Rotterdam Circusstad””, voorzitter van “De Dansers” en lid van de Raad van Toezicht van Diedom in Utrecht. Binnen D66 is Patrick Cramers voorzitter en mede oprichter van de landelijke thema afdeling Onderwijs en Wetenschap. Hij is ook actief binnen D66 Utrecht. Patrick is dagvoorzitter en zal zowel het ochtend- als het middagprogramma presenteren.
■■Paul van Meenen
Paul van Meenen (57) is sinds september 2012 lid van de Tweede Kamer voor D66 en woordvoerder onderwijs en wetenschap. Paul studeerde wiskunde in Leiden. Hij was 6 jaar docent in het MBO te Leiden, werkte 11 jaar als docent en als hoofd van de propedeuse van de Economische faculteit van hogeschool Avans in Breda, en was vervolgens 16 jaar werkzaam in het voortgezet onderwijs als rector en bestuurder van een aantal scholen voor voortgezet onderwijs in de regio Den Haag. Daarnaast was hij vanaf 2002 tot 2012 raadslid en fractievoorzitter voor D66 in de gemeenteraad van Leiden. In zijn inleiding zal Paul van Meenen ingaan op de huidige politieke situatie met betrekking tot het onderwijs. Uitgangspunten daarbij zijn voor D66 kansen voor jongeren, ruimte en vertrouwen in docent en school, maatwerk, toekomstgerichtheid en investeringen. Deze hoofdlijnen van de inzet van D66 zal hij uitwerken en voorzien van een toelichting. Daarnaast zal hij aandacht besteden aan initiatieven die door D66 ingebracht worden. Tevens zal hij ingaan op de actuele politieke verhoudingen ten aanzien van het onderwijs en de wetenschap.
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 4
03-10-13 11:27
■■Pauline van der Meer Mohr
Pauline van der Meer Mohr begon haar loopbaan als advocaat na rechtenstudies in Rotterdam, Cambridge en Florence. Vervolgens werkte zij 15 jaar voor de Koninklijke/Shell Groep, onder meer in de directie van de Nederlandse Aardolie Maatschappij. In 2005 werd zij benoemd tot Directeur-Generaal bij ABN AMRO, en sinds 2010 is zij voorzitter van het college van Bestuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij bekleedt diverse nevenfuncties, waaronder commissariaten bij ASML NV en DSM NV. “Nederland boft met 14 universiteiten in de top 200 van de wereld. Dat is een bijzondere prestatie, want in de afgelopen 20 jaar is het aantal studenten bijna verdubbeld en de rijksbijdrage bijna gehalveerd. Niemand ter wereld levert zo’n prestatie tegen zo’n bescheiden prijs. En toch kan het beter, want tot voor kort deed de gemiddelde student 5 jaar over een 3-jarige bachelor. Dat is verspilling van talent en van belastinggeld. Al jaren proberen alle universiteiten de studierendementen te verbeteren. Bij sommige opleidingen is de uitval zeer hoog (75 %). De Erasmus universiteit heeft gekozen voor een radicale en innovatieve benadering: “Nominaal is normaal”. Deze benadering is evidence based en stoelt op 50 jaar internationaal wetenschappelijk onderzoek. Na 2 jaren van experimenteren met deze methodiek kunnen we voorzichtig stellen dat de resultaten spectaculair zijn. Niet alleen studeren studenten sneller, maar ook beter. En ja, er blijft meer dan voldoende tijd over voor ontplooiing.”
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 5
■■Korrie Louwes
Korrie Louwes is sinds mei 2010 wethouder Arbeidsmarkt, Hoger Onderwijs, Innovatie en Participatie in Rotterdam. Voordien was zij jarenlang werkzaam op diverse ministeries. Korrie is de enige wethouder Hoger Onderwijs in Nederland. Zij heeft zich onder andere sterk gemaakt voor het realiseren van het Erasmus University College (EUC) in Rotterdam. “De aanwezigheid van een goed en hoog opgeleide beroepsbevolking is een belangrijke vestigingsfactor voor het bedrijfsleven. Een hoogopgeleide bevolking betekent meer succesvol ondernemerschap, meer innovatie en meer economische groei. Vanuit het programma Rotterdam Carrièrestad werken we in Rotterdam aan het aantrekken en het behouden van afgestudeerde hbo’ers en wo’ers voor de regio. Hierin werken we nauw samen met EUR, TU Delft, Hogescholen en bedrijven. Het is nu noodzaak om hierin de verbinding te leggen met nationale en internationale netwerken en ontwikkelingen”.
03-10-13 11:27
■■Frans van der Reep
Frans van der Reep (1954) is lector Digital World bij hogeschool InHolland, senior strategist bij KPN en heeft daarnaast een aantal toezichthoudende functies. Hij staat bekend om de voorlijkheid en precisie van zijn voorspellingen op velerlei terrein. Zo schreef hij al over zelforganisatie en community economy en het waarom ervan in de vorige eeuw, zaken die we nu concreet om ons heen zien. Hij is een internationaal bekend spreker en publicist. Artikelen van hem zijn in 4 talen te vinden op fransvanderreep.com. Internet verandert niet alleen vorm en inhoud van het onderwijs. Ook het institutionele kader zal ingrijpend wijzigen. Frans van der Reep neemt ons in zijn plenaire toespraak mee in zijn visie op ICT en onderwijs.
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 6
■■Paul Rullmann
Paul Rullmann (1948) was tot voor kort lid van het College van Bestuur van de Technische Universiteit Delft. Hij studeerde sociologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Vanaf 1975 had hij diverse functies op het terrein van het Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs. Hij werkte eerder voor de HBORaad en voor de Hogeschool Haarlem (Nu InHolland) . Binnen de TU Delft was Rullmann belast met de kwaliteit van het onderwijs en het operationeel management van de universiteit. Hij is daarnaast bestuurslid van de stichting Studielink, de stichting Studiekeuze en de stichting Studenten Zorgverzekering. Daarnaast is hij lid van de Raad van toezicht van Codarts en van het ROC Nova College in Haarlem. Rullmann zal de inleiding verzorgen bij de workshop over hoger onderwijs.
03-10-13 11:27
De workshops 13:00-14:30
1 Basisonderwijs
Onder leiding van René Peeters Tijdens de workshop wordt allereerst een beeld geschetst van de organisatie van opvang en onderwijs aan kinderen van 0-6 jaar. Aansluitend gaat René Peeters in op de doelstellingen van de kopgroep van wethouders die bezig zijn met Integrale Kindcentra (IKC’s) of varianten daarop. De Almeerse situatie is het volgende thema. Wat zijn de ambities? Waarom IKC’s? Wat houdt harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk in? Wat zijn kansen, wat zijn bedreigingen? Welke rol speelt de gemeente bij de ontwikkeling van Kindcentra? En tenslotte een toelichting op de nieuwste ontwikkeling in Almere: de ontwikkeling van een expertisecentrum voor het Jonge Kind. Vraag aan de workshopdeelnemers: Hoe zien jullie de rol van Rijk en Gemeente in deze?
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 7
■■René Peeters
“Mijn naam is René Peeters, sinds mei 2010 wethouder in Almere voor D66 met in mijn portefeuille Jeugd, Onderwijs en Sport. Afkomstig uit het basisonderwijs. Heb daar veel functies gehad van leerkracht tot algemeen directeur van een scholengroep in Amsterdam (AWBR). Wat de onderwijsportefeuille betreft beleid gemaakt om het aantal zwakke scholen in Almere terug te dringen samen met de schoolbesturen. Een van de speerpunten in het onderwijsbeleid is de doorgaande ontwikkelingslijn van in ieder geval 2-6 jaar. Lid van de kopgroep wethouders voor integrale kindcentra en lid van de landelijke VNG commissie, Onderwijs, Sport en Cultuur.” Motto’s: ■■ “Het ligt nooit aan het kind” ■■ “Het is moeilijk om een huis te bouwen op een fundament van schotsen”
03-10-13 11:27
2 Voortgezet onderwijs
Onder leiding van Ton van Haperen 2008 was het revolutiejaar van de leraar. Rapporten van het organisatiebureau McKinsey, ex-voorzitter van de SER Rinnooy Kan en de huidige minister van Financiën Dijsselbloem leerden dat niet het budget, niet het pedagogisch didactisch concept, niet de organisatiestructuur, maar de kwaliteit van de leraar het schoolsucces van kinderen bepaalt. Daar is ook beleid op gemaakt. Kosten één miljard euro per jaar. Maar wat heeft de revolutie van de leraar vijf jaar later opgeleverd?
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 8
■■Ton van Haperen
Ton van Haperen is leraar, lerarenopleider en publicist. Hij is de auteur van het boek ‘De ondergang van de Nederlandse leraar’, leraar aan het Rythouvius College in Eersel, Vakdidacticus Algemene Economie bij het ICLON (de interfacultaire lerarenopleiding van de universiteit Leiden), columnist van ‘Het Onderwijsblad’ en bedenker, auteur en eindredacteur van ‘Index Tweede Fase’, een economiemethode uitgegeven door Thieme Meulenhoff.
03-10-13 11:27
3 Het beroepsonderwijs in Europees Perspectief
Onder leiding van Sjoerd Wanrooij Het onderwijs heeft te maken met een toenemende globalisering en het werk waar onze studenten voor leren leent zich steeds beter voor internationale uitwisseling. Internationale ervaringen voor zowel docenten als studenten zijn noodzakelijk om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op die internationale markt. De arbeidsmobiliteit zal de komende jaren steeds meer toenemen. Belangrijk is te weten wat het diploma in andere Europese landen voor stelt. Internationale samenwerking binnen het onderwijs is daarom onontbeerlijk. Tijdens de workshop zullen we verder ingaan op hoe het onderwijs in Europa zich bezig houdt met de internationalisering.
■■Sjoerd Wanrooij
“Na diverse functies binnen het Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR), zoals afdelingsdirecteur, ben ik nu verantwoordelijk voor de Internationalisering van het GLR. Dit brengt mij in contact met vele onderwijsinstellingen zowel binnen Europa als daarbuiten en vele beleidsmakers op het gebied van onderwijs en internationale relaties. Mijn streven is om zoveel mogelijk studenten en docenten een internationale ervaring te laten op doen. Dit sluit niet alleen aan bij de doelstelling van het GLR maar ook bij de Europese doelstellingen. Het onderwijs heeft te maken met een toenemende globalisering en het werk waar onze studenten voor leren leent zich steeds beter voor internationale uitwisseling. Internationale ervaringen voor zowel docenten als studenten is noodzakelijk om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op die internationale markt. De arbeidsmobiliteit zal de komende jaren steeds meer toenemen. Belangrijk is te weten wat het diploma in andere Europese landen voor stelt. Internationale samenwerking binnen het onderwijs is daarom onontbeerlijk. Tijdens de workshop wil ik verder ingaan op hoe het onderwijs in Europa zich bezig houdt met de internationalisering.”
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 9
03-10-13 11:27
4 E-learning: uitdagingen en bedreigingen
Onder leiding van Peter van den Heuvel Als je goed denkt over digitalisering van het onderwijs, e-learning, of mobile learning, is er veel te leren. Aan de hand van visies, voorbeelden en stellingen wordt je meegenomen in de mogelijkheden van het (digitale) onderwijs:
■■Peter van den Heuvel
Peter van den Heuvel is research fellow in het lectoraat Digital World van Hogeschool InHolland en ondernemer. Hij brengt praktische en strategische vraagstukken in perspectief en creëert context voor leren en de digitalisering van onze maatschappij. De groei van mensen in het dagelijkse leven, onderwijs en bedrijfsleven staan hierin centraal.
■■ We hebben geen kwaliteitsprobleem, maar een mobiliteits- en beschikbaarheidsprobleem. ■■ We hebben geen geldprobleem, maar een probleem met het organiseren van onze talenten. ■■ We hebben geen positioneringsprobleem, toppers genoeg, maar een contextprobleem. ■■ We hebben geen onderwijsprobleem, maar een coöperatieprobleem. Aan de hand van onderzoek naar de principes om talent te laten bloeien en groeien, hoe mensen leren, innoveren en samenwerken en ervaringen uit het onderwijs, wordt je persoonlijke horizon betekenisvol verbreed. Als je je smartphone, tablet of laptop erbij wilt gebruiken, dan kan dat.
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 10
03-10-13 11:27
5 Kwaliteit in hoger onderwijs zonder grenzen
Onder leiding van Korrie Louwes Hoger onderwijs is essentieel voor onze kenniseconomie en deze sector maakt bewogen tijden door. Mede door sturing vanuit Den Haag vinden in het hoger onderwijs belangrijke veranderingen plaats. HBO en universiteiten moeten ten opzichte van elkaar en internationaal zich meer profileren. Ten behoeve van onze kenniseconomie moeten zij meer samenwerken met het bedrijfsleven en de overheid via “triple helix”-constructies. Door recente misstanden in het hoger onderwijs wordt de roep om meer controle op de kwaliteit ervan sterker. De kennisinstellingen sturen daarnaast ook zelf aan op betere matching tussen student en opleiding. Hoogstwaarschijnlijk zal de huidige studiefinanciering plaatsmaken voor een sociaal leenstelsel, wat natuurlijk ook veel discussie losmaakt.
die verzorgd zal worden door Felix van Loenen, voorzitter van de Werkgroep Hoger Onderwijs en Wetenschap, gaan we aan de hand van een aantal stellingen die diepere laag aanboren. Wij zijn erg benieuwd naar uw mening, ervaring en toekomstideaal.
De Thema-afdeling Onderwijs verzorgt een workshop omtrent het onderwerp Hoger Onderwijs en Kwaliteit waarbij deze veranderingen aan bod komen. Het zal een interactieve workshop zijn waarbij met name de onderwerpen het sociaal leenstelsel, het internationaal studeren, D66 binnen dit proces en de docent versus de bestuurder aan bod komen. Deze bijeenkomst waarbij de bezoeker meedoet in plaats van toehoort, wordt verzorgt door de werkgroep Hoger Onderwijs en Wetenschap. Met ons allen proberen we de ervaringen uit de praktijk, de uitgangspunten in onze visie en de doelstelling in de toekomst met elkaar te verbinden. Na een uitdagende beschouwing
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 11
03-10-13 11:27
ONDERWIJS SYMPOSIUM
Een Rotterdams initiatief
Symposiumprogrammaboek_v5.indd 12
03-10-13 11:27
