VOETEN Vakoverschrijdende eindtermen
SINT-CLARACOLLEGE
W W
o ord vooraf
Deze brochure kwam tot stand door een fijne samenwerking tussen de leden van de werkgroep VOETEN : Griet Wils, Suzy Geerts, Michael Stusz, Erna Vanhoof en Jan Vanherck . De directie, Willy Brion en Carine Verheyen, zorgde steeds voor steun, tips en suggesties.
Dankjewel ook Romina Latorre, voor je prachtige boom, en Katrien Dries, voor de verzorgde vormgeving.
Tot slot graag een extra dankjewel aan de ‘entiteit Curriculum’ van het Departement Onderwijs, in de persoon van Dhr. Roger Standaert en Mevr. Lut Creemers. Hun uitnodiging bracht ons bij de bron.
- 2-
II
nleiding
Het uitgangspunt van ons christelijk opvoedingsproject is dat we jonge mensen zo goed mogelijk naar hun maatschappelijke volwassenheid willen begeleiden. De school wil in dat opzicht met de ouders, met de jongeren zelf en met de samenleving jongeren ‘OPVOEDEN’. Maar opvoeden is méér dan onderwijzen alleen en het onderwijs in het SCC is méér dan intellectuele en praktische vorming alleen. Onze school is in de eerste plaats een leefgemeenschap waar jongeren heel wat tijd doorbren-
gen en waar zij ook heel wat kansen krijgen om die kennis en vaardigheden die in de samenleving belangrijk zijn, te verwerven en te oefenen.
Onze school wil jongeren niet alleen intellectueel vormen, maar hen ook leren omgaan met an-
deren en met zichzelf., hen leren omgaan met hun leefwereld en met de samenleving waarin ze opgroeien, en hen begeleiden in de leer- en keuzeprocessen die ze in de zes leerjaren van het secundair onderwijs doormaken.
Leerlingen
begeleiden en op weg helpen hierbij mag zich niet beperken tot de lessen. Ook leswisselingen, speeltijden, vieringen, excursies, bezinningsdagen… bieden uitgelezen kansen om zichzelf en anderen te ontdekken. Vanaf het ontstaan van onze school waren deze pijlers geïntegreerd in ons schoolleven.
In 1996 bepaalde de overheid dat deze bredere maatschappelijke opdracht, in de vorm van wet-
telijk voorgeschreven doelstellingen, alle kansen moest krijgen. Een tiental jaren werd er binnen onze school aan deze VOETEN (vakoverschrijdende eindtermen) hard gewerkt. Ze hebben nu een nieuw kleedje gekregen: de naam is behouden, de doelstellingen zijn nu gegroepeerd in 7 contexten, domeinen. Deze nieuwe VOETEN zijn actueel en heel overwogen tot stand gekomen. Aan de basis ervan liggen tal van studies, wetenschappelijk onderzoek en heel wat enquêtes. Deze zogenaamde objectieve gezagsbronnen hebben voor deze nieuwe frisse VOETEN gezorgd.
De reeds eerder genoemde 7 contexten zijn zeer logisch opgebouwd. In de eerste 3 is er aan-
dacht voor het individu en zijn/haar lichamelijke, geestelijke en relationele gezondheid. De 4de context besteedt aandacht aan duurzame ontwikkeling, en op die manier slaat hij ook de brug tussen enerzijds het individu, anderzijds de samenleving. En die samenleving wordt dan in drie domeinen uitgediept: sociaal-economisch, politiek-juridisch en sociaal-cultureel. Met deze laatste contexten doen wij de leerlingen ook oog krijgen voor mondiale problemen.
Een team van leerkrachten en directie werkt constant aan een eigen visie op deze eindtermen
en stimuleert of coördineert activiteiten die in dat deel van het opvoedingsproject kaderen. Het probeert de eindtermen met de traditie en de eigenheid van onze school te doen versmelten. Dat is een langzaam proces dat geleidelijk een waardevolle extra dimensie van ons jongerenonderwijs zichtbaar maakt.
In deze brochure volgt een beknopte voorstelling van deze nieuwe VOETEN van het SCC.
Zoals echte voeten geven ze ons evenwicht en de stevigheid die we in het leven nodig hebben. En ze helpen ons verdergaan.
Graag nodigen we jullie -leerlingen en ouders- hierbij uit om samen met de school te werken aan dit project. Doe een voorstel, formuleer een bedenking, zet je schouders eronder.
-3-
L
L eren L eren Meer dan ooit is Leren Leren een bekommernis die alomtegenwoordig is. Waar ze vroeger louter sloeg op het studeren, en dan alleen maar in schoolse situaties én op theoretische leerstof (sruderen dus), verwijst ze intussen naar alle menselijke activiteiten, en zelfs buiten de schoolse situaties. We leren nu altijd en overal, we leren uit fouten, we leren ons aanpassen, we leren ons een houding aannemen, we leren luisteren... Om die eenvoudige reden is Leren Leren zelfs geen eindterm meer, maar iets dat alle andere VOETEN echt mee vorm geeft, mee helpt ontwikkelen. In het beeld van de boom (zie brochure binnenin) is het de bast van de stam. Zo ziet bij iedere lerende de bast er anders uit, omdat iedereen in een andere fase van een leerproces zit. En op die manier is die bast ook steeds in ontwikkeling, zowel naar kleur als naar vorm, zoals bij een echte boom dus. Het SCC heeft op het terrein van Leren Leren een zeer stevige traditie. “Leerlingen worden hier goed begeleid”, hoor je vaak. Het is dan ook een gezamenlijke bekommernis om in alle leerjaren, in zoveel mogelijk vakken en op alle studieniveaus “Leren Leren” speciale aandacht te geven. Een waaier van oude en nieuwe projecten/initiatieven in onze school: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
een zeer overwogen schoolagendakeuze, waardoor plannen beter realiseerbaar is een intensieve steun aan de leerlingen bij het leren plannen in het eerste jaar werken met een veel omvattende brochure ‘Leren Leren’ van het eerste tot het zesde jaar de leerlingen van 1T worden door hun klasleerkracht wekelijks een uurtje intensief begeleid bij het studeren het organiseren van een wekelijks studie-uurtje voor onze leerlingen van 1T het organiseren van een huiswerkklas voor leerlingen die thuis de noodzakelijke steun moeten missen persoonlijke gesprekken met leerlingen die wat moeizamer op dreef lijken te komen op studievlak gedurende het hele schooljaar een persoonlijke begeleider van de eindwerken van de zesdejaars ASO en een team begeleiders voor de zesdejaars BSO en TSO die een geïntegreerde proef afleggen regelmatig overleg tussen leerkrachten en leerlingen omtrent studiedruk, en in de hogere jaren ook omtrent de spreiding van de proefwerken regelmatig onderling overleg door leerkrachten om de werkdruk voor de leerlingen op een aanvaardbare manier te spreiden een heldere en zeer regelmatige rapportering: voor elk vak is er een vakrapport dat de persoonlijke prestaties en evolutie rapporteert en bespreekt infonamiddagen voor de zesdejaars omtrent studiekeuze na het SCC keuzenamiddagen voor leerlingen die binnen onze school een richting moeten kiezen een buitenschoolse tweedaagse rond Leren Leren in het derde jaar persoonlijk keuzedossier voor leerlingen van het zesde jaar dat door CLB en leerkrachten wordt opgevolgd en becommentarieerd gesprekken tijdens de bezinningsdagen over keuzes maken en richting geven aan je leven confrontatie met andere culturen (tijdens het filmforum “Focus op het Zuiden” staan we bijvoorbeeld stil bij onze eigen mogelijkheden en het belang van keuzes)
“Leren leren” zet leerlingen op weg naar een grotere zelfstandigheid en zelfontplooiing. Het is een fundamenteel onderdeel van zowel de arbeidsgerichte als de persoonlijke vorming.
- 4-
G G
ezondheidseducatie
Jonge mensen op weg zetten om zich goed te voelen in hun vel … . Misschien is dat wel de meest omvattende en ook één van de moeilijkste doelstellingen die we in het SCC willen nastreven. Met GEZONDHEIDSEDUCATIE willen we gezond gedrag stimuleren en behouden, en willen we gezondheidsproblemen helpen voorkomen. Gezondheid zien we in de breedste zin van het woord: een optimale fysieke en psychische gesteldheid of conditie; in harmonie leven met je lichaam en geest en dit op een veilige manier. Met jongeren zelf, met de ouders en met andere opvoeders willen we daar op school aandacht voor hebben. Als jonge mensen leren omgaan met hun lichaam, met anderen en met hun leefomgeving, kunnen ze komen tot een gezond evenwicht en tot een betere kwaliteit van het leven. Bewuster leven in een zekere soberheid brengt rust en werkt verrijkend. Echt leren genieten is belangrijk, maar met mondjesmaat. We proberen het samen, daarom stippelde onze school een gezondheidsbeleid uit. Dit gezondheidsbeleid is afgestemd op de specifieke noden van onze leerlingen en personeel. Zo hopen we onze leerlingen en personeel op te vangen in een omgeving die geen aanleiding geeft tot ongezond gedrag. Het gezondheidsbeleid is opgesplitst in verschillende projecten: gezond ontbijt, rookvrije klassen, VCA-cursus, ... Om tot een goed gezondheidsbeleid te komen is het belangrijk om op vlak van preventie, sensibilisering en beleid de nodige inspanningen te leveren. Daarom werken we aan een gezonde, actieve en veilige leefstijl op school en ontwikkelen we een houding die ook buiten de school belangrijk is: Lichamelijke gezondheid ■ samen gezond en evenwichtig ontbijten en daarbij stil staan tijdens de lessen ■ aandacht voor lichaamshouding en ergonomische principes ■ aandacht voor hygiënisch handelen en werken tijdens praktijklessen ■ gezonde tussendoortjes en drank tijdens de pauzes ■ rekening houden met de actieve voedingsdriehoek tijdens de lessen voeding ■ leren genieten van sport: nieuwe sporten leren kennen, je grenzen verleggen Mentale gezondheid ■ terecht kunnen op school als je nood hebt aan een luisterend oor of advies ■ antipestwerking op onze school ■ lessen rond relatie en seksualiteit voor de derde- en vijfde jaars ■ wedstrijd ‘meer pret zonder sigaret’ voor de eerste graad ■ werking van OLB (overleg leerlingenbegeleiding) ■ door allerlei spelen voeling krijgen met de natuur Veiligheid ■ in klasverband fietsen en het verkeersreglement naleven ■ een les wondverzorging ■ lessen EHBO voor verschillende richtingen ■ fietscontrole i.s.m. lokale politie ■ VCA-cursus
-5-
- 6-
-7-
S
S ocio-relationele ontwikkeling Op school ontmoet je vele anderen. Voor sommige jonge mensen is het de eerste keer dat zij met zoveel verschillende “anderen” in contact komen en dat zij met zoveel mensen rekening moeten houden. Je zoekt er de mensen uit die jou liggen, waarmee je dingen kunt delen, maar ontmoet er ook die heel anders denken en voelen en waarmee je toch moet samenwerken. De school is een soort oefenveld voor de omgang met anderen en daar moet soms echt geworsteld worden. Zo is het ook in onze maatschappij. In het gezin, op school en elders leren jongeren sociaal vaardig te worden. Leerlingen leren zich als een vis in het water tussen de anderen bewegen . ■ Je leert er hoe je relaties (klas-, leef-, werkgroep … ) kan opbouwen, onderhouden en beëindigen. ■ Je leert er met anderen samenwerken dit wil zeggen overleggen, bijsturen, discussiëren, verzoenen, synthetiseren, initiatief nemen, opdrachten uitvoeren, in groep werken, problemen oplossen,... ■ Je leert met anderen communiceren: luisteren, inleven, jezelf uiten, argumenteren,.. ■ Je leert er je eigen grenzen stellen maar ook grenzen aanvaarden. ■ Je ontdekt de verschillende aspecten van samenlevingsvormen en leert begrip op brengen voor de leefwereld van de anderen . In het omgaan met het personeel en de medeleerlingen kan je veel leren over mensen … en over jezelf. IN DE OMGANG MET DE ANDERE(N) VINDT DE MENS ZICHZELF … In elke graad van het SCC worden er vakoverschrijdende projecten georganiseerd die deze levensvaardigheid willen aanscherpen: ■ in de leerlingenraad krijgen de leerlingen de kans om met anderen over het schoolgebeuren te discussiëren, voorstellen te doen en deze met de directie te bespreken ■ via het antipestmanifest leren leerlingen respect en waardering op te brengen voor mekaars anders-zijn en zoeken naar constructieve oplossingen voor de conflicten ■ groepsvorming en waardenvorming blijven een aandachtspunt doorheen het ganse schooljaar (bv. ontmoetingsdagen, klasvieringen…) ■ de derde- en de vijfdejaars werken gedurende een dag rond relatievorming en seksualiteit ■ leerlingen van de derde graad leren hun verantwoordelijkheid opnemen in het peter- en meterschap voor de eerstejaars, in het mee-organiseren van de projectdag Broederlijk Delen ■ tijdens de ontmoetingsdagen, voorbereiden van de 100 dagen werken de zesdejaars klasoverschrijdend ■ tijdens excursies leren leerlingen en begeleiders op een andere manier met elkaar samenwerken ■ leerkrachten en directie proberen open te staan voor de meningen van de jongere en hun inbreng te waarderen ■ op onze school leven en werken leerlingen en leerkrachten van ASO,BSO enTSO samen: op de bezinningsdagen en op de speelplaats delen we dezelfde banken en leren we elkaar waarderen
- 8-
D
D uur za me ontwikkeling lokaal / mondiaal
Eèn van de grote uitdagingen voor de mens in de 21ste eeuw is een evenwicht in de omgang met onze natuurlijke omgeving te vinden en tot een gezonde relatie met de aarde te komen. Onze school wil hieraan meewerken. Een school als de onze is dat aan zichzelf verplicht. Acht eeuwen gelden, in een heel andere tijd, toonde Franciscus van Assisië het belang van de natuur in ons leven aan. En was Clara, alhoewel ze van rijke afkomst was, niet één van de eersten om aan te tonen dat mensen sober kunnen leven zonder ongelukkig te zijn...? Deze waarden in de levens van onze patroonheiligen willen wij ook in deze tijd als uitgangspunt nemen voor een harmonieuze relatie met onze leefwereld. Het SCC wil bijdragen tot milieubewuster denken en leven; aandacht hebben voor het milieu in het leven van elke dag, maar ook werken aan “ de milieugeletterdheid” van onze jongeren. De school heeft een milieuvergunning Klasse 2 en voldoet dus ook aan alle verplichtingen die deze vergunning ons oplegt. “MILIEUZORG” vereist immers ook het ontwikkelen van kennis en inzicht op dat terrein. Ons modern westers samenlevingsmodel heeft een enorme impact op het milieu. Meer en meer worden wij ons hier-van bewust. We moeten “duurzaam” gaan werken en leven. Dat is een grote uitdaging en een praktische en ethische noodzaak. De milieuorganisaties benadrukken dat dit milieubewustzijn van jongs af moet worden aangeleerd. Eén concreet element van deze werking is het thema VERKEER EN MOBILITEIT. Het is een grote uitdaging om jonge mensen te leren om zich op een verantwoorde manier te verplaatsen. “Vervoersbewustzijn” noemt men dat. Al valt het in onze streek nog erg mee, het mobiliteitprobleem is zeer actueel en zeer prangend. We willen jongeren leren om verantwoord aan het verkeer deel te nemen en hen zoveel mogelijk stimuleren om alternatieven voor het gemotoriseerd verkeer te kiezen. Maar we willen hun ook een zekere redzaamheid meegeven: veilig gebruik maken van het openbaar vervoer, de voorbereiding van het theoretisch rijexamen,... Het staat allemaal op het programma. In onze school zijn er al verschillende jaren heel wat initiatieven- en projecten ontwikkeld: Lokale initiatieven ■ onze school heeft een werkgroep Milieu die zowel uit leerkrachten alsook uit leerlingen bestaat ■ we organiseren workshops natuurbeheer en wateronderzoek ■ drank wordt op school enkel in waarborgflessen verkocht ■ op de speelplaats staan, door bemiddeling van de gemeente Arendonk, een mini-containerpark, een groot aantal PMD-bakken en in elke klas aparte papier- en restafvalbakken ■ er werden bomen op de speelplaats geplant, op voorstel van het leerlingenparlement ■ leerlingen maakten een studie van het verbruik van allerlei elektrische toestellen op school, met verbluffende resultaten ■ projectdag Broederlijk Delen: ecologische voetafdruk, duurzame landbouw,... ■ heel wat leerlingen en leerkrachten namen de voorbije jaren deel aan verkeersacties in de regio ■ vele excursies doen we met de fiets Duurzame projecten ■ zonnepaneel op het dak wordt gebruikt om metingen uit te voeren ■ uitvoeren energiemetingen, alle verbruikgegevens worden op pc verwerkt i.s.m. EANDIS en indien mogelijk worden hieruit besparingsmaatregelen genomen ■ sinds 1 januari 2008 is het DIFTAR-systeem in werking, hierdoor zijn we genoodzaakt om ons afval nog beter te beheren en sorteren ■ dikke truiendag; ieder jaar doen wij als school mee aan dit project van de Vlaamse Milieuadministratie ■ de start is gemaakt met het verwijderen van oude energieverslindende lichtarmaturen en deze te vervangen door energiezuinige armaturen ■ actie ‘brik en blik’, dat verpakkingsmateriaal werd in overleg met de werkgroep Milieu en de leerlingenraad uit de school gebannen ■ zwerfvuil aanpakken in de gangen en speelplaats in samenspraak met de leerlingenraad
Maar.... er is nog werk aan de winkel! We willen komen tot een werkbaar en leefbaar project dat over de vakken heen de geest van onze school uitademt. Zoals een kleine druppel in een grot langzaam zijn werk doet, willen we gestaag werken aan een milieubewuste en actieve ingesteldheid. Mogen we ook op jullie rekenen?
-9-
B B
urgerzin Al de VOETEN dienen om de MAATSCHAPPELIJKE REDZAAMHEID van de jongere te vergroten. De voet “burgerzin” niet in het allerminst. Een grote uitdaging in die steeds verder uitdeinende en complexer wordende wereld waarin we leven. Jongeren zijn burgers d.w.z. volwaardige, erkende, functionerende en betrokken leden van verschillende samenlevingsvormen: gezin, parochie, schoolgemeenschap, vereniging, staat, wereldorganisaties,… Van jongsaf leren mensen in hun maatschappij te functioneren. Op het SCC proberen we jongeren ook voor te bereiden om in de samenleving van vandaag hun weg te vinden. Dit veronderstelt het bijbrengen van kennis en inzicht, maar ook het ontwikkelen van een kritische houding en het oefenen in mondigheid en participatie. Want de echte burger is een actieve participant. En daar moeten jongeren zin in hebben… of krijgen. Daar moeten zij in groeien.
Burgerzin is actie = het kennen, kunnen, willen, wensen, doen, dragen van je samenleving kennen kunnen willen wensen doen dragen
vertrouwd zijn met vertrouwd zijn met vertrouwd zijn met vertrouwd zijn met vertrouwd zijn met vertrouwd zijn met
functioneren in vrijheid om functioneren in vrijheid om functioneren in vrijheid om functioneren in vrijheid om functioneren in vrijheid om
vertrouwen hebben in vertrouwen hebben in vertrouwen hebben in vertrouwen hebben in
kiezen voor kiezen voor overtuiging kiezen voor overtuiging engagement kiezen voor overtuiging engagement verantwoordelijkheid
Deze ACTIEVE BETROKKENHEID streven we op alle terreinen na. Naast politieke participatie wordt ook het sociale, economische en culturele engagement gestimuleerd. Ook op deze terreinen leren jongeren rechten en plichten, regels en mechanismen kennen en leren zij een waardepatroon ontwikkelen en verdedigen. Zo wordt oprecht engagement mogelijk. Hedendaagse MEDIA bepalen in belangrijke mate onze kijk op de wereld. Zij krijgen speciale aandacht. Tijdens de lessen, maar ook daarbuiten, willen we jongeren deze informatie- en contactkanalen laten ontdekken en laten verkennen. We proberen hen een zekere vaardigheid en vooral een kritische en gezonde (ver-)houding bij te brengen.
- 10 -
B B
urgerzin
Een selectie uit de activiteiten die in onze school aan burgerzin moeten bouwen: ■ Bezinnings- en ontmoetingsdagen met discussies en vorming, ontdekken en oefenen, … ■ Een multifunctionele projectdag rond een actueel wereldthema met politieke, economische, sociale en culturele componenten: workshops, lessenpakketten, spelen, optredens, … ■ Een waaier van inspraakorganen voor leerlingen, leerkrachten, ouders, … ■ Internetfacilititeiten tijdens de middagen ■ Een jaarlijks Vredeseilandenproject door de leerlingen van de eerste graad ■ Het Europees uitwisselingsproject EPOS voor leerlingen en leerkrachten ■ Een gevarieerd en zeer verrijkend gamma van verplichte eendaagse of meerdaagse studiereizen en vrijblijvende buitenlandse reizen van de zesdejaars, o.a. de Romereis ■ Een grote betrokkenheid en actief engagement van de school bij regionale gebeurtenissen ■ Een regelmatige en vlotte communicatie: nieuwsbrieven voor de ouders en leerlingen, wekelijkse mededelingen naar leerkrachten toe, regelmatige oudercontacten, maandelijkse vergaderingen van het leerlingenparlement en lerarenraad met bijhorende verslagen,... ■ Een eigen filmforum voor de derde graad, waarbij leerlingen kennismaken met en leren kijken naar films vmet een meerwaarde ■ Het bezoek aan één van onze parlementen door de zesdejaars ■ Het opbouwen van een minionderneming door onze leerlingen van de derde graad handel ■ Schrijf ze ‘vrij’-dag van Amnesty International ■ Een talendag ■ Uitwisselingsproject voor 3 ASO met onze Franstalige zusterschool van Gosselies ■ Peters en meters, leerlingen van de derde graad die onze eerstejaars begeleiden en zo zorgen dat ze zich snel ‘thuis’ voelen op het SCC ■ Getuigenis van een overlevende van een concentratiekamp ■ Bezoek aan het fort van Breendonk door onze tweedejaars ■ …
- 11 -
VOETEN
vakoverschrijden de eindtermen
Leren Leren
-- 4
Gezondhei dseducatie -- 5
Socio-relationele ontwikkeling
-- 8
Duurzame ontwikkeling
-- 9
September 2009 - Katrien Dries
Bur gerzin
- 12 -
-- 10
