Voedingsbeleid kinderopvang Zazou
Maart 2014
Schematisch werkbeleid: Eten op Zazou Leeftijd kind Vanaf 5 à 6 maanden
Tijd 08:3009.30
Aangeboden voeding Fruithap Wij volgen hierin de ouder. Aan vaste voeding bieden wij verder aan: Broodkorstje/brood met boter en eventueel een beetje beleg. Voor deze leeftijd mag ook een beetje fruithap op brood worden gegeven. Rijstwafel of soepstengel en rauwkost. Drinken: water en diksap Voor deze leeftijd houden wij het eetschema van het kind aan dat de ouders thuis volgen. Eventueel mag er extra een groetenhap worden gegeven, als dit te organiseren is in de planning.
1 jaar
9:15 11:30
15:00
Borstvoeding of flesvoeding Wij volgen hierin het eetschema van het kind, dat de ouders thuis aanhouden. Eten: ¾ stuk fruit geschild en in stukjes Drinken: water Eten: warme maaltijd Alternatief: 1-2 boterhammen met boter in stukjes Belegd met boter en beleg uit de categorie verantwoord beleg * Drinken : water Een rijstwafel of soepstengel en 4 à 5 stukjes rauwkost
17:00
Drinken: diksap Eten: koekje
Leeftijd kind
Tijd
Drinken: water Aangeboden voeding
2-4 jaar
9:15
Eten: ¾ stuk fruit geschild en in stukjes
11:30
15:00
17:00
Drinken: water Eten: warme maaltijd Alternatief: 1-3 boterhammen met boter en in stukjes, waarvan: 1-2 boterhammen belegd met categorie verantwoord beleg * 1 boterham belegd met categorie minder verantwoord beleg * Drinken: water Een rijstwafel (kaal )of soepstengel en 4 à 5 stukjes rauwkost Drinken: diksap Eten: koekje of soepstengel Drinken : water
Maart 2014
*Lijst keuzes broodbeleg Verantwoord beleg
Minder verantwoord beleg
Appelstroop Vegetarische paté 1 boterham met kaas Slankie smeerkaas
Jam Gehakt Boterhamworst Ham Pindakaas Vruchtenhagel
Voor de kleintjes tot 1 jaar mag er ook fruithap op brood worden gegeven.
**Lijst keuzes rauwkost Tomaatje Komkommer Worteltje Paprika
Maart 2014
Toelichting voedingsbeleid Zazou Eten en drinken volgens de richtlijnen van het voedingscentrum In het onderstaande wordt uitleg gegeven over wat er op Zazou wordt gegeten en gedronken en waarom. Zazou hanteert de richtlijnen van het voedingscentrum en consultatiebureau. Ook wordt ingegaan op een aantal praktische zaken, zoals hoe aan te bieden, de pedagogische visie van Emmi Pikler en hygiëne. Vaste eet- en drinkmomenten op Zazou Op Zazou hebben we vaste eetmomenten. Door op vaste momenten te eten, leert het kind om niet de hele dag door te eten en te drinken. Van de drie hoofdmaaltijden wordt alleen de lunch op Zazou aangeboden. Verwacht wordt dat thuis wordt ontbeten en ook ‘s avonds thuis wordt gegeten. Daarnaast hebben we op Zazou twee tussendoor-eetmomenten: om 9:15 uur en om 15:00 uur. Drinken Omdat het belangrijk is dat kinderen voldoende vocht binnen krijgen, wordt aanbevolen om ongeveer 1 liter vocht per dag te geven (inclusief de borst- of flesvoeding). Zazou biedt kinderen zoveel mogelijk water aan, omdat dit het minst schadelijk is voor de gezondheid en het minst leidt tot tandbederf. Verder wordt één keer diksap gedronken zonder toegevoegde suikers (om 15:00 uur). Er wordt zo snel mogelijk begonnen met het drinken uit een ‘gewone’ beker om tuitbekers te vermijden. Door op jonge leeftijd (8 maanden) met een grote beker te beginnen leren kinderen een goede slikbeweging.
Maart 2014
Fruit Zazou biedt kinderen om 9:15 uur fruit aan als tussendoortje. Door het voedingscentrum wordt aanbevolen dagelijks fruit te eten (tweemaal daags en in totaal 1,5 stuk). Op Zazou bieden we ¾ stuk fruit aan, de helft van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid. De grotere kinderen eten stukjes fruit, de kleintjes die hier nog niet aan toe zijn eten een fruithap. Hygiëne Het fruit wordt twee maal per week ingekocht en wordt koel en droog bewaard. De fruithapjes voor de kinderen worden dagelijks vers gemaakt en moeten op dezelfde dag worden gebruikt. De fruithappen moeten tot gebruik afgesloten bewaard worden in de koelkast. Ieder kind heeft een eigen fruithap. De stukken fruit worden iedere dag vers klaargemaakt. Dit fruit mag maximaal een half uur voor consumptie worden geschild en in stukken gesneden. Het klaargemaakte fruit moet tot gebruik afgesloten bewaard worden in de koelkast. Dagelijks controleren de pedagogisch medewerkers of het fruit niet overrijp is en weggegooid dient te worden. De assistent-leidinggevende is hiervoor eindverantwoordelijk. Fruithap De overgang van vloeibare naar vaste voeding begint rond de leeftijd van 5 à 6 maanden. Louter voedingskundig gezien hoeft de borst- of flesvoeding pas te worden aangevuld met ander voedsel als het kind 6 maanden oud is. Voor de ontwikkeling van de mond- en darmfunctie kan het verstandig zijn eerder te experimenteren met vast voedsel. Op Zazou volgen wij hierin de keuze van de ouder. Wanneer de ouders thuis starten met een fruithap of groentehap, kan deze ook op Zazou worden aangeboden aan het kind. Zazou volgt het eetschema van het kind thuis. Dit geldt ook voor de soorten fruit die worden aangeboden voor een fruithap; de ouders geven het thuis eerst. Indien ouders willen dat hun kind op Zazou een groentehap eet, moeten zij deze zelf meenemen. In overleg met de medewerkers wordt hiervoor een geschikt moment in de planning gezocht. Een fruithap wordt aangeboden aan kinderen die nog geen stukjes fruit kunnen eten. Om het kind aan de fruitsmaak te leren wennen is zacht zoet fruit het meest geschikt: peer, rijpe banaan (let op: onrijp zorgt voor verstopping, overrijp werkt laxerend!), perzik, abrikoos en meloen. Het fruit wordt geschild en gepureerd tot een gladde massa. Dit is belangrijk wanneer het kind net begint met wennen aan vast voedsel en het nemen van hapjes. Als het kind net begint met hapjes eten worden er nog geen combinaties van verschillende fruitsoorten geven, omdat het kind moet wennen aan de losse smaken. Zo leert het die beter herkennen en waarderen en dat is beter voor de smaakontwikkeling. Later kan het verschillende fruitsoorten door elkaar eten. Biedt de fruithap eerst fijn aan en vervolgens steeds wat grover totdat het kind over kan gaan op stukjes fruit. Omdat een kind eerst een aantal keer iets moet proeven om de smaak te leren kennen, bieden we twee weken lang een zelfde soort fruit aan. De daarop volgende twee weken wordt er overgegaan tot het leren kennen van een nieuwe fruitsoort en zo verder. Leidsters houden dit goed bij, door dit op het eetschema van de kindgegevens te noteren.
Maart 2014
Voorbeeld: Kindje krijgt: 9:15 fruithap week 2 en 3 appel, week 4 en 5 peer, week 6 en 7 perzik etc. Drinken: water Aanbieden Fruithappen worden op schoot aangeboden, zoals de methode van Emmi Pikler beschrijft (zie ook het babybeleid). Met een plastic, smalle en niet te diepe lepel worden de fruithappen gegeven. Plaats deze voor in de mond op het midden van de tong. Wees erop voorbereid dat de baby de eerste dagen zal kokhalzen of spugen. Dit is niet omdat de baby het niet lekker vindt, maar omdat de baby het happen en slikken moet oefenen. Het is belangrijk dat het daarom elke dag wordt geoefend. Houd er rekening mee dat sommige baby’s een paar weken nodig hebben om aan vast voedsel te wennen. Een kind moet 10 tot 15 keer iets proeven voor het de smaak kan waarderen. Wanneer Het fruithapje kan het beste direct na een borst- of flesvoeding worden gegeven of tussen 2 voedingen door. Het kind is dan ontspannen en heeft geen enorme honger meer. Dat is een goed moment om iets nieuws te proeven. Fruitstukjes Rond 1 jaar beginnen kinderen ongeveer met het eten van stukjes fruit. Daarbij moet in verband met verstikking worden opgelet dat druiven ontpit, ontveld en gehalveerd worden. Door verschillende soorten fruit aan te bieden leren kinderen verschillende smaken kennen en variëren is gezond! Kinderen kunnen nu ook scherpere smaken eten zoals van citrusvruchten, kiwi, mango of ananas. Belangrijk is dat het fruit vers en rijp is. Vooraf aan het fruit eten wordt het fruitliedje gezongen.
Maart 2014
Warme maaltijd Rond 11:30 uur wordt op Zazou een warme maaltijd aangeboden. Deze maaltijden worden dagelijks op de locatie bereid, volgens een menu dat per kwartaal wordt samengesteld. Bereiding De bereiding van de maaltijden vindt plaats in de oven. Vijf a tien minuten voor de bereiding van start gaat, wordt de oven aangezet. De (componenten van de) maaltijd worden verdeeld over metalen ovenschalen die vervolgens direct in de oven worden geplaatst. Afhankelijk van de bereidingstijd gaan verschillende componenten op verschillende momenten de oven in. Sommige gerechten moet tussentijds worden omgeschept. Met behulp van een thermometer wordt gecontroleerd of het voedsel aan het einde van de bereidingstijd de juiste temperatuur (80C) heeft bereikt. Veiligheid Nadat het eten verwarmd is, wordt het in schalen geschept die op tafel worden gezet. Dankzij het deksel, blijft de inhoud op temperatuur. De hete schalen uit de oven blijven in de keuken, waardoor kinderen en medewerkers zich er niet aan kunnen branden. Hygiëne Voordat de kinderen aan tafel gaan worden hun handen gewassen. Ook medewerkers wassen hun handen. Dit handen wassen gebeurt zoveel mogelijk aan de kraan. Als dit niet haalbaar is dan krijgt ieder kind een eigen doekje dat hiervoor geschikt is (bijvoorbeeld van badstof of katoen). Hygiëne: voedsel bewaren De (componenten van de) maaltijden worden wekelijks diepgevroren aangeleverd en op de locatie direct in de diepvries gelegd. Het verschilt per maaltijd hoe lang deze mag worden bewaard. Vanaf levering is dit sowieso minimaal 1 jaar. Op Kleiweg 115 is geen vriezer aanwezig. De maaltijd(componenten) voor deze locatie worden dagelijks van de locatie Koraalstraat naar Kleiweg 115 gebracht. Voedsel dat bereid is of ontdooid wordt weggegooid. Aan tafel Op de groep wordt wederom de temperatuur gemeten. Deze moet dan 60C zijn. De medewerkers geven ieder kind een gepaste portie. Kinderen die minder goed eten, krijgen een klein beetje. Grote eters krijgen meteen iets meer. Voor kinderen die hun bord leeg hebben en nog meer lusten, schept de medewerker nogmaals op. Medewerkers proberen kinderen te motiveren om te eten en nieuwe dingen te proeven. Zo kunnen ze het eten door elkaar prakken, in kleine stukjes snijden, erover vertellen enz. Voor het eten wordt een liedje gezongen, waarna het bestek wordt uitgedeeld. De kinderen krijgen, afhankelijk van hun leeftijd, een lepel, vork en mes. Hierna mogen de kinderen beginnen met eten. Na het eten en drinken krijgen de kinderen een eigen doekje om hun gezicht en handen mee schoon te maken.
Maart 2014
Brood Rond 11:30 uur wordt op Zazou een warme maaltijd aangeboden. Daarnaast biedt Zazou een broodmaaltijd aan voor kinderen tot 1 jaar en voor kinderen van wie de ouders bezwaar hebben tegen een warme maaltijd. Dit laatste geldt alleen voor kinderen die in januari 2014 reeds bij Zazou waren geplaatst. Hygiëne Voordat de kinderen aan tafel gaan worden hun handen gewassen. Ook medewerkers wassen hun handen. Dit handen wassen gebeurt zoveel mogelijk aan de kraan. Als dit niet haalbaar is dan krijgt ieder kind een eigen doekje dat hiervoor geschikt is (bijvoorbeeld van badstof of katoen). Bij het smeren van het broodbeleg worden aparte messen gebruikt per soort broodbeleg. Hierdoor is de kans klein dat een kind met een allergie per ongeluk toch iets verkeerds binnen krijgt. Hygiëne: brood bewaren Indien op de locatie een vriezer beschikbaar is voor brood, wordt dit voor een hele week ingekocht. Het brood mag maximaal een maand in de vriezer worden bewaard. Op de locaties waar dit niet mogelijk is wordt dagelijks vers brood gehaald. Het brood dat in de vriezer ligt wordt ’s morgens uit de vriezer gehaald om te ontdooien. Het brood wordt bewaard in broodzakken en zo ook vervoerd naar de groepen. Het brood dat na de maaltijd over is mag 1 dag worden bewaard. Hygiëne: beleg bewaren Het hartige beleg wordt in de koelkast bewaard. Geopende verpakkingen worden verpakt in aluminiumfolie, of in een daarvoor bestemde bewaardoos en maximaal 48 uur in de koelkast bewaard. Ook jam wordt in de koelkast bewaard. Het overige zoete beleg wordt in afsluitbare potten bewaard. Aan tafel Afhankelijk van het kind mogen er maximaal 3 boterhammen worden gegeten. Er wordt gekozen voor lichtbruin brood. De boterhammen worden altijd besmeerd met margarine vanwege de goede vetten. Er wordt eerst een boterham gegeten met verantwoord beleg (zie *Lijst keuzes broodbeleg). Vervolgens mag ook een boterham worden gegeten met ander beleg. De boterhammen worden enkel aangeboden en in kleine stukjes gesneden. Brood wordt met een vorkje gegeten. Vooraf aan het eten wordt een liedje gezongen, waarna de vorkjes worden uitgedeeld en er kan worden gegeten. Na het eten en drinken krijgen de kinderen een eigen doekje om hun gezicht en handen mee schoon te maken. De eerste broodstukjes Een kind kan met 6 à 7 maanden beginnen met kleine stukjes lichtbruin brood. Zo wennen de darmen van het kind rustig aan vezels in de voeding. Oefenen met een broodkorstje kan ook om aan de nieuwe smaak te wennen. Zo leert het kind kauwen, ook als het nog geen tanden en kiezen heeft. Het kind bijt en sabbelt met z’n kaken en dat is goed voor z’n mondspieren. Ook kan begonnen worden met een beetje fruithapje op het brood te smeren. Dan eet het kind iets wat het kent.
Maart 2014
Smeer op brood altijd een beetje zachte margarine uit een kuipje. In margarine zitten goede vetten. Meer beleg dan wat margarine hoeft nog niet, maar kan wel. Dit kan bijvoorbeeld een beetje appelstroop of fruithap zijn. Met beleg kan ongeveer rond het eerste jaar worden begonnen omdat kinderen dan meestal alles mogen mee-eten met het gezin. Als jonge kinderen meer dan 1 boterham mogen, krijgen ze op één boterham verantwoord beleg (zie Lijst keuzes verantwoord beleg) en op de tweede (halve boterham) boter. Kinderen op deze leeftijd missen dan nog geen beleg en hebben baat bij een zo lang mogelijke periode van suikervrij, zoutarm en zo min mogelijk slechte vetten in broodbeleg. Alleen de kinderen in deze leeftijd mogen een beetje fruithap op hun brood. Variëren is belangrijk Het is belangrijk dat er wordt gevarieerd met beleg. Van het totaal wat de kinderen eten mag één boterham worden belegd met de categorie minder verantwoord. 1e keus categorie: verantwoord beleg
2e keus categorie: minder verantwoord
Appelstroop Vegetarische paté 1 boterham met kaas of een beetje fruithap tot 1 jaar Slankie smeerkaas
Jam Gehakt Boterhamworst Ham Pindakaas Vruchtenhagel
15:00 uur Tussendoortje Er zijn verschillende tussendoortjes mogelijk. Er kan worden gevarieerd tussen een rijstwafel (onbelegd) of een soepstengel in combinatie met rauwkost: Komkommer Tomaat Worteltjes Paprika De kinderen drinken hierbij een beker diksap.
17.00 uur Koekje en drinken Om 17:00 uur krijgen de kinderen nog een koekje en drinken ze water.
Maart 2014
Regels voor de medewerkers
Medewerkers mogen tijdens de eetmomenten eigen meegebracht voedsel eten, als dit maar hetzelfde soort eten is (bijv. fruit tijdens het fruit-eetmoment) en dit niet ten koste gaat van het werk (je moet kunnen ingrijpen als er iets gebeurt). Medewerkers mogen eigen beleg dat afwijkt van het voedingsbeleid of eigen ander eten alleen tijdens hun pauze eten Medewerkers eten met mes en vork om het goede voorbeeld te geven Boterhammen voor de kinderen worden met behulp van mes en vork in stukjes gesneden
De informatie is gebaseerd op de volgende bronnen: Uit gesprekken met het voedingscentrum, het consultatiebureau en lactatiedeskundige Berney Gerestein- van Os. De brochures van het voedingscentrum: ‘Babyvoeding 0 -12 maanden’, GGD ‘Eerste hapjes’ voedingscentrum ‘flesvoeding’ voedingscentrum ‘borstvoeding’ voedingscentrum www.voedingscentrum.nl www.borstvoedingnatuurlijk.nl Boek: ‘voedingsadvisering bij jonge kinderen’ van Donkers, Douwes
Maart 2014
