Voeding bij diabetes Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven Ede, 08.02.2011
DIABETES ATLAS, 3rd ed, IDF 2006 2007
2025
Total population (millions)
6600
7900
Adult population (millions) (20-79 years)
4100
5200
Comparative prevalence (%)
6.0
7.3
Number of people (millions)
246
380
Comparative prevalence (%)
7.5
8.0
Number of people (millions)
308
418
DIABETES (20-79 age group)
IMPAIRED GLUCOSE TOLERANCE
Diabetes en chronische complicaties Verminderde levensverwachting Verminderde kwaliteit van leven Schade aan vele organen, m.n. ogen, nieren, zenuwen, hart en bloedvaten Verhoogde kosten gezondheidszorg
BMJ 2000; 321: 405-412
Voedingsrichtlijn: doelstellingen Nederlandse Diabetes Federatie 2010 •
Beperken van acute klachten van hypo- en hyperglycemie
•
Voorkomen of uitstellen van late complicaties
•
Zorgen voor en behoud van een optimale voedingstoestand Bron: Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en type 2. Nederlandse Diabetes Federatie, augustus 2010.
Macronutriënten aanbevelingen (En%) van diabetes organisaties NDF
Koolhydraten
40-70
Vet totaal
20-40**
Verzadigd vet
< 10
Trans vet
<1
Meervoudig onverzadigd
≤ 12
Enkelvoudig onverzadigd Eiwit
10-20
** 20-40 En% bij normaal gewicht; < 30-35 En% bij overgewicht
Macronutriënten aanbevelingen (En%) van diabetes organisaties NDF
EASD
ADA
Koolhydraten
40-70
45-60
60-70*
Vet totaal
20-40**
≤ 35
Verzadigd vet
< 10
< 10
Trans vet
<1
Meervoudig onverzadigd
≤ 12
Enkelvoudig onverzadigd Eiwit
< 10 minimaal
≤ 10
10
10-20
10-20
10-20
15-20
* Koolhydraten en enkelvoudig onverzadigd vet samen ** 20-40 En% bij normaal gewicht; < 30-35 En% bij overgewicht
Voedingsrichtlijn NDF 2010 (En%) Eiwit
Vet
Koolhydraten
10-20
20-40
40-70
SFA < 10
PUFA < 12 MUFA overige En %
Sacks F & Katan M. Am J Med 2002;113:13S-24S
Sacks F & Katan M. Am J Med 2002;113:13S-24S
Sacks F & Katan M. Am J Med 2002;113:13S-24S
High-monounsaturated-fat diets for patients with diabetes mellitus: a meta-analysis Change (mmol/l)
Percentage change
FPGlucose
-0.23 (-0.39, -0.06)
Total cholesterol
-0.15 (-0.24, -0.06)
-3.0
Triacylglycerol
-0.36 (-0.43, -0.29)
-19.0
LDL cholesterol
-0.01 (-0.10, 0.08)
0.0
HDL cholesterol
0.05 (0.03, 0.07)
4.0
Abhimanyu Garg Am J Clin Nutr 1988,67(suppl):577S-82S
Data in support of high-MUFA diets 1. Improved glycemic control 2. Improved serum lipids 3. Improved blood pressure N Engl J Med 2010;362:2102-12 JAMA 2005;294:2455-64
Data in support of high-MUFA diets 1. 2. 3. 4. 5.
Improved glycemic control Improved serum lipids Improved blood pressure Protective effects on the arterial wall Improved patient compliance
Nutrition Recommendations and Interventions for Diabetes ADA Position Statement 2008 Diabetes Care 2008;31 (Suppl 1):S61-78 Isocaloric studies
Low Sat FA Low Sat FA High (55 En%) CHO High MUFA
LDL Chol
↓
↓
TG
↑↑
=
Postprandial glucose Postprandial insulin
↑↑
↑
Diabetes-specifieke supplementen en voeding = minder koolhydraten en lagere GI = meer enkelvoudig onverzadigde vetten
Diabetes specifieke voeding Vorm tussendoortjes maaltijdvervangers
drinkvoeding sondevoeding
Toepassing “gezonde” personen met diabetes “zieke” personen met hyperglycemie (met/zonder diabetes)
Enteral Nutritional Support and Use of Diabetes-Specific Formulas for Patients With Diabetes: Meta-analysis piek BG DSF vs standaard AUC BG
- 1.59 mmol/l (0.86 – 2.32) - 31 tot 45 %
HbA1c insuline behoefte
- 0.6 tot 0.8 % - 26 tot 71 %
M. Ellia et al; Diabetes Care; 2005; 28:2267-2279
Inpatient hyperglycemia is a common occurrence with costly consequences Non-critically ill patients: Intensive care units (ICU): ‐ Episodes of glucose >11.1 mmol/l:
33-38% 31%
Hyperglycemia is associated with complications, length of stay (ICU and hospital), and mortality 1. 2. 3. 4.
Umpierrez G et al. J Clin Endocrinol Metabol 2002,87:978-982 Levetan CS et al. Diabetes Care 1998;21:246-249. Krinsley JS. Mayo Clin Proc 2003;78:1471-1478. Falciglia M et al. Crit Care Med 2009; 37:3001-3009.
Strategies for glycemic control in critically ill patients • Prospective, randomized controlled design • ≥ 2 glucose values > 8.3 mmol/l within 12 h of admission to ICU • Treatment groups: – BG goal < 10 mmol/l (< 8.3 mmol/l if stable):
diabetes-specific enteral formula (33 En% CHO; 50 En% fat) + sc insulin injections 4 times/day – BG goal < 8.3 mmol/l (< 6.7 mmol/l if stable): standard enteral formula (45 En% CHO; 38 En% fat) + continuous iv insulin
De Azevedo et al, J Crit Care, 2010; 25; 84-89
Glycemic control in ICU patients BG < 10 mmol/l (n = 169)
BG < 8.3 mmol/l (n = 168)
P
Insulin dose (IU/d) Median
2
52
<0.001
8.0
7.4
0.003
6 (3.5)
27 (16.0)
<0.001
Blood glucose level (mmol/l) Median
Hypoglycemia*, n (%)
* BG ≤ 40 mg/dl (2.2 mmol/l) De Azevedo et al, J Crit Care, 2010; 25; 84-89
CRS v. IIT in ICU patients • logistic regression analysis: hypoglycemia was an independent risk factor for: – neurological dysfunction: O.R. 3.42; CI 95% 1.4 – 8.0 – death:
De Azevedo et al, J Crit Care, 2010; 25; 84-89
O.R. 4.66; CI 95% 2.2 – 9.7
Joint FAO/WHO Expert Consultation on Fats and Fatty Acids in Human Nutrition
November 10-14, 2008
Interim Summary Dietary Recommendations Total Fat
En%
15-35
SFA
En%
< 10
PUFA
En%
6-11
Trans FA
En%
<1
MUFA
En%
Total Fat-SFA-PUFA-TransFA
Fats and Fatty Acids in Human Nutrition
Annals of Nutrition and Metabolism 2009; 55, n°1-3, pp 308
www.fao.org/ag/agn/nutrition/requirements_en.stm
