VLAAMS INSTITUUT VOOR GEZONDHEIDSPROMOTIE EN ZIEKTEPREVENTIE
Voortgangsrapport 2009
INHOUDSTAFEL p. 6
SITUERING VAN HET DOCUMENT
p. 7
RESULTAATSGEBIED 1: HET AANBOD VAN INFORMATIE, DOCUMENTATIE EN ADVIES
p. 7
Opdracht 1: Aanbieden van informatie en documentatie aan de overheid, de Logo’s, intermediairs en, binnen specifieke projecten, aan het algemeen publiek via een website, een documentatie-dienst en via ander informatiemateriaal.
p. p. p. p. p. p. p.
Indicator Indicator Indicator Indicator Indicator Indicator Indicator
7 8 10 11 13 14 14
1: 2: 3: 4: 5: 6: 7:
Aantal verstrekkingen via de bibliotheek (interne en externe gebruikers) Aantal VIGeZ-publicaties en bereik van deze publicaties Aantal documentatieverleningen op vraag Aantal consultaties via de VIGeZ-website Aantal downloads van specifieke producten Aantal inhoudelijke ondersteuningsinitiatieven bij mediacampagnes van de overheid Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de actualiteit van de verstre
p. 15
Opdracht 2: Verlenen van adviezen ten eerste aan de overheid, in tweede instantie aan de Logo’s en daarnaast ook aan wetenschappers en intermediairs. Overleggen met de overheid, de Logo’s, wetenschappers en intermediairs. Participeren aan werkgroepen op vraag van de Vlaamse overheid.
p. 15 p. 19
Indicator 1: Aantal en aard van de verleende adviezen Indicator 2: Aantal informatieverstrekkingen/adviezen/trainingen met betrekking tot het opzetten van kwaliteitsvolle projecten Indicator 3: Overzicht van de deelnames aan bijeenkomsten betreffende gezondheidsbevordering en ziektepreventie en hieraan gerelateerde thema‟s, gericht op advisering en verspreiding en uitwisseling van kennis en expertise, pleitbezorging voor regelgeving in het kader van het facettenbeleid (op eigen initiatief – op vraag van derden – op vraag van de overheid) Indicator 4: Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de wetenschappelijke onderbouwing, de afstemming op de behoeften, de bruikbaarheid, de kwaliteit en de snelheid van het advies (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
p. 20
p. 25
p. 26
Opdracht 3: Verlenen van informatie en advies aan de media, pro-actief en reactief
p. p. p. p.
Indicator Indicator Indicator Indicator
26 27 27 27
1: 2: 3: 4:
Overzicht „VIGeZ in de pers‟ (bijlage 13) Aantal en aard van de verleende documentatie en advies aan media Aantal en aard van deelnames aan bijeenkomsten op vraag van media Persmomenten en persberichten zijn vooraf meegedeeld aan het kabinet en het agentschap (bijlage 14)
p. 29
RESULTAATSGEBIED 2: DE ONTWIKKELING VAN METHODIEKEN
p. 29
Opdracht 4: Het ontwikkelen van methodieken en aanpassen van bestaande methodieken, prioritair ten behoeve van de Logo-netwerken en in tweede instantie van andere intermediairs
p. 29 p. 29 p. 29
Indicator 1, 2, 3, 4, 5 en 6: - Aantal en aard van deze methodieken - De wetenschappelijke onderbouwing en de betrokkenheid van de doelgroep zijn verzekerd door een begeleidende stuurgroep met externe deskundigen of blijken uit een publicatie of rapport - Aantal nieuw ontwikkelde of aangepaste methodieken, met overzicht van het bijhorend
p. 29
2
p. p. p. p.
29 29 29 38
materiaal en strategie voor implementatie en evaluatie - Aantal samen met Logo‟s ontwikkelde pilootprojecten - Alle methodieken bevatten een strategie voor implementatie - Alle methodieken bevatten een strategie voor evaluatie Indicator 7: Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de gebruiksvriendelijkheid van de ontwikkelde en aangepaste methodieken (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
p. 39
Opdracht 5: Het ontwikkelen van methodieken en aanpassen van bestaande methodieken, ten behoeve van de Logo’s met het oog op het uitbouwen en verbeteren van een resultaatgericht netwerk van preventieorganisaties.
p. 39 p. 41
Indicator 1: Aantal en aard van deze methodieken Indicator 2: Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de Logo‟s betreffende de gebruiksvriendelijkheid van de ontwikkelde en aangepaste methodieken
p. 42
RESULTAATSGEBIED 3: DE ONDERSTEUNING VAN IMPLEMENTATIE
p. 42
Opdracht 6: Het organiseren van de vertegenwoordiging van de Logo’s ten aanzien van de Vlaamse overheid en externe organisaties op Vlaams niveau met het oog op een grotere doelmatigheid van de Logo-werking.
p. 42
Indicator 1: aantal en aard van de initiatieven ter vertegenwoordiging van de Logo‟s
p. 43
Opdracht 7: Het ondersteunen van alle Logo’s bij hun werking door het opnemen van gecentraliseerde administratieve taken en informatieverstrekking met het oog op een grotere doelmatigheid van de Logo-werking.
p. 43
Indicator 1: aantal en aard van de taken die centraal door VIGeZ worden opgenomen voor de Logo‟s
p. 45
Opdracht 8: Het ondersteunen en adviseren van de Logo’s bij de implementatie van initiatieven op vlak van gezondheidsbevordering en ziektepreventie voor de realisatie van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen, zoals geconcretiseerd in het jaarplan.
p. 45
Indicator 1: aantal en aard van de initiatieven van VIGeZ ter ondersteuning van de Logo‟s
p. 53
Opdracht 9: Het ondersteunen van de Logo’s op vlak van de eerstelijnsopdrachten van het Vlaams medisch milieukundig netwerk, behalve voor het Logo werkzaam in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad, door middel van het opnemen van de coördinatiefunctie medisch milieukunde en het ter beschikking stellen van medisch milieukundigen aan de Logo’s en zoals verder gespecificeerd in het jaarplan.
p. 53
Indicator 1: aantal en aard van de initiatieven van VIGeZ ter ondersteuning van de MMK‟s
p. 55
Opdracht 10: Ter ondersteuning van de implementatie bij de Logo’s, het organiseren van overleg via thematische of settinggerichte werkgroepen.
p. p. p. p.
Indicator Indicator Indicator Indicator
55 55 55 60
1: Er is een gezamenlijk uitgewerkte overlegstructuur met de Logo‟s 2: Resultaat van de jaarlijkse evaluatie van de overlegstructuur door VIGeZ en Logo‟s 3: Aantal en aard van de overlegmomenten en werkgroepen ten behoeve van de Logo‟s 4: Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de geboden ondersteuning (één tevredenheidsmeting per convenantperiode) 3
p. 60 p. 60 p. 60
Opdracht 11: Ondersteunen van andere intermediairs dan de Logo’s
p. 61
Opdracht 12: Het sensibiliseren en aanbieden van coördinatie en coaching aan de Logo’s en andere intermediairs bij projecten en interventies die het loco-regionale overstijgen en waarbij verschillende maatschappelijke sectoren en doelgroepen kunnen betrokken zijn zoals: onderwijs, bedrijfswereld, lokale gemeenschappen en artsen, kansengroepen en senioren.
p. p. p. p.
Indicator 1: De jaarplanning van VIGeZ en die van de Logo‟s zijn op elkaar afgestemd Indicator 2, 3 en 4: - Aantal projecten dat gezamenlijk wordt uitgevoerd - Er is een gezamenlijk opgesteld draaiboek dat de inhoud, de timing, de implementatie, evaluatie en taakverdeling omschrijft - Het draaiboek wordt systematisch uitgevoerd Indicator 5: Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de Logo‟s betreffende de gezamenlijke projecten (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
61 61 61 61
p. 61 p. 65
Indicator 1: Overzicht van andere intermediairs en aard van aangeboden ondersteuning Indicator 2: Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de geboden ondersteuning (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
p. 66
RESULTAATSGEBIED 4: EVALUATIE VAN INTERVENTIES
p. 66
Opdracht 13: Het organiseren van een driejaarlijkse bevraging, tenminste binnen de settings scholen en bedrijven, voor de thema’s bepaald in het jaarplan, met het oog op het in kaart brengen van de evolutie hierin.
p. p. p. p.
p. 66
Indicator 1, 2, 3, 4 en 5: - Er is een uitgeschreven procedure voor deze bevraging met duidelijke afspraken qua timing 66 - De methode en procedure van de bevraging zijn wetenschappelijk onderbouwd - De analyses op basis van de registratiegegevens houden rekening met een meerjarenperspectief door de verschillende metingen met elkaar te vergelijken-De rapportage over - De resultaten worden getoetst op beleidsrelevantie
p. 67
Opdracht 14: Het onderzoeken van de uitkomsten van de toegepaste methodieken.
p. 67 p. 67 p. 67
Indicator 1, 2, 3, 4 en 5: - Er is een evaluatieplan dat deel uitmaakt van het projectplan voor elke methodiek - Het evaluatieplan bevat de wetenschappelijke onderbouwing van de toegepaste evaluatiemethode en –procedure - Er is een rapport van de uitgevoerde evaluaties - De rapporten bevatten beleidsadvies - De resultaten worden verspreid
66 66 66 66
p. 67 p. 67 p. 67 p. 70
RESULTAATSGEBIED 5: VORMING EN DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING
p. 70
Opdracht 15: Organiseren van een vormingsaanbod ter ondersteuning van de Logo’s op inhoudelijk en administratief vlak en ter ondersteuning van andere intermediairs.
p. 70
Indicator 1: Rapport over de behoeftepeiling bij Logo‟s en andere intermediairs
p. 70 p. 70 p. 70
Opdracht 16: Organiseren van een vormingsaanbod voor de Logo’s en intermediairs Indicator 2, 3, 4, 5 en 6: - Het vaste aanbod wordt jaarlijks aangepast
4
p. p. p. p.
70 70 70 70
p. 73 p. 73 p. 73 p. 79
- Het aanbod omvat training rond projectmanagement, implementatie en evaluatie - Aantal georganiseerde vormingen uit het vaste aanbod (incl. deelnemersaantal) - Aantal trainingsuren op maat (incl. deelnemersaantal) - Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de vorming (systematische bevraging bij elke vorming) Indicator 4 en 5: - Aantal trainingsuren op maat (incl. deelnemersaantal) - Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de vormingen (systematische bevraging bij elke vorming) BIJLAGEN
5
SITUERING VAN HET DOCUMENT
Het voortgangsrapport beschrijft per resultaatsgebied en per indicator de activiteiten die door het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw werden uitgevoerd in 2009 in het kader van het convenant met de Vlaamse overheid (2006-2010). Het voortgangsrapport 2009 moet vergeleken worden met het VIGeZ-jaarplan 2009, document „Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie - jaarplan 2009, februari 2009‟. Per indicator wordt aangegeven in welke mate de planning is gerealiseerd.
6
RESULTAATSGEBIED 1: HET AANBOD VAN INFORMATIE, DOCUMENTATIE EN ADVIES Opdracht 1:
Aanbieden van informatie en documentatie aan de overheid, de Logo’s, intermediairs en, binnen specifieke projecten, aan het algemeen publiek via een website, een documentatiedienst en via ander informatiemateriaal.
Aantal Documentatie- en informatieverstrekkingen op vraag Consultaties via VIG-website: - bezoekers - pagina‟s Downloads van specifieke producten: top 5 in 2008: - praktische voedingsgids bij peuters en kleuters - praktische voedingsgids - fiche actieve voedingsdriehoek lichaamsbeweging - fiche voeding voedingsdriehoek water - tabak brochure school Attenderingsbulletin: - bulletins - abonnees Loginfo E-nieuwsbrief: abonnees Vigoureus Cahier: verspreide ex. Gezondpocket: verspreide ex. Catalogus: verspreide ex. Opleidingsaanbod: verspreide ex. Jaarverslag: verspreide ex. Ontleningen uit de VIGeZ-bibliotheek: - aan externen - aan internen Verstrekte artikels: - aan externen - aan internen Raadpleging bibliotheekcatalogus Ondersteuning bij mediacampagnes overheid
2006
2007
2008
2009
545
834
911
1.462
216.271 1.354.833
262.071 1.201.701
302.774 1.117.574
244.924 836.085
8.127 6.448 6.124
10 230 20 2.300
1.500 1.500 2.000
10 142 20 2.582 1.000 2.000 1.500 1.500 2.000
95 64 53 634 4.547 1
73 132 59 406 7.092 1
4.679 4.535 10 148 15 3.300 1.000
10 183 17 3.000
1.500 1.500 2.000
1.500 1.500 2.000
111 88 19 399 7.037 2
39 85 24 309 7.342 1
Indicator 1: Aantal verstrekkingen via de bibliotheek (interne en externe gebruikers) De bibliotheek- en documentatiedienst bedient professionals in het veld, studenten en de eigen medewerkers van actuele vakliteratuur, beleidsinformatie en online referenties.
Het aantal ontleningen van boeken en rapporten uit de VIGeZ-bibliotheek bedroeg dit jaar 124 waarvan 39 ontleningen aan externe gebruikers en 85 aan interne gebruikers. De raadpleging van de bibliotheekcatalogus die online staat steeg licht (7.342 hits – extrapolatie op basis van gegevens eerste jaarhelft) en beantwoordt aan de actuele behoeften van professionals om snel en zonder verplaatsing referenties van boeken en rapporten te kunnen opsporen. Sinds juli 2009 is de bibliotheekcatalogus raadpleegbaar op http://www.citeulike.org/user/vigezbib Het aantal artikels dat op vraag aan VIGeZ-medewerkers werd geleverd bedroeg 309 artikels (daling met 29 %), het aantal verstrekte artikels aan externe klanten bleef ongeveer gelijk (24 artikels tegenover 19 in 2008). 7
Voor de interne gebruikers wordt pro-actief gewerkt: in 2009 werden medewerkers 383 keer geattendeerd op recente beleidsinfo, online gepubliceerde rapporten, vaknieuws en mediaberichten. De documentatiedienst levert ook, vaak in functie van een externe adviesaanvraag, literatuur en andere evidence aan voor de inhoudelijke VIGeZ-medewerkers. Hierbij wordt intensief gebruik gemaakt van online databases en andere bronnen die voorhanden zijn via het internet. Enkele van de 63 zoekopdrachten in 2009 waren: Effectiviteit bewegingsinterventies op het werk bij overgewicht Effectiviteit interventies op vlak van sociale steun/peersupport bij preventie van overgewicht Effectieve programma‟s (secundaire) preventie van overgewicht volwassenen (truckers) Voeding en beweging bij truckchauffeurs Sensibilisatie borstkankeropsporing Rookstop bij werklozen Reis je rookvrij: een korte reis waar gemotiveerde personen die willen stoppen met roken aan deelnemen - effectiviteit van deze interventie, of buitenlandse ervaringen. Businesscase toegepast op Workplace Health Promotion Perceptie van managers van KMO‟s t.a.v. gezondheidsbevordering op het werk Filmpjes i.v.m. bewegen op het werk , filmpjes over groepsdruk (sociale psychologie) Het aanzetten van kansarmen tot het bewust kiezen voor een gezonde voeding Lokale gezondheidsraden Effectiviteit van een vragenlijst voor patiënten op het preventie-aanbod door huisartsen Train je brain - denk slank: effectieve manier om te vermageren Bron gezondheidsstatistieken - OESO-bibliotheek Evaluatie van de millennium-doelstellingen Wetgeving preventieve gezondheid Gezonde voeding bij senioren, informatie uit binnen- en buitenland over projecten of acties
In het kader van kennismanagement is de ontsluiting van de aanwezige literatuur (artikels, onderzoeksrapporten, publicaties en beleidsinformatie) in 2009 verder gezet met Endnote. Hierbij wordt ook een vrijwilliger ingeschakeld. Endnote is een software voor het beheer van bibliografische databanken, geschikt voor het ontsluiten van informatie uit tijdschriften, rapporten en online bronnen. Het programma is zeer bruikbaar voor de opbouw van databanken voor de verzamelingen van stafmedewerkers, literatuursearches als voorbereiding op reviews en voor de aanmaak van het attenderingsbulletin. In 2008 bevatte de Endnote-databank 1433 referenties, in 2009 reeds 2162.
De laatste jaren is de trend ingezet naar minder bezoekers, dalende uitleencijfers, beperkter aanschafbudget en personeelsbezetting. Daarom zijn in mei 2009 mogelijke toekomstscenario's bekeken en is onderzocht wat de consequenties zijn van een sluiting van de vakbibliotheek. Dit laatste bleek toch een al te radicale keuze gezien ook de waardering in de klantentevredenheidsbevraging. Daarom is besloten om de vakbibliotheek te behouden in afgeslankte vorm. De documentatiedienst vervult in toenemende mate een belangrijke rol in het opzoeken en selecteren van informatie via online databases voor projecten en adviesaanvragen.
Indicator 2: Aantal VIGeZ-publicaties en bereik van deze publicaties Nieuwe VIGeZ-publicaties: –
Sirk Sekuur (bijlage 1)
Dit vormingspakket voor leerkrachten rond risicoperceptie en -beheersing in het onderwijs heeft tot doel leerkrachten, directies, preventieadviseur en CLB-medewerkers een veilige attitude aan te leren in de school, die ze op hun beurt kunnen doorgeven aan de leerlingen. De trainingen gaan door in een school zelf, bv. tijdens een pedagogische studiedag, en er wordt gebruik gemaakt van een vernieuwende methodiek: met loopcamera worden (on)veilige situaties ter plaatse gefilmd en besproken. Vanuit het gericht leren kijken naar gevaarlijk en onveilig gedrag wordt aandacht besteed aan het stellen van het juiste veilige gedrag en het opstellen met de hele school van prioriteiten voor een veiligheidsbeleid. (zie opdracht 4) 8
–
Educatief pakket „Valpreventie voor verzorgenden‟ (bijlage 2)
game.over@tabak Educatief pakket tabakspreventie voor leerlingen van de derde graad van het lager onderwijs
Door verschillende partners (Rode Kruis - VIGeZ - KULeuven - de Logo‟s - Familiehulp vzw) werd gezamenlijk een nieuw vormingspakket valpreventie uitgewerkt, specifiek voor en op maat van de doelgroepen thuisverzorgenden en zorgkundigen. Omdat het pakket samen met het Expertisecentrum Valpreventie is uitgewerkt is de inhoudelijke afstemming met de uniforme aanpak valpreventie KUL gegarandeerd. Het lespakket gaat specifiek in op de taken die de thuisverzorgende en zorgkundige kan opnemen rond valpreventie. De thuisverzorgers en zorgkundigen zijn door hun nauwe band met de oudere immers zeer goed geplaatst om actief mee te werken aan valpreventie. Het motiveren van ouderen om aandacht te hebben voor het probleem is een taak die hen op het lijf geschreven is. Het pakket is bekend gemaakt via de communicatiekanalen van VIGeZ, de Logo‟s, Rode Kruis, BOEBS-partners, thuishulp, SIT en SEL, en is voor lesgevers verkrijgbaar via het Rode Kruis. Er zijn train-de-trainers ingericht voor de lesgevers uit de sector van de thuiszorg (coördinatoren, vormingsinstellingen en dienstencentra) zodat het vormingspakket makkelijk kan geïntegreerd worden in bestaande vormingen van de betrokken organisaties. De afspraken rond de train-detrainers zijn gemaakt door het Rode Kruis, het Expertisecentrum valpreventie en VIGeZ. Alle trainde-trainers zijn doorgegaan in najaar 2009 en werden door VIGeZ gegeven. (zie opdracht 15)
http://www.vigez.be/zoek_op_onderwerp/game_over_tabak_educatief_pakket_lager_onderwijs.ht ml Het lessenpakket beantwoordt aan een duidelijke nood op het veld omdat momenteel geen specifiek pakket tabakspreventie beschikbaar is voor de laatste graad van het basisonderwijs. De methodiek is het meest effectief indien deze gebruikt wordt binnen de werking van een gezonde school (dwz. interventies op niveau van de leerling, klas, school en omgeving). Het doel van game.over@tabak is kinderen bewust maken van roken en misvattingen over roken rechtzetten. Het pakket geeft de leerlingen de nodige kennis, inzichten en vaardigheden mee, zodat ze op een verantwoorde manier met roken kunnen omgaan. Game.over@tabak bestaat uit een handleiding voor leraren, een bundel met leuke activiteiten en infofiches met achtergrondinformatie voor de leraar. –
8 (on)waarheden over bewegen en voeding. Brochure voor leerkrachten lichamelijke opvoeding. (bijlage 3)
Deze brochure werd uitgewerkt samen met NICE en kadert binnen het project Fitte School. Ze wordt verspreid naar scholen en leraren L.O. via de schoolsportgangmakers, de Logo‟s, de pedagogische begeleiding en andere partners. De brochure is via www.fitteschool.be ook gratis te downloaden. De brochure is ook verspreid via de Ronde van Vlaanderen „Voedselveiligheid‟ van het departement onderwijs (september-oktober 2009).
Module winkeloefeningen voor een diverse allochtone groep (zie opdracht 4) (bijlage 4)
Module winkeloefeningen voor leerlingen van de eerste graad secundair onderwijs. (zie opdracht 4)
Periodieke publicaties:
Het attenderingsbulletin (elektronisch). Het attenderingsbulletin voor beleidsinformatie en vakliteratuur verschijnt tien keer per jaar. Ook in 2009 steeg het aantal abonnees: van 148 naar 183. Omdat voor de productie van het bulletin gebruik wordt gemaakt van de Endnotedatabanken, blijft de gepubliceerde informatie permanent beschikbaar.
Loginfo (elektronisch). De Loginfo verscheen in 2009 17 maal met korte informatie die specifiek voor Logo‟s werd geselecteerd door VIGeZ-medewerkers. De Loginfo fungeert als het centrale berichtenblad voor de organisatie van de samenwerking met de Logo‟s. De Loginfo informeert de Logo‟s en Medisch Milieukundigen, het agentschap Zorg en Gezondheid, en de VIGeZmedewerkers over ontwikkelingen van projecten, beleidsrelevant nieuws of -opportuniteiten en
9
over de agenda van de verschillende overlegorganen. Bijhorende documenten worden op de Logo-servicepagina geplaatst zodat ze permanent toegankelijk en opzoekbaar blijven. Informatie over ziektepreventie en in mindere mate gezondheid en milieu kwamen in 2009 meer aan bod dan vorige jaren.
VIGoureus Cahier. Vermits er omwille van de Gezondheidsconferentie Voeding & Beweging, in 2008 geen Symposium Gezondheidspromotie werd georganiseerd, is er in 2009 geen VIGoureus Cahier uitgegeven. In 2010 handelt het Cahier over „Scoor met communicatie‟, met bijdragen uit het Symposium van 29/10/‟09.
Elektronische nieuwsbrief Vigezine. De e-nieuwsbrief met kort nieuws over gezondheidspromotie
en aanverwante thema‟s werd in 2009 tien keer verstuurd. Het aantal abonnees daalde lichtjes in deze periode van 3300 naar 3000.
Catalogus 2009 (bijlage 5). Oplage: 1.500 exemplaren. Verspreiding: verstuurd naar Logo‟s,
voorzieningen, CLB en andere intermediairs. Ook gratis verkrijgbaar op vraag, bij vormingen en infobeurzen. De catalogus biedt een overzicht van de beschikbare publicaties bij het begin van het jaar en kondigt nieuwe publicaties aan die in de loop van het jaar zullen verschijnen. Naast de webwinkel is de catalogus het voornaamste kanaal om intermediairs te laten kennismaken met het materialenaanbod van het VIGeZ. Het beeld van 2009 is vrijwel identiek gebleven met het jaar tevoren: de vraag naar alle materialen en publicaties rond voeding en beweging blijft hoog en torent boven de andere thema‟s uit. De actieve voedingsdriehoek blijft de favoriet. Het succes van het educatief pakket „Bewegingstussendoortjes op school‟ bereikte een hoogtepunt in 2008 en is sindsdien geleidelijk afgenomen.
Vormingsaanbod voor- en najaar 2009 (bijlage 6). Oplage: 1.500 exemplaren. Verspreiding:
verstuurd naar Logo‟s, voorzieningen, CLB en andere intermediairs. Het vormingsaanbod is ook via de website te consulteren. Sedert 2007 kondigt het VIGeZ zijn opleidingen aan via een voorjaars- en een najaarsaanbod. Naast de basiscursus gezondheidspromotie bestaat het vaste aanbod uit een voortgezette opleiding rond principes en basisvaardigheden van gezondheidsbevordering (evalueren, projectmanagement, gezondheidsbevordering op het werk, opzoeken van gezondheidsinformatie…) en training van nieuwe methodieken (Sirk Sekuur, Fit in je hoofd,…). Daarnaast is er een uitgebreid vormingsaanbod op maat. Uit een consultatieronde bij de Logo‟s bleek dat er interesse bestaat voor actuele thema‟s en Europese trends inzake gezondheidspromotie. Als antwoord op deze vraag werd de formule van de „middagseminaries‟ gelanceerd in het najaar van 2009 rond de thema‟s „lobbyen voor een rookvrije wetgeving‟ en „ervaringen met projecten voor het verkleinen van de gezondheidskloof in Europa‟. Dit initiatief is vooralsnog geen succes gebleken. In het voorjaar 2010 wordt de formule nog een maal herhaald.
VIG-jaarverslag 2008 (bijlage 7). Oplage: 2.000 exemplaren. Verspreiding: ruim verspreid onder de klantenrelaties, partners en intermediairs (o.a. voorzieningen, Logo‟s, beleid, media,…)
Indicator 3: Aantal documentatieverleningen op vraag
Er werden in 2009 1.462 documentatievragen gesteld aan VIGeZ-medewerkers. Net zoals in de vorige jaren ging het hierbij vooral om vragen naar informatie, gegevens en documentatie. In mindere mate gaat het over specifiek didactisch materiaal, opvallend is de stijging van technischinformatieve vragen: vragen naar ondersteuning bij het online registreren in het kader van Logoprojecten die door VIGeZ worden gecoördineerd. Dit laatste heeft er mee toe geleid dat het aantal geregistreerde documentatievragen in 2009 is gestegen met 62 % tegenover in 2008! Onderwijs blijft de sector waaruit de meeste documentatievragen komen: 642 vragen. Dit is meer dan een verdubbeling tegenover in 2008. Een nog veel grotere stijging zien we bij de Logo‟s: van 147 vragen naar 419 informatievragen. De reden voor deze „boom‟ van informatievragen ligt voor een belangrijk deel in de omschakeling van de registratie voor het project Fruit op school (Tutti Frutti) ten gevolge van de Europese subsidie. Er werden hierover in 2009 574 vragen gesteld 10
voornamelijk door onderwijs en Logo‟s als nauwst betrokken partners in het project. Ook rond de Wedstrijd Rookvrije Klassen worden nog altijd veel vragen gesteld: 253 in 2009. Ook studenten (86, een lichte daling) en het algemene publiek (74) stelden veel informatievragen, ook de sector van de gezondheidszorg (57), de overheid (53), en de profitsector (44 vragen). Informatievragen betreffen vooral voeding, gevolgd door vragen in verband met tabak, gezondheidsbevordering algemeen en geestelijke gezondheid. We kunnen besluiten dat de inspanningen die de voorbije jaren gedaan werden om het aantal rechtstreekse documentatie- en informatievragen aan medewerkers te verminderen door deze informatie via websites en elektronische nieuwsbrieven op een makkelijk toegankelijke manier aan te bieden, niet tot een daling van de vragen leiden. VIGeZ-medewerkers moedigen documentatievragers nochtans aan om, indien van toepassing, gebruik te maken van deze informatiekanalen. Waarschijnlijk draagt de laagdrempeligheid (gemak) om per telefoon of mail informatie op te vragen, en de klantvriendelijkheid van de medewerkers bij tot het blijvend hoge aantal specifieke documentatievragen.
Indicator 4: Aantal consultaties via de VIGeZ-website Website www.vigez.be en portaalsites:
De omvorming van de VIG- en OCL-websites tot een VIGeZ-website (inhoudelijke en vormelijke aanpassing) gebeurde in 2009 al voor een groot stuk. De volledige inhoudelijke actualisatie en restyling is gebeurd voor de rubrieken voeding met link naar beweging, tabak, vaccinaties, kansarmoede, buurt en gemeente en wetenschappelijke ondersteuning. Ook de ledensite „servicepagina‟ is vernieuwd voor de communicatie met de Logo‟s, met verslagen van overleg, werkteksten en Logospecifieke basisdocumenten. De links naar nieuwe projecten (Rookvrije School, 24u niet roken,…) zijn gelegd. Ook vernieuwd zijn de algemene pagina‟s over de werking van VIGeZ, de actueelpagina met nieuws, agenda en persberichten en de webwinkel. In het voorjaar van 2010 zullen de overige rubrieken aangepast zijn. Ook de gebruiksvriendelijkheid van de nieuwe website zal nog worden opgevoerd. Door de geleidelijke omschakeling van de website is een vergelijking met vroegere resultaten niet mogelijk. De opgetelde resultaten geven niettemin 244.924 unieke bezoekers en 836.085 bekeken pagina‟s aan. Populaire pagina‟s zijn de webwinkel, over VIGeZ, opleiding, de actieve voedingsdriehoek, het documentatiecentrum, het Logo, actueel en symposium. Bij de portaalsites noteerden gezondeschool.be (27.975 keer bezocht, +4 %), fruit-op-school.be (34.951 keer bezocht, + 6 %) en boebs.be (6.658 keer bezocht, + 45 %) een sterke toename, zowel wat het aantal bezoekers, als het aantal bekeken pagina‟s betreft. Voor het eerst kende het aantal bezoekers van gezondheidstest.be (-17 %) en mijndriehoek.be (-16 %) een merkelijke daling. De website fitinjehoofd kreeg 157.402 bezoekers over de vloer met een piek van 26.000 in februari 2009.
Nieuwe project-websites:
www.gezondeinspiratie.be
Een online inventaris van concrete gezondheidsbevordering met sociaal kwetsbare groepen. (zie opdracht 4)
acties
voor
Actualisatie van bestaande project-websites:
www.schoolsnakker.be: Voor het schooljaar 2008-2009 zijn in juni 2009 de winnaars van de
Schoolsnakkerwedstrijd en hun acties voorgesteld op www.schoolsnakker.be. Pagina‟s van de website zijn 36.007 keer bekeken (tegenover 44.694 in 2008, een daling met 19 %) en de website ontving 6.512 bezoekers (ongeveer hetzelfde als vorig jaar). www.fruit-op-school.be: Naar aanleiding van de samenwerking met de Europese schoolfruitactie zijn de nodige informatie en formulieren aan de Tutti frutti-website toegevoegd. Daarnaast is een overzicht van de begeleidende maatregelen bij de 11
-
schoolfruitactie voorzien: deze lijst bevat acties en materialen over groente, fruit en gezonde voeding in het algemeen. Onder meer de bestaande materialen bij het Tutti Frutti-project maar ook andere projecten van VIGeZ, Logo‟s en andere organisaties zijn hier beschikbaar. Er waren 230.722 pageviews in 2009 (een stijging met 12 % tegenover 2008) en 34.951 bezoekers van de website. www.feelfree.be: website bij het project Feel Free, die jongeren ondersteunt die willen stoppen met roken. Pagina‟s van de website werden 41.082 keer bekeken in 2009 (een daling met 14 % tegenover 2008), het aantal bezoekers bleef gelijk (4.423 tegenover 4.435 bezoekers in 2008) www.fitinjehoofd.be: actueel houden van de website gebeurt door de projectmedewerker gefinancierd met aparte projectsubsidie. Deze geactualiseerde website is een instrument mede ter ondersteuning van de Logo‟s. In de aanloop van de herlancering van „Fit in je hoofd, goed in je vel‟ op 19 februari 2009 werden de zelfbeoordelingstest en de website op punt gesteld. Een aantal concrete aanpassingen werd doorgevoerd (vb. schrijven en programmeren van disclaimer, colofon en privacystatement, herwerking button „waar kan ik terecht‟). Daarnaast werd de volledige website nagelezen op schrijffouten, werden links geactualiseerd en werd gezorgd dat de lay-out volledig op punt stond. Naast deze onmiddellijk zichtbare aanpassingen, werden afbeeldingen op de website voorzien van achterliggende info. Dit had tot doel bij verschillende keywords hoger op de ranglijst bij online zoekmachines te verschijnen. De teksten van de zelfbeoordelingstest werden volledig herwerkt en geprogrammeerd. Ook de test zelf werd geoptimaliseerd. De test werd ook volledig ingebed in de website. Na de lancering werd een boodschap geprogrammeerd om gebruikers op de hoogte te stellen van de tijdelijke problemen door overbelasting. Het functioneren van test en website werd in de periode van de lancering ook nauwgezet opgevolgd en bijgestuurd. Verder werden alle reacties van gebruikers van de website opgevolgd. In 2009 kwamen er 466 bestellingen van materialen, werden er 132 suggesties ter verbetering of foutmeldingen gerapporteerd, waren er 38 vragen naar documentatie of presentaties en 14 adviesvragen. Zestien mensen rapporteerden ook over eigen psychische problemen of problemen in de omgeving. Al deze vragen werden beantwoord (doorverwezen) en suggesties werden indien mogelijk/wenselijk opgevolgd. In 2009 werd ook een activiteitenkalender beschikbaar gesteld en up to date gehouden. Er werden 26 mails verstuurd met suggesties voor de activiteitenkalender. Daarnaast werd voor professionelen een sharepoint opgemaakt. Hierop stelde VIGeZ eigen presentaties en beeldmateriaal ter beschikking van partners. We ontvingen daarnaast 9 mails met documenten die ook gedeeld werden met andere professionelen op het sharepoint. Najaar 2009 werd de zelfbeoordelingstest tijdelijk afgesloten. Er werd voor gezorgd dat alle links naar de zelfbeoordelingstest werden verwijderd en dat een boodschap verscheen om gebruikers op de hoogte te stellen van het probleem. Later werden ook alle links naar de test terug aangemaakt. Ten slotte werd het rapport van de evaluatiestudie bij eindgebruikers online geplaatst in 2009. www.fitteschool.be: website bij het project Fitte School, die scholen ondersteunt bij het uitbouwen van een voedings- en bewegingsbeleid. Naast regelmatige actualisatie van de inhoud werden in 2009 nieuwe praktijkvoorbeelden, actiefiches en de nieuwe actie Fitte Schooldag toegevoegd. www.boebs.be: er wordt op de website verwezen naar www.valpreventie.be voor wie wenst te werken aan secundaire preventie met risico-senioren. Op de website wordt onderscheid gemaakt tussen het communityproject naar actieve senioren (Boebs) en de uniforme aanpak voor ouderen met verhoogd risico. De website beantwoordt duidelijk aan een behoefte van het veld: zowel het aantal bekeken pagina‟s (36.628) als het aantal bezoekers verdubbelde vrijwel in 2009 tegenover in 2008 (stijging met resp. 47 % en 45 %)! www.gezondheidstest.be: actualisatie van de website. Nieuw op deze website is dat bezoekers ook de vochttest, fruittest, groentetest en de zuiveltest interactief kunnen invullen. Door de grafische ingrepen zijn de tests ook voor kinderen vanaf 8 jaar zeer aantrekkelijk geworden. Deze interactieve tests worden onder andere via Fitte School gepromoot. 275.677 geïnteresseerden bezochten de website in 2009 met 83.522 bekeken pagina‟s. De gewichttest, de vettest en de vezeltest zijn toppers met respectievelijk 12.736, 11.712 en 10.896 testers in het voorbije jaar. De weetwatjeeettest werd 10.159 keer uitgevoerd. De andere voedingstests (groentetest, fruittest en vochttest) kregen elk ongeveer 8.000 bezoekers in 2009. 12
-
www.mijndriehoek.be: Via www.mijndriehoek.be komen bezoekers rechtstreeks op de
uitgebreide test „mijn actieve voedingsdriehoek‟. Het totaal aantal bezoekers in 2009 bedroeg 39.808, het aantal bezochte pagina‟s 1.393.110 (een daling met resp. 16 % en 23 % tegenover 2008).
Actualisatie van bestaande databanken: -
-
-
Databank INVENT: educatieve materialen voor het onderwijs over gezondheid en de diverse
gezondheidsthema‟s. In 2009 kreeg Invent een meer gebruiksvriendelijke layout en werden nieuwe materialen over gezondheidsbevordering in onderwijs en gezonde voeding, beweging, tabakspreventie en veiligheid toegevoegd. De ongelijke mogelijkheden voor opvolging van thema‟s - de thema‟s die behoren tot opdracht VIGeZ kunnen nauwgezet opgevolgd worden hetgeen niet kan voor thema‟s die behoren tot andere partnerorganisaties - noodzaakt tot hernieuwing van een nauwere samenwerking met oa. VAD en Sensoa. Hiertoe zal VIGeZ in 2010 een initiatief nemen. Databank Meetinstrumenten: actualisering en herwerking tot interactief instrument. De herwerking is voorbereid in 2009, het vernieuwd interactief instrument zal in 2010 beschikbaar zijn. Volgende voorbereidingen voor wijzigingen in het systeem werden inmiddels getroffen: In 2009 zijn de vele links naar meetinstrumenten op andere websites getest op werkbaarheid. In de vernieuwde databank zullen alle links actueel zijn. Daarnaast zijn de categorieën geherdefinieerd: sommigen categorieën zijn geschrapt (vb. de gebruiksgeschiedenis van het instrument, versies en modificaties, referenties), andere categorieën werden samengevoegd (vb. „omschrijving instrument‟ en „doelstelling‟). Een gebruiksvriendelijkere structuur werd opgemaakt. Deze aanpassingen worden voorjaar 2010 met VAD en Sensoa besproken, na hun feedback zal de databank als vernieuwd interactief instrument online worden geplaatst. Bedoeling is dat ook VAD en Sensoa voor hun thema‟s meetinstrumenten aanleveren zodat het een databank wordt voor meting van verschillende leefstijlthema‟s. Catalogus Vlaamse borstkankermaterialen: de catalogus is in 2009 niet geactualiseerd, samen met de Logo‟s zal voorjaar 2010 bekeken worden hoe de catalogus als instrument het nuttigst kan worden ingezet en welke aanpassingen daarvoor nodig zijn. Deze aanpassingen zullen dan in 2010 gebeuren. De online beschikbare borstkankermaterialen (o.a. de Actiegids) zijn actueel gehouden.
Indicator 5: Aantal downloads van specifieke producten Door de geleidelijke omschakeling van de website is het niet mogelijk het aantal downloads voor het hele jaar 2009 weer te geven. Pas in december 2009 werd het aantal downloads opnieuw in de statistieken opgenomen. We zien alvast dat de Praktische Voedingsgids, de fiches bij de actieve voedingsdriehoek, de pagina „gameover activiteiten‟ en de trainingen rond de winkeloefeningen tot de favorieten behoren.
13
Indicator 6:
Aantal inhoudelijke ondersteuningsinitiatieven bij mediacampagnes van de overheid
Voorbereidend werk en advies bij de hernieuwde campagne „Fit in je hoofd, goed in je vel‟, in februari 2009 (zie opdracht 4), bijvoorbeeld: overleg met de medewerkers van „de Madammen‟.
Indicator 7:
Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de actualiteit van de verstrekte informatie via de website, de verstrekte documentatie, informatie en publicaties (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008.
14
Opdracht 2:
Verlenen van adviezen ten eerste aan de overheid, in tweede instantie aan de Logo’s en daarnaast ook aan wetenschappers en intermediairs. Overleggen met de overheid, de Logo’s, wetenschappers en intermediairs. Participeren aan werkgroepen op vraag van de Vlaamse overheid.
Aantal Verleende adviezen - Overheid - Logo‟s - Instellingen wetenschap en openbaar nut - Onderwijs - Preventieorganisaties - Profit sector - Gezondheidszorg - Welzijn - Socio-cultureel en sport - Studenten/leerlingen - Algemeen publiek - Media Verleende adviezen, trainingen, informatieverstrekking mbt kwaliteitsvolle projecten
2006 537 58 110 137 23 53 20 26 15 45 9 23
2007 539 46 106 15 185 34 21 11 20 12 60 12 17
2008 383 41 53 7 111 38 34 18 14 9 41 5 12
2009 415 51 82 12 106 54 20 16 16 14 20 13 11
38
29
29
2010
Indicator 1: Aantal en aard van de verleende adviezen Het aantal adviesvragen is na de daling in 2008, in 2009 opnieuw gestegen met meer dan 10 %. Grote adviesvragers blijven het onderwijs, de Logo‟s, de overheid en de preventieorganisaties. Vooral het aantal adviesvragen van de Logo‟s en de overheid zijn opnieuw toegenomen. Opvallend ook is de stijging van adviesvragen van preventieorganisaties. Het aantal adviesvragen van de welzijnssector blijft constant maar de gevraagde adviezen zijn hier zeer uitgebreid en leiden regelmatig tot echte samenwerkingen. Het aantal uitgebreide adviesvragen blijft in 2009 een zeer groot aandeel uitmaken van de verleende adviezen. Deze trend is ingezet in 2008. In 2009 zijn bijna de helft van de verleende adviezen uitgebreide adviesverleningen tegenover slechts 20,6 % in 2007. Het grote aantal adviesvragen in combinatie met de omvang of specificiteit van de adviesvragen leidt ertoe dat de geïnvesteerde tijd van medewerkers in adviesverlening zeer hoog is. Het vaakst werd advies gegeven over voeding, gevolgd door werken aan gezondheid bij kansarme groepen en in het onderwijs. Van de 415 verleende adviezen zijn 195 uitgebreidere adviesverleningen die een tijdsinvestering vergden van een halve dag tot meerdere dagen. Het VIGeZ wordt duidelijk door klanten beschouwd als hét expertisecentrum waar men zich toe richt met complexe adviesvragen. Hieronder enkele voorbeelden van deze uitgebreidere adviesverleningen:
1. Aan de overheid:
Kabinet van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: Opmaak van ontwerptekst „Vlaams beleid armoede en gezondheid‟ ter voorbereiding van de conferentie Vlaanderen in Actie Kabinet van Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding Voorbereiding opmaak van het Vlaams Actieplan voor Armoede 2010-2014 (invulling acties voor gezondheid) Agentschap Zorg en Gezondheid: Advies over de uitwerking van het vormingstraject voor preventiecoaches geestelijke gezondheid in onderwijs. Advies over project „123 FeelFree‟ 15
Opmaken organogram tabakspreventie in Vlaanderen en advies rond lokaal preventiewerk Uitwerken visietekst rond „gezond ouder worden‟ Departement Welzijn: 1) Advisering bij het uitwerken van het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding: opmaak van probleemanalyse en doelstellingen voor gezondheid (onderdeel van strategisch kader van het actieplan), deelname aan voorbereidende werkgroepen en het horizontaal armoedeoverleg vanuit de doelstellingen voor het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding: screenen van de beleidsnota van Minister Vandeurzen op kloofverkleinende acties en aanduiden welke plannen en memoranda die acties bepleiten 2) Advisering bij inhoud Vlaanderen in Actie, onderdeel gezondheid: uitwerking nota, in interkabinetten werkgroep gezondheid voorbereiding van Vlaanderen in Actie dag over armoedebestrijding (onderdeel gezondheid) en voorbereiding van het atelier over gelijke kansen op gezondheid in Vlaanderen voor het congres van Vlaanderen in Actie - Departement Landbouw en Visserij: advies in verband met Schoolfruitactie - Agentschap Landbouw en Visserij: advies in verband met inrichting e-loket Schoolfruitactie - Departement Onderwijs: advies voor antwoord op parlementaire vraag over Kieskeurig inhoud programma Ronde van Vlaanderen Voedselveiligheid, koppeling met gezondheid Canon-cultuurcel: inhoudelijke beoordeling en selectie van ingediende Dynamo3-projecten binnen het domein gezondheid, als jurylid - Onderwijsinspectie CLB: advies en deelname aan doorlichting van het VCLB Torhout - VLOR: advies rond gebruik van het werkboek evalueren voor toepassing in onderwijs eindredactie publicatie „Vitaminen voor een gezondheidsbeleid op school‟ ontwerpadvies implementatie van gezondheidsbevordering in onderwijs - VLAM: advies over de melkautomaten op school, criteria in brochure over melkautomaten voor de scholen - Kwaliteitscomité Week van de Smaak: beoordeling inzendingen voor de Week van de Smaak van de provincie Antwerpen - FOD Binnenlandse Zaken: advies bij aanpassing CO-brochure voor nationale campagne - Rijksdienst voor Pensioenen: opzet van een voedingbeleid - Brussels Gewest, Vlaamse Gemeenschapscommissie: opstellen van criteria voor toekenning van Gouden Ketje, prijs voor projecten voor armoedebestrijding, afdeling gezondheid ; inhoudelijke beoordeling en selectie van de ingediende projecten - Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap: advies in verband met regelgeving voedsel- en toilethygiëne in scholen - OCMW Antwerpen, regiegroep gezondheid: uitgebreid advies voor het omzetten van het actieplan gezondheid naar een concreet jaarplan 2010
2. Uitgebreide adviesverlening aan de Logo‟s:
Logo Antwerpen: Uitbouw van Hartelijke Buurt als communityproject in een wijk. Advies bij het identificeren van de lokale noden en behoeften. Advies voor het opnemen van bewegingstussendoortjes in het project KEI Fit (project om de kinderen van de lagere scholen in Hoboken aan te zetten om te sporten en gezond te eten) Logo OIVD: toelichting methodiek gezondheidsbevordering op het werk en bevoegdheid Vlaamse overheid terzake Logo Brugge: toelichting methodiek gezondheidsbevordering op het werk en bevoegdheid Vlaamse overheid terzake advies voor het gestructureerd opzetten van een gezondheidsbeleid in het OCMW van Brugge, gebaseerd op de handleiding gezondheidsbevordering op het werk Logo Zuiderkempen: 16
advies over het Logoproject fruit@work en de mogelijkheden/drempels voor het veralgemenen van het project op Vlaams niveau evaluatie van actie bewegingstussendoortjes Logo Gent: advies bij methodiek voor secundair onderwijs Logo Zuid-West-Vlaanderen: overleg over gebrek aan samenwerking bij ontwikkeling instrument gezonde school door Logo Logo Brussel: advies voor aanpak ongevallenpreventie Centrumlogo: advies bij evaluatie elektrokoffer en opmaak evaluatieformulieren Logo stad Antwerpen: advies bij evaluatie van het project geestelijke gezondheidscoaches in onderwijs Logo‟s Oost-Vlaanderen: opstellen provinciale infodag rond gezondheidsmethodieken in het algemeen en valpreventie in het bijzonder Logo‟s West-Vlaanderen: advisering voor de evaluatie van het project „Rook niet bij mij‟ ; advisering van student bij verwerking vragenlijst en planning focusgroepen
3. Aan preventie-organisaties/gezondheidssector/instellingen van openbaar nut
Expertisecentrum Valpreventie: advies bij de valpreventierichtlijn, bespreking taken en functie expertisecentrum VWVJ: advies voor mogelijke samenwerking ter ondersteuning van de CLB advies op de „Standaard gewicht‟ naar CLB-medewerkers en lezing op lanceringsdagen (dag 1 en dag 2) van deze Standaard. Domus Medica: opmaak van tekst met pleidooi voor huisartsenkringen om in de nieuwe Logo's in te stappen. Rode Kruis Vlaanderen: valpreventie in de thuiszorg: opstellen en redigeren van pedagogisch train-de-trainer pakket verder uitwerken van CO-project opstellen nieuw projectplan voor 'doe het zelvers' Onafhankelijk Ziekenfonds: advies over plan voor webbased vragenlijst over preventie Christelijke Mutualiteit: toepassing van Fit in je hoofd Socialistische Mutualiteit: nalezen materiaal workshop etiketten lezen Joetz: herwerking van de maaltijdwijzer Liberale Mutualiteit: nalezen van artikel „invloed van beweging op valpreventie bij ouderen‟ APB: advies bij een adviesprogramma voor lokale besturen om te sensibiliseren voor diabetesopsporing/screening PVI: werken rond brandwonden en kansarmen, aanpak en slaagkans OIVO: advies bij de opmaak van child safety project, in opvolging van het Child Safety Action Plan Blauwe Hond vzw: bespreking en uitwerking van nieuw projectvoorstel, een pedagogisch pakket voor „bijtongevallen bij kinderen‟ VLK: interview en feedback betreffende de evaluatie Vlaams preventiebeleid VAD: advies bij standpuntbepaling over hervorming leerlingenbegeleiding Koning Boudewijnstichting: preselectie en selectie (jury) van de ingediende dossiers voor de projectoproep van het FEVIA-fonds van de Koning Boudewijn Stichting advies bij de ontwikkeling door de UGent van een 'equity lens' voor gezondheidsprojecten overlegvergadering over implementatie van de equity (SONG) lens uitwerken project VVSG in kader van KBS-project voor lokaal beleid voor het dichten van de gezondheidskloof voorbereiding van de intervisie voor projecten gezonde voeding met mensen in armoede op basis van de resultaten van de partnerschapevaluatie Nationaal coördinator Gezonde Scholennetwerk Oostenrijk: advies over de invulling vanuit nationaal niveau van voedingsacties: standaarden voor scholen voor gezond eten zoals Kieskeurig, … Coördinator SHE-netwerk (gezonde scholen): advies bij de opzet en inhoudelijk programma van de Businessmeeting „European congres health promotion at school‟, Vilnius 17
4. Aan socio-culturele/sport-/welzijnsorganisaties
TIEVO: uitgebreide adviesverlening bij de uitwerking van een voedingsspel bruikbaar bij vorming voor volwassenen met een mentale handicap en bij de uitwerking van de bijhorende begeleidersmap ; deelname aan de stuur- en werkgroepvergaderingen (publicatie als resultaat van dit samenwerkingsproject) Luisterogen en De Dagen: uitgebreide adviesverlening bij de ontwikkeling van het project, de handleiding en materialen rond gezonde voeding voor allochtone dove jongeren (publicatie als resultaat van dit samenwerkingsproject) Integratiecentrum De Acht: opstarten lokaal netwerk voor een proeftuin voor gezondheidsbevordering met allochtone groepen advies bij lokaal overleg in Antwerpen voor ondersteuning van diabetesaanpak en sociale adviseurs voor gezonde voeding contextanalyse voor ondersteuning van projecten gezonde voeding met allochtonen in Antwerpen OKRA: advies bij het concept van het project „Elke stap telt‟ nalezen en aanmaken van fiches voor het project „Elke stap telt‟ opstellen van vragenlijst voor lokale trekkers van project „Elke stap telt‟ (procesbevraging) Gezinsbond: advies bij het definitief rapport van het evaluatie-onderzoek „Gezond Ontbijt‟ actie (uitgevoerd door VIGeZ in 2008) en inhoudelijke ondersteuning voor persconferentie Bloso: beoordeling van 18 dossiers ingediend bij de beoordelingscommissie senioren en beweging Samenlevingsopbouw Brabant: advies bij het opzetten van gezondheidsprojecten met mensen in armoede
5. Aan onderwijs/CLB/onderzoeksinstellingen
VSKO:
advies over de kwaliteit van voedingsprojecten voor onderwijs advies over de omzendbrief secundaire scholen van VSKO VSKO/VVKHO: advies voor de uitwerking van een voedingsbeleid in hogescholen CLB GO!: adviesverlening voor werkwijze en materialen in verband met gedragsverandering obese jongeren Vrije Universiteit Brussel: faculteit lichamelijke opvoeding en kinesitherapie: advies bij GO!-project beweging faculteit psychologie en educatiewetenschappen: deelname aan Delphi-onderzoek over gebruik van preventiegegevens Federaal Kankercentrum: informatie en advies over gebruik van Delphi-methode bij de ontwikkeling van actieplannen Katho St.Lieven, Sint-Niklaas, lid van begeleidingscommissie doctoraat „Rookstop bij zwangere vrouwen‟ Katho Limburg en Kempen: evaluatie van voorbije opleidingen en voorbereiding programma 2009-2010 Katho Leuven, sociaal verpleegkundigen: evaluatie van voorbije opleidingen en voorbereiding programma 2009-2010 Stichting Voortgezet Onderwijs Nederland: advies in verband met praktische organisatie Vlaams luik voor Europees project Wetenschappelijk comité Symposium Public Health: advies bij opmaak frame voor beoordeling abstracts, beoordeling abstracts en begeleiden workshop op symposium Directie Kleuterschool, vrij onderwijs: advies installatie speeltuigen en inrichting speelplaats kleuterschool
6. Aan studenten
Plantijn Hogeschool: begeleiding thesisstudenten bij de uitvoering van enquête bij diëtisten over begeleiding cliënten van etnisch culturele minderheden Hogeschool Brussel: advies bij eindwerk effectevaluatie kookcursus met kansarmen 18
7. Aan bedrijven en anderen
Xenarjo: info en scherpstelling adviesvraag over 123 FeelFree; uitwerken evaluatieplan en -instrumenten 123 FeelFree Viasano: advies over dossiers van Viasano rond tussendoortjes Brand New Day: advies bij Happy Body Coach Securex: adviesverlening bij de aanpak en de evaluatie van het VIRALCO project Uitgeverij Plantijn: advies bij teksten Voedingsatelier (schoolboeken secundair onderwijs) KBC: advies bij het invullen van workshopsessies over gezonde voeding en beweging SDWorx: input over de gezondheidstoestand en -gedrag van de Vlaamse werknemer en de aanpak van het gezondheidsbeleid voor de opstart van SDWorx project Nederlandse Fruitproducenten en Veilingen: advies in verband met schoolfruit Nicolaas Rahoens: advies en overleg ivm projectvoorstel 'reis je rookvrij'
Indicator 2:
Aantal informatieverstrekkingen/adviezen/trainingen met betrekking tot het opzetten van kwaliteitsvolle projecten
Er werden in 2009 verschillende adviezen en vormingen gegeven met betrekking tot het opzetten van kwaliteitsvolle projecten. Voorbeelden van uitgebreidere adviesverleningen rond het opzetten van kwaliteitsvolle projecten zijn: Logo stad Antwerpen: advisering bij en ontwerp van instrumenten projectmanagement VVT: uitgebreide adviesverlening bij de uitwerking van het projectvoorstel Glimlachen (mondhygiëne bij kinderen); de evaluatie en implementatie van het project in onderwijs; het uitwerken van het actieplan en spel met aandacht voor toegankelijkheid voor kansarme groepen (ouders en kinderen) De Verdwaalde Ooievaar vzw: uitgebreide adviesverlening rond projectmatig werken bij project „bewust van je vruchtbaarheid‟: voorbereiding, interpretatie en verwerking focusgroepen, nalezen en bespreken van teksten en herwerkte teksten voor de website, en deelname aan stuurgroep Sensoa: voorbereiding van procesbegeleiding bij de uitwerking van het programma jongvolwassenen indicatoren formuleren VLK: begeleiding bij opmaken structuur projectplan en advies bij invulling projectonderdelen Somepro: advies bij de kwaliteit van gezondheidspromotieprojecten in Roemenië Voor de vormingen/trainingen die op vraag en op maat werden uitgewerkt en gegeven: zie opdracht 15.
19
Indicator 3:
Overzicht van de deelnames aan bijeenkomsten betreffende gezondheidsbevordering en ziektepreventie en hieraan gerelateerde thema’s, gericht op advisering en verspreiding en uitwisseling van kennis en expertise, pleitbezorging voor regelgeving in het kader van het facettenbeleid (op eigen initiatief – op vraag van derden – op vraag van de overheid)
1. Op eigen initiatief - Sectoroverleg: twee vergaderingen per jaar (voorjaar/najaar). De vaste agendapunten in
2009 waren: de stand van zaken van de masteropleiding GVO/GB (vraag tot medewerking aan de website van de opleiding), de uitwisseling van interessante projecten, vorminginitiatieven en actualiteit. Onder dit laatste punt namen de totstandkoming van het mozaïekdecreet en het besluit op de partnerorganisaties een belangrijke plaats in. Voor de voorbereiding van het Symposium Gezondheidspromotie ‟09 „Scoor met communicatie‟ werd een werkgroep opgericht. - Partneroverleg: in het kader van de samenwerking tussen de partnerorganisaties VIGeZ, VAD en Sensoa bij de uitvoering van de convenanten kwamen de partners twee keer samen. Het lente-overleg handelde over de opvolging van de nodenbevraging bij intermediairs uitgevoerd in 2008. Als prioritaire groepen intermediairs kwamen uit deze bevraging naar voor: hogescholen, huisartsen, CAW, OCMW, gehandicaptensector, thuiszorg en bijzondere jeugdhulp. Samen zal onderzocht worden hoe de doelgroepen huisartsen en CAW best aangesproken worden met het vormingsaanbod van de partners. Ook het intern planningsproces, een eenduidige positie m.b.t. het besluit op de partnerorganisaties en de eventuele uitbreiding van de indicatorenbevraging met thema‟s van VAD en Sensoa kwamen aan bod. Vlaams Griepplatform (3 bijeenkomsten). VIGeZ legt de voorstellen voor acties rond vaccinaties voor aan het platform.
2. Op vraag van derden
Ook in 2009 namen medewerkers van het VIGeZ op vraag deel aan een groot aantal bijeenkomsten. Aan sommige bijeenkomsten namen meerdere medewerkers deel. Bijeenkomsten impliceren inhoudelijke voorbereiding en vaak ook voorbereidende adviesverleningen aan de organisator van de bijeenkomsten. Het aantal deelnames aan bijeenkomsten op vraag van de overheid blijft stijgen. Wat de inhoud betreft was er, net zoals in 2008 een groot aantal bijeenkomsten waarbij een beroep werd gedaan op de expertise van de VIGeZ-medewerkers inzake gezondheidspromotie of rond de thema‟s voeding en roken, gezondheidsongelijkheid en rond de settings onderwijs en lokale gemeenschappen. Deelname aan: Voorzitterschap Nationale Coalitie tegen Tabak (5 bijeenkomsten). Op de agenda stond de planning van de actie 31 mei (enquête in secundaire scholen, persbericht, minifolder) over het gebruik van de waterpijp en advocacy voor een rookvrije horeca (5 persberichten en 2 brieven aan kamerleden en senatoren) Op vraag van Logo OIVD en Logo Brugge: toelichting methodiek gezondheidsbevordering op het werk en toelichting bevoegdheid Vlaamse overheid op de vergadering van de SERR-RESOC‟S in Brugge en Oostende-Westhoek. Op vraag van Logo Zuiderkempen: deelname aan de bijeenkomst met de regionale externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, georganiseerd door de Antwerpse Logo's over de campagne Move Europe en aspecten van het gezondheidsbeleid op het werk Op vraag van Centrumlogo: deelname aan vier bijeenkomsten van de stuurgroep van het project „uitwerking van een electrokoffer voeding en beweging‟ Op vraag van Logo Brussel: presentatie van VIGeZ op de Recount Day Logo Brussel, viering 10 jaar Logo Brussel Op vraag van de West-Vlaamse Logo‟s: deelname aan overlegvergadering rond het project „rook niet bij mij‟ met het oog op eventuele Vlaamse implementatie 20
Op vraag van Logo‟s Vlaanderen: deelname aan stuurgroep project 10.000 stappen (twee bijeenkomsten) en Logo-werkgroep 10.000 stappen voor ondersteuning van lokaal beleid bij het project Op vraag van Logo‟s Vlaanderen: deelname aan twee overlegbijeenkomsten voor de evaluatie van het project geestelijke gezondheidscoaches Op vraag van Medisch Milieukundigen: advisering op bijeenkomst van Stuurgroep cadmiumvervuiling Limburgse Kempen over samenwerking met onderwijs Loco-regionaal overleg geestelijke gezondheid (drie bijeenkomsten) Expertisecentrum Valpreventie KUL: deelname aan stuurgroep, voorbereidende vergadering voor ontwikkeling stramien van totaalpakket, ontwikkeling valpreventierichtlijn, werkgroep implementatie Op vraag van Koning Boudewijnstiching: begeleidingscomité Programma Gezondheid (twee bijeenkomsten) overlegvergadering met regionale partners voor het project „good practices voor kloofverkleinend lokaal gezondheidsbeleid‟ deelname aan de jury voor selectie van projecten voor het FEVIA-fonds overlegvergadering tussen KBS, VVSG en VIGeZ voor de uitwerking en taakverdeling van het VVSG-project „lokaal gezondheidsbeleid voor kloofverkleining‟ deelname aan begeleidingsgroep voor project van de UGent voor 'SONG-lens' stuurgroep evaluatie projecten ongelijkheid Op vraag van GO!: stuurgroep gezondheid GO! (4 bijeenkomsten) werkgroep gezondheid GO! (6 bijeenkomsten) ad hoc werkgroep over VOETEN interuniversitaire projectgroep ter begeleiding van het VUB onderzoek naar bewegingsbeleid (twee bijeenkomsten) procesbegeleiding op de terugkomdag ankers scholengroepen en CLB Op vraag van VSKO: voorstelling en bespreking van voedingsbeleid in hogescholen stuurgroep gezondheidsbeleid (drie bijeenkomsten) Op vraag van Erasmus Hogeschool opleiding voeding- en dieetkunde: deelname aan de resonantiecommissie Op vraag van Sensoa: driedaagse procesbegeleiding bij de uitwerking van het programma jongvolwassenen Op vraag van VRGT: deelname aan voorbereidende vergadering ivm informatiecampagne terugbetaling consultaties tabacoloog Op vraag van STK: deelname aan overleg van STK, VRGT, FARES, VIGeZ over tabakspreventie en stoppen met roken Op vraag van VBVD: deelname aan bijeenkomst van de SERV ifv het opstellen van een beroepsprofiel van de diëtist, specifiek voedingsvoorlichting Op vraag van de Vlaamse Vereniging van bedrijfsverpleegkundigen: deelname aan het tweedaagse portofolio 2009-2014 over het gezondheidsbeleid op het werk Gezinsbond: overlegvergadering om toekomstige samenwerking te verkennen redactieraad Brieven aan Jonge Ouders (twee bijeenkomsten) Vlaamse Ouderenraad: overlegvergadering om verdere samenwerking te bespreken en toelichting bij nieuwe strategische lijn van Vlaamse Ouderenraad. Op vraag van Rode Kruis: overleg over planning toekomstige werking (leerlijn eerste hulp) Op vraag van Integratiecentrum De Acht: overleg voor bespreking van lokale behoeften voor gezonde voeding bij allochtone groepen Op vraag van Fevia: deelname aan de bijeenkomst van de taskforce over de aanpak van de implementatie van het gezondheidsbeleid in voedingsbedrijven Op vraag van Mensura: deelname aan overleg bij Volvo Cars Gent over mogelijkheden om menu's aan te passen en werknemers te sensibiliseren voor gezonde voeding Op vraag Brand New Day: twee bijeenkomsten om adviesvraag happy body coach uit te klaren en offerte te bespreken SDWorx: overlegvergaderingen over de voorbereiding van een gezondheidsbeleid voor SD Worx 21
Expertencomité Viasano project Wetenschappelijk comité Symposium Public Health (3 bijeenkomsten), en begeleiden workshop „Netwerken in gezondheidspromotie‟ op het Symposium Stuurgroep project „bewust van je vruchtbaarheid‟, op vraag van De Verdwaalde Ooievaar vzw Stuurgroep project rookstop door apothekers, op vraag van APB Stuurgroep ZOOM-project: empowerment zelfstandigheid en autonomie bij ouderen, Artevelde Hogeschool Gent (4 bijeenkomsten). Nalezen handleiding studenten en overleg over de herwerking van de inhoud tot een handleiding, ondersteuning bij beoordeling meetmethoden voor empowerment, voorbereiding wintermeeting ergotherapie Stuurgroep van het project „evaluatie gezondheidsbevorderingsinitiatieven‟, Praktijkplatform Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, UGent Intervisiegroep POP-project, Maatschappelijke Gezondheidskunde, UGent (3 bijeenkomsten) Commissie sport en beweging bij ouderen, OuderenOverlegKomitee Op vraag van SECUREX: deelname aan drie bijeenkomsten over het VIRALCO-project, samen met VAD Overlegvergadering met Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, seniorenconsulentenvorming, over werken rond gezondheid naar ouderen in Vlaanderen en het opstarten van een mogelijk samenwerkingsverband Overleg met FEVIA over toekomst van 'Happy body' Overleg met CBO Oost-Vlaanderen over rol VIGeZ in borstkankerscreening Overleg met CBO consortium over toekomstige samenwerking Overleg over samenwerking met Duitstalige Gemeenschap Overlegvergadering regionale VBVD: voorstelling van de training winkeloefeningen Overlegvergadering op vraag van Instituut voor Sport en Recreatiebeheer en interview voor hun tijdschrift Ad hoc overleggroep onderwijs met VAD Op vraag van MARS: deelname aan een rondetafel gesprek 'Hoeveel zoet is goed?' georganiseerd door MARS Op vraag van Coca Cola: deelname aan rondetafelgesprek Coca Cola 'Hoe drinken de Belgen?' Op vraag van Danone: overlegvergadering met wederzijdse voorstelling, opmerkingen bij Kieskeurig, vraag mogelijke medewerking aan nieuw project Redactielid Zorgbreed. Tijdschrift voor Integrale Leerlingenbegeleiding Persconferentie Elke stap telt, OKRA Persconferentie „ Ontbijtjefit„ van Gezinsbond Persconferentie 123FeelFree Persconferentie 'pakje kans': rookstop motiveren bij kansarmen, PSC-Antwerpen Lokale persconferentie „24 uur niet roken‟campagne, op vraag van Logo stad Antwerpen Algemene Vergadering EuroHealthNet, Edinburgh Algemene Vergadering Sensoa Europees seminar over gezondheidsbevordering en gehandicapten, Brussel Studiedag Luisterogen, voorstelling van het pakket over voeding, Brussel Workshop Intermutualistisch overleg borstkankeropsporing, Brussel Studievoormiddag Passend bewijs, Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Studiedag Sociaal kapitaal: van kapitaal belang voor gezondheid?, Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Nationaal Congres Gezondheidsbevordering en Preventie, De professional in perspectief, Amersfoort, Nederland Assembly meeting and HEPS partner meeting, SHE Netwerk van gezonde scholen, Egmont aan Zee, februari, Nederland Businessmeeting SHE, Netwerk van gezonde scholen, juni, Vilnius, Lithouwen. Bijdragen: twee lezingen „Health promotion as a guideline for the GO! school network of the Flemish community‟ en „The campaign „good choice‟ as an alternative for „the forbidden fruit‟. Drinks and snacks at school: in search of national standards‟; voorzitter en verslaggever van 2 workshops Meeting Europees Netwerk Wedstrijd Rookvrije Klassen, Hamburg Healthy ageing in Europe, Lessons learnt and ways forward, Swedish National Institute of Public Health, Stockholm E-mental health summit 2009, Trimbosinstituut, Amsterdam Nobel Forum Seminar: The European Union as a global health actor, Stockholm 22
Actualiteitssymposium over het beïnvloeden van menselijk (gezondheids-)gedrag, NSPOH, Nieuwegein, Nederland Bewegen Werkt! Productiever, vitaler en met meer plezier aan het werk, Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen, Oegstgeest Borstkankerdag, Leuven Viering 160 jaar Hoge Gezondheidsraad, Brussel Studiedag Nieuwe media, Sensoa, Antwerpen Seminarie Woord in Beeld, Verbal Vision, Antwerpen VSO-G vergaderingen: werkgroep gezondheidspromotie, werkgroep paritair comité Viering 5 jaar VSO-G, Gent Academische zitting Logo Zuid-Oost-Vlaanderen Oprichting Logo Dender Opening tentoonstelling borstkankeropsporing, Logo Aalst Viering 10 jaar Logo Antwerpen Praktijkdag Armoede en Gezondheid, Logo Waasland Debat over passief roken, Logo Roeselare Symposium Zelfdoding en internet, CPZ, Brussel Innovatieve arbeidsorganisaties, Flanders Synergy, Brussel Kwaliteitscongres „Veerkrachtig denken‟ Seminarie, Fats for Life. Wetenschappelijke kennis over vetten omgezet in de praktijk, Unilever Benelux, Brussel Seminarie, Voedingsvezels en hun rol in de volksgezondheid, Kellogg‟s Benelux, Brussel Seminarie Gezond Onderweg, BTB ABVV en Vlaams Minister van Mobiliteit, Brussel Studiedag Voedings- en gezondheidsclaims, voedingsprofielen en gezondheidslogo‟s – een stand van zaken, VBVD, Gent VAD studiedag, Over alcohol en andere drugs, Brussel Workshop PASEO studie, KUL, Leuven Seminarie Innovatieve arbeidsorganisatie, KUL Studienamiddag, Grijze materie, de grondstof van uw onderneming. Leeftijdsbewust personeelsbeleid, een troef voor bedrijven. Business & Society Belgium, Brussel Studienamiddag, Moeilijk leerlingengedrag, de ergernis voorbij…, KULeuven, Kortrijk Studiedag Jongeren binnenstebuiten, VUB, Brussel Ontbijtsessie Begin your day with a healthy choice, Choices International Foundation, Brussel Navormingsdag adviseurs welzijn en milieu, PVI-Antwerpen Apotheose Stichting Vlaamse Schoolsport, Antwerpen, juni (aanwezig met stand) Voedingscongres, Brussel, november (aanwezig met stand)
3. Op vraag van overheid
Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: overleg ontwerp uitvoeringsbesluit partnerorganisaties overleg rond gezondheidsovereenkomst met Fevia start van de Strategische Adviesraad welzijn, volksgezondheid en gezin Vlaamse Werkgroep Borstkankerscreening (4 bijeenkomsten) Vlaamse Werkgroep Bevolkingsonderzoek (2 bijeenkomsten) Vlaamse Vaccinatiekoepel Vlaams Parlement, Commissie Welzijn, Gezondheid en Gezin: Hoorzitting Actieplan Voeding en Beweging, bijdrage: Voorstelling van het Vlaams actieplan voeding en beweging. Agentschap Zorg en Gezondheid: Overleg met agentschap en kabinet rond website „Fit in je hoofd. Goed in je vel‟ (6 bijeenkomsten) Stuurgroep geestelijke gezondheidscoaches (twee bijeenkomsten) en werkgroep geestelijke gezondheidscoaches Werkgroep van agentschap en Logo's voor nieuwe erkenningen Werkgroep ICT registratiesysteem Logo‟s Overleg schoolfruit Europa op kabinet landbouw Overleg over projectvoorstel Gekleurd gezond Bespreking organogram tabak en planning 2010 23
Bespreking planning 2009 Bespreking uitvoering planning 2009, voorbereiding planning 2010 Bespreking stand van zaken ongevallenpreventie en gezond ouder worden Bespreking rol van VIGeZ in borstkankerscreening Bespreking/informatieverstrekking over de werking van VIGeZ naar oa. bedrijven, projecten voeding en beweging Presentatie over ervaring van VIGeZ met Europese projecten, in workshop op de infodag over projectsubsidies EU Public health programma Presentatie van Fitte School aan Canadese delegatie (beweging en jongeren) Deelname aan infomoment over Besluit van de Vlaamse Regering over de Logo‟s Deelname aan infomoment over MMK-besluit Vlaamse Onderwijsraad (VLOR): Commissie Gezondheidsbevordering van de VLOR (4 bijeenkomsten van de commissie) Werkgroep website: voorzitter van de werkgroep (2 bijeenkomsten) Werkgroep trajectbegeleiding (4 bijeenkomsten) Werkgroep Leerlingen-ouders op school (LOS) (2 bijeenkomsten) Deze werkgroepen zijn opgericht om het strategisch plan „Op uw gezondheid!‟ voor scholen concreet te maken, de commissie Gezondheidsbevordering beslist over de voorstellen van de werkgroepen. Naast actieve deelname en inbreng in commissie en werkgroepen werkte het VIGeZ actief mee aan de VLOR-publicatie „Op uw gezondheid‟. Departement Onderwijs: Jury Dynamo3 projecten gezonde school Resonantiegroep Dynamo3 (2 bijeenkomsten) Voorbereidende vergadering over de organisatie van infosessies fruit op school Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, afdeling Welzijn en Samenleving: Permanent Armoede Overleg, overleg met alle departementen (6 bijeenkomsten) Vertikaal permanent overleg armoede, overleg binnen beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Interkabinetten werkgroep gezondheid, inhoudelijke uitwerking voor Vlaanderen in Actie (ViA) Begeleiding van atelier over gelijke kansen op gezondheid in Vlaanderen op het Congres van Vlaanderen in Actie Werkgroep voor het formuleren van doelstellingen over gezondheid voor Vlaams actieplan armoede Werkgroep gezondheid voor afstemming van beleidsadvies voor het Vlaams Actieplan Armoede Agentschap Mobiliteit en Verkeersveiligheid: overlegvergadering over inhoudelijke en organisatorische samenwerking in project gezonde voeding en beweging bij truckers Departement Landbouw en Visserij: overleg over Europese subsidies voor schoolfruit Bloso, beoordelingscommissie prioriteitenbeleid 'senioren en beweging', selectie projecten (drie bijeenkomsten) Brussels Gewest, bijeenkomst van de jury Gouden Ketjes (Prijs voor project in armoedebestrijding, afdeling gezondheid) Kabinet Brussels Minister voor Gezondheid, Grauwels: deelname aan Rondetafel voor de Brusselse campagne voor een rookvrije dag Vlaams Centrum voor Volkscultuur: bijeenkomst kwaliteitscomité van de Week van de Smaak Onderwijsinspectie: deelname aan doorlichting VCLB Torhout VLAM: overlegvergadering over het plaatsen van melkautomaten op school Federaal Kankercentrum: deelname aan focusgroep primaire preventie Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid: overleg rond afstemming voedselconsumptiepeiling en indicatorenbevraging Deelname aan Rondetafel rond geluidshinder en gehoorschade, georganiseerd door de Vlaamse minister van Milieu en de Vlaamse minister van welzijn en volksgezondheid. Provincie Oost-Vlaanderen, Instituut voor Milieukundig onderzoek: deelname aan werkgroep en stuurgroep gehoorschade, voorafgaand overleg en procesbegeleiding voor werking naar onderwijs OCMW-Antwerpen: deelname aan regiegroep gezondheid voor het opmaken van een actieplan 2010 voor gezondheid Europese adviesgroep schoolfruit, Brussel
24
VVOB (Vlaamse vereniging voor ontwikkelingssamenwerking): workshop voor lectoren lerarenopleiding over gezondheidsbeleid op school, advies aan Belgisch Technische Coöperatie voor werking gezondheidsbeleid op school, Cambodja Institute of Preventive Medicine, Environmental & Occupational Health: voorstelling van Wedstrijd Rookvrije Klassen op meeting van het Europese project Families and Adolescents Quit Tobacco (FAQT), Brussel
Op eigen initiatief werden een aantal in company opleidingen georganiseerd voor de VIGeZmedewerkers, passend binnen de VTO-prioriteit voor 2009 „verhogen van communicatievaardigheden‟: Procesbegeleiding bij moeilijke vergadering, door Praxis Spreken voor groepen, door Praxis Intervisie als didactische werkvorm, door Praxis Workshop Change en changemanagment, door Change Coaching Schrijven voor internet, door VIGeZ-eindredacteur Functioneringsgesprekken voeren en coachen van projectmedewerkers, door VIGeZpersoneelsverantwoordelijke
Indicator 4:
Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de wetenschappelijke onderbouwing, de afstemming op de behoeften, de bruikbaarheid, de kwaliteit en de snelheid van het advies (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008.
25
Opdracht 3: Indicator 1:
Verlenen van informatie en advies aan de media, pro-actief en reactief.
Overzicht ‘VIGeZ in de pers’ (bijlage 8)
De verschillende initiatieven van het VIGeZ hadden in 2009 niet te klagen van een gebrek aan persaandacht. Denken we maar aan de herlancering van de campagne Fit in je Hoofd, de campagne ‟24 uur niet roken‟ in Limburg en stad Antwerpen, de Werelddag zonder Tabak met als aandachtstrekker de opkomst van de waterpijp, en de lancering van de griepcampagne. Dit jaar stond het thema tabak duidelijk vooraan in de media. De heisa rond het algemeen rookverbod in de horeca is daar uiteraard niet vreemd aan. Als voorzitter 2009 van de Nationale Coalitie tegen Tabak liet het VIGeZ zich in dit debat niet onbetuigd. Niet minder dan vijf persberichten werden in het najaar uitgestuurd met een merkelijke weerslag in de geschreven pers en interviews in het Radio 1 programma Peeters & Pichal en op VTM. De waterpijpcampagne was goed voor tien krantenartikels en een interview bij Peeters & Pichal, en ook de ‟24 uur niet roken‟ campagne miste haar doel niet met 14 artikels in de nationale pers en interviews en speciale uitzendingen op Radio 2 en de regionale televisiezenders van Limburg en Antwerpen. De herlancering van de campagne „Fit in je Hoofd‟ werd door het VIGeZ begeleid en kan een succes worden genoemd met de aanwezigheid van minister Veerle Heeren in het Radio 2 programma „De madammen‟ en in De Laatste Show en elf uitgebreide krantenartikels. Met het thema voeding, de traditionele topper in de media, kwam het VIGeZ dit jaar aan bod in negen persartikels. Er was ook aandacht voor het VIGeZ zelf naar aanleiding van de fusie (acht persartikels). Naast de eigen berichtgeving reageert het VIGeZ ook regelmatig via de website op recente persberichten en -artikels, zoals de artikels „Kan taks op frisdrank obesitas bestrijden‟ (er verscheen hierover ook een lezersbrief in het weekblad Humo) en „Hoe gezond is een chocoladereep van 98 calorieën‟? 1. Artikels in professionele pers (opgenomen in bijlage 8) -
-
-
-
-
Baeten, R., Gezondheidspersoneel vaccineren tegen seizoensgriep is deze winter meer dan ooit nodig, In: Preview, nr. 3, jg 22, aug-sept-okt 2009, p. 12-13. Baeten, R., Griepvaccinatie winter 2008-2009 bij personeel van ziekenhuizen en rusthuizen in Vlaanderen, In: Preview, nr 3, jg 22, p. 15-16, aug-sept-okt 2009. Baeten, R., Griepvaccinatie van gezondheidspersoneel. In: Vax-info, nr. 55, dec. 2009. Buytaert, B., Gezonde voeding en sociaal zwakke groepen: onze kernboodschappen, nr. 3, jg 21, p. 4-5. Tijdschrift voor Voeding en Diëtetiek. Costers, R. & Van Looy, L. (2009). Bewegingstussendoortjes als werkvorm. In: Onderwijs en Samenleving nr. 12. Beweging en voeding. Fundamenten van een gezonde levensstijl bij de schoolgaande jeugd. Brussel, VUB press, pp. 265-270. Costers, R. & Van Looy, L. (2009). Een portie beweging a.u.b.! In: Zorgbreed, nr. 25, pp.2-6. Devriendt, V., Roesbeke, M., Moens, O. & Vanhauwaert, E. (2009). Wild van Water: wegwijzer ouderverenigingen. Sint-Niklaas, Abimo, 15 p. Moens, O. (2009). De evaluatie van het voedings- en bewegingsbeleid in Vlaamse scholen: de indicatorenbevraging. In: Onderwijs en Samenleving nr. 12. Beweging en voeding. Fundamenten van een gezonde levensstijl bij de schoolgaande jeugd. Brussel, VUB press, pp. 201-211. Moens, O. (2009). Op zoek naar succesfactoren voor de implementatie van gezondheidsbevordering in onderwijs. Het gezondheidsbeleid van het GO! Onderwijs van de Vlaamse gemeenschap. In: Zorgbreed, nr. 26 (ter perse). Moens, O. & Dethier, E. (2009). Gezondheidsbevordering als leidraad voor het GO!. In: Onderwijs en Samenleving nr. 12. Beweging en voeding. Fundamenten van een gezonde levensstijl bij de schoolgaande jeugd. Brussel, VUB press, pp. 213-228. Moens, O. & Dethier, E. (2009). Health promotion as a guideline for the GO! school network of the Flemish community. In: Better schools through health: the third European conference on health promoting schools. Conference book. Vilnius, Kriventa, p. 40. 26
-
-
-
Moens, O. & Dethier, E. (2009). Health promotion as a guideline for the GO! school network of the Flemish community. In: Archives of Public Health, vol. 67, 2, p. 71. Moens, O., Neven, L. & Vanhauwaert, E. (2009). The campaign „good choice‟ as an alternative for „the forbidden fruit‟. Drinks and snacks at school: in search of national standards. In: Better schools through health: the third European conference on health promoting schools. Conference book. Vilnius, Kriventa, p. 73. Neven, L. (2009) Interview met Loes Neven. In: Tijdschrift voor voeding & gezondheid, nr. 24, p.20-21. Vanhauwaert, E. Buytaert, B., Moens, O., Wouters, E., Handboek gezondheidspromotie: Evenwichtig eten en gezond bewegen, nr 1, januari 2009. CALEIDOSCOOP Vanhauwaert, E., Costers, R. (2009) Vlaams Instituut voor gezondheidspromotie vzw. In: Sporten en bewegen, iedereen doet mee! Samenwerken met lokale partners. Vlaams Instituut voor Sportbeheer en recreatiebeleid. P.21-24. Verschillende bijdragen in: VLOR (2009). Vitaminen voor een gezondheidsbeleid op school. Brussel, VLOR.
Indicator 2:
Aantal en aard van de verleende documentatie en advies aan media
In 2009 werden 30 documentatievragen van media beantwoord, vooral over voeding en tabak (o.a. reacties op het persbericht over waterpijp). Volgende adviezen werden verleend: -
Is snel eten slecht?, Telefonische reactie op StuBru op „slim bord‟ (5/5/09) tijdens middaguitzending „De wereld van Sofie‟ Reactie op frisdranktaks (Itinera denktank), persbericht en telefonisch advies aan redacteur Zevende Dag HR Square: input voor het artikel over het gezondheidsbeleid op het werk De Standaard: advies en documentatieverstrekking voor rubriek wetenschapswinkel (evaringen met complicaties pandemische griep) Tijdschrift Goed Gevoel: interview omtrent Fit in je hoofd Tijdschrift Voeding en gezondheid: interview over VIGeZ Tijdschrift van het Instituut voor Sport en Recreatiebeheer: interview over VIGeZ
Indicator 3:
Aantal en aard van deelnames aan bijeenkomsten op vraag van media
Er werd op vraag van de media deelgenomen aan 3 bijeenkomsten: - Deelname aan redactieraad van het tijdschrift Klasse: voorstelling van de sector gezondheidspromotie -
Deelname in studio aan Peeters en Pichal op Radio 1: toelichten melk en gezondheid, naar aanleiding van de nieuwe VLAM-campagne rond melk
-
Deelname in studio aan Peeters en Pichal op Radio 1: „Hoe gezond is een chocoladereep van 98 calorieën?‟
Indicator 4:
Persmomenten en persberichten zijn vooraf meegedeeld aan het kabinet en het agentschap (bijlage 9)
Herlancering website Fit in je hoofd: inhoudelijke medewerking en ondersteuning (februari) Persbericht 31 mei in kader van Nationale Coalitie tegen Tabak: Waterpijp roken nieuwe trend bij jongeren (25 mei) Persbericht „Schoolfruitproject Tutti Frutti laat jaarlijks 240.000 leerlingen fruit eten‟ (28 mei) Persbericht „Wedstrijd Rookvrije Klassen houdt 30.775 leerlingen van de sigaret‟ (2 juni) Persbericht „Schoolsnakker beloont gezonde initiatieven‟ (30 juni) Persbericht „Lancering van de campagne 24 uur niet roken‟ (7 september) Persbericht ‟10 redenen om de horeca volledig vrij te maken (Nationale Coalitie tegen Tabak) (7 september) Griepvaccinatiecampagne 2009 (1 oktober) Persbericht „70 % jongeren is voorstander van rookvrije cafés‟ (NCTT) (19 oktober) 27
Persconferentie en persbericht „24 uur niet roken: resultaten‟ (24 november) Persbericht „Taks op frisdrank om obesitas te bestrijden‟ (26 november) Persbericht „Europese aanbevelingen over rookvrije publieke plaatsen herbevestigd‟ (NCTT) (30 november) Persbericht „Rookverbod in horeca zonder uitzonderingen‟ (NCTT) (9 december) Persbericht „Zwarte donderdag voor volksgezondheid? Stemming roken in horeca‟ (NCTT) (17 december)
28
RESULTAATSGEBIED 2: DE ONTWIKKELING VAN METHODIEKEN Opdracht 4:
Het ontwikkelen van methodieken en aanpassen van bestaande methodieken, prioritair ten behoeve van de Logonetwerken en in tweede instantie van andere intermediairs
Indicator 1, 2, 3, 4, 5 en 6: -
-
Aantal en aard van deze methodieken De wetenschappelijke onderbouwing en de betrokkenheid van de doelgroep zijn verzekerd door een begeleidende stuurgroep met externe deskundigen of blijken uit een publicatie of rapport Aantal nieuw ontwikkelde of aangepaste methodieken, met overzicht van het bijhorend materiaal en strategie voor implementatie en evaluatie Aantal samen met Logo’s ontwikkelde pilootprojecten Alle methodieken bevatten een strategie voor implementatie Alle methodieken bevatten een strategie voor evaluatie
Er werden in 2009 16 nieuwe methodieken- en/of werkinstrumenten ontwikkeld die zich in verschillende fasen van uitwerking bevinden (voorbereiding, ontwikkeling, testen, publicatie). Methodieken die zich reeds in de fase van implementatie bevinden zijn gegroepeerd onder het nieuwe resultaatsgebied 3: „ondersteuning van implementatie‟. Van de nieuwe methodieken werden er 5 samen met Logo‟s voorbereid (projectplan) of ontwikkeld in (piloot)project: Rook niet bij mij 24 uur niet roken Actualisatie methodiek tabaksbeleid in kader van project Rookvrije school Game.over@tabak Aanpassen van Tutti frutti in kader van Europese schoolfruitactie Bij de ontwikkeling van alle andere methodieken zijn telkens de Logo‟s vertegenwoordigd als lid van de begeleidende stuur- of projectgroep.
In fase van voorbereiding: * Gezondheidsdoelstelling rond roken In 2009 zijn 3 projecten die passen binnen de prioriteiten van het Vlaams Actieplan tabak, alcohol en drugs, inhoudelijk voorbereid en voor externe financiering ingediend:
1. „Ontwikkelen en implementeren van een webbased leertraject motiverende gespreksvoering voor rookstopbegeleiding‟. Beschrijving:
Het project beoogt deskundigheidsbevordering van de vaardigheden voor motivationele gespreksvoering van zorgverstrekkers, welzijns- en gezondheidwerkers, toegepast op de rookproblematiek. Op deze manier kan het project bijdragen tot een optimale rookstopbegeleiding binnen de eerstelijnsgezondheidszorg- en het welzijnswerk. Minimale kortdurende interventies door eerstelijnswerkers zijn immers een bewezen kosteneffectieve interventiestrategie. Het is van belang dat deze interventies worden uitgevoerd volgens de principes van motiverende gespreksvoering. Het webbased leertraject voor rookstopbegeleiding kan voor de eerstelijnswerkers een belangrijk hulpmiddel zijn binnen deze minimale kortdurende interventie voor rookstopbegeleiding. De website is een innovatieve methode om eerstelijns- en welzijnswerkers warm te maken voor de principes 29
van motiverende gespreksvoering en er een vorming over te volgen om de kennis en vaardigheden in de praktijk te kunnen toepassen. In een eerste fase van het project zal het webbased leertraject „Het Huis‟ (alcohol- en drugproblematiek) aangepast en uitgebreid worden zodat de toepassing voor roken mogelijk is. Specifieke scenario‟s rond roken zullen worden uitgeschreven. Vervolgens wordt een vormingsmodule uitgewerkt zodat het webbased pakket kan worden gebruikt binnen vormingen motivationele gesprekstechnieken. Ook de bekendmaking van de website gebeurt binnen het project.
Uitvoering:
Het projectplan is ingediend september 2009 bij het Fonds ter Bestrijding van de Verslavingen. Het project is goedgekeurd januari 2010 en loopt tot december 2010.
2. „Rook niet bij mij‟ Beschrijving:
Dit project is gericht op de implementatie en uitvoering van de effectieve strategie „Rookstopadvies aan zwangere vrouwen en hun partner en rookvrije thuisomgeving voor zuigelingen‟. Dit project werd in 2008 uitgewerkt door de West-Vlaamse Logo‟s en OCL. West-Vlaanderen fungeerde als pilootregio.
Uitvoering:
Het projectplan is in oktober 2009 door de Vlaamse Logo‟s en VIGeZ ingediend voor externe financiering bij de Vlaamse overheid, Agentschap Zorg en Gezondheid, met als doel de Vlaamse implementatie van dit pilootproject. 3. ‟24 niet roken‟
Beschrijving:
Dit project is in 2009 uitgevoerd in een pilootfase (zie opdracht 8).
Uitvoering:
Het projectplan, met als doel de Vlaamse implementatie van het pilootproject, zal bij positieve evaluatie, voor externe financiering worden ingediend bij de Vlaamse overheid.
* Gezondheidsdoelstelling rond voeding en beweging In 2009 zijn 3 projecten die passen binnen de prioriteiten van het Vlaams Actieplan Voeding en beweging, inhoudelijk verder voorbereid: 1. Verbeteren van de voedings- en beweeggewoonten bij werknemers, een sectorale aanpak. Beschrijving:
Dit pilootproject, dat is opgenomen in het Actieplan Voeding en Beweging, loopt over een periode van 4 jaar en wil de voedings- en beweeggewoonten van werknemers verbeteren. Om dit te realiseren is het project in verschillende complementaire projectonderdelen opgesplitst waardoor de vraag en het aanbod van gezonde alternatieven op elkaar worden afgestemd. Zo is het doel enerzijds het verbeteren van het voedingsaanbod op het werk. Hiervoor wordt het draagvlak voor en aanbod van gezonde alternatieven bij leveranciers gestimuleerd en zullen samen met hen aanbevelingen worden opgemaakt. Om het mogelijk te maken voor inkopers om te kiezen voor een evenwichtig aanbod worden richtlijnen opgesteld en het draagvlak voor een duurzaam inkoopbeleid gestimuleerd. Bedrijven krijgen ook de kans om hun voedingsaanbod (van automaat tot warme maaltijd) en aanbod op vlak van lichaamsbeweging te screenen en advies op maat te krijgen via een screeningsinstrument en diëtist(e) en bewegingsdeskundige. Anderzijds heeft het project tot doel het informeren en stimuleren van werknemers om een goede keuze te maken uit het beschikbare voedingsaanbod en bewegingsalternatieven. Voor dit laatste zullen promotiematerialen 30
aangemaakt worden op maat van deze sector gebaseerd op de social marketingtechnieken, op basis van een review. Via een leertraject krijgen bedrijven de nodige inzichten en vaardigheden mee om de adviezen, richtlijnen ed. toe te passen op maat van de eigen noden, behoeften en mogelijkheden en zo te werken aan een voedings- en bewegingsbeleid.
Uitvoering:
Projectplan is uitgewerkt in samenwerking met diëtistenvereniging CODIE en AGORIA, werkgeversfederatie van bedrijven uit de technologiesector. Het projectplan is voor financiering ingediend bij de Vlaamse overheid, en is goedgekeurd december 2009.
2. Gekleurd Gezond: ontwikkeling van een aangepaste methode en bijhorende materialen voor werking met allochtone groepen rond opvoeding en voeding. Beschrijving:
De etnisch-culturele diversiteit in onze samenleving neemt toe. Meer dan 60 % van de allochtonen leeft echter onder de armoedegrens. Zowel de culturele als de socio-economische component vormen drempels voor allochtone groepen om bereikt te worden met gezond leven campagnes en –materialen.
Uitvoering:
Met het platform „gezondheidsbevordering met allochtone groepen‟ (Vlaams overlegplatform van minderhedenorganisaties en gezondheidsbevorderaars) is in 2009 een projectplan gemaakt om de know how van gezondheidsbevordering op maat van etnisch culturele minderheden te verspreiden. Gezonde voeding en beweging vormt daarbij de wegbereider. Om aan te sluiten bij de lokale behoeften en bij de reeds bestaande praktijk wordt samengewerkt met het minderhedencentrum De 8 in Antwerpen, dat deelname van minderheden aan de samenleving versterkt door interculturalisering en ondersteuning van maatschappelijke diensten. Er is met De 8 in Antwerpen een lokale projectgroep opgericht waarin bestaande acties van OCMW en stad Antwerpen vertegenwoordigd zijn. In 2009 werd gestart met de ondersteuning van twee werkvormen: sociale adviseurs en diabeteswerkboek. Informatie en advies werd gegeven over bestaande gezondheidspromotiemethodieken rond voeding, over hoe implementeren en over gedragsverandering(modellen). Op basis van de ervaringen van de sociale adviseurs zal in 2010 een instrumentenkoffer ontwikkeld worden die geschikt is om met cultureel diverse groepen aan gezonde voeding en beweging te werken. De materialen kaderen in een promotiestrategie die welzijns- en gezondheidsactoren stimuleert om dit thema op maat van de doelgroep op de agenda te plaatsen. Een projectaanvraag voor werkingsmiddelen (materialen) is ingediend bij de Vlaamse overheid en bij het Centrum voor gelijke Kansen.
3. „Voedings- en bewegingsproject naar truckers/chauffeurs‟. Beschrijving:
Dit project bouwt verder op de sensibilisatiecampagne „Gezond rijden, ongeval vermijden‟, een actie van Febetra, SAV, UPTR en de Vlaamse Overheid. Deze campagne werd in het najaar 2008 opgezet in samenwerking met het ABVV-BTB en ACV-Transcom. Voor dit vervolgproject is gekozen voor een bottom-up benadering van chauffeurs met een problematisch gezondheidsprofiel, in het bijzonder overgewicht. De bedoeling is dus de focus te leggen op gezondheidseducatie. Het uiteindelijk doel is chauffeurs op te leiden als gezondheidsambassadeurs. Beoogde projectresultaten zijn: gewichtsreductie programma (uitgewerkt en aangeboden aan truckers), opgeleide „gezondheidscoaches‟ die ter beschikking gesteld zijn voor de ondersteuning van truckers, de truckers kunnen na 10 weken een voorbeeld stellen voor hun collega‟s.
31
Uitvoering:
Projectplan is uitgewerkt in samenwerking met Arista, externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, en met de Hogeschool Kempen. Het projectplan is voor financiering ingediend bij de Vlaamse overheid, Agentschap Mobiliteit.
In fase van ontwikkeling: * Gezondheidsdoelstelling rond roken 1. Actualisatie van de cd-rom „Niet roken mijn vrijheid‟: zie opdracht 8, actualisering van de methodiek in kader van de uitvoering van het implementatieproject Rookvrije School.
* Gezondheidsdoelstelling rond voeding 1. Uitbreiding van de winkeloefeningen met 2 modules naar specifieke doelgroepen: kansarmen en onderwijs Beschrijving:
Bij de opfrissing en uitbreiding van het pakket winkeloefeningen is gebleken dat er vanuit de intermediairs nood is om, naast een standaardpakket voor het algemene publiek vanaf 16 jaar, te kunnen beschikken over een aantal aangepaste modules voor specifieke doelgroepen en settings. De modules vertrekken vanuit een benadering op maat van de doelgroep en/of bevatten een aangepaste inhoud en oefeningen. Zo wordt bij de modules voor kansarmen en allochtonen afgestapt van de standaardstructuur (theoretische inleiding – oefeningen – nawoord) en wordt het interactieve centraal gesteld. Het passief luisteren naar de theoretische uitleg wordt hier tot een minimum beperkt. Elke module bevat ook de nodige achtergrondinformatie om aan de slag te kunnen gaan met de doelgroep.
Uitvoering:
In 2009 zijn 2 modules uitgewerkt en uitgetest: 1. Winkeloefening voor een diverse allochtone groep: oorspronkelijk zou eerst een module voor kansarmen uitgewerkt worden maar omdat er van de dienst Samenlevingsopbouw in Mol een concrete vraag kwam naar een vorming voor een allochtone groep, is hier prioriteit aan gegeven. De module werd bij deze groep uitgetest. Een tweede test van deze module is gebeurd door Chris Provoost (diëtiste) in opdracht van Logo Kempen. De module is nagelezen door Karolien Janssens (Logo Limburg). De module is op aanvraag beschikbaar voor diëtisten die de basistraining winkeloefeningen hebben gevolgd. (zie bijlage 4) 2. Winkeloefening voor de 1e graad SO: deze module is uitgeschreven als een actie binnen het aanbod van de Fitte Schooldag. Een belangrijk punt is dat dit de enige module is die niet door een diëtiste moet worden gegeven. De module is als dusdanig beschreven dat een leraar deze kan geven binnen een lesuur. Voor de doelgroep van 12- tot 14-jarigen worden oefeningen met de productgroepen dranken en tussendoortjes voorgesteld. De module bevat daarnaast ook een toepassing op de actieve voedingsdriehoek. De module is uitgetest door een voedingsdeskundige van Logo Limburg op de Fitte Schooldag van 20/11/2009 in de Provinciale Middenschool (ASO, TSO en KSO) in Hasselt. De module wordt begin 2010 ook nog uitgetest door een leerkracht in het technisch en beroeponderwijs. Daarna wordt de module bekendgemaakt. In 2010 worden modules uitgeschreven voor kansarmen en voor voeding van het jonge kind.
2. Aanpassing van Tutti Frutti i.k.v. EU Schoolfruit. (zie opdracht 8)
32
* Gezondheidsdoelstelling rond suïcidepreventie 1. Aanmaak van materialen voor twee specifieke doelgroepen: jongeren en kansarmen,
aansluitend bij Fit in je Hoofd. Uitvoering:
Voor de methodiek voor de kansarme populatie werden verkennende gesprekken gevoerd, werd wetenschappelijke literatuur geraadpleegd en werden bestaande materialen doorlopen. Op basis van deze gegevens werd een gedetailleerd projectplan opgemaakt. Een projectteam werd opgestart en kwam in 2009 twee keer bij elkaar. Leden van het projectteam zijn vertegenwoordigers van het Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen, wijkgezondheidscentrum, CEDES vzw, verenigingen waar armen het woord nemen, mutualiteiten, OCMW, CAW, KULeuven, locoregionale partners, Logo‟s, gemeente en VIGeZ. Verder werd een samenwerking met CEDES vzw opgezet. Zij werden ingeschakeld omwille van hun expertise met kansarmoede en methodiekontwikkeling bij deze doelgroep. CEDES vzw maakte een verslag op van de analyse van de bevindingen uit gesprekken met kansarmen en begeleiders, toegepast op de bestaande campagne „Fit in je hoofd, goed in je vel‟. Verder werd CEDES vzw in 2009 vier keer geconsulteerd om feedback te geven bij de ontwikkeling van de nieuwe methodiek. Er werden ook gesprekken gevoerd met Centra voor Basiseducatie, professor Corveleyn van de KULeuven en VDAB om meer info te verzamelen voor de ontwikkeling van de methodiek. Op basis van de gesprekken met verschillende organisaties/partners, de analyse door CEDES vzw, de documentatie verzameld door VIGeZ en de bijeenkomsten met het projectteam en CEDES vzw werd een try-out versie ontwikkeld. Deze try-out versie werd in december uitgebreid gepretest bij 2 verenigingen waar armen het woord nemen. Voor de methodiek voor jongeren werden tevens verkennende gesprekken georganiseerd en literatuur geraadpleegd en werd vervolgens een detailplanning opgemaakt voor het verdere verloop van dit project. Er werd een projectteam opgestart, dat in 2009 voor de eerste keer bijeen kwam. Leden van de projectgroep zijn vertegenwoordigers van CLB‟s, Formaat, Logo‟s, loco-regionale partners, Kinder- en Jongerentelefoon, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Vlaamse Jeugdraad, mutualiteiten, In Petto, Vlaams Informatiepunt Jeugd, Steunpunt jeugd, Integrale Jeugdhulp en VIGeZ. Het project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid en uitgevoerd door een projectmedewerker (80 % tewerkstelling, periode december 2008 – december 2010), begeleid door een VIGeZ-stafmedewerker.
In fase van uittesten en eerste implementatie: * Gezondheidsdoelstelling rond roken 1. Educatief pakket tabakspreventie voor leerlingen van de derde graad van het lager onderwijs
game.over@tabak (zie eerder: opdracht 1). Beschrijving en uitvoering:
In april 2009 werd op een infosessie het nieuwe pakket voor tabakspreventie in de derde graad van het lager onderwijs aan de Logo‟s voorgesteld. Aan de hand van hun suggesties en een pretest bij leerkrachten en CLB medewerkers werd game.over@tabak verder uitgewerkt. Het pakket, dat een frisse layout kreeg, is gratis te downloaden op www.gezondeschool.be Ter ondersteuning van de Logo‟s bij de implementatie van dit pakket is voor hen een digitale flyer en een korte PowerPoint voorstelling uitgewerkt, die ze kunnen gebruiken om de scholen van hun Logoregio op de hoogte te brengen van dit nieuwe pakket. Het VIGeZ biedt ook ondersteuning aan voor het organiseren van een provinciale infosessie over game.over@tabak (gekaderd binnen de leerlijn tabakspreventie) voor leerkrachten lager onderwijs, directies, CLB medewerkers. 33
Voor de partners van Logo Aalst is er een vorming doorgegaan op 8 oktober, voor de partners in de provincie Limburg op 20 oktober en voor de provincie Antwerpen op 26 november. Begin september werd het pakket ook bekend gemaakt aan de scholen- en CLB koepels en andere onderwijskanalen, met de vraag om game.over@tabak ook op te nemen in hun communicatie naar scholen.
* Gezondheidsdoelstelling rond voeding 1. Pilootproject „Gezondheidsbevordering in kleine en middelgrote ondernemingen‟ Beschrijving en uitvoering:
Dit project is een samenwerkingsproject met externe dienst voor preventie en bescherming op het werk IDEWE, UGent (onderzoeksgroep Mobiliteit en Ruimtelijke Ordening), UNIZO, bedrijvenverenigingen, Logo‟s en organisaties als Provinciale Ontwikkelingsmaatschappijen, gemeenten, cateraars en sportaanbieders. Voor projectfinanciering werd in maart 2009 een projectaanvraag ingediend bij het Europees Sociaal Fonds (Oproep 77 Activerende Arbeidsmarkt). Het project werd goedgekeurd eind juni en loopt van juli 2009 tot juni 2012. Het project pakt een van de oorzaken van het vroegtijdig uittreden van werknemers aan. Door gezonde leefgewoonten van werknemers te verbeteren, wordt het vermogen om te blijven werken tot aan de pensioenleeftijd vergroot. Het project richt zich naar KMO‟s, een groep van bedrijven waar het gezondheidsbeleid nog het minste ingeburgerd is. Het project versterkt het vermogen van KMO‟s, gevestigd op bedrijventerreinen, om initiatieven op vlak van gezonde voeding en lichaamsbeweging voor hun werknemers te nemen. Wat voor individuele bedrijven vaak niet haalbaar is, wordt gefaciliteerd door samen te werken naar een gezondheidsbeleid. In het project worden verschillende intermediairs gesensibiliseerd en ondersteund om in 2 bedrijventerreinen (pilots) deze vernieuwende aanpak uit te testen. In de periode juli – november 2009 is de voorbereidende fase (Actie 1) van het project uitgevoerd. In deze fase werden een aantal verkennende gesprekken gevoerd met als resultaat een bijkomend aantal projectpartners: PROVIKMO, SPORTA, POM Antwerpen en het bedrijf BEDDELEEM voor het bedrijventerrein DE PRIJKELS. Daarnaast is het projectvoorstel voor het innovatieproject (Actie 2) ingediend en goedgekeurd door het ESF-Agentschap voor de periode van december 2009 - juli 2011. Gelijkenissen met het bovenstaande project (ism CODIE en AGORIA) zijn er wat betreft de keuze van de gezondheidsthema's nl. voeding en beweging en de didactische werkvorm (een leertraject) om bedrijven de nodige vaardigheden en inzichten te verschaffen voor verbeteringen op maat van hun bedrijf. Bij het project rond de sectorale benadering (AGORIA) speelt bedrijfsgrootte geen rol, dit is uiteraard wel één van de criteria in het KMOproject. Waar de focus van het KMO-project ligt op ontwikkeling van een methodiek, is het andere project voornamelijk een implementatieproject. Het project wordt gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds. Het project wordt uitgevoerd door een projectmedewerker (vanaf oktober 2009) in samenwerking met en onder begeleiding van de VIGeZ-stafmedewerker gezondheidbevordering op het werk.
* Gezondheidsdoelstelling rond ongevallenpreventie 1. Sirk Sekuur: pakket voor leerkrachten rond risicoperceptie en -beheersing in het onderwijs (zie eerder: opdracht 1). Beschrijving en uitvoering:
Het vormingspakket is uitgetest in twee scholen in het voorjaar waarna de materialen zijn aangepast. De methodiek is bekend gemaakt via Vigezine, Loginfo, de Logo‟s, de onderwijsnetten en IDEWE. Hiervoor zijn promotieteksten en een voorstellingspowerpoint ter beschikking gesteld. 34
Vanaf het najaar 2009 werd een vorming aangeboden (in vast aanbod op 19/10 en op vraag). Doelgroep van de vorming zijn Logomedewerkers, preventieadviseurs, CLB, directies scholen en instellingen, opvoeders, medewerkers uit de kinderopvang. Via een train-de-trainer worden per onderwijsnet de preventieadviseurs opgeleid om de vorming Sirk Sekuur in de eigen school mee te ondersteunen. Dit gebeurt telkens op locatie in een school. In het voorjaar 2009 is een eerste vorming doorgegaan voor het GO!, in het najaar volgden 2 andere vormingen voor preventieadviseurs (6 oktober en 9 oktober). Er werd eveneens een TDT georganiseerd om lesgevers op te leiden om de vorming Sirk Sekuur in de scholen te kunnen geven (28 oktober). Sirk Sekuur werd ook drie keer in de scholen gegeven als pilootvorming (28 september, 2 oktober, 16 oktober). Recent is er interesse vanuit het VBO en IDEWE om de methodiek aan te passen voor bedrijven (Sirk Sekuur in company).
2. Project brandwondenconsulenten (BRAVO) (zie bijlage 9) Beschrijving: Uitvoering van een project in opdracht van en gefinancierd door de Belgische Brandwonden Stichting. Het project past binnen het Belgische Child Safety Action Plan en binnen het gemeenschapsproject „Veiligheid van kinderen‟ wat betreft brandwondenpreventie „in en om de woning‟ en „op school en in opvangvoorzieningen‟. Concreet werd in 2009 een uniform pedagogisch pakket voor preventie van brand en brandwonden ontwikkeld, zoveel mogelijk op basis van reeds bestaande materialen. Er werden pakketten samengesteld voor 5 verschillende doelgroepen, namelijk jonge kinderen (4 tot 8 jaar), kinderen (9 tot 11 jaar), jongeren (12 tot 18 jaar), ouders – opvoeders – grootouders, anderstaligen en kansarmen. De pedagogische pakketten bestaan uit een handleiding voor de lesgever, PowerPoint voorstellingen, didactische materialen (zoals werkbladen, wandplaten, fotoreeksen, …) en gadgets voor de deelnemers. Aan de hand van deze pedagogische pakketten werden op 10 en 11 december via een trainde-trainer systeem 12 BRAVO-consulenten opgeleid. Deze BRAVO-consulenten zijn verbonden aan de Vlaamse brandwondencentra en nazorgcentra. Vanaf februari 2010 worden de BRAVO vormingen door de BRAVO-consulenten aangeboden aan o.a. scholen, gemeenten, socio-culturele verenigingen, Rode Kruis, … .
Uitvoering:
Het project is volgens plan uitgevoerd door een halftijds projectmedewerker, periode maart 2009-februari 2010. De ontwikkeling en de implementatie van BRAVO werd begeleid door een projectgroep met vertegenwoordigers van de Belgische Brandwonden Stichting, OSCARE, Brandwondencentrum UZ Gent, Brandweer Vlaanderen en de VIGeZ-stafmedewerker ongevallenpreventie.
* Gezondheidspromotie algemeen: 1. Gezonde inspiratie Beschrijving:
Op het terrein zijn reeds verschillende werkvormen ontwikkeld en uitgeprobeerd om met mensen in armoede of specifieke kwetsbare groepen te werken aan betere kansen op gezond leven. Initiatiefnemers komen daarbij uit het brede veld van welzijn, gezondheid en bestuur zoals CAW‟s, sociale restaurants of inloopteams. De inventaris maakt deze concrete ervaringen toegankelijk en werkt motiverend over de muren van de sectoren heen. Het gaat zowel om educatieve interventies als om het vergroten van een gezond, aantrekkelijk en betaalbaar aanbod. Alle mogelijke gezondheidsthema‟s kunnen aan bod komen. In de eerste plaats richten we ons op de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen. Specifieke aandacht gaat naar acties die op allochtone gemeenschappen gericht zijn.
35
Uitvoering:
Elke opgenomen actiefiche werd door de lokale initiatiefnemer goedgekeurd of aangevuld. In totaal kwamen in 2009 een tachtigtal acties on line. Vanaf december 2009 kan iedereen zich informeren over lokale praktijken op www.gezondeinspiratie.be of via de VIGeZ website. De site heeft ook de ambitie om een interactief forum te worden, waarbij aanvullingen of reacties kunnen gegeven worden op bestaande fiches of nieuwe fiches kunnen worden ingevuld. Hiervoor dient de gebruiker zich te registreren. VIGeZ kan zo toezicht houden op de aanvullingen. De bekendmaking gebeurde in 2009 al informeel via overleg in VIGeZ (onder meer op het platform Gekleurd Gezond, sectoroverleg en interlogo). Toch werd de site in 2009 al vrij veel bezocht. De brede bekendmaking in januari 2010 naar intermediairs (welzijnssector, lokale besturen, gezondheidsector) werd voorbereid. Deze bekendmaking gebeurt via de Logo‟s en via de koepels en steunpunten van deze sectoren, die daarvoor kant en klare tekst aangereikt krijgen. Een communicatieplan werd opgemaakt op basis van de vragen die bovenkwamen in het VIGeZ-doelgroepoverleg kansarmoede, de settinggroep steden en gemeenten, en het Vlaams platform Gekleurd Gezond.
2. Pilootproject rond het op een systematische wijze aanbieden van preventie aan volwassenen in de huisartspraktijk. Beschrijving en uitvoering:
Samenwerking met Domus Medica, Gemeenten Malle en Zoersel en Logo Antwerpen Noord. Dit project kadert in het verder zetten van het Strategisch plan samenwerking Domus MedicaOCL. In 2008 hebben OCL en Domus Medica, in uitvoering van hun convenanten, een afsprakennota gemaakt over hun rol en taak betreffende preventie door de huisarts en het bereiken van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen. Deze beleidsnota werd vertaald in een strategisch plan op korte en lange termijn. De afsprakennota en het strategisch plan werden door beide besturen en door het interlogo onderschreven. Deze afgesproken samenwerking met Domus Medica wordt in VIGeZ verder gezet. Eind februari 2009 werd het pilootproject in de gemeenten Malle en Zoersel opgestart. Een voorafgaande bevraging van de doelgroep werd uitgevoerd. De proces- en productmeting werd in samenwerking met Domus Medica uitgevoerd en afgerond. Een aanzet tot eerste effectmeting werd gegeven. De resultaten hiervan zijn beschikbaar in het voorjaar 2010.
Niet uitgevoerd volgens planning: * Gezondheidsdoelstelling rond voeding en beweging 1. Vertaling van de nieuwe adviezen van de Hoge Gezondheidsraad van 2006 en van 2008/2009 (de theorie) naar de actieve voedingsdriehoek en afgeleide materialen (de praktijk). Beschrijving en uitvoering:
Na publicatie van de nieuwe aanbevelingen (oorspronkelijk verwacht in mei 2009) zou in de tweede jaarhelft samen met de hogescholen voeding- en dieetkunde een expertsessie worden voorbereid. In februari 2010 was dan een expertsessie i.s.m. de Hoge Gezondheidsraad gepland, om op basis van deze besprekingen de fiches per groep van de actieve voedingsdriehoek aan te passen aan de adviezen. Door de vertraging van de publicatie van de nieuwe aanbevelingen door de Hoge Gezondheidsraad (uiteindelijk online gepubliceerd december 2009) is bovenstaande planning verschoven. De nieuwe planning is opgenomen in het VIGeZ-jaarplan 2010. Samen met de hogescholen voeding- en dieetkunde wordt voorjaar 2010 de expertsessie voorbereid. In het najaar van 2010 wordt dan de expertsessie i.s.m. de Hoge Gezondheidsraad en de hogescholen georganiseerd. Op basis van de besprekingen zullen de fiches per groep van de actieve voedingsdriehoek worden aangepast aan de adviezen. De publicatie van de herziene fiches o.v.v. een brochure is voorzien voor najaar 2010 of voorjaar 2011.
36
* Gezondheidsdoelstelling rond ongevallenpreventie 1. „Veiligheid van kinderen‟, een community-project om veiligheid van kinderen in de lokale gemeenschap te verhogen. Beschrijving en uitvoering:
Dit project is de praktische opvolging van het Belgische actieplan „Child Safety ‟. Uitvoering en verdere invulling van projectplan zou in 2009 samen met twee (vertegenwoordigers van) Logo‟s gebeuren. Gepland was een handleiding met bijhorende materialen te ontwikkelen en de coördinatie van de implementatie van gekozen interventies op te nemen. De Logo-infoflash van het Agentschap voorjaar 2009 gaf aan dat dit geen prioriteit is voor de Logo‟s. Dit werd najaar 2009 bij de bespreking van de VIGeZ-jaarplanning 2010 opnieuw bevestigd. In afspraak met het Agentschap is daarom besloten de verdere uitwerking van deze methodiek stop te zetten. In 2010 zal de VIGeZ-website, onderdeel „ongevallenpreventie‟ , aangevuld worden met een pagina over ongevallenpreventie bij kinderen. Deze zal bestaan uit een korte beschrijving van de aanpak en interventies voor het werken rond kinderen en veiligheid in de gemeente, met links en contactgegevens. Hierdoor is voor geïnteresseerde lokale organisaties een gegroepeerd aanbod van concrete acties beschikbaar (waaronder de vormingspakketten Sirk Sekuur voor leerkrachten en BRAVO, vormingspakketten rond brandwondenpreventie) en wordt het Nationaal Actieplan Veiligheid van Kinderen voor Vlaanderen toch minimaal uitgevoerd. Conform bovenstaande afspraken is ook de uitwerking stopgezet van „Sirk Sekuur‟, een lessenpakket naar leerlingen, gebaseerd op de inhoud van het vormingspakket naar leerkrachten.
* Gezondheidspromotie algemeen: 1. Zelfevaluatie-instrument voor scholen Uitvoering en beschrijving:
Het instrument is in juli 2009 inhoudelijk afgewerkt. Feedback is gevraagd van redactieleden tegen 15 september. Uit de feedback bleek dat een tweede grondige herwerking nodig was (o.a. vereenvoudiging van vragen, meer doorgedreven interactiviteit van instrument, invoering van niet-normatieve scores, …). Deze herwerking gebeurde de laatste maanden van 2009 en in januari 2010. Begin februari zal de lees/testgroep, aangevuld met een aantal schooldirecties en CLB-medewerkers, een vernieuwde versie worden toegestuurd met vraag voor feedback. In de herwerkte versie is het instrument uitgegroeid tot een sterk interactief instrument met uitgebreide feedbackmogelijkheden voor de school en rapportages op maat van de school (cfr. tailoring). Met de nieuwe versie van het instrument kan de school een proces afleggen dat gaat van de geregistreerde perceptie van sterktes en zwaktes van het gezondheidsbeleid tot het stellen van prioriteiten (ook thematische) voor de schoolwerking. Dit vraagt een veel meer ingewikkelde programmatie. Met projectsubsidies van de Vlaamse overheid departement onderwijs kan hiervoor een professioneel bureau worden ingeschakeld. Het zelfevaluatie-instrument en bijhorende handleiding zal vanaf 31 maart 2010 beschikbaar zijn via www.gezondeschool.be in een downloadbare versie en met een webapplicatie die de antwoorden in de verschillende antwoordvelden niet enkel ordent, maar ook scoort en antwoordpatronen „highlight‟. Infosessies en vormingen zijn gepland vanaf april 2010.
2. Brochure „Actieve speelplaats‟ (voor secundaire scholen) Beschrijving en uitvoering:
Gepland was dat de inhoudelijke voorbereiding van de publicatie zou gebeuren in het academiejaar 2008-2009 door twee studenten KUL, afdeling Bewegings- en Revalidatiewetenschappen. De te beperkte kwaliteit van de eindwerken vereist echter herwerking en een sterke uitbreiding van analyses en toepasbaarheid naar een methodiek. De uitwerking van de brochure najaar 2009 op basis van het thesisonderzoek is daardoor vertraagd. Met de KUL is afgesproken dat de herwerking en uitbreiding zal gebeuren door KUL met inhoudelijk advies van VIGeZ. KUL kan de bijkomende analyse en gegevens aanleveren 37
tegen de zomer van 2010. Na herwerking en bijkomende analyses zal bekeken worden of de finale output een methodiek kan zijn dan wel een beschrijvende publicatie.
Indicator 7:
Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de gebruiksvriendelijkheid van de ontwikkelde en aangepaste methodieken (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008.
38
Opdracht 5: Het ontwikkelen van methodieken en aanpassen van bestaande methodieken, ten behoeve van de Logo’s met het oog op het uitbouwen en verbeteren van een resultaatgericht netwerk van preventieorganisaties. Indicator 1: Aantal en aard van deze methodieken * Gezondheidsdoelstelling rond voeding en beweging 1. In kader van Week van de Smaak: Beschrijving:
Gepland was om samen met de Logo‟s een Vlaams project voor te bereiden dat opgenomen kan worden in de Week van de Smaak 2010 (met het oog op sterkere profilering van Logo‟s en gezonde voeding in dit belangrijk evenement).
Uitvoering:
Op het Interlogo van februari 2009 werd gemeld dat hierover geen overeenstemming was in de stuurgroep voeding. Afgesproken werd om de voorbereiding van een Vlaams project nog eens op de agenda te zetten van de stuurgroepvergadering die de planning 2010 zou opmaken (afwegen van tijdsinvestering tegenover kans om te profileren). Na bespreking op de stuurgroep is door de Logo‟s beslist hierin geen tijd te investeren omdat ze dit geen actie vanuit gezondheid vinden. Door VIGeZ is er wel een tekst ingediend rond acties voor gezonde voeding ingediend die ook gepubliceerd is in de inspiratiegids die jaarlijks door de Week van de Smaak wordt verspreid bij potentiële initiatiefnemers.
2. Provinciale vormingen/trainingen rond de winkeloefeningen worden georganiseerd in samenwerking met Logo‟s en VBVD (diëtistenvereniging). Beschrijving:
In 2008 werd een update en uitbreiding van de methodiek winkeloefeningen uitgewerkt. Naast de inhoudelijke update werd de methodiek van winkeloefeningen in de supermarkt ook uitgebreid naar winkeloefeningen in een lokaal aan de hand van lege verpakkingen. Samen met de Logo‟s en de regionale afdelingen van VBVD is in het voorjaar een voorbereiding gedaan om in het najaar 2009 en voorjaar 2010 in elke Vlaamse provincie en in Brussel, een training rond de winkeloefeningen te geven. Doel is de groep diëtisten uit te breiden en de implementatie in elk Logo verder te ondersteunen, te versterken of op te starten.
Uitvoering:
In 2009 zijn de trainingen doorgegaan op: 26 oktober in Limburg: 26 deelnemers 9 november in Vlaams-Brabant: 17 deelnemers 26 november in Oost-Vlaanderen: 13 deelnemers 2010: 26 januari in Antwerpen (44 deelnemers), 23 februari in Brussel West-Vlaanderen organiseert geen training, geïnteresseerde diëtisten kunnen aansluiten bij een training in andere provincies Naast het basisconcept van de winkeloefeningen worden in 2009 2 nieuwe modules ontwikkeld (zie opdracht 4).
39
* Gezondheidsdoelstelling rond vaccinatie 1. Aanpassen van de methodiek voor de griepvaccinatiecampagne naar gezondheidsinstellingen aan de hand van de eigen evaluatie. Beschrijving:
In het voorjaar 2009 is de toepassingsgraad en het effect van de aangeboden methodieken in gezondheidsinstellingen gemeten. De rol van de Logo‟s in het aanbieden van deze methodieken wordt uitgeklaard.
Uitvoering:
De evaluatie met rapport over de griepvaccinatie bij personeel in gezondheidsinstellingen in Vlaanderen tijdens de winter 2008-2009 is afgewerkt (zie opdracht 14). Uit de evaluatie blijkt dat ondanks een maximaal gratis aanbod van griepvaccin aan het personeel de vaccinatiegraad niet is gestegen. Er zijn sterke aanwijzingen dat het toepassen van de aangereikte VIGeZ-methodieken in het bijzonder educatie, in rusthuizen tot een hogere vaccinatiegraad leidt. Samen met de Logo‟s en het Vlaams Griepplatform wordt uitgezocht hoe we de toepassingsgraad van deze methodieken in gezondheidsinstellingen kunnen verhogen.
2. In het kader van de Vlaamse Vaccinatieweek wordt met de Logo‟s een specifieke rol afgesproken in de sensibilisatie van de specifieke doelgroep. Uitvoering:
Samen met de Logo‟s werd hun rol en taak bij het implementeren van de Vlaamse vaccinatieweek vastgelegd. De uitvoering daarvan kon maar gedeeltelijk doorgaan omdat de Vlaamse overheid een embargo oplegde tot op moment van de start van de vaccinatieweek.
* Gezondheidsdoelstelling rond borstkankeropsporing: 1. In functie van de noden van Logo‟s en andere betrokken intermediairs en na afspraak binnen de werkgroep borstkanker, worden nieuwe methodieken/materialen voor de netwerking met o.a. huisartsen en gynaecologen voorbereid. Uitvoering:
Aangemaakte materialen in 2009: - Een „handleiding‟ voor de interactieve tentoonstelling, een „spreektekst‟ voor gidsen als leidraad voor Logo‟s en organisatoren/gidsen bij het opzetten van de interactieve tentoonstelling. Klaar in februari 2009. - Organisatie en opvolging van aanpassing affiche en flyer zoals afgesproken op het thema-overleg (aanpassing formaat en kleur). Centrale aanmaak affiche en flyer met bijhorend wordsjabloon voor invulling witruimte. - Levering affiches december 2009. - Productevaluatie (inhoud, vormgeving/materiaalkeuze, interactie) en procesevaluatie (reservering, transportorganisatie, opvolging defect, …) van de interactieve tentoonstelling (zie opdracht 14). De resultaten zijn besproken op de themagroep in mei 2009. Opvolging en aanpassingen zijn gebeurd in juni - augustus 2009. - Opmaak van individuele leidraad voor de tentoonstelling, als wegwijzer voor de individuele tentoonstellingsbezoeker. Het voorontwerp was klaar augustus 2009 en zal verder besproken worden met de werkgroep interactieve tentoonstelling in 2010.
2. Faciliteren van de Logosamenwerking met vrouwenverenigingen voor optimale verspreiding van de sensibilisatieboodschap rond borstkankeropsporing via dat kanaal. Uitvoering:
Jaarkalender interactieve tentoonstelling is verspreid, campagnemateriaal (foto/film) van de reizende tentoonstelling voor gericht gebruik naar doelgroep is ter beschikking gesteld. 40
3. Na afspraak binnen de werkgroep borstkanker, verkenning van de behoefte aan nieuwe of geactualiseerde materialen voor de rechtstreekse sensibilisering van de doelgroep (bv. mammobox) en onderzoek van de wetenschappelijke onderbouwing van de voorstellen. Uitvoering: -
-
Op verzoek van verschillende Logo‟s is een reproductie (centrale aanmaak en verdeling) van de „mammobox‟ en afsprakenkaartjes gemaakt tegen eind augustus. De review „Effectiviteit van interventies om deelname aan mammografische BKO te bevorderen‟ is afgewerkt in september. De resultaten van de review zijn voorgesteld en besproken op zowel de themagroep BK, de stuurgroep BK en de Vlaamse werkgroep BK. De review wordt gebruikt als basis voor de opmaak van de planning borstkankerpreventie op korte en lange termijn, met aanduiding van ‟trekkers‟ vanuit de verschillende betrokken organisaties. Verdeling van de brochure „laaggeletterden en anderstalige allochtonen‟ onder de Logo‟s op vraag. Bestanden staan eveneens digitaal ter beschikking.
* Gezondheidsdoelstelling rond tabak Intervisie
voor
(zie opdracht 8)
Logo-
en
CLB-medewerkers
binnen
het
project
Rookvrije
School
* Gezondheidspromotie algemeen: 1. Vorming aan Logo-medewerkers zelf om nog deskundiger te worden in bepaalde methodieken ter versterking van hun netwerk (bv. intervisies begeleiden, motiveren van groepen/partners,
opstellen van communicatieplannen zodat overal dezelfde boodschap wordt gegeven, bijvoorbeeld in onderwijs…). (zie opdracht 15)
Uitvoering:
Met de Logo‟s is op het interlogo van mei en juni 2009 een inventaris gemaakt van hun vormingsbehoeften. Na schriftelijke bevraging bij de Logo-coördinatoren ziin eind juni 5 antwoorden teruggestuurd. Hieruit bleek vooral nood aan vorming rond Europese trends inzake gezondheidspromotie en actuele thema‟s. Als antwoord op deze vraag werd de formule van de „middagseminaries‟ gelanceerd in het najaar van 2009 rond de thema‟s „lobbyen voor een rookvrije wetgeving‟ en „ervaringen met projecten voor het verkleinen van de gezondheidskloof in Europa‟. Dit initiatief is vooralsnog geen succes gebleken. In het voorjaar 2010 wordt de formule nog een maal herhaald. Ook rond sociale markteling en media bestond interesse: deze onderwerpen zijn aan bod gekomen op het Symposium Gezondheidspromotie. Een overleg met de DAR om een vormingsaanbod voor de Logo‟s voor te bereiden is doorgegaan in september (deze vorming is gepland april 2010). Met IPSOC-bijscholing zijn twee vormingsnamiddagen gepland rond 2.0 webtoepassingen in het najaar 2010. Uit de beperkte antwoorden bleek geen uitgesproken interesse voor een train-de-trainer rond het geven van intervisies.
2. Doorstroming van informatie over Vlaams overleg dat VIGeZ-stafmedewerkers hebben met bijv. onderwijspartners, partners uit arbeidssector, koepels van (vrouwen)organisaties, VVSG e.d. Uitvoering:
Deze doorstroming gebeurt via het setting- en themaoverleg (zie opdracht 10).
Indicator 2: Resultaten van de tevredenheidsmeting bij de Logo’s betreffende de gebruiksvriendelijkheid van de ontwikkelde en aangepaste methodieken De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008. 41
RESULTAATSGEBIED 3: DE ONDERSTEUNING VAN IMPLEMENTATIE Opdracht 6:
Indicator 1: -
-
-
-
-
-
-
-
-
Het organiseren van de vertegenwoordiging van de Logo’s ten aanzien van de Vlaamse overheid en externe organisaties op Vlaams niveau met het oog op een grotere doelmatigheid van de Logo-werking.
aantal en aard van de initiatieven ter vertegenwoordiging van de Logo’s
Op de Logowerkgroep onderwijs van september werd op vraag van het Agentschap bij de Logo‟s gepolst naar de wenselijkheid van vertegenwoordiging in de Vlor. Het bevestigende antwoord werd door VIGeZ overgemaakt aan het Agentschap. Via mail werd systematisch verslag gegeven en feedback gevraagd aan de Logocoördinatoren en de leden van de uitgebreide projectgroep Tutti frutti rond inhoudelijke items en resoluties van de interdepartementale stuurgroep SchoolFruitActieplan. De organisatie van provinciale trainingen van de winkeloefeningen door VIGeZ in samenwerking met VBVD en de Logo‟s zorgt ook voor een betere wederzijdse kennismaking tussen VBVD en de Logo‟s en zal leiden tot uitbreiding van de diëtistenpool bij de verschillende Logo‟s. Zowel de Logo‟s als VBVD stellen bij het begin van de training telkens hun organisatie en hun werking voor aan de deelnemers. Door de VVSG (Vereniging Vlaamse Steden en Gemeenten) te betrekken in de settinggroep steden en gemeenten, kan gewerkt worden aan een eenduidig standpunt over de capaciteitsvereisten die in steden en gemeenten nodig zijn om een regierol te voeren in lokaal gezondheidsbeleid. VIGeZ organiseerde op vraag van Logo's de vertegenwoordiging van deze visie met de opmaak en verspreiding van een memorandum voor lokaal gezondheidsbeleid, naar aanleiding van de Vlaamse verkiezingen. Het memorandum werd ondertekend door Logo's, VVSG en VIGeZ. In de settinggroep artsen zijn zowel Logovertegenwoordigers als vertegenwoordigers van Domus Medica en de huiartsenkringen aanwezig. Op deze manier wordt de dialoog tussen de Logo‟s en de huisartsenorganisaties bevorderd. Tijdens de bijeenkomsten van de stuurgroep tabakspreventie zijn zowel Logo‟s (2 afgevaardigden), VIGeZ als andere Vlaamse organisaties betrokken bij tabakspreventie en rookstop aanwezig. Op deze manier is er rechtstreeks overleg tussen de Vlaamse organisaties en Logo‟s wat de doelmatigheid van de werking inzake tabakspreventie kan vergroten. In de stuurgroep vaccinaties is er overleg tussen vertegenwoordigers van de CLB‟s Domus Medica en Omtrent Gezondheid om de opportuniteiten voor samenwerking rond vaccinaties in Vlaanderen uit te zoeken. Overleg met de Logotrekkers tabakspreventie in verband met het huidige organogram tabakspreventie en beschrijving van de opdrachten en activiteiten van de actoren tabakspreventie. Tijdens dit overleg werd het huidige organogram bediscussieerd en werd een gemeenschappelijk standpunt rond de toekomst van de opdrachten en actoren voorbereid. Vervolgens werd dit gemeenschappelijk standpunt door VIGeZ gecommuniceerd naar de Vlaamse overheid. De persberichten van de Nationale Coalitie tegen Tabak in 2009 werden mede ondertekend door Logo‟s Vlaanderen. Sectoroverleg: het memorandum gezondheidspromotie naar aanleiding van de regionale verkiezingen van 2009 werd mede onderschreven door Logo‟s Vlaanderen. Op het Interlogo wordt regelmatig de vertegenwoordiging van Logo‟s besproken en beslist (vb. vertegenwoordiging in Vlaamse Werkgroep Bevolkingsonderzoek, Vlaamse Werkgroep voeding en beweging, Vlaamse Werkgroep Bevolkingsonderzoek, in sectoroverleg, voor thema geestelijke gezondheid (verschillende interlogo‟s), vertegenwoordiging in vernieuwde interlogo 2010, oplijsting contactpersonen Logo‟s voor externe diensten).
42
Opdracht 7:
Indicator 1:
Het ondersteunen van alle Logo’s bij hun werking door het opnemen van gecentraliseerde administratieve taken en informatieverstrekking met het oog op een grotere doelmatigheid van de Logo-werking.
aantal en aard van de taken die centraal door VIGeZ worden opgenomen voor de Logo’s
De voorziene taken in de planning 2009 zijn zoals gepland centraal door VIGeZ opgenomen: 1. “Branding” van de Logo‟s: Logohuisstijl, thematische iconen, Logoportaalsite (www.vlaamselogos.be), logo-infostand, tentoonstellingen: -
beschikbaar stellen van templates logohuisstijl/thematische iconen in verschillende formats centrale bijdruk organiseren, indien nodig nieuwe iconen ontwerpen (in overleg met Logo‟s) adreswijzigingen en aanpassingen invoeren uitbreiden portaalsite met nieuwe thema‟s en boventhematische materialen handleiding en bijhouden evenementenkalender voor infostand betalen van verzekering infostands en tentoonstellingen. Transport van tentoonstelling BK twee keer per jaar naar Impresant+ voor nazicht
Uitgevoerd door VIGeZ-secretariaat en VIGeZ-webmaster 2. Communicatie en overleg -
Het Logo-overleg is georganiseerd conform de afgesproken overlegstructuur (zie opdracht 10) Er werd gezorgd voor doorstroming van informatie van en naar Logo‟s via: - Loginfo (zie opdracht 1) - Snel ter beschikking stellen van verslagen van vergaderingen van de overlegstructuur Logo‟s-VIGeZ, projectgroepen ed. op de VIGeZ-servicepagina
3. Aanspreekpunt/doorgeefluik voor: -
Vragen, voorstellen, knelpunten vanuit de Logo‟s die Logo-overschrijdend kunnen gesteld worden aan de overheid of een externe partner Vragen, voorstellen, knelpunten vanuit de overheid of een externe partner aan alle Logo‟s Vragen vanuit de Logo‟s of overheid over een bepaalde topic om zo een volledig beeld te krijgen
Komt aan bod op het maandelijkse interlogo of wordt opgenomen door de stafmedewerker deskundig in het betreffende thema of setting waarrond de vraag wordt gesteld. 4. Ondersteuning van boventhematische initiatieven: -
Stamcafé/Logo-evenement: enkel indien het inhoudelijke (GP en ZP) evenementen zijn, geen teambuilding of promotie-evenementen. Niet van toepassing in 2009. In 2009: verkenning van de organisatie van een gemeenschappelijke teamactiviteit voor Logoen VIGeZ-medewerkers. Het team van VIGeZ-medewerkers heeft juni 2009 deelgenomen aan het door de Logo‟s van de provincie Antwerpen georganiseerde Logo-stamcafé voor alle Logomedewerkers. VIGeZ heeft financieel bijgedragen in de organisatie van deze dag.
5. Financiële voordelen specifiek voorbehouden voor de Logo's: 1) Logo‟s krijgen altijd gratis advisering, ongeacht de omvang van de adviesvraag 2) Vormingen uit het vast VIGeZ-aanbod: gratis deelname van een tweede persoon (iemand van het Logo zelf of een partner)
3) Geen verplaatsingsonkosten bij vormingen op maat 4) Promotionele acties voor vormingen in het kader van nieuwe projecten (beperkt in tijd). 5) Nieuwe methodieken: altijd een gratis infosessie/vorming over de nieuwe methodiek vooraleer deze methodiek breed wordt verspreid naar andere intermediairs
6) Per Logo één gratis exemplaar van elke nieuwe publicatie
6. Daarnaast werden Logo‟s in 2009 extra ondersteund via reservemiddelen OCL. Deze ondersteuning is met de Logo‟s afgesproken op het interlogo februari.
Financiële tussenkomst en deelname aan Stamcafé
43
Ontwerp en druk van logo‟s voor de Logo‟s ; domeinnaam „Vlaamse Logo‟s‟ Organisatie van vormingen op maat voor Logo-medewerkers: na bevraging via interlogo bleek de interesse te gaan naar vorming rond internationale tendensen (middagseminarie najaar 2009) en communicatie (vorming april/mei 2010) (zie opdracht 1) Gratis deelname aan de VIGeZ-basisopleiding van 1 medewerker per Logo Gratis verzenden van materialen (Wedstrijd Rookvrije Klassen, Tutti Frutti, brochures borstkanker …) Gratis aanvragen van artikels uit het @ttenderingsbulletin Toegang tot Mediargus. VIGeZ heeft een abonnement op Mediargus. Vanaf midden maart 2009 wordt een dagbladenoverzicht verzonden naar de Logo-coördinatoren: een wekelijks overzicht van verschenen artikelen in de pers (Mediargus-profiel). VIGeZ stuurt de Logo‟s wekelijks één mail voor elke gezondheidsdoelstelling en een mail met berichten waar Logo's in worden vernoemd. In het overzicht staat per artikel: titel - krant, datum, pagina - eerste regels van het artikel. De volledige tekst van het artikel en vaak ook een pdf-bestand van de pagina kan geleverd worden voor 2.50 euro (kosten Mediargus). Gratis toegang tot wetenschappelijke databanken: VIGeZ heeft geen betalende abonnementen op wetenschappelijke databanken. We halen onze informatie uit gratis databanken, de link naar deze databanken (Medline/Pubmed, ERIC en Safetylit) staan op onze website http://www.vigez.be/ondersteuning/documentatiecentrum/verder_zoeken.html. Hier vinden Logo‟s ook actuele links naar andere databanken (o.a. reviews). Ontwikkelen van factsheets rond vaak gestelde vragen (FAQ): Tegelijk met de actualisatie van de VIGeZ-website in de loop van 2009 zijn enkele teksten onder de vorm van FAQ toegankelijker gemaakt. Antwoorden op gestelde adviesvragen die interessant kunnen zijn voor meerdere intermediairs worden door stafmedewerkers onder deze FAQ geplaatst. Logo-medewerkers kunnen altijd de FAQ die hen worden gesteld en waarop zij een onderbouwd antwoord zoeken, doorsturen naar VIGeZ-stafmedewerkers (= dienstverlening van advies op maat) die deze dan ook breed toegankelijk zal maken via de FAQ op de website. Uitvoeren van evaluaties van lokale Logoprojecten/-acties (bijlage 10). Deze nieuwe service werd geboden vanaf september 2009. Uit de door Logo‟s aangevraagde evaluaties werd, op basis van criteria, een selectie gemaakt van evaluaties. Een voltijds projectmedewerker werd aangeworven, onder begeleiding van de stafmedewerker wetenschappelijke ondersteuning, tot eind 2009. De projectmedewerker heeft de tewerkstelling afgebroken na de proefperiode. Op het interlogo van oktober is de geboden ondersteuning besproken en werd bevestigd dat deze beantwoordt aan een behoefte bij de Logo‟s. De ondersteuning blijft behouden, ook in 2010, door een vaste VIGeZ-medewerker in plaats van een projectmedewerker.
44
Opdracht 8:
Indicator 1:
Het ondersteunen en adviseren van de Logo’s bij de implementatie van initiatieven op vlak van gezondheidsbevordering en ziektepreventie voor de realisatie van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen, zoals geconcretiseerd in het jaarplan.
aantal en aard van de initiatieven van VIGeZ ter ondersteuning van de Logo’s
In mei-juni voerde de VIGeZ-directie constructieve en verhelderende (provinciale) gesprekken met de Logo‟s. Het doel van deze Logoronde was een terreinverkenning, als noodzakelijke voorbereiding op de strategische planning van VIGeZ die in oktober 2009 van start ging. Uitgangspunt is dat de alliantie Logo‟s-VIGeZ moet versterken als we het beleid van de Vlaamse overheid lokaal willen toegepast zien. Met eenzelfde stem spreken is belangrijk. Op het Interlogo van september werd door de directie van VIGeZ uitgebreid verslag uitgebracht van deze Logoronde en werden afspraken gemaakt voor nauwere toekomstige samenwerking. De ondersteuning bij de implementatie van methodieken verloopt telkens op basis van een implementatieplan dat is uitgewerkt in samenwerking met Logo‟s en andere intermediairs. Naast de hieronder opgesomde methodieken waarrond informatiedoorstroming, vorming en advies op maat wordt verstrekt ter ondersteuning van de implementatie, gebeurt er ook ondersteuning los van specifieke methodieken. Logo‟s kunnen bij het VIGeZ terecht voor bijkomende informatie, een advies of overlegbijeenkomst op hun maat. Per thema/setting/doelgroep waarrond de Logo‟s werken worden daarnaast via de overlegstructuur VIGeZ-Logo‟s in groep informatie en leerervaringen uitgewisseld: enerzijds over aansluitende projecten/initiatieven van Vlaamse partners, beleidsontwikkelingen en anderzijds wederzijdse informatie-uitwisselling VIGeZ-Logo‟s en Logo‟s onderling. Ook naar andere intermediairs gebeurt deze ondersteuning op maat bij de implementatie van de ontwikkelde methodieken door advies op vraag en op maat en door deelname aan overlegvergaderingen en bijeenkomsten (zie opdracht 2). Daarnaast biedt VIGeZ specifiek naar Logo‟s en naar andere intermediairs de mogelijkheid om voor hun netwerk vorming op maat samen te stellen en te geven (zie opdracht 15). Specifieke methodieken waarbij ondersteuning wordt geboden bij de implementatie:
* Gezondheidsdoelstelling rond tabak 1. ‟24 uur niet roken‟: campagne in twee pilootregio‟s voor 24 uur niet roken, geschikt voor kansarme doelgroepen. Beschrijving:
Bewezen werkzame methodiek overgenomen van het Nederlandse STIVORO. Samenwerking met Logo Stad Antwerpen en Logo‟s Limburg. Het project werd gefinancierd met middelen van de Vlaamse overheid in het kader van de projectoproep tabak, alcohol en drugs. Een halftijds projectmedewerker voerde het project uit volgens plan (december 2008-december 2009) in samenwerking met en onder begeleiding van de VIGeZ-stafmedewerker lokale gemeenschappen en kansengroepen.
Uitvoering:
Op 3 november gingen 1272 rokers uit de provincie Limburg of de stad Antwerpen de uitdaging aan om gedurende 24 uur niet te roken. Ze hadden zich daarvoor ingeschreven via telefoon, website of in een lokaal inschrijfpunt en werden gedurende de 24 uur aangemoedigd met SMS-en. De bemande Tabakstoplijn (partner STK) stond hen voortdurend ter beschikking. Een beloning volgde achteraf, zoals de campagneslogan aangaf. De Logo‟s zorgden voor afstemming met de projecten „uitgerookt‟ (Limburg) en „pakje kans‟ (Antwerpen) zodat 24 uur deelnemers de mogelijkheid hadden op doorstroming naar aangepaste rookstopondersteuning. 45
De rookvrije dag was van bij het begin een sterk samenwerkingsverband met de Logo's. Door hun volgehouden communicatie-inspanningen met lokale pers en met provinciale en gemeentelijke partners, lag de deelnamegraad op een vergelijkbaar percentage als in Nederland. VIGeZ zorgde voor kant en klare communicatiematerialen, voor de parallelliteit met STIVORO, voor de organisatie van de centrale methodiek (on line inschrijven en individuele aanmoediging en feedback) en voor het gezamenlijke partnerschap. De evaluatie gebeurt door de universiteit Antwerpen en zal na de opvolging van de deelnemers na drie maanden, in maart 2010 beschikbaar zijn. De partners en ook meerdere Logo‟s zijn vragende partij voor continuering in 2010. De uitbreiding naar Vlaanderen maakt centrale promotie mogelijk, waarvoor de VLK als bijkomende partner zal worden aangesproken.
2. Rookvrije School Beschrijving:
Om de toepassing van het rookverbod op school (vanaf 1 september 2008) te vergroten, zijn een maximale sensibilisering, deskundigheidsbevordering en procesbegeleiding van de scholen en opvolging van de regelgeving noodzakelijk. Het project spitste zich in de eerste plaats toe op „prioritaire targetscholen‟ die aangaven geen volledig rookverbod te hebben voor de leerlingen. Daarnaast gaf het project ook (onrechtstreeks) een impuls en ondersteuning aan de (grotere) groep basis- en secundaire scholen zonder volledig rookverbod voor personeelsleden, ouders of bezoekers. Dit gebeurde via de deskundigheidsbevordering van CLB-medewerkers, pedagogische begeleiders en Logo-medewerkers die ook deze scholen ondersteunen en begeleiden binnen hun reguliere werking. Het project werd gefinancierd met middelen van de Vlaamse overheid in het kader van de projectoproep tabak, alcohol en drugs (september 2008-december 2009). In 2009 werd het project uitgevoerd door twee voltijdse projectmedewerkers begeleid door de VIGeZstafmedewerker onderwijs. Inhoudelijk valt het project volledig binnen de convenantopdrachten.
Uitvoering:
Via een oproep konden scholen met problemen betreffende het rookbeleid zich kandidaat stellen voor de deelname aan het project Rookvrije School. Uit de 80 kandidaten werden 40 scholen geselecteerd op basis van de problemen die ze ondervonden, de onderwijsvormen die ze aanboden, het onderwijstype, de ligging (stedelijk of landelijk) en het onderwijsnet. Er werd gewerkt in drie golven. De eerst golf van 15 scholen werd opgestart in oktober 2008. De tweede golf van 15 scholen werd opgestart in januari-februari 2009 en de derde golf van 10 scholen werd opgestart in mei-juni 2009. Elke school kreeg een overlegmoment en op basis van het startinstrument en het verhaal dat de school ter plaatse deed konden de prioritaire knelpunten gedetecteerd worden. Op basis hiervan kreeg de school concrete tips mee om werk te maken van deze verbeterpunten. Er werd gebruik gemaakt van de methodiek rookvrije school, die doorheen het project geactualiseerd in een handleiding, en van ander ondersteunend materiaal en methodieken (o.a. brochure „Als de rook uit je school is verdwenen‟, de leerlijn tabakspreventie, de rookstopcursus Feel Free, het Startinstrument tabakspreventie). Er werden verschillende vormings- en intervisietrajecten opgestart, en ook een intervisie specifiek voor intermediairs (Logomedewerkers, CLB en schoolbegeleiders). Vanaf najaar 2009 lag de klemtoon in het omzetten van deze ervaringen in een handleiding voor secundaire scholen, schoolbegeleiders en gezondheidswerkers. Deze handleiding werd afgewerkt december 2009 en zal verspreid worden vanaf februari 2010. Voor de implementatie zal communicatie gevoerd worden via o.a. de Logo‟s, onderwijskoepels en Klasse. Infosessies voor Logo‟s, CLB en onderwijskoepels zullen voorjaar 2010 aangeboden worden. Een open vormingsaanbod van 3 bovenprovinciale studiedagen is uitgewerkt en gepland voorjaar 2010 (zie VIGeZ-vormingsbrochure voorjaar 2010).
46
3. Ondersteuning van het project „Rookstopregisseurs‟ van de Vlaamse Logo‟s: Uitvoering:
Inhoudelijke ondersteuning werd geboden: - Via deelname aan de bijeenkomsten van de Vlaamse stuurgroep (4 bijeenkomsten) - het toepassen van projectmanagement in de uitwerking van het project: informatie en begeleiding bij het opstellen van een probleemanalyse en een doelstellingenboom. - Advisering over rookstop en mentale gezondheid, effectiviteit van de verschillende rookstopmethoden, rookgedrag van kansarmen, het bereiken en samenwerken met huisartsen. De Logo‟s namen de organisatie van de werkgroep met de Vlaamse aanbieders van rookstopondersteuning zelf op, VIGeZ was aanwezig op de bijeenkomst.
* Gezondheidsdoelstelling rond voeding en beweging De publieke interesse voor het thema voeding, de vraag naar bruikbare materialen die gebaseerd zijn op de actieve voedingsdriehoek en informatie, advies en vorming daarrond, blijft bijzonder hoog (voor de geleverde ondersteuning hierrond zie opdracht 1, 2, 3 en 4). Een indicatie van de grote erkenning van de actieve voedingsdriehoek als voedingsvoorlichtingsmodel is ook het blijvend hoge aantal copyright aanvragen voor het gebruik van het model in publicaties of producten: 51 aanvragen in 2009.
1. Kieskeurig (dranken en tussendoortjescampagne in onderwijs) Beschrijving en uitvoering:
Ondersteunend materiaal om tot een evenwichtig voedingsaanbod op school te komen. In functie van de verdere implementatie werd Kieskeurig voorgesteld aan de Zuivelfederatie (10 maart 2009 bij VLAM) en op de SVS-apotheose (16 juni 2009). Wegens de positieve reacties op de affiches werden deze bijgedrukt (op kosten van het departement Onderwijs). In de loop van de maand september kreeg elke school een nieuwe set toegestuurd. Scholen kunnen nog steeds extra exemplaren van de affiches en de Kieskeurig-brochure aanvragen bij VIGeZ.
2. Fitte School Beschrijving en uitvoering:
Het totaalproject Fitte School is een samenwerkingsverband met Stichting Vlaamse schoolsport (SVS) en het Nutrition Information Centre (Nice). Fitte School geeft scholen een houvast om hun voedings- en bewegingsbeleid verder uit te bouwen. Conform het projectplan gebeurde in 2009 de verdere implementatie, verankering van het project en de methodiekontwikkeling. Het project werd gefinancierd met middelen van de Vlaamse overheid en uitgevoerd door een halftijdse projectmedewerker, tot eind juni 2009. Het eindverslag van het project werd aan het Agentschap bezorgd eind september. De verankering van Fitte School is gegarandeerd via het formele samenwerkingsakkoord dat VIGeZ en SVS afsloten na beëindiging van het project. SVS onderhoudt de verdere implementatie van Fitte School binnen zijn reguliere werking via de provinciale secretariaten, de kerngroepen en de sportgangmakers. SVS zorgt ook voor de actualisatie van de website, VIGeZ blijft instaan voor de inhoudelijke ondersteuning via het aanreiken van methodieken, vorming en advies.
3. EU Schoolfruit project Beschrijving en uitvoering:
Na de subsidies voor schoolmelk, maakt de Europese Commissie ook budget vrij voor de verdeling van groenten en fruit op school. Vlaanderen draagt vanuit de beleidsdomeinen Landbouw en Volksgezondheid en vanuit de groente- en fruitsector in totaal minstens eenzelfde bedrag bij als de Europese Commissie. Voor de Europese schoolfruitactie is beslist om verder te werken met het gedecentraliseerde model van het Tutti Frutti schoolfruitproject 47
dat in Vlaanderen reeds sinds 2004-2005 op initiatief van de Logo‟s en het VIGeZ 1 geïmplementeerd wordt in de Vlaamse scholen. In de voorbije jaren werden een aantal materialen en acties in het kader van Tutti Frutti ontwikkeld. Deze werden in 2009 aangepast voor de Europese schoolfruitactie: 1. Affiches: scholen die zich registreren voor Tutti Frutti kregen tot nu toe jaarlijks via het Logo posters (2 modellen, A2-formaat) bezorgd of toegestuurd, betaald uit het Zespri-sponsorbudget. Voor het schooljaar 2009-2010 is de layout van de affiches licht gewijzigd en van de juiste logo‟s voorzien. De Vlaamse overheid heeft deze affiches laten drukken en via de Logo‟s wordt aan alle deelnemende scholen een posterset bezorgd. 2. Portaalsite (www.fruit-op-school.be): Deze had reeds de volgende functies: Registratie voor deelname aan het project en de wedstrijd. Aanbod van ondersteunende educatieve materialen voor de uitbouw van een klasen schoolwerking rond fruit en gezonde voeding. Deze documenten werden oorspronkelijk verspreid onder de vorm van een didactische map. Deze map wordt sinds de opstart van de website (2007) niet meer bijgedrukt. Ondersteuning van het project: informatie over de deelname aan en het verloop van het project. Aanbieden van actuele info. Er zijn enkele kleine wijzigingen gebeurd aan het inschrijvingsformulier in functie van de Europese subsidies. Verder is een overzicht van begeleidende maatregelen toegevoegd en wordt steeds de meest actuele info betreffende de subsidieaanvragen voorzien. 3. Brochure: jaarlijks wordt door de Logo‟s een (beknopte) folder naar de scholen verspreid waarin het schoolfruitproject wordt voorgesteld. Deze folder is in het kader van de Europese schoolfruitactie uitgebreid tot een volledig draaiboek waarin het project en de procedures voor de subsidieaanvraag uit de doeken gedaan wordt. Dit draaiboek is afgedrukt voor de deelnemers aan de infosessies (zie verder) en digitaal beschikbaar via: http://www.fruit-opschool.be/uploads/documentenbank/8daa840d281e9914f0da3484840cbffb.pdf 4. Klassenwedstrijd: alle klassen van een deelnemende basisschool kunnen tijdens het tweede trimester meedoen met de Tutti Frutti-klassenwedstrijd. Deze wedstrijd is een belangrijke stimulans voor scholen en leerlingen om deel te nemen aan het fruitproject. De wedstrijd blijft ook in het schooljaar 2009-2010 bestaan en Zespri zal opnieuw voor de prijzenpot zorgen. De voorraad wedstrijdkalenders was nog groot genoeg voor het schooljaar 2009-2010, hier is nog geen bijdruk gebeurd. In september werden 6 infosessies georganiseerd door de Vlaamse overheid waar geïnteresseerde scholen meer uitleg kregen over de te volgen procedures voor de subsidieaanvraag en het fruitproject in het algemeen. Het VIGeZ nam hier de presentatie van de begeleidende maatregelen op zich (met kadering van het Tutti Frutti project in het gezondheidsbeleid op school).
1
Verordening (EG) Nr. 13/2009 van de Raad van 18 december 2008 tot wijziging van verordening (EG) nr. 1290/2005 betreffende de financiering van het gemeenschappelijk landbouwbeleid en van verordening (EG) nr. 1234/2007 houdende een gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten en specifieke bepalingen voor een aantal landbouwproducten (Integrale-GMO-verordening), met het oog op het opzetten van een schoolfruitregeling.
48
* Gezondheidsdoelstelling rond ongevallenpreventie 1. Integratie primaire en secundaire valpreventie: Beschrijving en uitvoering:
Beide benaderingen worden op elkaar afgestemd via deelname aan de stuur- en werkgroepen van het expertisecentrum Valpreventie.
* Gezondheidspromotie algemeen: 1. Werkboek evalueren: Uitvoering:
Bij de implementatie van het werkboek is de nadruk gelegd op het ondersteunen van Logo‟s bij het uitvoeren van evaluaties m.b.t. hun activiteiten. Zij worden geadviseerd bij het opmaken van een evaluatieplan, de meetinstrumenten voor de evaluatie, de verwerking en interpretatie van data en/of het rapport. Daar waar mogelijk worden ook taken voor hen uitgevoerd. Het werkboek werd verder bekendgemaakt via een vorming „evalueren‟ (open aanbod) en wordt als referentie gebruikt in de opleiding en Banaba projectmatig werken, respectievelijk aan de KHLeuven, sociale verpleegkunde en KHLimburg/Lier, optie gezondheidspromotie.
2. Gezonde school: Uitvoering:
In 2009 zet de trend van consolidatie van de methodiek gezonde school in onderwijs zich verder. In het kader van een structurele integratie in de onderwijsnetten en de nieuwe legislatuur worden bovendien een aantal accenten toegevoegd en verlegd. Door bijdragen aan publicaties, vak- en onderwijstijdschriften over onder andere de resultaten en evaluatie van het gezondheidsbeleid in GO! wordt voor een verdere verspreiding gezorgd van succesfactoren en evidence met betrekking tot de kadermethodiek gezonde school. Het VIGeZ wordt nog steeds sterk bevraagd vanuit onderwijs maar net zoals in 2008 minder door scholen en CLB, meer door de bovenschoolse onderwijsorganisaties en overheid. Met de verdere integratie van gezonde school in het onderwijs, wordt VIGeZ ook ruimer aangesproken door de pedagogische begeleidingsdiensten van de onderwijskoepels en door Departement onderwijs, Dienst voor Onderwijsontwikkeling (ivm nieuwe vakoverschrijdende eindtermen SO) en onderwijsinspectie (doorlichting CLB). De site www.gezondeschool.be groeit verder uit tot de inhoudelijke portaalsite voor gezondheidsbeleid op school. Nieuwe instrumenten zoals het interactief feedbackinstrument Kieskeurig (einde 2008 ontwikkeld) bieden ondersteuning aan scholen. Ook de reeds langer gelinkte projecten met aparte website-applicatie zoals de wedstrijd rookvrije klassen en www.fruit-op-school.be in het kader van het schoolfruitproject Tutti Frutti, worden door onderwijsorganisaties druk bezocht (zie overzicht bezoekerscijfers website). Via een nieuwe settinggroep onderwijs worden onderwijspartners en Logo‟s betrokken bij de planning en langetermijnprocessen van VIGeZ in onderwijs. Daarnaast bleef de „oude‟ settinggroep onderwijs tussen Logo‟s en VIGeZ bestaan als Logowerkgroep onderwijs. Deze werkgroep komt ca. 2 keer per jaar bij elkaar en heeft vooral de afstemming en samenwerking in de setting onderwijs tussen Logo‟s onderling en tussen Logo‟s en Vigez tot doel. Logo‟s worden systematisch betrokken bij de ontwikkeling of verdere implementatie van onderwijsprojecten. Zo zijn de projectgroepen wedstrijd rookvrije klassen en Tutti Frutti aansturende fora van Logo‟s voor de implementatie van de gelijknamige projecten. Vooral deze laatste projectgroep kende in 2009 een intensifiëring door de verschillende uitdagingen die er waren voor de koppeling van de Tutti Frutti werking aan de nieuwe subsidiëring voor schoolfruit. Ook bij de ontwikkeling van methodieken zijn Logo‟s betrokken via een afvaardiging in bv. de projectgroep rookvrije school en in de redactie van het instrument voor zelfevaluatie gezondheidsbeleid voor scholen. 49
Binnen de werking van de VLOR blijft het VIGeZ aanwezig in de verschillende overleg- en adviesorganen. Verschillende VIGeZ-medewerkers werkten mee als auteur aan de VLORpublicatie „Vitaminen voor een gezondheidsbeleid op school‟. Ook aan de studiedag voor de lerarenopleiding en het gratis vormingsaanbod voor ouderverenigingen neemt VIGeZ actief deel door respectievelijk het invullen van workshops en een aanbod van infosessies over voeding, veiligheid en milieu & gezondheid. Met de publicatie van de VLOR wordt de kadermethodiek gezonde school verder geïntegreerd binnen de pedagogische actualiteit van het Vlaamse onderwijs. De trajectbegeleiding van de centrale diensten van het GO! Onderwijs van de Vlaamse gemeenschap breidt verder uit overheen de verschillende geledingen. Aanleiding vormt de vernieuwing van de vakoverschrijdende eindtermen in het secundair onderwijs. VIGeZ begeleidt het GO! via procesbegeleiding van de terugkomdagen voor de ankers van scholengroepen en CLB, via vaste deelname aan de centrale stuurgroep gezondheidsbeleid en de strategische werkgroep gezondheid. Daarnaast is er ad hoc deelname aan werkgroepen of overleg over o.a. vakoverschrijdende eindtermen, vormingsaanbod,… Adviezen aan scholengroepen en CLB wordt geregeld gegeven, veelal via de ankerpersonen. Eenzelfde evolutie is merkbaar binnen de consultancy voor VSKO. Deze onderwijskoepel werkte in 2009 aan een gemeenschappelijke visie over gezondheidsbeleid op school, gedragen door de verschillende verbonden en centrale diensten. VIGeZ begeleidt dit proces via de werkgroep gezondheid en ad hoc contacten met de dienst vakoverschrijdende thema‟s van het Pedagogisch Bureau. Ook wordt meegewerkt aan nalezen en aanvullen van beleidsdocumenten en worden geregeld adviezen gegeven op vraag van de dienst vakoverschrijdende thema‟s. Binnen onderwijs zien we voor gezondheid een aantal prioriteiten naar voor komen. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de verschillende gezondheidsthema‟s met een grote dimensie mentale gezondheid. Scholen hebben een (vernieuwde) aandacht voor gezondheidsthema‟s als: welbevinden op school, pesten, geweld op school,… In dit verband wordt de methodiek gezonde school verder geïmplementeerd in verschillende gezondheidsthema‟s. Het project preventiecoaches SO bijvoorbeeld werkt vanuit de kadermethodiek gezonde school. Het VIGeZ ondersteunt de begeleiding van dit project vanuit stuurgroep en werkgroep, met vorming en zal (vanaf 2010) ook de evaluatie uitvoeren. In kader van de opvolging van het actieplan voeding & beweging, de verankering van Fitte School en de verdere operationalisering van de actieve voedingsdriehoek sloot VIGeZ een structurele samenwerkingsovereenkomst af met de Stichting Vlaamse Schoolsport. Daarnaast is er ook de groeiende behoefte aan een gezondheidswerking in onderwijs die effectief(ver) is voor kansengroepen. VIGeZ detecteerde deze behoefte via vragen vanuit de verschillende onderwijskoepels en maakt voor een verdere verkenning in 2010 plaats in de planning. Ook de koppeling van gezondheid aan duurzaamheid is een groeiend belangstellingspunt dat vanuit de vernieuwing van de vakoverschrijdende eindtermen SO expliciet aan de orde is. Ook hiervoor zal VIGeZ de komende jaren plaats maken in de planning.
3. Gezonde gemeenten: Uitvoering:
In 2009 kreeg de ondersteuning van lokaal gezondheidsbeleid een boost. Waar we voorheen op welwillende maar minimale investering van de VVSG konden rekenen, werden in 2009 de samenwerkingsmogelijkheden fel uitgebreid door de ondersteuning van de Koning Boudewijnstichting via het project „Lokaal gezondheidsbeleid in functie van het verkleinen van de gezondheidskloof‟. We informeerden de VVSG over good practices en stemden de ondersteuning van de Logo‟s en de rechtstreekse ondersteuning van OCMW‟s en gemeentebesturen al rudimentair op elkaar af. Ook Logo‟s kregen met de uitvoeringsbesluiten over de Logowerking een extra stimulans om het lokaal gezondheidsbeleid te promoten. De settinggroep steden en gemeenten (voorheen enkel Logo‟s en VIGeZ) werd uitgebreid met de VVSG. Deze groep legde het afgelopen jaar de nadruk op de signaalfunctie over de noodzaak van een sterkere capaciteitsuitbouw voor het voeren van een lokaal gezondheidsbeleid, eerder dan op de ontwikkeling van nieuwe methodieken of modellen voor lokaal gezondheidsbeleid. Vanuit een gedeelde visie stelden we een memorandum op met vijf 50
suggesties aan het Vlaams beleid, die lokaal gezondheidsbeleid kunnen ondersteunen. Het memorandum sloot aan bij de globale memoranda van VIGeZ en VVSG. Zowel Logo‟s als VIGeZ en VVSG hebben het memorandum verspreid. In het najaar screenden we de Vlaamse beleidsopties tegen het licht van het memorandum. Om het lokale draagvlak te vergroten voor de uitbouw van lokaal gezondheidsbeleid plannen we provinciale ontmoetingsdagen samen met Logo‟s en VVSG. Naast de ondersteuning van integraal lokaal gezondheidsbeleid, stimuleerden we het lokaal beleid ook inhoudelijk met concrete inspiratie voor acties per gezondheidsdoelstelling via de Logonetwerking. Voor voeding en beweging leidt de website hartelijke buurt naar advies door Logo‟s, voor het project 10.000 stappen en voor de rookstopregisseurs adviseerden we een thematische inspiratiebundel. Na de herstructurering van de Logo‟s zal er bij hen in 2010 meer implementatietijd vrijkomen. Opvolging van het pleidooi voor capaciteitsuitbreiding is voorzien in 2010, evenals voor de andere punten die uit de behoeftenanalyse van de settinggroep kwamen. Er blijkt o.a. behoefte aan een instrument voor gezondheidseffectscreening in belendende beleidsdomeinen. De website www.gezondegemeente.be evolueerde in 2009 naar een portaalsite die links aangeeft naar thematische informatie en naar specifieke projectwebsites zoals hartelijke buurt, valpreventie voor senioren of 10000 stappen. De inhoud van de pagina‟s over „lokaal gezondheidsbeleid‟ op de VIGeZ website werden vernieuwd, toegankelijker en praktijkgerichter gemaakt.
4. Gezonde bedrijven: Uitvoering:
In 2009 werden naar diverse intermediairen vorming op vraag en op maat verzorgd. Doelgroepen zijn studenten arbeidsgeneeskunde en preventieadviseurs niveau 2 (psychosociale begeleiding), bedrijfsverpleegkundigen, interne preventieadviseurs. Voor sommige van deze organisatoren is gezondheidsbevordering ondertussen een vast onderdeel in hun opleidingsaanbod. Jaarlijks terugkerend is ook de vorming die voorzien wordt voor preventieadviseurs tijdens de Prenne‟s (i.s.m. Prebes), dit keer over het opmaken van het gezondheidsplan. Nieuw in 2009 waren de bijdragen aan de opleiding georganiseerd door LUCINA en de Vlaamse Vereniging Voor Bedrijfsverpleegkundigen, en de bijdrage rond geestelijke gezondheidsbevordering op het werk in het kader van de kick-off meeting van MOVE EUROPE II. VIGeZ is een van de communicatiepartners in dit project onder leiding van PREVENT. De trajectbegeleiding rond gezondheidsbevordering op het werk werd voortgezet via o.a. het aanbieden van een praktische ondersteuning aan bedrijven voor het opzetten van een beleid en activiteiten rond gezondheid op het werk waaronder voeding en beweging. Het VIGeZ doet voor de uitvoering van bepaalde adviesopdrachten binnen bedrijven een beroep op opgeleide freelance voedings- en bewegingsconsulenten. Via individueel advies en via de settingroep bedrijven worden Logo‟s gesensibiliseerd om te werken naar de bedrijfssetting (de indicatorenbevraging is hiervoor een sterk aangrijpingspunt). In 2009 kwam de settinggroep bedrijven in nieuwe stijl eenmaal samen. Op de agenda stond een uitwisseling van ervaringen in het werken naar bedrijven rond deze thematiek, zowel vanuit het oogpunt van Logo‟s als externe diensten en profitaanbieders en het in kaart brengen van de noden en behoeften van deze intermediairs. Daarnaast is in het kader van het Logoproject Fruitatwork een advies voorbereid.
* Gezondheidsdoelstelling vaccinaties Naast advies en informatiedoorstroming over vaccinaties naar Logo‟s en hun partners werd er ondersteuning geboden bij de implementatie van de gezondheidsdoelstelling via de Vlaamse griepvaccinatiecampagne (zie opdracht 12) en via:
51
1. Vlaamse Vaccinatieweek: Uitvoering:
In samenwerking met de partners van de Vlaamse vaccinatiekoepel gericht op het belang van kinkhoestvaccinatie. VIGeZ stond in voor de coördinatie van de verspreiding van materiaal en informatiecampagne naar de Logo‟s.
2. Uitwerken in samenwerking met de partners in de vaccinatiekoepel van een performant communicatiebeleid over vaccinaties naar professionelen en bevolking. Uitvoering:
Sinds 2008 ligt een voorstel van communicatiebeleid vaccinaties voor. De verdere uitvoering is, met uitzondering van de vaccinatieweek, niet gebeurd omdat de vaccinatiekoepel in 2009 maar één keer is samengekomen.
3. Afstemmen Vaccinnet-promotie naar huisartsen met Domus Medica. Uitvoering:
VIGEZ heeft zowel in 2008 als in 2009 herhaaldelijk aan ToVo gegevens gevraagd over het gebruik per Logo van Vaccinnet. Deze gegevens zijn eind december 2009 aangeleverd. Deze cijfers zal VIGeZ in 2010 gebruiken om de nood en behoefte in te schatten van waar en hoe Vaccinnet-promotie nog nodig is. Hiervoor zal samen met Domus Medica een aanpak uitgewerkt worden.
* Gezondheidsdoelstelling rond borstkankeropsporing 1. Review (en factsheet) borstkankerscreening:
naar
effectieve
methodieken
voor
sensibilisatie
rond
G., Effectiviteit van interventies om deelname aan mammografische borstkankeropsporing te bevorderen. Een review van reviews, VIGeZ, Brussel, 2009, 37 p. Goelen,
(bijlage 11)
G., Factsheet. Effectiviteit van interventies om deelname borstkankeropsporing te bevorderen, VIGeZ, Brussel, 2009, 4 p. (bijlage 12) Goelen,
aan
de
Beschrijving en uitvoering:
De uitgevoerde review en samenvattende factsheet geven een overzicht van mogelijke interventies om deelname aan mammografische borstkankeropsporing te bevorderen en de beschikbare informatie over hun effectiviteit. De gebruikte zoekstrategie voor de review is beschreven alsook de inclusie- en exclusiecriteria, de resultaten van het onderzoek en de controle op volledigheid door aanvulling met bijkomende opzoekingen. Deze bijkomende opzoekingen gaan over kosten-batenanalyses (vooral uit de Verenigde Staten) ; over nieuwe interventies bijvoorbeeld gebaseerd op recente mogelijkheden op gebied van informatie- en communicatietechnologie waarvan de effectiviteit voor het bevorderen van de deelname aan borstkankeropsporing nog maar net bekend raakt ; en over interventies met in Vlaanderen of Nederland gedocumenteerde effectiviteit. De review was afgewerkt eind september, over de inhoud werd geïnformeerd op het thema-overleg borstkanker (alle Logo‟s), op de stuurgroep borstkanker en op de Vlaamse Werkgroep borstkanker. De review vormt de basis voor de keuze van nieuw uit te werken methodieken/materialen in 2010.
Uitwerken (in samenwerking met de partners) van een goed communicatiebeleid over BKS naar professionelen (artsen, gynaecologen). Dit punt is verschoven naar 2010 en wordt onder meer de opdracht van de nieuwe stafmedewerker communicatie en sensibilisatie.
52
Opdracht 9:
Indicator 1:
Het ondersteunen van de Logo’s op vlak van de eerstelijnsopdrachten van het Vlaams medisch milieukundig netwerk, behalve voor het Logo werkzaam in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad, door middel van het opnemen van de coördinatiefunctie medisch milieukunde en het ter beschikking stellen van medisch milieukundigen aan de Logo’s en zoals verder gespecificeerd in het jaarplan.
aantal en aard van de initiatieven van VIGeZ ter ondersteuning van de MMK’s
In het kader van de ondersteuning van de medisch milieukundigen (zie ook Voortgangsrapport 2009. De Vlaamse medisch milieukundigen‟) werd door de coördinator van de MMK‟s: - meegewerkt aan volgende projecten: o Milieu en Gezondheid op School: deelname aan 7 bijeenkomsten van de projectgroep, medewerking aan project secundair onderwijs, zorg voor bijdruk materialen, verdeling materialen, opvolgen van budget o Verkeer en Gezondheid: deelname aan 7 bijeenkomsten van de projectgroep, overleg met deelnemende partners, bevragen noden MMK‟s, organisatie van infosessies, ontwerp en onderhoud www.verkeerengezondheid.be, vorming over fijn stof voor KVLV lesgevers, invullen inhoud en voorbereiden en begeleiden workshops o Projectgroep Binnenmilieu: opmaak van nieuwe en ontwerpversies van fiches, organisatie herdruk CO brochure, opstart ontwikkeling online test over gezond wonen o Projectgroep Straling: opvolgen stralingsnieuws en doorgeven aan MMK‟s, onderhoud en inhoudelijke opvolging website, adviezen aan MMK‟s en overleg met experten voor antwoorden, opmaak van nieuwe fiches en update bestaande fiche voor de website, overleg met het Departement LNE en ToVo over communicatie naar aanleiding van de nieuwe normen o Projectgroep Promoteam: budgettaire opvolging van bestellingen voor banners, bladen voor elektrokoffers, MMK-pennen, ventilatiemagneet, MMK USB sticks o Website: onderhoud van de site, opmaak en plaatsen van nieuwe dossiers, persberichten op het MMK-forum, onderhoud van de doczone, opvolging en voorzien van wekelijks overzicht van nieuwe documenten o Budgettaire en/of inhoudelijke opvolging projecten MMK‟s buiten de projectgroepen, o.a.: Asbestproject Ontwikkeling film Genk-Zuid Infomiddag wonen en gezondheid Posters over minder pesticidengebruik - de workshop „G)een vuiltje aan de lucht‟ ontwikkeld voor Kind en Gezin: o Ontwikkeling van een basispresentatie voor de workshops (G)een vuiltje aan de lucht. In totaal werd deze workshop 9 keer gegeven door MMK‟s voor meer dan 200 kinderopvangvoorzieningen. De MMK‟s bieden nu lokaal ondersteuning aan de crèches en daaruit zijn al verschillende lokale vormingsprojecten voortgekomen. Voor de ontwikkeling van die vorming werd samengewerkt met Kind en Gezin (infrastructuur en academie). In 2010 wordt bekeken of gezond binnenmilieu kan vastgelegd worden in de werking van Kind en Gezin naar de kinderopvang. - de terugkomdag georganiseerd en begeleid (11 bijeenkomsten) en de VIGeZ-Logo‟s stuurgroep Milieu en Gezondheid (twee bijeenkomsten) - 45 adviezen op vraag verleend aan MMK en 18 adviezen aan andere intermediairs - aan 6 vormingen op vraag meegewerkt of zelf gegeven - gezorgd voor opmaak, redactie en versturing 4 Nieuwsbrieven MMK, en schrijven van vijf artikels - ondersteuning verleend aan het Steunpunt Milieu en Gezondheid (nalezen nota‟s, artikels nieuwsbrief biomonitor, opvolgen hotspots, deelname studiedag) - twee projectvoorstellen uitgewerkt, ingaand op offertevraag van LNE: het project educatieve materialen zware metalen zal worden uitgevoerd in 2010. Het project „forum schoollopen‟ werd niet goedgekeurd 53
- deelname aan stuurgroepen van Vlaamse projecten (Gezond (ver)bouwen,…) Het ter beschikking stellen van medisch milieukundigen aan de Logo‟s en het bieden van personeelsen opleidingsondersteuning voor de MMK is beschreven in het Voortgangsrapport 2009. De Vlaamse medisch milieukundigen.
54
Opdracht 10: Ter ondersteuning van de implementatie bij de Logo’s, het organiseren van overleg via thematische of settinggerichte werkgroepen. Indicator 1:
Er is een gezamenlijk uitgewerkte overlegstructuur met de Logo’s
De thematische en settinggerichte werkgroepen zijn in 2009 georganiseerd conform de overlegstructuur die eind 2008 is afgesproken met de Logo‟s naar aanleiding van de oprichting van VIGeZ. De nieuwe overlegstructuur is uitgewerkt onder begeleiding van een externe consultant. Uitgangspunten van de nieuwe overlegstructuur zijn: gelijkwaardigheid tussen VIGeZ en Logo‟s, doelmatigheid van overleg (beperking van aantal vergaderingen en aantal deelnemers per overleggroep), duidelijke taakafbakening en afspraken rond bevoegdheid van voorzitters en deelnemers betrokkenheid van externe organisaties wat de gedragenheid van projecten vergroot, vernieuwing stimuleert en netwerking faciliteert aandacht voor doelgroepen
Indicator 2:
Resultaat van de jaarlijkse evaluatie van de overlegstructuur door VIGeZ en Logo’s
Alle Logo‟s hebben zich geëngageerd om in 2009 te werken volgens de nieuwe overlegstructuur mits kort op de bal kan worden geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd. Omwille van deze uitdrukkelijke vraag bij de start van de nieuwe overlegstructuur is reeds een eerste evaluatie van de nieuwe structuur gebeurd in de zomermaanden. De bespreking van de resultaten is gebeurd op het interlogo van september, met volgende besluiten: evaluatie na zes maanden is eigenlijk te vroeg er is geen vermindering van vergaderdruk, misschien integendeel positief is de deelname van externen ongevallenpreventie: wel of niet aanmoedigen om meer te implementeren blijft een vraag blijft een ingewikkelde overlegstructuur interlogo moet worden versterkt: leidend orgaan van maken begin 2010 opnieuw evalueren, na 1 jaar werking In opvolging van deze eerste evaluatie is eind 2009 de versterking van het interlogo vanaf 2010 voorbereid en is afgesproken om voorjaar 2010 een grondige evaluatie te maken van de overlegstructuur.
Indicator 3:
Aantal en aard van de overlegmomenten en werkgroepen ten behoeve van de Logo’s
1. Centraal in de overlegstructuur staan de projectgroepen. Elk project waarrond het VIGeZ werkt en waarbij Logo‟s een rol spelen in de implementatie wordt inhoudelijk aangestuurd door een projectgroep. Hetzelfde geldt voor de projecten waarvan de Vlaamse Logo‟s contracthouder zijn, die Vlaams geïmplementeerd worden en waarbij het VIGeZ een ondersteunende rol opneemt (cursiefgedrukte projecten in bijlage 13). Per projectgroep is minstens 1 Logo, resp. 1 VIGeZstafmedewerker lid. -
-
-
Projectgroep Fruit op school (Tutti Frutti). De projectgroep kwam drie keer samen (januari,
mei, oktober). Daarnaast werd in maart een infosessie voor Logo‟s georganiseerd naar aanleiding van de Europese schoolfruitactie. De Europese schoolfruitactie was ook telkens het belangrijkste agendapunt van de werkgroepvergaderingen. Ad hoc projectgroep kwaliteitscriteria voor educatieve materialen. Deze projectgroep kwam twee maal samen. Op de agenda stond de ontwikkeling van standaarden voor de screening van kwaliteit van educatieve materialen/acties/projecten. Projectgroep Wedstrijd Rookvrije Klassen. De projectgroep kwam samen in september 2009. Deze groep volgt de uitvoering op van het langlopende samenwerkingsproject met 25 Logo‟s. 55
-
-
-
De projectgroep Hartelijke Buurt. De projectgroep Hartelijke Buurt kwam in 2009 twee keer
samen (mei en november). In mei werd de implementatie besproken, de productevaluatie (zie rapport) en eventuele mogelijkheden voor procesevaluatie. In november werd een nieuw voorstel voor implementatie besproken. De projectgroep Griep Vlaams. Deze projectgroep kwam in 2009 zes keer samen om de uitdagingen voor de afstemming van de promotiecampagne seizoensgriep- en pandemiegriepvaccinatie uit te werken. De taken en rol van de Logo‟s in deze campagne werden uitgeklaard. De projectgroep Gezondheidsgids. Dit is een gemeenschappelijke projectgroep van de Logo‟s, Domus Medica en VigeZ die het pilootproject “gezondheidsgids” in Malle en Zoersel begeleidt. Deze projectgroep kwam in 2009 zes keer samen.
2. Per gezondheidsdoelstelling (bv. voeding en beweging) houdt een stuurgroep overzicht over alle VIGeZ/Logoprojecten die lopende zijn rond die bepaalde gezondheidsdoelstelling en volgt deze projecten op (2 bijeenkomsten per jaar). De stuurgroep maakt, geïnspireerd door de stand van zaken van de lopende projecten en de adviezen die komen vanuit het doelgroepoverleg, een advies op voor de VIGeZ-planning van het komende werkjaar. -
Stuurgroep voeding
De stuurgroep voeding kwam in 2009 3 keer samen. De eerste vergadering in februari verliep nog volgens de oude formule met aanwezigheid van een groot aantal Logo‟s. In mei kwam de eerste stuurgroep in de nieuwe samenstelling samen. Leden van de stuurgroep zijn twee vertegenwoordigers van de Logo‟s en twee vanuit VIGeZ, de twee externen zijn een vertegenwoordiger van de Hogescholen voeding en dieetkunde en een expert van de VUB Lichamelijke opvoeding en kinesitherapie. Op de agenda van de stuurgroepvergadering stond de planning op korte termijn (voorbereiding planning 2010). Tijdens de tweede vergadering in september werd de korte termijn planning afgewerkt en een eerste aanzet gegeven tot de opmaak van een lange termijnplanning.
-
Stuurgroep ongevallenpreventie
De stuurgroep kwam in 2009 twee keer samen (april, juni). Op de agenda stond het toelichten en maken van afspraken rond de nieuwe opdrachten van de stuurgroep, actualisatie van het plan van aanpak ongevallenpreventie, inventaris van prioriteiten inzake ongevallenpreventie en bepalen van prioriteiten op middellange termijn. Leden van de stuurgroep ongevallenpreventie zijn: twee vertegenwoordigers van de Logo‟s en twee vanuit VIGeZ, externen zijn een vertegenwoordiger van OIVO, van het Rode Kruis Vlaandere en van PVI Antwerpen.
-
Stuurgroep tabak
De stuurgroep kwam in 2009 twee keer samen (juni, november). Op de agenda van de eerste vergadering stond het toelichten en maken van afspraken rond de nieuwe opdrachten van de stuurgroep, de voorstelling van projecten van de leden van de stuurgroep en het voorbereiden van een gezamenlijke planning voor 2010. Op de tweede bijeenkomst stonden twee agendapunten centraal: de voorstelling van projecten in voorbereiding („24 u niet roken‟ en „rook niet bij mij‟) en de bespreking van de planning tabakspreventie op middellange termijn. Leden van de stuurgroep zijn twee vertegenwoordigers van de Logo‟s en twee vanuit VIGeZ, externe leden zijn vertegenwoordigers van VLK, STK en VRGT.
-
Stuurgroep borstkankeropsporing De stuurgroep BKO kwam samen in november. De leden van deze stuurgroep zijn drie vertegenwoordigers van de Logo‟s, een vertegenwoordiger van de CBO‟s, van Domus Medica, van de Nationale Vrouwenraad, en twee stafmedewerkers van VIGeZ. Op deze bijeenkomst werd de opzet en werkwijze van de stuurgroep voorgesteld. De review van Guido Goelen werd besproken en vertaald in een concreet voorstel voor doelen voor meerjarenplanning.
-
Stuurgroep vaccinaties
De stuurgroep vaccinaties kwam twee keer samen (juni en december). De stuurgroep is samengesteld uit twee Logovertegenwoordigers, twee vertegenwoordigers van VIGeZ en een 56
vertegenwoordiger van de CLB‟s, van Domus Medica en van Omtrent Gezondheid. In een eerste bijeenkomst werden de bestaande werking en de plannen van VIGeZ rond vaccinaties getoetst aan de behoeften van het veld. Daar werd besloten dat de promotie van griepvaccinatie en de samenwerking met de Vlaamse overheid rond de vaccinatieweek behouden kon blijven. VIGeZ zou een pleidooi moeten houden voor een planmatiger aanpak van de communicatie rond vaccinaties. In de tweede sessie werd de uitvoering van de griepvaccinatiecampagne en vaccinatieweek geëvalueerd, en werd gebrainstormd over de inhoud van geplande herziening van de gezondheidsdoelstelling vaccinaties .
- Stuurgroep Gezondheid en Milieu
De stuurgroep kwam in 2009 twee keer samen (mei, december). De eerste vergadering had als doel de deelnemers te laten kennismaken met de afspraken en taken van de stuurgroep. Verder werd een overzicht gegeven van de werking rond gezondheid en milieu binnen het VIGeZ. De tweede stuurgroep legde de planning en aandachtspunten voor 2010 vast op basis van de input van de deelnemers. Leden van de stuurgroep zijn twee VIGeZ- en twee MMKmedewerkers, een vertegenwoordiger van Toezicht Volksgezondheid, van Departement Leefmilieu, Natuur en Energie en van het Steunpunt Milieu en Gezondheid.
3. Een settinggroep houdt overzicht over alle lopende VIGeZ/Logoprojecten die lopende zijn naar een bepaalde setting (bv. alle projecten gericht naar scholen) en volgt themaoverstijgende projecten gericht naar de setting, op (projecten met * in bijlage 13) (2 bijeenkomsten per jaar). De settinggroep bespreekt ook de evoluties in de setting en geeft deze door aan het doelgroepoverleg.
Settingroep onderwijs:
De settinggroep onderwijs kwam in 2009 2 keer samen. De eerste vergadering in februari verliep nog volgens de oude formule met aanwezigheid van een groot aantal Logo‟s. Op de agenda stond het toelichten van de nieuwe overlegstructuur, informatie over lopende projecten en actualiteit. In september kwam de eerste settinggroep in de nieuwe samenstelling samen. Leden van de settinggroep zijn vertegenwoordigers van de onderwijs- en CLB-koepels, de overheid (gezondheid en onderwijs), VLOR en van Logo‟s en VIGeZ. Op de agenda stond bespreking van de lopende VIGeZ-werking naar onderwijs en van de tendensen en prioriteiten voor planning op korte (2010) en middellange termijn.
Settinggroep steden en gemeenten:
De uitgebreide settinggroep steden en gemeenten kwam in 2009 twee maal samen (januari en mei). Op de agenda stond het bespreken van leerpunten uit Vlaamse incentives in andere beleidsdomeinen (vb. LOK‟s en „Sport voor allen‟) om suggesties voor de ondersteuning van lokaal gezondheidsbeleid uit te kunnen halen. Ook de determinantenanalyse voor lokaal gezondheidsbeleid van de universiteit Hasselt werd onder de loep genomen in functie van het benoemen van ondersteuningsnoden van de gemeenten. Andere thema‟s waren gelijke gezondheidskansen, voorstel van memorandum, gewenste indicatoren voor lokaal gezondheidsbeleid en de indicatorenmeting voor lokaal voedings- en tabaksbeleid.
Settinggroep bedrijven:
Deze settinggroep kwam in 2009 één keer samen. Deze settinggroep kwam in 2009 één keer samen in oktober. De leden van de settinggroep zijn 2 logo‟s, 2 externe diensten voor preventie en bescherming op het werk (MENSURA en IDEWE) en Still Movin. Op de agenda stond zowel de ervaringsuitwisseling in het werken naar bedrijven, vanuit de verschillende invalshoeken, de inventarisatie van de noden en behoeften aan ondersteuning vanuit het VIGeZ.
Settinggroep artsen:
Deze settinggroep is samengesteld uit de Logomedewerkers met expertise in de werking naar artsen, een vertegenwoordiging van Domus Medica en van twee huisartsenkringen 57
en wordt voorgezeten door twee VIGeZ-medewerkers. De settinggroep kwam in 2009 twee maal samen. Het huidige aanbod van VIGeZ naar Logo‟s in hun ondersteuning naar huisartsen werd geëvalueerd. De rol die Logo‟s kunnen spelen in de stimuleren van huisartsen(kringen) in hun preventieve werking werd verduidelijkt. Het pilootproject “gezondheidsgids” werd opgevolgd en een eerste evaluatie hiervan werd gemaakt. 4. Nieuw in de overlegstructuur is het doelgroepoverleg. Dit overleg dat een brede samenstelling heeft van Vlaamse organisaties betrokken op een bepaalde doelgroep, brengt vernieuwing aan vanuit een langetermijnvisie, geeft maatschappelijke evoluties (trends) aan binnen deze doelgroep en geeft hier rond advies aan de stuurgroepen voor de opmaak van de planning. Het doelgroepoverleg komt hiervoor één keer per jaar samen, en nog één keer om een overzicht te houden over alle projecten gericht naar de doelgroep. -
Doelgroepoverleg ouderen:
Dit doelgroepoverleg kwam twee keer samen (juni en oktober). Aanwezig op het overleg waren vertegenwoordigers van de Vlaamse ouderenraad, Okra, KUL, Vlaamse Vereniging Dienstencentra, rusthuizensector, Logo‟s en VIGeZ. Op de agenda van de eerste vergadering stond een bespreking van de mogelijke inhoud van een visietekst rond gezond ouder worden, een brainstorm rond prioriteiten en het toetsen hiervan aan wetenschappelijke gegevens. De uitbreiding van het doelgroepoverleg ouderen werd als belangrijk punt naar voren geschoven. Op de tweede vergadering werden ideeën uitgewisseld voor uitwerking van een project „gezond ouder worden‟ en werd de vertaling van de methodiek BOEBS naar gezond ouder worden besproken.
-
Doelgroepoverleg kansengroepen:
Het doelgroepoverleg kansengroepen kwam samen in juni en maakte een stand van zaken en status questionis op in functie van het verkleinen van de gezondheidskloof door gezondheidsbevordering en ziektepreventie. De samenstelling en opzet van het overleg werd toegelicht, projecten uitgewisseld, en noden en behoeften van doelgroep en intermediairs werden geïnventariseerd. Het doelgroepoverleg kansengroepen bestaat uit een vertegenwoordiging van wijkgezondheidscentra, het netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen, een lokale vereniging, het Vlaams Minderheden centrum (VMC), Logo‟s en de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG).
-
Doelgroepoverleg kinderen en jongeren:
Het doelgroepoverleg kinderen en jongeren kwam samen in juni. Doel van dit overleg is het nadenken over, ontdekken van noden en behoeften betreffende gezondheidsprojecten voor kinderen en jongeren binnen het jeugdwerk, de buitenschoolse kinderopvang, de vrijetijdsbeleving,… De bevindingen en adviezen die voortkomen uit dit overleg vormen een basis voor de inhoudelijke uitwerking van de VIGeZ-planning voor komende jaren. Voor dit overleg waren de koepelorganisaties uit de jeugdsector uitgenodigd (met name: VIP-jeugd, steunpunt jeugd, Vlaamse Jeugdraad, Formaat, Kind & Gezin, VDS, JES, VVJ), de Vlaamse administratie Jeugd en een vertegenwoordiging van de Logo‟s. Terugkoppeling naar de onderwijspartners gebeurde in de settinggroep onderwijs van 25 september 2009. De aangeschreven partners engageerden zich allen tot deelname aan het doelgroepoverleg maar konden niet allemaal aanwezig zijn op de eerste bijeenkomst. Een aantal partners uit de jeugdsector werd (vooraf) telefonisch bevraagd naar hun ideeën. Met het IVA Jeugd werd afgesproken naar afstemming tussen dit overleg en de uitwerking van het Vlaamse jeugdbeleidsplan te streven. Tijdens het overleg kwamen 3 speerpunten naar voor met betrekking tot jeugd en gezondheid: mentale gezondheid (stabiele thuisomgeving, aanbod hulpverlening), beweging (met nadruk op buiten spelen) en de werking met kansengroepen. Beweging werd als prioritair gezien voor samenwerking omdat de gezondheidsorganisaties de jeugd op niet-educatieve wijze benaderen. Wat betreft het realiseren van welbevinden en de werking met kansengroepen oordelen de jeugdorganisaties dat dit behoort tot de core-business en traditie van de jeugdsector en hiervoor niet onmiddellijk input vanuit gezondheid dient te komen. Voor andere pistes zoals een samenwerking over tabakspreventie (bv. rookstop via jeugdhuizen), ziet de jeugdsector weinig kans op slagen. 58
-
Doelgroepoverleg volwassenen: In de praktijk bleek het zeer moeilijk om het domein van deze doelgroep scherp af te lijnen. Delen van deze “doelgroep” worden via de settinggroepen en doelgroepoverleg kansengroepen bereikt. Deze overlap leidde tot het besluit om dit doelgroepoverleg niet op te starten.
5. Het Interlogo blijft het maandelijks overleg van Logo-coördinatoren en focust op globaal beleid en planning. Het interlogo kwam 8 maal samen. Leden van het overleg zijn de Logo-coördinatoren, twee VIGeZ-vertegenwoordigers die het interlogo voorzitten, en een vertegenwoordiger van het agentschap gezondheid. De agenda werd samengesteld door input van alle leden. De fusies van Logo‟s en de vernieuwde ondersteuning van Logo‟s door VIGeZ maakten dat in 2009 veel organisatiethema‟s op de agenda stonden, onder andere: - integratie en rol van de MMK‟s, - invulling en opvolging van de nieuwe overlegstructuur, - vernieuwing van de logo‟s van de Logo‟s, - praktische ondersteuning door VIGeZ, - verslag van de „Logoronde‟ door VIGeZ-directie, - opvolging uitvoeringsbesluiten De versterking van de samenwerking werd inhoudelijk verder uitgewerkt door: - een diepgaande bespreking van de VIGeZ-planning en ondersteuning, - de behoeftenbevraging en uitwerking van een specifiek vormingsaanbod voor Logo's, - bespreking en invulling van VIGeZ-ondersteuning bij evaluaties van lokale Logo-acties, - overleg over projectaanvragen (rook niet bij mij, 10.000 stappen) en externe samenwerkingsvragen van Viasano, Move Europe, 123 FeelFree,… Ook vertegenwoordiging vanuit de Logo‟s kwam geregeld terug op de agenda: inzake geestelijke gezondheid, Vlaamse werkgroep bevolkingsonderszoek, sectoroverleg,… Tot slot kwamen onderwerpen als de evaluatie van 10 jaar Logo‟s en de organisatie van het jaarlijkse stamcafé aan bod. 6. De themagroep (per gezondheidsdoelstelling) komt samen wanneer het noodzakelijk is om informatie uit te wisselen over projecten en (beleids)ontwikkelingen rond hun thema. Dit kanaal kan gebruikt worden (bij voorkeur schriftelijk, indien nodig via bijeen roepen van de groep) wanneer op vraag een standpunt moet worden opgemaakt voor de Vlaamse overheid of externe organisaties op Vlaams niveau (zie opdracht 6). De themagroepen zijn in 2009 vooral samengeroepen op vraag van Logo-medewerkers. Er leefde een duidelijke behoefte om regelmatig te blijven samenkomen met alle medewerkers betrokken bij een van de gezondheidsthema‟s of –settings. Dit om de stuurgroep samen voor te bereiden of achteraf informatie over door te geven, om algemene informatie uit te wisselen of projecten op te volgen. De themagroep wordt telkens voorgezeten door de Logo-vertegenwoordigers in de betreffende stuur- of settinggroepen. Ook de agenda wordt door hen voorbereid.
De themagroep ongevallenpreventie
De themagroep is één keer samengekomen in september om informatie te krijgen over de stand van zaken van alle lopende thema‟s en projecten rond ongevallen.
De themagroep voeding en beweging De themagroep voeding en beweging is vier keer samengekomen in 2009 (in februari, juni, oktober en december). Op de agenda vooral overleg over het project 10.000 stappen en andere gezamenlijke lopende projecten. Op initiatief van VIGeZ werd, in overleg met de Logo-vertegenwoordigers, in november een infosessie georganiseerd over het project 123 FeelFree ; over de nieuwe/ingediende VIGeZprojecten naar bedrijven (het ESF-project gezondheidsbeleid in KMO, het project voedings- en bewegingsbeleid ism Agoria en CODIE, en het voedings- en bewegingsproject naar chauffeurs i.s.m. Arista). De bijeenkomst ging niet door wegens te weinig interesse (inschrijvingen) vanuit de Logo‟s. 59
De themagroep tabakspreventie
De themagroep tabakspreventie is in 2009 drie keer samengekomen (februari, mei en oktober). Op de agenda stond vooral verslag van en voorbereiding van de stuurgroep tabakspreventie, en de opvolging van VIGeZ- en Logo-projecten voor tabakspreventie.
De themagroep vaccinaties
De themagroep vaccinaties is in 2009 twee keer samengekomen. Op de agenda stond het doel en de werkwijze van de nieuwe themagroep, een verslag van het Valentijnsvaccinatiesymposium, een verslag van de werking van de Vlaamse vaccinatiekoepel, de planning en uitvoering van de griepvaccinatiecampagne en vaccinatieweek 2009 en de evolutie van het gebruik van vaccinnet.
De themagroep borstkankeropsporing
De themagroep is samengekomen in maart, juni en september. Vaste agendapunten waren terugkoppeling van werkgroepen (zoals Vlaamse werkgroep en werkgroep sensibilisatie), samenwerking tussen Logo‟s en CBO‟s en de interactieve tentoonstelling. Op de eerste themagroep van 2009 werd dit aangevuld met de voorstelling van de nieuwe overlegstructuur. Op de vergadering van september werden de resultaten voorgesteld van het project „woord in beeld‟ met betrekking tot het gebruik door de doelgroep van de folder laaggeletterden, anderstalige allochtonen (feedback Verbal Vision), en werd de review van Guido Goelen besproken.
De themagroep geestelijke gezondheid: deelname van VIGeZ-medewerker aan drie vergaderingen (januari, mei, november) van de themagroep om toelichting te geven bij het project FijH.
Tot slot wordt via de Logo Service Pagina op de VIGeZ-website ervoor gezorgd dat alle Logomedewerkers, VIGeZ-medewerkers en medewerkers van het agentschap gezondheid een actueel overzicht hebben van en inzage hebben in de verslagen en materialen van de Logooverlegstructuur.
Indicator 4:
Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de geboden ondersteuning (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008.
Opdracht 11: Ondersteunen van andere intermediairs dan de Logo’s Indicator 1:
Overzicht van andere intermediairs en aard van aangeboden ondersteuning
Voor een overzicht van de geboden ondersteuning zie: - opdracht 1 voor de verstrekte informatie en documentatie aan intermediairs, - opdracht 2 voor de verleende adviezen en de deelname aan bijeenkomsten op vraag van intermediairs - opdracht 8 voor de ondersteuning bij de implementatie van opgesomde methodieken - opdracht 15 voor de vormingen, lezingen ed. gegeven op vraag van de diverse intermediairs
Indicator 2:
Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de geboden ondersteuning (één tevredenheidsmeting per convenantperiode)
De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008.
60
Opdracht 12: Het sensibiliseren en aanbieden van coördinatie en coaching aan de Logo’s en andere intermediairs bij projecten en interventies die het loco-regionale overstijgen en waarbij verschillende maatschappelijke sectoren en doelgroepen kunnen betrokken zijn zoals: onderwijs, bedrijfswereld, lokale gemeenschappen en artsen, kansengroepen en senioren. Indicator 1:
De jaarplanning van VIGeZ en die van de Logo’s zijn op elkaar afgestemd
Conform de afspraken in de nieuwe overlegstructuur is de planning 2010 voorbereid in de verschillende overlegvergaderingen. Tendensen voor de korte en middellange planning voor een gezondheidsdoelstelling zijn besproken in het doelgroepoverleg en de settinggroepen. Het resultaat van deze besprekingen is doorgegeven aan de stuurgroepen als input voor het opmaken van de planning 2010 en het maken van een eerste aanzet voor planning op middellange termijn. Op basis van de input van de stuurgroepen werd een ontwerp van VIGeZ-Logo planning 2010 opgemaakt en besproken op het interlogo van september. Op basis van het engagement van de Logo‟s en gevraagde aanpassingen werd de VIGeZ-planning verfijnd.
Indicator 2, 3 en 4: -
Aantal projecten dat gezamenlijk wordt uitgevoerd Er is een gezamenlijk opgesteld draaiboek dat de inhoud, de timing, de implementatie, evaluatie en taakverdeling omschrijft Het draaiboek wordt systematisch uitgevoerd
Gezamenlijk uitgevoerde projecten: Er werden in 2009 8 projecten gezamenlijk uitgevoerd met Logo‟s en andere intermediairs: De Wedstrijd Rookvrije Klassen Tutti Frutti Schoolsnakker Hartelijke Buurt Boebs Website en zelfbeoordelingstest Fit in je Hoofd Griepvaccinatiecampagne Tentoonstelling Borstkankeropsporing De coördinatie en uitvoering is verlopen zoals gepland.
* Gezondheidsdoelstelling rond tabak 1. Wedstrijd Rookvrije Klassen Beschrijving:
De Wedstrijd Rookvrije Klassen is gericht naar leerlingen van de eerste graad van het secundair onderwijs. Het doel is jongeren in klasverband te ondersteunen om gedurende zes maanden niet te roken of niet te experimenteren met roken en hen aan te moedigen om rookvrij te blijven. Onderzoek toont immers aan dat hoe langer iemand het beginnen-metroken kan uitstellen, hoe groter de kans dat hij of zij rookvrij blijft. De WRK werd in Vlaanderen 10 jaar gefinancierd door de Europese Commissie, vanaf schooljaar 2008-2009 wordt het project gefinancierd op Vlaams niveau.
61
Uitvoering:
Verderzetting van het samenwerkingsproject met 25 Logo‟s. De projectgroep kwam samen op 8 september 2009. In oktober 2008 schreven 2.493 klassen (= 40.775 leerlingen) zich in voor de Wedstrijd Rookvrije Klassen. Bij de eindregistratie in april 2009 bleek dat 1.698 klassen (=30.775 leerlingen) zes maanden rookvrij gebleven zijn. In vergelijking met vorig schooljaar zijn er meer klassen gestart met de wedstrijd en zijn er ook minder klassen afgevallen. In oktober 2009 schreven 2.167 klassen zich in voor de wedstrijd. Dit komt overeen met 35.263 leerlingen. Het draaiboek, de infofolder en de wedstrijdmapjes werden bij het begin van het schooljaar geactualiseerd. In 2009 werden ook nieuwe valentijnskaartjes ontwikkeld. Gedurende 2009 werd drie keer een nieuwsbrief voor leerlingen (februari, mei en oktober) en twee keer een Newsflash voor leerkrachten (juni, november) naar de klassen verstuurd. Op 8 en 9 juni 2009 werd vanuit VIGeZ deelgenomen aan een Europese bijeenkomst van het „Smokefree Class Competition‟ netwerk in Hamburg. Ook in 2009 werden scholen en Logo‟s bijgestaan bij de online registratie (141 vragen beantwoord).
* Gezondheidsdoelstelling rond voeding en beweging 1. Tutti Frutti Beschrijving:
Het project Tutti Frutti beoogt, naast een toename van de fruitconsumptie bij jongeren door het wekelijks aanbieden van fruit op school, de versterking van positieve attitudes ten overstaan van fruit eten bij kinderen en hun ouders. Een belangrijke doelstelling van Tutti Frutti is daarom dat scholen dit project kaderen in een bredere aanpak rond gezonde voeding. Het fruitproject loopt in heel Vlaanderen en kan worden uitgevoerd zowel in het basisonderwijs als in het secundair onderwijs. De kinderen die deelnemen aan het project ontvangen elke week een stuk fruit op school. Zo eten de leerlingen tenminste één keer per week fruit en leren ze verschillende fruitsoorten kennen. Het project gaat echter verder dan het uitdelen van fruit, vermits ook een bredere aanpak rond gezonde voeding op school wordt nagestreefd.
Uitvoering:
Verderzetting van het samenwerkingsproject met 26 Logo‟s (coördinatie door VIGeZ). De projectgroep kwam drie keer samen om ervaringen tussen Logo‟s uit te wisselen, informeren en terugkoppelen van de Europese schoolfruitactie, afspraken te maken rond de materialen, inschrijvingen, wedstrijd,… Daarnaast werd overleg gepleegd met de Vlaamse projectpartners rond praktische afspraken en mogelijke verdere ondersteuning en samenwerking. Scholen en Logo‟s werden bijgestaan bij de online registratie en de subsidieaanvragen voor het Europees schoolfruit (584 informatie- en adviesvragen beantwoord). In het kader van de Europese schoolfruitactie zijn een aantal nieuwe materialen ontwikkeld (draaiboek voor scholen, uniform contract) en werden bestaande aangepast (website, affiches) Het schooljaar 2008-2009 waren er in het totaal 1292 scholen (247.391 leerlingen) ingeschreven via www.fruit-op-school.be In het schooljaar 2009-2010 zijn 1542 scholen ingeschreven, waarvan 169 secundaire en 1355 basisscholen. De basisscholen komen vanaf dit schooljaar in aanmerking voor subsidies: op dit moment zijn er 1092 aanvragen goedgekeurd, dit betekent 227.791 leerlingen, ongeveer 50 % van het totale aantal leerlingen in het BaO in Vlaanderen.
2. Schoolsnakker Beschrijving en uitvoering:
Het Schoolsnakkerproject (gezonde voeding in secundair onderwijs via leerlingen) heeft intussen zijn 2de schooljaar (2008-2009) achter de rug. Het aantal aanvragen voor een Schoolsnakkerpakket en het aantal deelnemers aan de wedstrijd is sterk gestegen ten 62
opzichte van vorig schooljaar (zie tabel). Toch komt het project niet echt van de grond. De Logo‟s en de scholen zelf geven aan dat Schoolsnakker tijdsintensief is en te weinig concreet. Een uitvoerige implementatie en begeleiding vraagt veel tijd van het Logo. Vanuit de scholen ondervinden we dat ze nog niet rijp zijn om via leerlingenparticipatie aan het voedingsbeleid op school te werken en nood hebben aan concretere, kant-en-klare projecten en materialen. Schooljaar
2007-2008
2008-2009
Aantal aanvragen Schoolsnakkerpakket via website
44
94
Aantal deelnemers wedstrijd
3
32
Aantal deelnemende Logo‟s
16
16
Ter info: totaal aantal secundaire scholen in Vlaanderen: ongeveer 1.050; aantal Logo‟s: 26 Vanaf schooljaar 2009-2010 zal daarom de nog beschikbare voorraad mapjes gratis en vrijblijvend verder verspreid worden. Schoolsnakker wordt dus wel nog als methodiek behouden, maar er zal geen actieve bekendmaking meer gebeuren en de wedstrijd zal volgend jaar niet meer georganiseerd worden. Scholen die het pakket aanvragen kunnen uiteraard nog steeds terecht op www.schoolnakker.be en bij VIGeZ en/of Logo‟s voor meer informatie. Verdere opvolging: Er werd in de betrokken overlegstructuren (stuurgroep en themagroep voeding en beweging) met de Logo‟s verder bekeken hoe in de toekomst toch acties kunnen worden ondernomen rond gezonde voeding in het secundair onderwijs. Vanuit de Logo‟s kwam de vraag om het thema fruit (een van de fiches in Schoolsnakker) concreet uit te werken in een project voor het SO. Dit sluit aan bij het bestaande Tutti Frutti project voor het basisonderwijs en zou een opvolging in de overgang van het basis- naar het secundair onderwijs kunnen betekenen. De uitwerking van fruit op school voor het secundair onderwijs is opgenomen in de VIGeZ-Logo planning 2010.
3. Hartelijke buurt: Beschrijving en uitvoering:
Najaar 2008 werd in de projectgroep Hartelijke buurt samen met de Logo‟s een implementatieplan uitgewerkt voor de brede implementatie van het analyse- en adviesinstrument Hartelijke Buurt in Vlaanderen. Gepland was dat de Logo‟s in 2009 de Vlaamse steden en gemeenten zouden laten kennismaken met Hartelijke Buurt via regionale of provinciale infosessies en ondersteuning op maat. Op die wijze worden de Logo‟s door de gemeenten met het programma geassocieerd, wat de toeleiding naar advies en ondersteuning door het Logo vergemakkelijkt. De materialen die Logo‟s hiervoor kunnen gebruiken, werden begin 2009 door het VIGeZ ontwikkeld: een powerpoint die Logo‟s kunnen gebruiken op hun overleg met de lokale besturen en een korte versie die door Logo's gebracht kan worden op bestaande lokale overlegmomenten zoals gemeentelijke gezondheidsraden. In een rondvraag juni 2009 bleken echter nog maar drie Logo‟s actief werk gemaakt te hebben van de implementatie, om diverse redenen. De projectgroep (met Logo's) plande daarom om in het najaar een vernieuwde bekendmaking te organiseren: aanmaak bijkomend promotiemateriaal die Logo‟s kunnen gebruiken in hun bekendmaking naar/contacten met gemeente in 2010. VIGeZ heeft ondertussen op basis van de resultaten van de gevoerde focusgesprekken met gemeentebesturen en met wijkgerichte werkingen de website aangepast (rapport van de productevaluatie was klaar mei 2009, zie bijlage 14).
* Gezondheidsdoelstelling rond ongevallenpreventie 1. BOEBS, valpreventie bij senioren
63
Beschrijving en uitvoering:
Afgestemd op de visie van het expertisecentrum valpreventie van de KULeuven blijft de lokale ondersteuning op maat verder lopen, net als de medewerking aan de stuurgroep en implementatiewerkgroep van het expertisecentrum valpreventie. In 2009 werd het vormingspakket voor de thuiszorg aangemaakt (zie opdracht 1), en TDT gegeven in samenwerking met het Rode kruis voor de thuisverzorgers.
* Gezondheidsdoelstelling rond suïcidepreventie 1. Website en zelfbeoordelingstool van „Fit in je Hoofd‟: Beschrijving en uitvoering:
De implementatie op Vlaams niveau verliep hoofdzakelijk via de VDAB. Daarnaast werden in het kader van de lancering een aantal voorstellingssessies aangeboden aan Vlaamse partners. De ondersteuning van de loco-regionale partners gebeurde onder andere door het aanbieden van vormingen en infosessies, het aanmaken en ter beschikking stellen van een activiteitenkalender, het oprichten van een online ruimte waar de verschillende partners hun materialen kunnen delen, het opmaken van PowerPoints omtrent de test en de website, deelname aan de stuurgroep geestelijke gezondheid van de Logo‟s en het beantwoorden van inhoudelijke vragen met betrekking tot de website en de zelfbeoordelingstest. De website en zelfbeoordelingstest werden verder geoptimaliseerd en up to date gehouden. Alle reacties werden nauwgezet beantwoord en indien mogelijk/wenselijk opgevolgd. In 2009 werd een bijkomende evaluatiestudie bij laaggeschoolden georganiseerd om de data van de evaluatiestudie van de zelfbeoordelingstest bij eindgebruikers door ISW Limits te vervolledigen. De volledige data-file werd geanalyseerd en de resultaten werden in een rapport gegoten. Dit rapport werd ook ter beschikking gesteld op www.fitinjehoofd.be.
* Gezondheidsdoelstelling rond vaccinaties 1. Vlaamse griepvaccinatiecampagne Beschrijving en uitvoering:
De uniforme en gezamenlijke sensibilisatie- en promotiecampagne voor seizoensgriepvaccinatie in België is uitgewerkt in overleg met de federale griepcommissaris, ToVo, Question Santé, de Franse Gemeenschap en de leden van het Vlaams Griepplatform waaronder de Logo‟s. De coördinatie gebeurt door de VIGeZ-medewerker vaccinaties. Er is financiering verworven bij de griepvaccinproducerende farmaceutische industrie voor het ontwerpen, aanmaken en verdelen van het gratis sensibilisatiemateriaal naar de Logo‟s en andere Vlaamse partners. De vaccinatiecampagne is gericht op: - de bevolking en met specifieke aandacht voor de verschillen tussen seizoensgriepen pandemische griepvaccinatie - het personeel van gezondheidsinstellingen
* Gezondheidsdoelstelling rond borstkankeropsporing 1. Reizende tentoonstelling „Laat naar je borsten kijken‟ Beschrijving en uitvoering:
De interactieve reizende tentoonstelling (2 ex.) werd in 2009 vier maanden opgesteld in elke provincie. VIGeZ coördineerde en ondersteunde de implementatie door de Logo‟s van deze tentoonstelling door: opvolging van de centrale planning (uitleenkalender) in 2009 en voorbereiding van de uitleenkalender 2010 opvolging van de overeenkomst voor logistiek beheer met het productiehuis: herstel schadedossier en opvolging van de verbeteracties die naar voor kwamen uit de evaluatie van de tentoonstelling 64
opvolging begeleidend materiaal: promotiemateriaal, handleiding voor het gidsen van bezoeken, evaluatiedocumenten, … actualisatie website (enkel de centrale website) ter promotie van het gebruik van de tentoonstelling in 2010 en 2011. advies/opvolging van de randactiviteiten zodat de promotie kadert in een breder geheel van borstkankeropsporing (rondleidingen, workshops, …) vanuit de werkgroep B-Fun opvolging van de evaluatie en registratiedocumenten. ruimere bekendmaking van de reizende tentoonstelling op Vlaams niveau en zoeken naar overkoepelende samenwerkingsinitiatieven/netwerking vanuit de organisaties (vrouwenverenigingen, mutualiteiten, belangenorganisaties,…). Najaar 2009 werd de kalender voor 2010 bekendgemaakt aan alle bovengenoemde Vlaamse organisaties (leden vroegere werkgroep sensibilisatie)
Indicator 5: Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de Logo’s betreffende de gezamenlijke projecten (één tevredenheidsmeting per convenantperiode) De tevredenheidsmeting voor de convenantperiode 2006-2010 is gebeurd in 2008, de resultaten zijn opgenomen in het verslag van het voortgangsrapport 2008.
65
RESULTAATSGEBIED 4: EVALUATIE VAN INTERVENTIES Opdracht 13: Het organiseren van een driejaarlijkse bevraging, tenminste binnen de settings scholen en bedrijven, voor de thema’s bepaald in het jaarplan, met het oog op het in kaart brengen van de evolutie hierin. Indicator 1, 2, 3, 4 en 5: -
Er is een uitgeschreven procedure voor deze bevraging met duidelijke afspraken qua timing De methode en procedure van de bevraging zijn wetenschappelijk onderbouwd De analyses op basis van de registratiegegevens houden rekening met een meerjarenperspectief door de verschillende metingen met elkaar te vergelijken De rapportage over de resultaten gebeurt op een toegankelijke manier aan alle betrokken partijen De resultaten worden getoetst op beleidsrelevantie
Uitvoering:
In 2009 werd de nieuwe indicatorenbevraging (2009) voorbereid en uitgevoerd. De uitvoering gebeurde online waardoor de Logo‟s niet langer belast worden met de lokale organisatie van de bevraging. Bij de voorbereiding van de nieuwe bevraging werd bekeken of de vragenlijst kon worden uitgebreid met enkele vragen rond ongevallenpreventie. Beslist werd om geen vragen op te nemen rond ongevallenpreventie, prioriteit werd gegeven aan een volwaardige vragenlijst rond bewegen. De aanpassing van de bevraging aan de setting steden en gemeenten is gebeurd. Het gemeentelijk gezondheidsbeleid werd in 2003 en 2006 al bevraagd als „bedrijf‟ (= voor de eigen werknemers). Gemeenten en steden worden nu ook in hun gezondheidsbeleid naar de bevolking toe bevraagd (= 308 vragenlijsten). De resultaten van de indicatorenmeting van het lokaal gezondheidsbeleid kunnen Logo‟s sterk ondersteunen bij de lokale beleidsopdracht die nu expliciet in de Logoreglementering vermeld is. Op basis van de meting kunnen adviesinstrumenten en analyses gemaakt worden, zoals nu reeds voor bedrijven en scholen het geval is. Concreet betekende dit geen uitbreiding van de vragenlijst, enkel het versturen van de aangepaste vragenlijst naar alle steden en gemeenten. De rapportage van de resultaten van de indicatorenbevraging 2009 gebeurt in 2010 (zie VIGeZplanning 2010). Er waren vragen van Logo‟s en VAD om de bevraging uit te breiden met het thema alcohol en drugs, en van Sensoa om uit te breiden met enkele vragen rond seksualiteit. Dit zou opnieuw een uitbreiding van de al lange vragenlijst betekenen. De verkenning van de mogelijkheden voor uitbreidingen met andere thema‟s en settinguitsplitsing vanaf indicatorenbevraging 2012 leidde tot volgend besluit: uitbreiding met nieuwe thema‟s kan alleen als rond de andere thema‟s de vragenlijst wordt ingekort. Dit heeft echter een aantal minder gewenste consequenties. De trends over de verschillende jaren zullen alleen nog in algemene termen/resultaten kunnen worden gegeven (vergelijking kan niet meer over details) ; specifieke projecten en interventies kunnen niet meer geëvalueerd worden via de indicatorenmeting ; de huidige detailvragen kunnen niet meer worden opgenomen. Nochtans leveren deze detailvragen vaak de meest opvallende/communicatieve resultaten op, laten blinde vlekken zien en geven aanleiding tot ontwikkeling nieuwe initiatieven. In 2009 werden de resultaten van de indicatorenmeting 2006 verder bekendgemaakt en ontsloten voor gebruik door scholen en bedrijven en voor de intermediairs die werken naar scholen en/of naar bedrijven (zie opdracht 3, artikels in professionele pers). Op vraag werden de resultaten ook verder geanalyseerd. Zo werd het effect van Fitte School op het gezondheidsbeleid op school geanalyseerd. Als resultaat hiervan werden in de bevraging 2009 expliciete vragen toegevoegd over het gebruik van Vlaamse methodieken. 66
Opdracht 14: Het onderzoeken van de uitkomsten van de toegepaste methodieken. Indicator 1, 2, 3, 4 en 5: -
Er is een evaluatieplan dat deel uitmaakt van het projectplan voor elke methodiek Het evaluatieplan bevat de wetenschappelijke onderbouwing van de toegepaste evaluatiemethode en –procedure Er is een rapport van de uitgevoerde evaluaties De rapporten bevatten beleidsadvies De resultaten worden verspreid
Het meten van uitkomsten van toegepaste methodieken is een moeilijke opdracht die veel tijd en middelen vergt. Het VIGeZ beschikt niet over deze voorwaarden. Vooral het inzamelen van de data bij de einddoelgroep (bv. leerlingen, ouderen, allochtonen,…) is weinig haalbaar. Indien effecten van methodieken moeten worden gemeten tot op het niveau van het gedrag van mensen of indien complexe gemeenschapsprojecten moeten worden geëvalueerd, zal het VIGeZ dit moeten uitbesteden aan onderzoeksinstellingen of -bureaus die hiervoor onderzoekers ter beschikking hebben of kunnen aanwerven. Evaluaties die gegevens verzamelen bij de intermediairs of die hun data halen uit bestaande databases, liggen wel binnen de mogelijkheden van het VIGeZ. De database van de indicatorenbevraging bijvoorbeeld laat het VIGeZ toe om de uitkomsten te meten van de toepassing van sommige VIGeZ-methodieken, veelal in samenwerking met Logo‟s, in scholen of bedrijven. In 2009:
VIG-klantentevredenheidsbevraging Beschrijving en uitvoering:
In 2008 werd de klantentevredenheidsbevraging voorbereid en uitgevoerd. In totaal werden 1.505 personen aangeschreven, waarvan er uiteindelijk 317 de enquête invulden. Dit komt overeen met een responsrate van 21,1 %, wat normaal is voor dit soort onderzoek en in absolute zin een voldoende hoog aantal betreft met het oog op zinvolle conclusies. De bedoeling van het onderzoek is in eerste instantie kennis te nemen van het beeld dat relaties hebben van het VIG. Ook wordt onderzocht hoeveel belang relaties hechten aan de verschillende producten en diensten van het VIG en hoe tevreden zij daarmee zijn. Waar relevant werd ook gepeild naar de tevredenheid bij de geboden ondersteuning door het VIG. Het uiteindelijke doel van het onderzoek is aan de hand van de beoordelingen de kwaliteit van onze dienstverlening te verhogen en daarmee de tevredenheid van de relaties verder te verbeteren. Het rapport van de VIG-klantentevredenheidsbevraging was klaar februari 2009 en werd nog mee opgenomen in het voortgangsrapport 2008.
Toepassingsgraad- en effectevaluatie griepvaccinatie voor personeel van gezondheidsinstellingen tijdens de campagne 2008. (bijlage 15) Beschrijving en uitvoering:
Uitvoering van een telefoonenquête bij een representatief staal van gezondheidsinstellingen in Vlaanderen (herhaling telefoonenquête 2007). In samenwerking met Gfk-Significant werden de gezondheidsvoorzieningen in Vlaanderen bevraagd over de griepvaccinatiegraad van hun personeel. Quasi alle RVT‟s/ROB‟s en ziekenhuizen bieden gratis seizoensgriepvaccinatie aan voor al hun personeel. De vaccinatiegraad is ondanks dit massale aanbod niet significant toegenomen tegenover twee jaar voordien. In ziekenhuizen bedroeg hij 34 %, in RVT/ROB‟s 40 %. In deze laatste is de griepvaccinatiegraad significant hoger bij de instellingen die de door ons aangereikte methodieken gebruikten. Een verbeterplan werd opgemaakt. 67
Evaluatie van het project „24 uur niet roken‟ Beschrijving en uitvoering:
De evaluatie van het project „24 uur niet roken‟ werd opgesplitst in twee delen: een proces- en productevaluatie en een effectevaluatie. - Proces en productevaluatie: Het partnerschap, de aangemaakte werkvormen, campagnematerialen en communicatie werden door VIGeZ en de projectpartners geëvalueerd. Ook de deelnamecijfers en de spreiding (verhoudingsgewijs vergelijkbaar met de deelname in Nederland) werden in eigen beheer geëvalueerd. - Daarnaast wordt een effectevaluatie door de Universiteit van Antwerpen (prof. Van Hal) uitgevoerd. Enerzijds wordt de effectiviteit van de campagne bij de doelgroep gemeten. Zowel voor als na de actiedag op 3 november 2009 werden de deelnemers bevraagd over hun stoppoging en hun attitude ten aanzien van (stoppen met) roken, specifiek de stopintentie, omdat het verhogen van de stopintentie het doel is van heel de campagne. Een experimentele groep (deelnemers aan de campagne) wordt vergeleken met een controlegroep van rokers uit West- en Oost Vlaanderen. Na de actiedag en na een maand werden de deelnemers –en de controlegroep- gevraagd om een tweede en een derde vragenlijst in te vullen. Aan de andere kant wordt er gepeild naar het doelgroepbereik van de campagne. Alle rokers kunnen deelnemen, maar we willen vooral dat de deelnemende rokers modaal gespreid zijn over alle socio-economische klassen (op basis van opleiding). De Universiteit Antwerpen verwerkt de gegevens van de drie vragenlijsten in januari en februari 2010. De resultaten van deze effectevaluatie worden verwacht in maart 2010. De evaluatie van het project in Vlaanderen wordt gebundeld met de evaluatie van de Stivoro campagne in Nederland.
Effectevaluatie op gedrag van de KAV-winkeloefeningen, uitgevoerd door twee thesisstudenten diëtiek (juni 2009) (bijlage 16) Beschrijving en uitvoering:
In het werkjaar 2008-2009 werd in 224 afdelingen van de KAV een winkeloefening georganiseerd. Tijdens dit werkjaar hebben eindwerkstudenten onder VIGeZ-begeleiding een evaluatie uitgevoerd van deze winkeloefeningen. Met een tussenperiode van 3 maanden werden de deelnemers van de winkeloefeningen bevraagd. Op het vlak van gedragsverandering gaf 90 % van de deelnemers aan het gedrag te hebben veranderd. 18 % van de bevraagden hielden dit vol op lange termijn. 90 % van de bevraagden is de verkregen informatie geheel of gedeeltelijk direct gaan toepassen in de praktijk. 73 % van de deelnemers hield dit na 3 maanden nog vol. Daarnaast zegt 72 % van de deelnemers zichzelf in staat te achten tot behoud van het gedrag op lange termijn. Het aantal bevraagde deelnemers die de 2 enquêtes hebben ingevuld lag op 59 of 56 % van het totaal. Op basis van deze beperkte evaluatie kan gesteld worden dat de methodiek van „het volgen van winkeloefeningen‟ zeker een rol kan spelen in het bevorderen van een gezond eetgedrag. Ook bij de lokale afdelingen van de KAV blijft deze methodiek aanslaan: in het werkjaar 20092010 van KAV zijn zonder extra oproep 42 sessies van de winkeloefeningen aangevraagd.
Analyse van gegevens uit RAIL-registratie 2008 (bijlage 17) Beschrijving en uitvoering:
Gepland was om aan de hand van een analyse van gegevens uit RAIL-registratie 2008 voorstellen te formuleren voor de uitbouw en verbetering van een resultaatgericht netwerk van preventieorganisaties (zie opdracht 5). En dit met specifieke aandacht voor de toepassing door Logo‟s van de sensibilisatiemethodieken voor borstkankeropsporing en vaccinatie. Bij onderzoek van de RAIL-gegevens bleken de data niet toe te laten om aanbevelingen te formuleren. In afspraak met het Agentschap werd daarom besloten de analyse van de RAILgegevens 2008 uit te voeren conform de analyse van het Agentschap voor de RAIL-gegevens 2004 en 2005, zodat evoluties zichtbaar kunnen worden gemaakt. Uit de analyse blijkt dat globaal het aantal acties in 2008 met bijna de helft gestegen is tegenover het eerste jaar van de registratie. De stijging is het grootst bij de acties rond de gezondheidsdoelstelling voor voeding en voor gecombineerde acties. Voor suïcidepreventie kan 68
geen vergelijking met 2004 of 2005 worden gemaakt omdat pas later aan de Logo‟s werd gevraagd rond deze gezondheidsdoelstelling te werken. Het totaal geregistreerde acties voor alle gezondheidsdoelstellingen over de 26 Vlaamse Logo‟s in 2008 varieert van 18 voor Logo Stad Antwerpen tot 121 voor Logo Zuiderkempen. Uit de registratie blijkt dat vooral de omgevinggerichte acties, en de acties die zowel persoonsgebonden als omgevingsgericht zijn, toenemen. Naast het type acties worden de acties in RAIL ook gelabeld naar aard. De labels zijn “Facilitatie”, “Gezondheidsvoorlichting”, “Pleitbezorging” en “Ziektepreventie.” Een combinatie is ook mogelijk. Uit de analyse blijkt dat proportioneel vooral pleitbezorging, ziektepreventie en acties van gecombineerde aard toenemen. Uit de analyse kan besloten worden dat de gegevens geregistreerd in RAIL wel enige informatie geven over de activiteiten van de Logo‟s, met name het aantal acties dat is geregistreerd en enkele eigenschappen van deze acties. Men kan er echter niet uit afleiden welke werkbelasting deze acties met zich mee hebben gebracht en wat het resultaat van de acties was. Ook aanbevelingen kunnen niet getrokken worden uit analyse van deze gegevens.
Evaluatie interactieve tentoonstelling (bijlage 18)
In 2009 werd een eerste evaluatie gedaan van de reizende tentoonstelling: een productevaluatie (inhoud, vormgeving/materiaalkeuze, interactie) en een procesevaluatie (de samenwerking met projectplus: reservering, transport, opvolging van defecten, …). De resultaten van beide evaluaties zijn hoofdzakelijk positief. Hoewel het thema „borstkankeropsporing‟ niet als hip wordt ervaren, geeft iedereen aan dat de kernboodschap duidelijk overkomt (zowel naar tekst als beeld) en de bezoeker wordt aangezet tot stilstaan bij de problematiek van borstkanker en de persoonlijke angsten hier rond. Wat de samenwerking met Project+ betreft werden in de zomerperiode afspraken gemaakt om de voorstellen tot verbetering van de samenwerking en de noodzakelijke aanpassingen aan de tentoonstelling uit te voeren.
Uitgevoerd binnen consultancy aan derden: -
Koning Boudewijnstichting: evaluatie van de partnerschappen In 2009 ondersteunde de Koning Boudewijnstichting een tweede reeks van 13 lokale praktijken die gezonde voeding bij sociaal zwakke groepen bevorderen. Bij deze tweede reeks beklemtoonde VIGeZ het belang van de samenwerking tussen lokale partners als belangrijke succesfactor. Het VIGeZ kreeg de opdracht om specifiek het netwerkgehalte in de praktijk van de projecten te evalueren. Op basis van onderzoek naar de meerwaarde die door samenwerking ontstaat (de „netwerksynergie‟) werd de hypothese gesteld dat elk van de partners in een samenwerkingsverband datgene kan bijdragen waar hij sterk in is, en zo een meerwaarde kan bieden aan de gedeelde ambitie van het project. Vooral wanneer complexe doelen worden nagestreefd waarbij verschillende oorzaken (de „gedragsdeterminanten‟) moeten worden aangepakt, is netwerking aangewezen. Het doel van deze evaluatie was na te gaan in hoeverre het surplus ook ervaren werd door de projecthouders en door de projectpartners. De leerpunten die deze evaluatie oplevert, liet toe de voorwaarden te benoemen om voor dit soort acties tot een goede samenwerking tussen partners te komen. Zo kunnen in volgende projecten deze voorwaarden worden ondersteund en bevorderd. VIGeZ ontwierp een vragenlijst voor de projectcoördinatoren en een parallelle lijst voor projectpartners, deze vragenlijst werd ingevuld door de coördinatoren en door maximum drie partners per project. De meerwaarde van samenwerking werd gescoord op zes dimensies: de spreiding van de inbreng over de partners, de administratieve organisatie van het project, de vorm van leiderschap, het gebruik van materiële en van niet-financiële middelen, de aanwezige knelpunten binnen het netwerk en met de doelgroepen en de ervaren voor- en nadelen van de samenwerking voor de eigen organisatie. De gemiddelde score op elk van die dimensies drukt uit hoe groot de ervaren meerwaarde of synergie is van de samenwerking. In een intervisie met de projecthouders werd het belang van elk van de dimensies aan hun praktijkervaring getoetst. In een tweede intervisie werd het rapport van de evaluatie aan de projecten voorgelegd en met praktijkvoorbeelden aangevuld.
69
RESULTAATSGEBIED 5: VORMING EN DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Opdracht 15: Organiseren van een vormingsaanbod ter ondersteuning van de Logo’s op inhoudelijk en administratief vlak en ter ondersteuning van andere intermediairs. Indicator 1:
Rapport over de behoeftepeiling bij Logo’s en andere intermediairs
De behoefte aan vormingen bij de Logo‟s is gepeild via het interlogo van mei en juni (zie opdracht 5, indicator 1).
Opdracht 16: Organiseren van een vormingsaanbod voor de Logo’s en intermediairs Indicator 2, 3, 4, 5 en 6: -
Het vaste aanbod wordt jaarlijks aangepast Het aanbod omvat training rond projectmanagement, implementatie en evaluatie Aantal georganiseerde vormingen uit het vaste aanbod (incl. deelnemersaantal) Aantal trainingsuren op maat (incl. deelnemersaantal) Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de vorming (systematische bevraging bij elke vorming)
Het opleidingsaanbod wordt opgebouwd rond een afzonderlijk voorjaars- en najaarsaanbod. Telkens worden vormingen rond actuele topics aangeboden. Andere thema‟s worden verschoven naar het aanbod op maat. We hebben vastgesteld dat het beschikbare opleidingsaanbod op die manier overzichtelijker en aantrekkelijker overkomt. Het vaste aanbod wordt jaarlijks aangepast en bestaat uit de basisopleiding gezondheidspromotie en aanvullende workshops en trainingen.
1. De basisopleiding De basisopleiding Gezondheidspromotie is een klassieker binnen het VIGeZ-opleidingsaanbod. Talloze beginnende gezondheidsvoorlichters, preventiewerkers en Logomedewerkers maakten in de afgelopen jaren via de basisopleiding kennis met de belangrijkste principes en inzichten van gezondheidspromotie. Er wordt een getuigschrift afgeleverd aan de cursisten die de vijf opleidingsdagen (30 vormingsuren) hebben gevolgd. De basisopleiding Gezondheidspromotie werd in 2009 tweemaal georganiseerd, en dit ten gevolge van de hoge interesse voor de introductiecursus. De basisopleiding werd eenmaal georganiseerd in het voorjaar (op 3 en 17 februari; 3, 17 en 31 maart) en eenmaal in het najaar (29 september; 13 en 27 oktober; 10 en 24 november). Er waren 21 deelnemers in het voorjaar, w.o. 6 Logomedewerkers, 3 medewerkers uit wijkgezondheidscentra, 3 medewerkers uit voorzieningen en evenveel uit bedrijfsgeneeskundige diensten, 1 medewerker steden en gemeentes, 1 medewerker van het Agentschap, 1 medewerker uit de gezondheidzorg en 1 medewerker van de KULeuven. Twee stafmedewerkers van het VIGeZ namen eveneens deel. In het najaar bedroeg het deelnemersaantal 23. Er waren 8 Logomedewerkers, 5 medewerkers uit wijkgezondheidscentra, 4 medewerkers uit bedrijven of bedrijfsgeneeskundige diensten, 2 medewerkers uit steden, gemeentes of provincie, 1 medewerker uit onderwijs en 1 medewerker van het Agentschap. De overige twee deelnemers waren VIGeZ-medewerkers.
70
Tevredenheidmeting bij de deelnemers:
De bijgevoegde tabel geeft de waardering van de deelnemers over de basisopleiding weer. Deze bevat hun waardering over de inhoud van de opleiding (concreet, onderbouwd, praktisch,…), de didactische kwaliteiten van de opleiders (aandacht voor vragen, inspelen op groepsgebeuren, aangepaste werkvormen,…), de voorziene tijdsindeling en duur, en de wijze waarop de basisopleiding praktisch werd georganiseerd. De getallen in de tabel zijn het gemiddelde van alle items voor alle respondenten (een kopie van het evaluatieformulier is bijgevoegd als bijlage 19. Aangezien in het evaluatieformulier code 4 betekent dat respondenten een item zeer positief scoren en code 1 dat het item zeer negatief wordt beoordeeld, geldt dat een hoger gemiddelde staat voor een hogere waardering voor de vorming. N verwijst naar het aantal ingevulde evaluatieformulieren per opleidingsdag.
Tevredenheid Deelnemers Opleiding voorjaar 09
Titel
Dag 1: begrippen in gezondheidspromotie Dag 2: gedragsbeïnvloeding Dag 3: organisatie & beleidsgericht werken Dag 4: evidence-based werken Dag 5: projectmatig werken a
N
Inhoud /4
Didactische kwaliteiten /4
Organisatie: Organisatie: tijd en duur praktisch /4 /4
14a 9 15
3.1 b 3.5 3.2
3.1 3.7 3.4
3.1 3.1 2.9
3.2 / /
15 14
3.0 3.6
3.2 3.5
3.0 3.4
/ /
N
Inhoud /4
Didactische kwaliteiten /4
Organisatie: Organisatie: tijd en duur praktisch /4 /4
14a 14 10
3.6 b 3.5 3.7
3.8 3.8 3.8
3.4 3.0 3.5
3.4 / /
11 11
3.5 3.5
3.6 3.7
3.3 3.7
/ /
: Aantal ingevulde evaluatieformulieren; b: De getallen zijn gemiddelden (maximumscore = 4, waarbij score 1 = helemaal niet en score 4 = in sterke mate).
Opleiding najaar 09
Titel
Dag 1: begrippen in gezondheidspromotie Dag 2: gedragsbeïnvloeding Dag 3: organisatie & beleidsgericht werken Dag 4: evidence-based werken Dag 5: projectmatig werken a
: Aantal ingevulde evaluatieformulieren; b: De getallen zijn gemiddelden (maximumscore = 4, waarbij score 1 = helemaal niet en score 4 = in sterke mate).
2. Bijscholingsinitiatieven in een vast aanbod: Training en praktische vorming In deze opleidingen ligt de nadruk op de praktische kant van de zaak: het ontwikkelen van vaardigheden, intervisie bij het gebruik van bepaalde methodieken, werken binnen specifieke settings en doelgroepen. Het VIGeZ bood in 2009 11 workshops, trainingen en/of praktische vormingen aan. 6 daarvan zijn effectief doorgegaan (zie tabel). Deze werden geëvalueerd door de deelnemers. Het totaal aantal deelnemers bedroeg 42. Het aantal trainingsuren bedroeg 32. De overige 5 trainingen werden afgelast wegens te weinig inschrijvingen of omdat ze, net zoals vorige jaren aanleiding geven tot een specifieke vraag over het thema en hertaald werden naar een vorming op maat (zie verder). Dit jaar werd op vraag van de Logo‟s geëxperimenteerd met middagseminaries. Opzet is een korte briefing aan te bieden rond actuele thema‟s. In overleg met de Logo‟s werd geopteerd voor een sessie 71
m.b.t. de nieuwe rookstopwetgeving en een m.b.t. informatie verkregen uit de Europese projecten. Slechts één daarvan is doorgegaan, met drie deelnemers. Het symposium Gezondheidspromotie werd dit jaar georganiseerd in Mechelen op 29 oktober onder het thema „Scoor met communicatie‟. Er waren 271 deelnemers.
Titel
Doelgroep
Duur
Fit in je hoofd – Goed in je vel
Logo-medewerkers, socioculturele verenigingen, preventiewerkers, lokale besturen, medewerkers GGZ Intermediairs die gezondheidsbevorderende projecten willen evalueren Lokale gezondheidswerkers in buurt, gemeente of organisatie
Workshop – 3 uren
Intermediairs die via internet actuele info zoeken over gezondheidsbevordering Logo-medewerkers, preventieadviseurs, CLB, directies scholen Professionele gezondheidspromotiewerkers actief rond tabakspreventie Professionals actief met gezondheidspromotie
Word een kei in evalueren
De gezondheidskuur van Nonkel Tuur Zoekt u iets? Gezondheidspromotie online. Sirk Sekuur Middagseminarie Lobbyen voor een rookvrije horeca Symposium Scoor met communicatie
Aantal Deelnemers 8
Workshop – 6 uren
10
Training – 12 uren
8
Workshop – 4 uren
7
Training – 5 uren
6
Infosessie – 2 uren
3
Symposium – 6 uren
271
Tevredenheidmeting bij de deelnemers:
Onderstaande tabel geeft de waardering van de deelnemers weer over de workshops, trainingen en praktische vormingen. De deelnemers evalueerden de inhoud van een vorming, de didactische kwaliteiten van de lesgever(s) en de wijze waarop een vorming werd georganiseerd. De getallen in de tabel zijn het gemiddelde van alle items voor alle respondenten. Deelnemers scoorden de vormingen van 1 tot 4, waarbij 1 staat voor 'helemaal niet' en 4 voor 'zeker wel'. Hoe hoger de score, hoe beter dus de vorming wordt beoordeeld. N verwijst naar het aantal ingevulde evaluatieformulieren per vorming.
72
Titel
N
Inhoud
Didactische kwaliteiten /4
Fit in je hoofd Kei in evalueren (deel 1+2) Gezondheidskuur van Nonkel Tuur Zoekt u iets? Gezondheidspromotie online Sirk Sekuur info
7 10 6 6
/4 3.2 3.5 3.5 3.4
3.6 3.6 3.9 3.8
3.2 3.1 3.3 3.3
3.0 3.5 3.4 3.8
6
3.0
3.5
3.4
3.3
Symposium Scoor met communicatie - Opbouw van het programma - Organisatie
52 4.0/5
4.2/5
-
Prof. J. Van den Bulck Mevr. Georgina Cairns Dhr. Benedict Wydooghe Dhr. Koen Van den Broeck Mevr. Martien Bouman
Workshop - Free Publicity - De doelgroep is een consument - Communiceren via net - Interactieve tentoonstelling - De overheid spreekt tot u
Organisatie: Organisatie: tijd en duur praktisch /4 /4
3.8/5
3.9/5 3.2/5 4.2/5 3.3/5 4.3/5
4.0/5 3.1/5 4.6/5 3.0/5 4.4/5
2.2/5 3.5/5
2.8/5 3.3/5
3.8/5 3.8/5 3.8/5
3.6/5 3.8/5 3.8/5
a
: Aantal ingevulde evaluatieformulieren; b: De getallen zijn gemiddelden (maximumscore = 4, waarbij score 1 = helemaal niet en score 4 = in sterke mate).
Indicator 4 en 5: -
Aantal trainingsuren op maat (incl. deelnemersaantal) Resultaat van de tevredenheidsmeting bij de gebruikers betreffende de vormingen (systematische bevraging bij elke vorming)
Bijscholingsinitiatieven op maat voor groepen Het VIGeZ kreeg in 2009 heel wat vragen voor vormingen of lezingen op maat of om een bijdrage te leveren aan studiedagen of workshops. In antwoord op deze vragen heeft het VIGeZ in 2009 aan 139 bijscholingsinitiatieven deelgenomen of op vraag zelf georganiseerd. Waar nodig werd doorverwezen naar andere organisaties. In wat volgt, wordt een onderscheid gemaakt tussen de vormingen op maat die geëvalueerd konden worden, en de niet-geëvalueerde vormingen op maat, lezingen, bijdragen aan studiedagen en workshops die werden gegeven.
1. Vormingen op maat, geëvalueerd door de deelnemers (n=35) Deze vormingen voorzagen in 158 trainingsuren. Er namen 815 intermediairs aan deel. Geen enkele vorming werd ingericht op vraag van de Logo‟s. 73
Op vraag van Logo's: Geen Op vraag van anderen:
Titel
Doelgroep
Gezondheidsbevordering op het werk
Arbeidsgeneesheren in opleiding Infosessie - 3 uren
Aanpak van gezondheidsproject in een notendop Gezondheidsbevordering op het werk: van verkenning naar beslissing Een gezondheidsproject in uw onderneming: wat kan (nog) beter? Gezond gedrag: de triggers?
Workshop – 1 uur
38
Workshop – 1 uur
48
Workshop – 1 uur
39
Workshop – 1 uur
48
Training - 3 uren
6
Training - 3 uren
6
Training - 3 uren
7
Training – 6 uren
9
Training – 6 uren
8
Training – 6 uren
15
Intervisie – 3 uren
10
Intervisie – 3 uren
14
Intervisie – 3 uren
14
Intervisie – 6 uren
15
Voedingsbeleid op school
Preventie-adviseurs en HRmanagers Preventie-adviseurs en HRmanagers Preventie-adviseurs en HRmanagers Preventie-adviseurs en HRmanagers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers CLB-medewerkers
Infosessie – 3 uren
17
Indicatoren formuleren
Sensoa-medewerkers
Workshop – 3 uur
11
Sirk Sekuur (Neeroeteren)
Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers
Training – 6 uren
19
Training – 3 uren
32
Feel Free (project Rookvrije School)
Feel Free (project Rookvrije School)
Feel Free (project Rookvrije School)
De weg naar een rookvrije school
De weg naar een rookvrije school (project Rookvrije School) De weg naar een rookvrije school
Rookvrije school Intervisie
Rookvrije school (intervisie 1)
Rookvrije school (intervisie 2)
Rookvrije school (intervisie 3)
Sirk Sekuur (Bornem)
Duur
Aantal Deelnemers 20
74
Sirk Sekuur (Gent)
Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Preventie-adviseurs
Training – 6 uren
35
Training – 3 uren
18
Training – 6 uren
50
Training – 18 uren
6
Training – 6 uren
38
BRAVO – TDT
Leerkrachten, schoolinterne leerlingbegeleiders, CLBmedewerkers Preventiecoaches Geestelijke Gezondheidsbevordering Medewerkers en vrijwilligers socio-culturele verenigingen Medewerkers voorzieningen
Training – 12 uren
9
BRAVO – TDT
Brandwondenconsulenten
Training – 12 uren
9
Winkeloefening Limburg Opfrissingstraining Uitgebreide training Winkeloefening Vlaams-Brabant Opfrissingstraining Uitgebreide training Winkeloefening Oost-Vlaanderen Opfrissingstraining Uitgebreide training Winkeloefeningen: training voor diëtisten Winkeloefeningen voor een diverse allochtone groep Gezonde voeding en beweging
Diëtisten Training - 2 uren Training - 2 uren
11 14
Training - 2 uren Training - 2 uren
2 11
Training - 2 uren Training - 2 uren Workshop – 3 uren
4 10 18
Training – 3 uren
22
Workshop – 3 uren
25
Een kei in evalueren (deel 1) Een kei in evalueren (deel 2) Stapsgewijs naar een gezondheidsbeleid op het werk Recht op blauwe plekken (Antwerpen)
Tandartsen en Stuurgroepleden Training – 6 uren van project Poetsateliers (2 ½ dagen) Bedrijfsverpleegkundigen Workshop - 2 uren
9 122
Onthaalouders
26
Sirk Sekuur (Mechelen – TDT) Sirk Sekuur (Gistel)
Projectmatig werken – GG op school Besmet de ander, het mag
Diëtisten
Diëtisten
Diëtisten in opleiding Medewerkers Welzijn- en Samenlevingsopbouw KBC-medewerkers
Voordracht – 2 uren
75
Tevredenheidsmeting bij de deelnemers:
Er wordt getracht om ook de vormingen op maat zoveel mogelijk te evalueren. 35 vormingen op maat werden geëvalueerd aan de hand van de VIGeZ-evaluatie of door de organisator. Over de kwaliteit van de praktische organisatie doen we geen uitspraak, aangezien deze in handen lag van externen. Resultaten van de evaluaties: zie onderstaande tabel.
Titel
Gezondheidsbevordering op het werk Feel Free (project Rookvrije School) Feel Free (project Rookvrije School) Feel Free (project Rookvrije School) De weg naar een rookvrije school De weg naar een rookvrije school (project Rookvrije School) De weg naar een rookvrije school Rookvrije school Intervisie Rookvrije school (intervisie 1) Rookvrije school (intervisie 2) Rookvrije school (intervisie 3) Voedingsbeleid op school Indicatoren formuleren Sirk Sekuur (Neeroeteren) Sirk Sekuur (Bornem) Sirk Sekuur (Gent) Sirk Sekuur (Mechelen – TDT) Sirk Sekuur (Gistel) Projectmatig werken – GG op school Besmet de ander, het mag BRAVO - TDT BRAVO – TDT Winkeloefeningen Limburg – uitgebreide training Winkeloefeningen Limburg opfrissingstraining Winkeloefeningen Vlaams-Brabant Winkeloefeningen Oost-Vlaanderen Winkeloefeningen: training voor diëtisten Winkeloefeningen voor een diverse allochtone groep (beoordeling groepsbegeleider) Gezonde voeding en beweging Een kei in evalueren (deel 1) Een kei in evalueren (deel 2) Stapsgewijs naar een gezondheidsbeleid op het werk Recht op blauwe plekken Aanpak van gezondheidsproject in een notendopc
N
Inhoud
Didactische kwaliteiten /4
Organisatie: Organisatie: tijd en duur praktisch /4 /4
18a
/4 3.0b
3.4
3.0
3.1
5 6 6 6 7
3.5 3.2 3.4 3.5 3.0
3.8 3.9 3.6 3.6 3.4
3.4 2.5 2.8 3.0 3.2
/ 3.4 3.5 / 3.4
13 5 12 12 10 17 11 19 30 28 15 26 5 38 8 8 13
3.1 3.2 3.1 2.9 3.4 3.1 3.6 3.5 3.2 3.3 3.3 3.1 3.1 3.4 3.4 3.6 3.5
3.5 3.7 3.6 3.2 3.5 3.6 3.7 3.7 3.6 3.6 3.6 3.4 3.5 3.5 3.7 3.8 3.8
3.1 3.0 3.1 2.9 3.3 2.8 3.5 3.5 3.4 3.5 3.4 3.1 3.1 3.2 3.4 3.7 3.2
/ 3.5 3.6 3.2 3.9 3.1 3.4 3.5 3.3 3.4 3.3 3.1 3.6 3.5 3.6 3.8 3.3
6
3.2
3.4
2.5
3.3
13 14 20
3.5 3.4 3.0
3.8 3.7 3.5
3.5 3.5 3.0
3.6 / 3.2
1
4.0
4.0
4.0
2.5
14 6 9 -
3.8 3.7 3.8 3.5/5
3.7 3.9 3.9 3.5/5
3.5 3.7 3.4 3.2/5
3.6 3.7 3.7 -
-
3.7/4 8.1/10
3.7/4 8.1/10
3.5/4 -
-
76
Gezondheidsbevordering op het werk: van verkenning naar beslissingc Een gezondheidsproject in uw onderneming: wat kan (nog) beter? Gezond gedrag: de triggers?
-
7.6/10
7.6/10
-
-
-
6.5/10
6.8/10
-
-
-
6.1/10
6.4/10
-
-
a
: Aantal ingevulde evaluatieformulieren; b: De getallen zijn gemiddelden (maximumscore = 4, waarbij score 1 = helemaal niet en score 4 = in sterke mate). c: Extern evaluatieformulier gebruikt.
2. Vormingen op maat, lezingen en workshops, niet geëvalueerd door de deelnemers (n=104)
Hieronder volgt een opsomming van vormingen op maat, lezingen, infosessies en workshops die door VIGeZ-medewerkers werden gegeven maar waarvoor geen evaluatiegegevens beschikbaar zijn omdat deze evaluatiegegevens niet zijn doorgegeven door de organisator. Ook het aantal deelnemers is niet gekend.
Op vraag van Logo‟s (n= 2):
Logo Brugge: Procesbegeleiding (1,5 dag) van scholenoverleg in regio Brugge Alle Logo‟s: infosessie over vormingspakket valpreventie in de thuiszorg, voor professionals uit de lokale gemeenschap, i.s.m. Rode Kruis
Op vraag van anderen (n=102):
14 Trainingsdagen „Elke stap telt‟ en „Besmet de ander, het mag‟, voor regio- en trefpuntverantwoordelijken Okra, op vraag van Okra 5 trainingen valpreventie van telkens 1 dag voor thuisverpleegkundigen, op vraag van het Rode Kruis. 3-daagse training Projectmatig werken voor medewerkers van de Stichting Tegen Kanker Dag 1, dag 2 en dag 3 over effectieve interventies, over sociale marketing, evalueren, vind wat u zoekt, lokaal gezondheidsbeleid en over gezondheidspromotie en kansarmoede, opleiding studenten BANABA gezondheidspromotie, een samenwerking tussen Katholieke Hogeschool Kempen en Katholieke Hogeschool Lier, Departement Gezondheidszorg Lesdelen 1, 2 en 3 Projectmatig werken in de Gezondheidspromotie, voor studenten sociaal verpleegkunde, KHLeuven (academiejaar 2009-2010) Terugkomdag Projectmatig werken in de Gezondheidspromotie en examen, voor studenten sociaal verpleegkunde, KHLeuven (academiejaar 2008-2009) Gastles over het Actieplan gezonde voeding en beweging, voor studenten lichamelijke opvoeding, KULeuven Gastles, voorstelling VIGeZ, aan studenten master GVO/GB UGent Gastlest voorstelling VIGeZ aan studenten Lichamelijke opvoeding, VUB Gastles over de reglementering van het lokaal gezondheidsbeleid, aan seniorenconsulenten, HIG Gastles valpreventie, voor studenten verpleging en thuiszorg, Arteveldehogeschool Gent Gastles valpreventie, voor studenten verpleging en thuiszorg, Sint Lievens Hogeschool, Sint Niklaas Gastles over Gezondheidsbevordering op school, voor studenten lerarenopleiding (kleuteronderwijs en lager onderwijs), Arteveldehogeschool Gent Gastles keuzemodule gezondheidsbevordering op het werk, focus mentale gezondheid, opleiding preventie-adviseurs II, Lucina Vorming gezondheidsbeleid op school, voor studenten lerarenopleiding, UAntwerpen Lezingen op lanceringsdagen (dag 1 en dag 2) van de „standaard gewicht‟ naar CLB-medewerkers, op vraag van VWVJ Lezing „Belang van buiten spelen vanuit gezondheidsoogpunt‟, Colloqium Buiten spelen, Agentschap Jeugd, Brussel Twee presentaties op studiedag Joetz: presentatie over de „Goed-gevoel-stoel, een methodiek om Fit in je hoofd aan te kaarten met kansarmen‟, en presentatie over „Niet Voor maar Met: gezondheidspromotie zonder drempels voor mensen in armoede‟ Presentatie over „netwerking in het onderwijs‟ in een van de workshopsessies en begeleiding van een workshop „netwerken in gezondheidspromotie‟ op het symposium van the Belgian Association of Public Health, Mons 77
Twee presentaties over Gezondheidsbeleid in de beschutte en sociale werkplaats en over Voedingsbeleid in de beschutte en sociale werkplaats, op studiedag ingericht door Vlaamse Federatie van Beschutte Werkplaatsen Presentatie over Gezondheidsbevordering op het Werk, voor preventie-adviseurs en HRmanagement op de studiedag georganiseerd door het provinciaal comité voor de humanisering van de Arbeid, Vlaams-Brabant Presentatie Mayonaise in de Voedselbank (over kansen op gezonde voeding in armoede) op studiedag MJA Presentatie Hartelijke Buurt als een voorbeeld voor realistische lokale monitoring, voor onderzoeksplatform VAD Twee workshops over „Gezondheidsbevordering op school‟ en twee workshops over „evalueren‟, VLOR-studiedag voor studenten lerarenopleiding en voor lectoren Twee workshops over gezondheidsbeleid: van verkennen naar beslissen en de casus Delhaize: bespreking van gezondheid en welzijn bij Delhaize, Prenne‟s Gent Deelname aan panel „gezonde voeding op school‟ op studiedag lerarenopleiding, ingericht door de VUB, departement lichamelijke opvoeding en kinesitherapie Workshop Bewegingstussendoortjes op pedagogische studiedag van het Pedic Workshop Gezondheidsbeleid op school op Dag van de Coördinator, ingericht door Pedic Bijdrage over het belang van een beleid op het vlak van mentale gezondheid op het werk op kickoff van Move Europe II Twee bijdragen over nut van ontbijten op LU-symposium, eenmaal in Gent en eenmaal in Antwerpen, in organisatie van Nutrimedes Infosessie Fit in je hoofd (zelfbeoordelingstest en website) voor locoregionale partners, op vraag van Vlaamse overheid Infosessie Fit in je hoofd (zelfbeoordelingstest en website) voor eerstelijnsmedewerkers, op vraag van Vlaamse overheid Infosessie Fit in je hoofd (zelfbeoordelingstest en website) voor Minister Heeren en kabinetsmedewerkers Infosessie Kieskeurig voor leden van de werkgroep Zuivel, VLAM Infosessie Kieskeurig voor leerkrachten lichamelijke opvoeding, op SVS-aptheose Infosessie over Beweging om vallen te voorkomen voor trefpuntmedewerkers, op vraag van Okra Training Recht op blauwe plekken voor leerkrachten, directies en ouders, ingericht door Stad Dendermonde Training voor Gezondheidsbevordering op school voor Scholengemeenschap Sint Angela, Tildonk Train de trainer Sirk Sekuur voor preventie-adviseurs in het GO! Procesbegeleiding (terugkomdag) voor Ankers Scholengroepen en Medewerkers CLB uit het Gemeenschapsonderwijs Winkeloefening voor onthaalouders, op vraag van Dienst voor Onthaalouders, Socialistische Mutualiteiten Oost-Vlaanderen Winkeloefeningen voor thuisverzorgers, op vraag van Onafhankelijke Thuiszorgverenigingen (Mechelen) Try-out van de winkeloefeningen voor diversie allochtone groepen, voor OCMW-medewerkers Mol. 17 workshops „gezonde voeding en beweging‟ voor oudere personeelsleden en gepensioneerden van KBC Vorming Besmet de anderen, het mag, voor sportbegeleiders en -trainers Tofsport, Vlaamse sportfederatie 6 presentaties „Begeleidende maatrgelen schoolfruitactie en kadering van het Tutti Frutti project in het gezondheidsbeleid op school‟, op de infosessies voor de scholen, georganiseerd door de Vlaamse overheid
78
BUITEN CONVENANT MAAR AANSLUITEND BIJ DE OPDRACHTEN Project Determine: EU Consortium for Action on Socio-Economic Determinants of Health Projectdoel: grotere bewustwording creëren bij de Europese en vooral nationale beleidsverantwoordelijken dat alle beleidssectoren, buiten de gezondheids- en sociale sectoren, verantwoordelijkheid hebben voor het behoud en verbetering van de gezondheid van de Europese burgers. Het project zal de evidence verzamelen van de voordelen die een grotere collectieve investering in gezondheid oplevert. Aantal werkdagen en reiskosten vergoed door de E.C. Begin 2009 werd in het kader van workpackage 5 het rapport „Economic arguments for addressing social determinants of health inequalities‟, onder leiderschap van het Iers instituut voor Volksgezondheid gefinaliseerd. Mei 2009 werd deelgenomen aan de derde consortiummeeting van het project in Praag. In het kader van workpackage 7 „capacitybuilding‟ werden onder de deelnemende lidstaten strategieën uitgewisseld en besproken om beleidsmakers en professionals uit andere sectoren dan gezondheid bewust te maken van de impact die maatregelen en acties hebben op de gezondheid van mensen. Elke lidstaat ontwikkelde een aan de eigen situatie aangepast „capacity building and awareness raising action plan‟. Deelname aan vergadering van de WP7 in Parijs, september. De eindconferentie van het project vindt plaats in Brussel op 25 maart 2010. De resultaten van het project in 2009 zijn terug te vinden op www.healtinequalities.eu
Project Tackling the Gradient: Applying Public Health Policies to Effectively Reduce Health Inequalities amongst Families and Children Projectdoel: Uitgangspunt van het project is de gezondheidsongelijkheid, een van de grootste uitdagingen van de EU. Toch ontbreekt nog steeds voldoende kennis over acties die het meest effectief zijn om die ongelijkheid te minderen. Dit project, dat loopt van maart 2009 tot maart 2012, heeft als hoofddoel die ontbrekende kennis aan te vullen en op basis daarvan operationele strategieën te formuleren ten voordele van minder gezondheidsongelijkheid. Het is een onderzoeksproject met als concrete doelen: Nagaan of en waarom kinderen en gezinnen van verschillende SES-groepen anders reageren op gezondheidsbevorderende maatregelen. Identificeren welke factoren kinderen en jongeren beschermen tegen de nadelige invloed van leven in achtergestelde buurten. De impact van algemene beleidsmaatregelen voor gezinnen en kinderen vergelijken met de impact van maatregelen specifiek genomen voor gezinnen en kinderen in risicosituaties. Op basis van de onderzoeksresultaten zullen beleidsaanbevelingen worden voorgesteld die de gezondheidskloof verkleinen. Vlaanderen is betrokken in workpackage 4, het onderzoeksgedeelte m.b.t. protectieve factoren. De onderzoeksactiviteiten omvatten zowel het uitvoeren van een review naar de modererende en mediërende effecten van sociaal kapitaal op de relatie tussen SES en gezondheid van kinderen en jongeren, als een secundaire data-analyse op de gegevens verzameld in het kader van de HBSCstudie. Aantal werkdagen en reiskosten vergoed door de EC http://www.health-gradient.eu
79
BIJLAGEN (alle zijn digitaal behalve bijlage 8)
Bijlage 1:
Sirk Sekuur
Bijlage 2:
Educatief project „Valpreventie voor verzorgenden‟
Bijlage 3:
8 (on)waarheden over bewegen en voeding. Brochure voor leerkrachten lichamelijke opvoeding
Bijlage 4 :
Module winkeloefeningen voor een diverse allochtone groep
Bijlage 5:
Catalogus 2009
Bijlage 6:
Vormingsaanbod voor- en najaar 2009
Bijlage 7:
VIG-jaarverslag 2008
Bijlage 8:
Overzicht „VIG in de pers‟
Bijlage 9:
Project brandwondenconsulenten (BRAVO)
Bijlage 10:
Uitvoeren van evaluaties van lokale Logoprojecten/-acties
Bijlage 11:
Goelen, G., Effectiviteit van interventies om deelname aan mammografische borst-
Bijlage 12:
Goelen, G., Factsheet. Effectiviteit van interventies om deelname aan de borstkanker-
Bijlage 13:
Schema overlegstructuur VIGeZ-Logo's 2009
Bijlage 14:
Hartelijke buurt - rapport van de productevaluatie
Bijlage 15:
Toepassingsgraad- en effectevaluatie griepvaccinatie voor personeel van gezondheidsinstellingen tijdens de campagne 2008
Bijlage 16:
Effectevaluatie op gedrag van de KAV-winkeloefeningen, uitgevoerd door twee thesisstudenten diëtiek (juni 2009)
Bijlage 17:
Analyse van gegevens uit RAIL-registratie 2008
Bijlage 18:
Evaluatie interactieve tentoonstelling
Bijlage 19:
Evaluatieformulier
kankeropsporing te bevorderen. Een review van reviews opsporing te bevorderen
80
