VIT hulp bij mantelzorg VIT. - hulp bij mantelzorg

VIT hulp bij mantelzorg

VIT

- hulp bij mantelzorg

jaarverslag 2011


INHOUDSOPGAVE Voorwoord Inleiding

blz 1 blz 2

Dienstverlening in 2011 Informatie Advies en begeleiding Emotionele steun Educatie Respijtzorg

blz 3 blz 5 blz 6 blz 8 blz 9

Projecten Jonge mantelzorgers ‘Bij de les blijven’ Kinderen die opgroeien met zorg…Oost Gelre Allochtone mantelzorgers Project ‘Arbeidsmarkttoeleiding’

Colofon Tekst en redactie Ontwerp en drukwerk Illustraties

: : :

VIT Oost-Gelderland VIT Oost-Gelderland Deelnemers respijtarrangementen

blz 10 blz 11 blz 11 blz 12


Geachte lezer, Op het moment van opstellen van het jaarverslag 2011 tekenen zich allerlei ontwikkelingen af binnen het maatschappelijk veld die van grote invloed zijn op de doorontwikkeling en de vernieuwing van de informele zorg. De bekostiging van de formele zorg staat onder grote druk; de groei van de uitgaven voor de volksgezondheid lijkt niet langer onbegrensd, maar is onderwerp van strenge besluitvorming door onze regering. Meer dan ooit moet er rekening mee worden gehouden dat de balans verschuift naar een sterker beroep op de informele zorg, dus op mantelzorgers en op zorgvrijwilligers die de aanvullende en vervangende mantelzorg leveren. Dié inzet is en wordt in toenemende mate van onschatbare waarde voor de gemeenschap en vraagt om zorgvuldig beleid van de lokale overheid. VIT is in Oost-Gelderland de organisatie bij uitstek voor mantelzorgondersteuning. Onze kracht ligt met name in een totaalaanbod op de door de staatssecretaris van VWS geformuleerde basisfuncties mantelzorgondersteuning voor 10 gemeenten: u leest daarover verderop in dit verslag. VIT heeft een samenhangend dienstenpakket ontwikkeld om de gemeenten en lokale zorgnetwerken te 'ontzorgen' voor het gehele Wmo-prestatieveld 4. Met de overheveling in 2013 van de ondersteunende begeleiding van de AWBZ naar de Wmo en de wijzigingen rondom het pgb zal meer en meer een beroep worden gedaan op de ondersteuning van de informele zorgers: een verantwoordelijkheid van de gemeenten. Het hoeft geen betoog dat een stevige inzet op prestatieveld 4 een onnodig beroep op krimpende Wmo-budgetten voorkomt. Het geeft invulling aan de sociale infrastructuur van gemeenten. Het is duidelijk dat op de beleidsterreinen zorg en welzijn veel op gemeenten afkomt. Om alle taken zo gestroomlijnd mogelijk te kunnen uitvoeren moet er nu al wel een proces in gang gezet zijn. VIT is voorstander van en ziet mogelijkheden om met alle gemeenten en collega-instellingen in ons werkgebied te werken aan de bouw van een sociaal netwerk ten einde het beroep op individuele en collectieve voorzieningen te beperken tot het hoogst noodzakelijke. Het is dan wel nodig dat we ook budgettair in staat worden gesteld om deze taak naar behoren te vervullen en ook nog scherp te kunnen reageren op veranderende behoeften van de mantelzorgers. Ben Rikhof, directeur


VIT – hulp bij mantelzorg Inleiding Het grootste gedeelte van informele zorg wordt geboden door mantelzorgers: mensen die zorg verlenen vanuit een persoonlijke band met iemand uit hun familie, huishouden of netwerk. Onbetaald en informeel, waarbij de mantelzorger vaak niet de keuze heeft om wél of geen zorg te verlenen. Ook kunnen zij de zorg niet zomaar beëindigen of loslaten. Mantelzorg overkomt je als gevolg van een relationele en emotionele band met een persoon die zorg nodig heeft. Het is altijd een mooie, maar soms ook een zware taak, waarbij hulp en ondersteuning zeer welkom zijn om het vol te kunnen houden. Uitgangspunt voor het pakket aan diensten dat wij bieden is passende hulp voor de mantelzorgers. Deze ondersteuning is gebaseerd op de ‘Basisfuncties lokale ondersteuning mantelzorg en vrijwilligerswerk’ zoals opgesteld door VWS, VNG en belangenbehartigers van de doelgroep (zie afbeelding 1). Uit dit dienstenpakket kiezen mantelzorgers naar eigen behoefte de gewenste ondersteuning. De werkzaamheden van VIT richten zich met name op preventie en vroegsignalering en op ondersteuning van zwaarbelaste mantelzorgers. Bij ons ingeschreven mantelzorgers behoren grotendeels tot deze afbeelding 1 groep; zij hebben onze hulp nodig om de zorg te kunnen blijven geven. In de meeste gevallen worden deze mantelzorgers naar ons verwezen door zorginstellingen die deze gespecialiseerde mantelzorgondersteuning niet bieden. Waar mogelijk worden diensten regionaal aangeboden, teneinde kosten te besparen en efficiënt te werken.

Enkele cijfers: Mantelzorgers ingeschreven 31-12-2011 Helpdesk, inhoudelijke vragen Huisbezoeken afgelegd Scholing aantal mantelzorgers en vrijwilligers Bezoekers mantelzorgsalon (6) E-Nieuwsbrief aantal abonnees

: 1972 : 1840 : 316 : 750 : 1146 : 1215


Afbeelding 1

Aan de hand van de basisfuncties geven wij een beeld van onze dienstverlening in 2011.

1

INFORMATIE

Erkenning-herkenning Informatie aan een breed publiek over mantelzorg draagt bij aan bewustwording over, (h)erkenning van mantelzorg en het belang van ondersteuning daarbij. Dit zijn voorwaarden voor preventie en vroegsignalering. Professionele zorgaanbieders kunnen hier ook een belangrijke bijdrage aan leveren. Hen informeren over mantelzorg is dan ook een continu proces. Wij nemen deel aan diverse netwerken, om hier de belangen van mantelzorgers te behartigen. Om te participeren in de vele netwerken die een beroep op ons doen, hebben we onze inzet per netwerk helaas moeten beperken. Contacten met organisaties als MEE Oost-Gelderland en GGNet worden geïntensiveerd en waar relevant wordt aanvullend en samengewerkt.


Aandacht voor de huisartsenpraktijk Het informeren van huisartsen heeft specifiek onze aandacht gekregen. De Landelijke Huisartsen Vereniging stuurde haar leden dit jaar een toolkit ‘Mantelzorg in de huisartsenpraktijk’. Door hun vertrouwensfunctie kunnen huisartsen en praktijkbegeleiders een belangrijke rol spelen in signalering en preventie van overbelasting van mantelzorgers. Eén op de vijf patiënten van een huisarts is namelijk mantelzorger. Vervolgens hebben onze mantelzorgconsulenten contact gezocht met huisartsen of praktijkbegeleiders en hen van informatie voorzien. In wachtruimtes werden posters opgehangen en signaleringskaarten neergelegd, ter herkenning voor de mantelzorger.

Regionaal kenniscentrum mantelzorg - Helpdesk Als regionaal kenniscentrum mantelzorg informeert VIT maandelijks via de E-Nieuwsbrief ruim 1200 beleidsmakers, professionals en andere betrokkenen, over ontwikkelingen in de informele zorg. Nadat vanwege bezuinigingen de ‘papieren’ Nieuwsbrief verdween, behoren nu ook mantelzorgers en zorgvrijwilligers tot de doelgroep van deze digitale nieuwsbrief. Het digitale infocentrum bevat ongeveer 250 publicaties over mantelzorg en zorgvrijwilligers. Signalen en behoeften van mantelzorgers worden geïnventariseerd en neergelegd bij beleidsmakers. VIT Helpdesk is op werkdagen bereikbaar van 9.00 – 15.00 uur en behandelde in 2011 zo’n 1840 inhoudelijke vragen.

Dag van de Mantelzorg Erkenning, herkenning en waardering staan hierbij centraal. De theatervoorstelling ‘Over de kopzorg’ werd bijgewoond door 185 mantelzorgers. Ruim 100 jonge mantelzorgers waardeerden de organisatie van ‘Beleef mee’, een evenement met diverse workshops, mogelijk gemaakt door de belangeloze inzet van diverse mensen en enthousiaste scholieren van het Metzo College in Doetinchem.

In 2012: mantelzorgondersteuning lokaal meer zichtbaar – achter elke cliënt een mantelzorger – tijdig mantelzorgers in beeld krijgen – overbelasting voorkomen


2

ADVIES EN BEGELEIDING

Individuele benadering Advies en begeleiding kenmerkt zich door een individuele benadering. Onze dienstverlening wordt afgestemd op de unieke mantelzorgsituatie. De hulpvraag komt via de Helpdesk binnen. Soms kan een vraag telefonisch beantwoord worden. Echter in de meeste gevallen zijn hulpvragen vaak het gevolg van een complexe mantelzorgsituatie. Een huisbezoek is dan op zijn plaats. De mantelzorgconsulent heeft een inventariserend gesprek en brengt de problematiek in kaart. Samen wordt naar oplossingen gezocht in de eigen kring van de mantelzorger of elders. Soms zijn oplossingen niet direct nodig maar kan een consulent door het in kaart brengen van de situatie weer overzicht bieden aan de mantelzorger. Afhankelijk van de situatie volgen meerdere contactmomenten. Veel hulp wordt gevraagd bij regeltaken, invullen van formulieren, zaken rond pgb. Het afgelopen jaar werden ruim 300 huisbezoeken afgelegd door de mantelzorgconsulenten.

GGZ-mantelzorger in beeld Specifiek aandacht kreeg in 2011 de GGZ-mantelzorger. Hierin wordt samengewerkt met GGNet. De samenwerking mondt onder andere uit in regionale themabijeenkomsten voor GGZ-mantelzorgers. Voor deze doelgroep wordt ook een speciaal respijtarrangement georganiseerd.

Veel voorkomende knelpunten •

•

Mantelzorgers hebben veel hulp nodig bij de uitvoering en administratie van het pgb. Verder vinden zij het lastig om passende zorg te vinden. Regelmatig wordt eenzaamheid en verlies van een sociaal netwerk geconstateerd. Consulenten leren in een cursus netwerkcoach om de mantelzorger te helpen bij de opbouw van het netwerk. Een eigen netwerk biedt de mantelzorger de gelegenheid om binnen dit netwerp hulp en steun te zoeken.

In 2012: meer individuele trajecten – eigen kracht mantelzorger – aandacht werkende mantelzorger – langere trajecten complexe mantelzorg – netwerkcoaching


3

EMOTIONELE STEUN

Emotionele steun blijkt vaak onvoldoende om toekomstige zorgen ook het hoofd te kunnen bieden. Samen met de mantelzorger wordt gekeken welke vaardigheden wenselijk zouden zijn.

•

Individueel Zorg, ziekte en veranderend toekomstperspectief gaan vergezeld van emoties die het moeilijk kunnen maken om mantelzorg te verlenen zonder overbelast te raken. Dit aspect krijgt daarom altijd aandacht bij individuele gesprekken en begeleidingstrajecten. Emotionele steun vindt plaats in persoonlijk contact, maar ook veelvuldig telefonisch. Periodiek, afhankelijk van de balans die er is bij de mantelzorger, en vaak op afroep, is het een zoeken tussen afstand en nabijheid van de mantelzorgconsulent.

•

Groepsgewijs - Lotgenotencontact; in diverse gemeenten vindt lotgenotencontact plaats in zogenaamde mantelzorgsalons. Tijdens bijeenkomsten die afwisselend bestaan uit ontspanning en informatie, is de onderlinge uitwisseling van ervaringen belangrijk. Mantelzorgers voelen zich hierdoor emotioneel gesteund, bespreken problemen makkelijker met lotgenoten. De mantelzorgconsulent begeleidt de bijeenkomsten. De bijeenkomsten telden 1146 bezoekers. - Themabijeenkomsten; behalve thema’s die tijdens het lotgenotencontact in de mantelzorgsalons aan de orde komen, wordt ook regionaal een aantal themabijeenkomsten aangeboden. Lotgenotencontact, educatie en herkenning spelen hierbij een belangrijke rol. - Ouders-Helpen-Ouders; in samenwerking met MEE ondersteunen wij groepen ouders. Onder de naam Ouders-Helpen-Ouders worden themabijeenkomsten georganiseerd, waarvan uitwisseling van ervaringen en emotionele steun essentiële onderdelen vormen.


- GGZ-mantelzorgers; regionaal worden bijeenkomsten voor mantelzorgers van mensen met psychiatrische problematiek gehouden. - Jonge mantelzorgers; voor jongeren worden regionaal activiteiten georganiseerd in het kader van ontspanning. Gebleken is dat jongeren tijdens ontspannende activiteiten makkelijker over hun problemen praten, zowel met elkaar als met de begeleidende mantelzorgconsulent. Via een eigen hyves-site: www.jmzer.hyves.nl krijgen jonge mantelzorgers een digitale ontmoetingsplek.

In 2012: inloopbijeenkomsten – drempel verlagen – jonge mantelzorgers opdelen in leeftijdsgroepen – lokale themabijeenkomsten


4

EDUCATIE

Mantelzorgers Mantelzorgers zijn gebaat bij goede voorlichting en training. Zij volgen trainingen gericht op zorg en ziekte: praktische vaardigheden (tillen, verplaatsen), ziektebeelden (ms, parkinson), belevingsgerichte zorg bij dementerenden, autisme etc. Trainingen gericht op de mantelzorger zelf, hebben als doel de eigen kracht van mantelzorgers te verhogen: versterk je netwerk, de zorg de baas blijven, computercursus, regelgeving, pgb en zorg in natura, etc.

Vrijwilligers Zwaarbelaste mantelzorgsituaties (en kwetsbare zorgvragers) vragen om een goed toegeruste zorgvrijwilliger. Nieuwe zorgvrijwilligers krijgen daarom een basiscursus aangeboden. Daarnaast worden vrijwilligers voortdurend bijgeschoold tijdens themabijeenkomsten over zaken als belevingsgerichte zorg, somatische en psychiatrische ziektebeelden, gespreksvoering etc. Iedereen begrijpt dat je wel wat moet weten en kunnen om als zorgvrijwilliger ingezet te worden in (vaak) kwetsbare zorgsituaties Scholing is tevens een motiverende factor bij het kiezen van vrijwilligerswerk: ‘vinden en binden’. Aan (vrijwillige) coördinatoren is scholing geboden over ‘de intake’, en ‘coaching op kwaliteit’. 750 Mantelzorgers en vrijwilligers volgden scholing en trainingen.

In 2012: lokaal scholingsaanbod mantelzorgers – combinatie scholing/lotgenotencontact – mantelzorgers binnen instellingen


6

RESPIJTZORG

Mantelzorgers hebben baat bij respijtzorg, daardoor houden zij zorg langer vol. Respijtzorg is de verzamelnaam voor voorzieningen die de mantelzorg tijdelijk en volledig overnemen.

Coördinatiepunt respijt Mantelzorgers moeten een drempel over om gebruik te maken van respijtvoorzieningen. Mantelzorgconsulenten vervullen hierin een taak. Zij informeren mantelzorgers, helpen bij het zoeken van de juiste respijtvoorziening en bemiddelen hierbij. Wanneer dit goed geregeld is, kunnen mantelzorgers de zorg tijdelijk loslaten.

Zorgvrijwilligers Lokaal bieden vrijwilligers van vrijwillige thuiszorgorganisaties een belangrijke vorm van respijt: vervangende mantelzorg thuis. De zorgvrager blijft in de vertrouwde omgeving en de mantelzorger heeft tijd voor zichzelf. Behalve door scholing aan de vrijwilligers helpen wij op verzoek de thuiszorgorganisaties met werven van vrijwilligers, PRactiviteiten en aanverwante zaken. Regionaal organiseren wij een ‘vrijwilligersverwendag’ ter waardering en erkenning. Dit jaar werd de overname van de Oppasdienst van Sravana door St. V.O.T. Doetinchem en de nieuwe B.O.S. Hummelo/Keppel door ons begeleid.

Respijtarrangementen Respijtarrangementen geven mantelzorgers tijd voor zichzelf en bieden hen invulling van deze tijd die aansluit op hun belevingswereld: een luisterend oor, lotgenotencontact en ontspanning. Mantelzorgconsulenten regelen indien nodig vervangende zorg en begeleiden deze arrangementen. Specifieke arrangementen werden gehouden voor jonge mantelzorgers, ouders en GGZ-mantelzorgers. In 2011 namen 87 mantelzorgers deel aan respijtarrangementen. In 2012: differentiatie respijtarrangementen – hulpvraag vrijwillige thuiszorgorganisaties


PROJECTEN VIT initieert projecten of voert projecten uit in opdracht. Wij vinden het belangrijk om innovatief te werken en daarbij nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Projecten hebben altijd een relatie met informele zorg.

Jonge mantelzorgers ‘Bij de les blijven’ In 2011 wordt het driejarig project ‘Bij de les blijven’ afgerond. Doelstelling is vroegsignalering en preventie bij jongeren die thuis te maken hebben met zorg, zodat deze jonge mantelzorgers (jmzers) de zorg beter en langer kunnen volhouden. Belangrijk onderdeel vormden gastlessen op middelbare scholen in Oost-Gelderland, waarbij herkenning en erkenning centraal stonden. Docenten kregen workshops aangeboden, signaleringskaarten en een lespakket om zelf dit thema te kunnen verzorgen. Maandelijks worden activiteiten voor jonge mantelzorgers georganiseerd en jaarlijks een respijtarrangement. Netwerkpartners zoals GGD Gelre-IJssel, GGNet, Centra voor Jeugd en Gezin en welzijnswerk worden geïnformeerd. Uit dit project blijkt dat door de lessen jongeren begrip krijgen voor jmzers en hen ook steun kunnen bieden. Jonge mantelzorgers weten waar zij hulp kunnen krijgen en voelen zich gesteund. Docenten vinden signalering zinvol en zien voor zichzelf een rol hierin. Activiteiten geven jonge mantelzorgers energie en het lotgenotencontact biedt hen steun. Enkele cijfers: In 176 gastlessen zijn 2861 jongeren geïnformeerd. 46 docenten volgden de workshop. 60 lespakketten werden uitgereikt. 24 activiteiten werden bezocht door 480 jonge mantelzorgers.

In 2012: activiteiten en respijtarrangementen voor jonge mantelzorgers worden in het reguliere dienstenaanbod opgenomen


‘Kinderen die opgroeien met zorg, vroegsignalering en preventie’ in Oost Gelre Eind 2011 wordt dit project gestart, waarbij aangesloten wordt op preventieve activiteiten van het Centrum voor Jeugd en Gezin Oost Gelre. Groep 7 en 8 van basisscholen krijgen lessen over jonge mantelzorgers en hun problematiek. Daarbij is ook aandacht voor het uitwisselen van ervaringen en het vergroten van sociale competenties van jonge mantelzorgers. Leerkrachten en intern begeleiders worden door middel van een workshop toegerust op signalering en begeleiding van jonge mantelzorgers. Ouders worden geïnformeerd over jonge mantelzorgers en mogelijkheden van ondersteuning. Eerste ervaringen leren dat kinderen hier heel open over praten en zelf bedenken hoe zij jonge mantelzorgers kunnen helpen. Het project loopt door in 2012.

Allochtone mantelzorgers Meer aandacht voor specifieke doelgroepen heeft geleid tot twee projecten ten behoeve van allochtone mantelzorgers. In de gemeente Winterswijk wordt onderzoek gedaan naar de ondersteuningsbehoefte van deze doelgroep. Belangrijkste conclusie is dat zij behoefte heeft aan informatie over hulp, instanties etc. in de eigen taal. Om deze groep te bereiken dient zij actief opgezocht te worden. Informeren in eigen omgeving en eigen taal is het meest effectief. In samenwerking met welzijnsorganisatie Fidessa is in september in de gemeente Oude IJsselstreek een eenjarig project afgerond: ‘Ondersteuning allochtone mantelzorgers, gewoon wat kan, specifiek wat moet’. Ook hier is geconstateerd dat allochtone mantelzorgers weinig gebruik maken van het reguliere ondersteuningsaanbod. Daarom worden personen uit de allochtonengroep opgeleid als vrijwillig adviseur teneinde voorlichting en advies te geven aan de allochtone mantelzorgers. De e e vrijwillige adviseurs, vaak 1 en 2 generatie allochtonen, vervullen een belangrijke rol als scharnierpunt om het zorgaanbod af te stemmen op de behoefte van allochtone zorgvragers en mantelzorgers. Mantelzorgers weten vervolgens beter de weg te vinden naar het ondersteuningsaanbod. Tevens adviseren zij organisaties hoe het zorgaanbod af te stemmen op allochtonen.


Project ‘Arbeidsmarkttoeleiding’ In december 2010 werd gestart met het project ‘Arbeidsmarkttoeleiding’, een samenwerking tussen VIT, ROC Graafschap College, UWV WERKbedrijf en Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn Oost-Nederland met financiële ondersteuning van Provincie Gelderland en het VSB fonds. In een uniek samenwerkingstraject worden mensen die graag in de zorg willen werken, maar geen startkwalificatie hebben, in de gelegenheid gesteld een traject te volgen met als einddoel het diploma Helpende Zorg en Welzijn niveau 2. Deelnemers starten met het werken als zorgvrijwilliger en het volgen van vrijwilligerscursussen. Hiermee doen ze praktijkervaring op, krijgen ze een beeld van het werken in de zorg en krijgen ze inzicht in hun eigen mogelijkheden. Zijn de ervaringen positief dan kan men instromen in de opleiding. Het betreft een verkorte opleiding: binnen één jaar kan het diploma behaald worden. Bijzonder is dat het zorgvrijwilligerswerk onderdeel uitmaakt van de stage. Soms starten belangstellenden uiteindelijk niet met de opleiding, maar blijven of gaan vrijwilligerswerk doen bij een vrijwillige thuiszorgorganisatie. Het project levert een substantiële bijdrage aan de wijze waarop met name mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen participeren én in de gelegenheid worden gesteld, met extra begeleiding van VIT en Graafschapcollege, gekwalificeerd te worden voor de zorg. Tevens speelt het project in op de verwachte tekorten aan arbeidskrachten in de zorg. In 2011 hebben ruim 60 belangstellenden zich bij VIT gemeld. In augustus zijn 15 deelnemers gestart met de opleiding en 15–20 deelnemers starten in februari 2012. Het project loopt tot december 2012.


Tot slot Fijn dat u zich heeft willen verdiepen in de werkzaamheden die VIT in 2011 heeft verricht. Die aandacht hebben we ook hard nodig omdat we graag zien dat u met ons meedenkt hoe mantelzorgondersteuning efficiënt en doelmatig gegeven kan worden. Ook in het komende jaar zijn onze inspanningen daarop gericht. Iedereen kan morgen onverhoopt mantelzorger worden, dus draag deze zorg een warm hart toe!

Bestuur VIT Oost-Gelderland Mevr. Mevr. Dhr. Dhr. Dhr. Mevr. Mevr.

M. B.F. A.J.W. R.R. A. A.J.M. W.

Aartsen-den Harder Voorzitter Derksen-Hartemink Secretaris Rekers Penningmeester Brokerhof Algemeen bestuurslid Knoops Algemeen bestuurslid Wassink-Bonenkamp Algemeen bestuurslid WinkelhorstAlgemeen bestuurslid van Engeldorp Gastelaars

Medewerkers VIT Oost-Gelderland Anita Delsing Lily Diepenbroek Annemiek Ebbers Marijke Hartman Vera Hoffman Gonny Leussink Hermien Marsman Ben Rikhof Marjan Roerdinkveldboom Ekie Voorburg Hendrika Wubben

staffunctionaris secretaresse mantelzorgconsulent administratief medewerker mantelzorgconsulent administratief medewerker adviseur vrijwillige thuiszorg directeur mantelzorgconsulent mantelzorgconsulent coördinator Steunpunt Mantelzorg


VIT Oost-Gelderland Borculoseweg 4 7261 BJ Ruurlo Tel. (0573) 43 84 00 www.vitoostgelderland.nl

VIT hulp bij mantelzorg VIT. - hulp bij mantelzorg

Recommend Documents