VISIE STADHUISPLEIN
10 maart 2011
Inhoudsopgave: Inleiding Proces Historie Analyse huidige situatie Visie Stadhuisplein Randvoorwaarden Randvoorwaarden Kaart
Colofon: Het visie document voor het stadhuisplein is gemaakt door: Gemeente Rotterdam: Galvanistraat 15 3029 AD Rotterdam Postbus 6699 Vastgesteld door het College van Burgemeester en Wethouders op 28 juni 2011
Inleiding Het Stadhuisplein is een van de meest karakteristieke verblijfsruimten van de binnenstad van Rotterdam. Samen met pleinen als het Schouwburgplein en het Binnenwegplein is het Stadhuisplein bepalend voor het imago en de beleving van de binnenstad. Het Stadhuisplein is hierbij een bijzonder plein: het verbindt het Stadhuis en de Coolsingel met de Lijnbaan. Het is tegelijk ook een belangrijk horecaplein: het Stadhuisplein is een populair en bruisend uitgaanscentrum. Het is hiermee een echt stedelijk plein: uitgaan, representatie, evenementen, manifestaties en winkelen vinden er plaats. Het Stadhuisplein heeft echter zichtbaar moeite om deze rollen tegelijk te vervullen. Het heeft niet de uitstraling die het verdient, de verschillende activiteiten komen onvoldoende uit de verf en het plein maakt een gesloten indruk ten opzichte van de Coolsingel en het Stadhuis. Het stadsbestuur is van mening dat de uitstraling en het gebruik van het Stadhuisplein moeten worden verbeterd. Deze verbetering moet in samenhang worden gerealiseerd met de voorgenomen aanpak van zowel de Lijnbaan als de Coolsingel. Er is dan ook een interactief deelproject gestart met eigenaren en exploitanten om een gezamenlijke visie te vormen over het Stadhuisplein. Dit project moet naar de mening van het stadsbestuur een verbetering op een aantal fronten opleveren: de inrichting, het imago en het programma. Met de inrichting moet de ruimtelijke relatie worden verbeterd tussen Coolsingel, Stadhuisplein en Lijnbaan. De inrichting moet ook meer ruimte bieden dan alleen aan het verblijf op de terrassen en echt een aantrekkelijk plein mogelijk maken. Het imago zal meer groepen moeten aantrekken dan de huidige: het Stadhuisplein is van iedereen. Een interessante programmering van het plein zal tenslotte de gebruikswaarde en betekenis ervan moeten versterken. Beoogd wordt om dit deelproject onafhankelijk van de voortgang maar wel in goede samenhang met de integrale aanpak van de Coolsingel uit te voeren. Ook de relatie met de ontwikkelingen op de Lijnbaan zullen in dit deelproject vorm krijgen. De aanpak van het Stadhuisplein sluit eveneens aan op vastgoedinitiatieven aan het Stadhuisplein. Deze vormen een samenhangend geheel en versterken elkaar. De eerste contacten hebben laten zien dat exploitanten en eigenaren van het omliggende vastgoed zich herkennen in de noodzaak van zo’n aanpak en ook bereid zijn tot deelname aan een proces van samenwerking en investering, samen met de gemeente. Er is een breed gedragen gevoel dat “het anders moet” en dat “het beter kan”. Zo’n daadwerkelijke gezamenlijke aanpak is ook randvoorwaarde bij het initiatief. Dit visiedocument vormt de basis voor de verdere samenwerking.
Proces Het project Stadhuisplein is gestart in oktober 2010 als een open planproces, met bilaterale en gemeenschappelijke bijeenkomsten met stakeholders en een analyse in de vorm van een visual essay. Hiervoor is het Ontwikkellab van de gemeente ingeschakeld. Dit visual essay is gepresenteerd en besproken in een bijeenkomst waarbij stakeholders hun inbreng en visie hebben ingebracht in een eerste gesprek over uitgangspunten voor het project. Vervolgens is de deze inbreng door de ambtelijke werkgroep Stadhuisplein gekoppeld aan de uitgangspunten van de gemeente en neergelegd in de voorliggende concept-visie. Deze visie zal ter bespreking en commentaar worden aangeboden aan de stakeholders, waarna deze wordt aangepast tot een definitief visiedocument. Als voldoende draagvlak blijkt en er concreet zicht is op een private bijdrage voor de visie Stadhuisplein zal de gemeente een besluit nemen tot voorbereiding uitvoering: het ontwerp en IP-procedure die tot een daadwerkelijke uitvoering van het Stadhuisplein moet leiden wordt opgestart vanaf februari 2011. Hierna volgt een beslissing voor het starten van een formele IPprocedure. Daarbij wordt aangesloten bij de aanpak zoals beschreven in het “Handboek Aanpak Buitenruimte Binnenstad” Het IP-traject kan in het eind 2011 worden afgerond. De uitvoering kan aansluitend plaatsvinden in afstemming met de belangen van de omgeving. Denk aan het terrassenseizoen, de feestdagen in relatie tot de bouw van de serres. Bestuurlijke opdracht Het college van B&W heeft aangegeven dat verbeteringen gewenst zijn en heeft investeringsruimte in de indicatieve meerjarenbegroting voor 2012 opgenomen vanuit het IFFR. Dit bestuurlijke en private momentum maakt het uiterst opportuun om dit deelproject nu en met grote voortvarendheid te starten. De gemeentelijke doelstellingen hebben betrekking op: • Verbreding van het gebruik van het Stadhuisplein; • Verbreding van de doelgroepen op het Stadhuisplein; • Realiseren van een aantrekkelijk openbaar gebied, met uitnodigende terrassen en een aantrekkelijke bebouwing rondom het plein; De gemeentelijk investering is afhankelijk van de private inzet: ondernemers en eigenaren moeten voldoende draagvlak bieden voor en een bijdrage leveren aan de herontwikkeling van het Stadhuisplein. Het meest specifiek geldt dit voor de 2 horecakiosken: als uitgangspunt geldt dat de 2 horeca-kiosken verdwijnen.
De werkwijze is gericht op samenhang tussen acties
Het betrekken van belanghebbenden is essentieel
Elementen voor een aantrekkelijke Stadhuisplein Clubsandwich
Historie Het Stadhuisplein is een begrip in Rotterdam. Het is de voortuin van het stadhuis, ligt aan de Coolsingel, is onderdeel van de evenementenstad, is een toonbeeld van de wederopbouwstad en ligt naadloos aangesloten op het grootwinkelgebied. Het stadhuisplein viert komend jaar pas haar 50ste verjaardag; een jong plein! Ondanks de jonge leeftijd heeft het stadhuisplein een centrale positie verworven in het centrum. Niet alleen vanwege de positie tegenover het stadhuis maar ook vanwege het gebruik van het plein. Het plein speelt een prominente rol bij evenementen, feesten, demonstraties herdenkingen etc in de stad. Vanouds is het stadhuisplein een plein middenin het zakelijk wederopbouwhart van de stad met hoofdzakelijk kantoren en een gemengde winkel/horecaplint aansluitend op de lijnbaan. Een
plein dat ingeklemd ligt tussen twee monumentale lijnen, de Coolsingel en de Lijnbaan. Door de jaren heen heeft het plein heeft zich ontwikkeld tot een herkenbaar horecaplein. Met name in de laatste 10-15 jaar is er een ontwikkeling naar beeldbepalende grote horecagelegenheden voor jong publiek met grote terrassen aan de noordzijde. De manifestatie C70 heeft veel invloed gehad op het centrum en met name op de Coolsingel en de directe omgeving. Paviljoens en ander objecten hebben een poging gedaan de menselijke maat terug te brengen in de straat. Resultaat daarvan zijn de twee paviljoens op de kop van het plein die het plein afschermen van de Coolsingel. Ook deze paviljoens maken onderdeel uit van
het horeca aanbod op het plein. Door de jaren heen zijn er verder veel relatief kleine aanpassingen gedaan aan het plein zoals een nieuwe materialisatie van de vloer, toevoeging/verwijdering van groen en plantsoen en wijzigingen aan de plinten. De totale opsomming heeft het plein weldegelijk van gezicht doen veranderen. Van een plein met een open vizier op het stadhuis naar een meer gesloten horecaplein.
Stadhuisplein 1940 - 1950
Stadhuisplein 1950 - 1970
1951
1954
Stadhuisplein 1970 - 1980
St 1970
1976
1984
1990
Stadhuisplein 1980 - 2001
Stadhuisplein 2001 - 2011
Stadhuisplein 2001
2001
Analyse huidige situatie Gebruik stadhuisplein: • 1 plein: 4 functies: Horeca, Kantoren, Winkelen Plein. • Activiteiten op verschillende tijden. • Het plein representeert een deel van de geschiedenis van de stad zoals het kunstwerk/monument ter nagedachtenis van WOII en de daarbij op het plein gehouden ceremonie. • Verschillende doelgroepen per functie, • Beperkte onderlinge relaties, • Niets is gezamenlijk georganiseerd, • “Alles” ziet er anders uit. • Functies zitten elkaar ook in de weg. • Er is geen publiek verblijf mogelijk. • De verschillende functies sluiten niet aan op de inrichting van het plein • Gevolg: inkomstenderving, ruimtelijke barrières, rommelig en inefficiënt ruimtegebruik. • Het plein is geen knooppunt in het netwerk van loopstromen in het centrum. De schakelfunctie die het plein kan hebben tussen Coolsingel en Lijnbaan wordt niet benut. Ruimtelijk: • Een typisch Rotterdams plein dat het midden houdt tussen een klassiek omsloten plein en een brede doorgangsruimte. Vergelijkbaar met een plein als het Binnenwegplein. • Kenmerkend is de duidelijk ruimtelijke opbouw. Een oplopende hoogte vanaf het lijnbaan niveau eindigend in de karakteristieke kopgebouwen aan de Coolsingel. • Het plein maakt duidelijk onderdeel uit van de wederopbouwstructuur van het centrum zowel stedenbouwkundig als architectonisch. • Een plein met wijkende rooilijnen richting het Stadhuis. De vloer is opgedeeld in twee hoogtes waardoor het stadhuis als het ware op een voetstuk komt te staan. Inrichting • Armoedig materiaal gebruik • Geen eenduidig meubilair • Weinig tot geen detaillering • Onduidelijke en onsamenhangende boom en groenstructuur in relatie tot het gebruik • De overgang naar aansluitende ruimtes is onaantrekkelijk door middel van paaltjes of onduidelijke • materiaalscheidingen • De verlichting van het plein is onaantrekkelijk en niet meer dan functioneel
Onderhoud/beheer • Het plein maakt een versleten indruk • Het plein is vaak vies, zeker tijdens en na het weekend • Het onderhoud van het groen is weinig liefdevol Handhaving • De terrassen en aangebrachte “serres/aanbouwsels” overschrijden op enkele punten de vergunningen • Verschillende reclame-uitingen staan buiten de gegunde zone Terrassen/Horeca • De horeca drukt een duidelijke stempel op het plein • Willekeur in meubilair, parasols en reclameborden. • Begrenzingen en materiaal van de terrassen is rommelig, opdringerig en laagwaardig, • De materialisatie is weinig smaakvol en heeft een goedkope/ armoedige uitstraling • Het lijkt allemaal hetzelfde terwijl de verschillende horecazaken een eigen formule hebben. • De terrassen verrommelen aan de randen door plaatsing van objecten als menuborden. Winkels • Puien zijn verschillend van kwaliteit, • Onsamenhangende luifels • Zeer verschillende reclame-uitingen. • Geen sterk doorlopend geheel van retail met een duidelijk gezicht en profiel. Het lijkt een willekeurige verzameling. • Conjuctuur vertoont de laatste jaren een neergaande lijn Vastgoed • Overwegend slecht onderhoud met als gevolg een negatieve uitstraling terwijl de typerende wederopbouw veel kwaliteiten heeft voor Rotterdam. • Ziet eruit als leegstand • Onduidelijke en onaantrekkelijke entrees van de bovenliggende kantoren. • Achteringangen zuidzijde zijn onveilig. • De kiosken hebben een ongelukkige positie en een laagwaardige uitstraling. Ze blokkeren (incl terrassen) de zicht- en looplijn met het stadhuis en de looplijn over het trottoir van de Coolsingel. Imago • In media geen eenduidig imago • Geen duidelijk profiel op internet • Wel een populaire bestemming voor horecabezoekers • Vooral aandacht voor incidenten en incidentele events • Winkels/kantoren worden niet genoemd.
Kwaliteit stadhuisplein • AA locatie, • Trouwe ondernemers, • Rijke historie, • Economisch succesvol horecaplein • Drive voor verbetering. Conclusie Niet alleen de inrichting is het probleem, ook het gebruik, de gevels, de samenwerking, het imago, de visuele kwaliteit en de mentaliteit. Kortom: een integrale herontwikkeling van vastgoed, openbaar gebied en programma. Er zit meer potentie, plezier, en kwaliteit in het plein!
gebruik stadhuisplein: 1 plein, 4 functies
winkels: puien te verschillend luifel, materiaal, reclame > als geheel een rommelig beeld.
horeca: lijkt allemaal hetzelfde kenmerkende karakter komt niet tot uiting. ook willekeur in meubilair, parasols, reclameborden
geen eenduidig imago: aandacht voor incidenten en incidentele events. winkels worden niet genoemd.
Knelpunten Stadhuisplein
LEGENDA Semi permanente uitbouw Semi permanente overkapping
ade
k ruis
K
Terras met schotten Bomen bestaand Zichtlijn Kiosken vormen obstakel Onderdoorgang onveilig
Uitbouw en overkapping te groot Overkapping te groot
Overkapping te groot
Afmeting terras te groot
Afmeting terras te groot
Lijnbaan
Kiosken en schermen blokkeren toegang plein
5
terrassen , overkappingen en en w ou tb ui d el be Rommelig stadhuis Terrassen blokkeren zicht op
Uitstraling bomen onvoldoende
Stadhuisplein
Uitstraling vastgoed onvoldoende Stellage niet vergund
A
B
Stellage niet vergund
Terras schotten niet vergund
C
Coolsingel
A
A
BB B
CC
Doorsnede A
Terrasschotten niet vergund
Geluid en licht stellage niet vergund
Doorsnede B
Overkapping te groot
Terrassen te groot
Doorsnede C
Uitbouw en overkapping te groot
Terrassen blokkeren de zichtlijn
Visie Stadhuisplein Het Stadhuisplein is het centrale plein Het Stadhuisplein is de “voortuin van het Stadhuis”. Bij een stadhuis hoort een plein dat voor en van iedereen is en een plein dat allure heeft; een veelzijdig plein met kwaliteit. Kortom het visitekaartje van de stad; zowel overdag als in de nacht. Zowel voor een kopje koffie tijdens het winkelen als een biertje bij een voetbalwedstrijd. Het visitekaartje is zowel fysiek als “digitaal” terug te vinden. Dit vraagt per definitie om een integrale aanpak waarbij alle betrokkenen gelijkwaardig inbreng geven. De omgeving van het stadhuisplein is continu in ontwikkeling. De Lijnbaan wordt aangepakt, er wordt gestudeerd op de Coolsingel. Er is sprake van programmatische verdichting en langzamerhand komen meer mensen te wonen en werken rond het plein. Het plein blijft daarmee een belangrijke bestemming voor ontspanning en werk en bovendien in de toekomst voor een meer diverse groep mensen dan nu het geval is. Het Stadhuisplein heeft een cruciale betekenis voor de aantrekkelijkheid van het winkelen en verblijven in de stad. Dat vraagt om een nieuwe inrichting van de buitenruimten een sterkere programmering van de bebouwing. Kortom de tijd is rijp om het Stadhuisplein als een belangrijke plek in de stad te herontwikkelen. Aanbouwen, terrassen en kiosken Op meerdere fronten zit er beweging in het Stadhuisplein. Er zijn bouwinitiatieven. Ondernemers en eigenaren willen investeren in serres aan de noordzijde, in samenhang met de aanpak van het overige vastgoed. Dit biedt de kans voor een compacter en samenhangend geheel van aanbouwen, luifels en terrassen. Hiermee kan ruimte op het plein worden gewonnen. Het biedt tevens de kans voor het opnemen van de kiosken in de plint van de noordelijke bebouwing, zodat de toegang tot het plein kan worden verbeterd.
Het Stadhuisplein wordt een karaktervolle ruimte met een unieke mix van functies Meer dan nu zal de diversiteit van functies het gezicht van het plein vormen. Ze zullen in onderling verband met elkaar versterkt worden zodat er een werkelijke mix van functies ontstaat. Gezamenlijk vormen ze het profiel van het Stadhuisplein. Een multifunctioneel plein waar de 16/24 uurs economie floreert. De succesfactoren zijn:
sterke retail
Programmatische versterking van het plein door: • Versterking van de bestaande winkelfunctie aan de zuidzijde, • Veelzijdige horeca aan de noordzijde, • Ruimte voor evenementen door meervoudig ruimtegebruik, • Dynamisch gebruik van de bebouwde ruimte zowel binnen als buiten (gevels en daken) • Samenwerking tussen eigenaars en ondernemers voor een afgewogen programmering, Aantrekkelijke openbare ruimte door: • Hoge kwaliteit van materialisatie, meubilair en aantrekkelijk groen, • Een flexibele inrichting die verschillend gebruik van het plein mogelijk maakt, • Aantrekkelijke terrassen in combinatie met openbare loungeplekken, • Goede ruimtelijke relaties met Coolsingel, Stadhuis en Lijnbaan door minder obstakels, • Ruimte te creëren voor voor vieren, verpozen en herdenken, • Een goed lichtplan, waardoor de avondbeleving aantrekkelijk wordt.
\
Uitbouwen
urban podium
Herdenken
loungen
evenementen
feesten
events horeca en terrassen
5 9 5 13
leGendA Max. terraszone Aanbouw max. hoogte 6 meter, Kunstwerk Zichtlijn Evenementen terrein Ruimtelijke relatie Stadhuis Coolsingel Stadhuisplein Bestaande bomen: nader onderzoek Architectonische eenheden Vrije ruimte Niveau lijn Bevoorrading Grens terrasruimte nader te bepalen
Randvoorwaarden Om de visie concreet te maken zijn de volgende randvoorwaarden van toepassing: Samenwerking • Het Stadhuisplein wordt herontwikkeld door de gemeente met de ondernemers en eigenaren van het Stadhuisplein samen. • Ondernemers moeten zichzelf organiseren als gesprekspartner voor de gemeente. • De gemeente moet zichzelf organiseren als gesprekspartner voor de ondernemers en eigenaren én continuïteit van gezichten bieden. Functies/programmering • “De voortuin van het Stadhuis” is een publiek horecaplein van en voor iedereen. • Het Stadhuisplein wordt op 3 niveaus herontwikkeld: qua programma, ruimtelijk en qua imago. • De noordzijde van het Stadhuisplein is voor veelzijdige horeca. Het realiseren van aanbouwen en het vernieuwen van van het vastgoed leveren daar een positieve bijdrage aan. • De zuidzijde van het Stadhuisplein is voor sterke retail. De vernieuwing van de winkelplint en uitbreiding van het winkeloppervlak aan de zuidzijde wordt daar als functieversterking opgevat. • De programmering van het plein bevat (kleine) evenementen, georganiseerd met medewerking van de ondernemers en gebruikers van de omringende panden. • De ambitie is het laden en lossen van zowel de horeca, winkels als de kantoren te laten geschieden aan de achterzijde om zo het plein vrij te houden van laad en los bewegingen. Op de langere termijn is dit beter voor de kwaliteit en beheersbaarheid van het plein. Onderzoek naar de huidige en toekomstige logistiek van het plein moet uiteindelijk concretiseren hoe het laden en lossen zal plaatsvinden en de haalbaarheid van de ambitie al dan niet aantonen. • De ambitie is het fietsparkeren aan de randen buiten het plein te plaatsen om zo het plein als verblijfplek en wandelgebied maximaal de ruimte te geven. Ruimtelijk ontwerp • “De voortuin van het Stadhuis” is een publiek plein met allure; het visitekaartje van Rotterdam. • Vriendelijke en ruime toegangsroutes van en naar het Stadhuisplein zijn hiervoor cruciaal. Deze moeten sterk worden verbeterd, vooral aan de zijde van de Coolsingel. • Er is goed doorzicht nodig tussen Lijnbaan en Stadhuis / Coolsingel dmv het uitlijnen van lantaarnpalen, beveiligingscamera’s, unilift, terrassen e.a. objecten. Het plein verbindt het Stadhuis met de stad zowel in beeld als in gebruik.
• De functie van de kiosken moet worden opgenomen in de vernieuwing van de aangrenzende bebouwing van het Stadhuisplein. • Een gedeelte van het plein moet op gezette tijden voor evenementen te gebruiken zijn. Flexibiliteit van de inrichting is daarvoor noodzakelijk. • Terrassen en openbare ruimte moeten meer in evenwicht komen: Aanbouwen (max 5 meter ) aan de noordzijde toevoegen in ruil voor verbetering van de terrassensituatie. de begrenzing van de terrassen aan de zijde van de Coolsingel moeten nog nader worden bepaald. • De aanbouwen moeten aansluiten op de typologie van de bestaande bebouwing, ondersteunend in het beeld van het ensemble. Een integraal ontwerp van de uitbouwen en de luifels is noodzakelijk voor een samenhangend kwalitatief beeld. • Aan de zuidzijde van het Stadhuisplein is in principe geen ruimte voor terrassen gezien het belang van de winkelfunctie aan deze zijde. • Het karakteristieke hoogteverschil in het plein blijft gehandhaafd op de huidige locatie. • De peilen van de (nieuwe) bebouwing en het plein moeten naadloos op elkaar aansluiten. • Terrassen moeten conform de terrassennota: uniforme en hoogwaardige uitstraling zijn vereist. • Een 24-uurs lichtplan Stadhuisplein zorgt voor een dag- en nachtscenario: gevels / gevelprojecties, bomen, herdenkingsbeeld en routes. • Openbare lounge-/zitplekken moeten worden toegevoegd. • Het plein krijgt een verbeterde groene kwaliteit die bijdraagt aan de beleving en aan het imago van het plein. Onderzoek zal uitwijzen hoe en of de bestaande boomstructuur ingepast of aangepast kan worden. Werk met werk maken • Riolering en stadsverwarming worden tegelijkertijd met de herinrichting van het plein vervangen. • Indien mogelijk worden andere verbeteringen in de ondergrond en de bebouwing meegenomen.
