VISIE. Oracle Gebruikersclub Holland. Oracle zet stevig in op ExaCloud productlijn. Column Steven Feuerstein. Integratie Spatial en IT aanstaande

Oracle Gebruikersclub Holland

VISIE Winter 2010/2011 • Jaargang 16 • Nummer 1 • h 7,50

Oracle Oracle zet zet stevig stevig in in op op ‘ExaCloud’ ‘ExaCloud’ productlijn productlijn Column Steven Feuerstein Integratie Spatial en IT aanstaande

Exadata + Exalogic +? = ExaCloud

Programma OGh-bijeenkomsten 2011 In elk kalenderjaar ontplooit de OGh de volgende activiteiten*: • Het organiseren van vier Special Interest Group dagen (minicongressen) • Het houden van elf themabijeenkomsten • Het driemaal uitbrengen van de OGh Visie • Het houden van SIM-bijeenkomsten (Spatial Information Management) Special Interest Group dagen Miniseminars voor 100-150 deelnemers In 2011 worden de volgende SIG-dagen gehouden: • APEX-dag - 22 maart (in samenwerking met Oracle Nederland) • Tools-dag - 27 mei • DBA-dag - 11 oktober • Spatial-dag - 29 november

*data onder voorbehoud

Themabijeenkomsten De themabijeenkomsten worden gehouden bij Oracle Nederland. De verdeling van de thema’s is als volgt: • 4 maal een Database-gerelateerd onderwerp • 3 maal een Fusion Middleware-gerelateerd onderwerp • 2 maal een Business Intelligence-gerelateerd onderwerp • 2 maal een Algemeen Oracle-gerelateerd onderwerp Voor 2011 staan themabijeenkomsten op de agenda op 19-januari (Onderwerp: Textual ETL & Datavault), 15 februari, 1 maart, 6 april, 19 april (+ SIM-bijeenkomst), 24 mei, 29 juni, 30 augustus (+ SIM-bijeenkomst), 4 oktober, 9 november (+ SIM-bijeenkomst). Het programma en informatie over de OGh bijeenkomsten is te vinden op www.ogh.nl.

OGh Visie wordt mede mogelijk gemaakt door

Goldsponsor APEX-dag 2011

Voorwoord

VISIE Voorwoord

Colofon

Geachte lezer,

Redactie

Terugkijkend op 2010 kan ik constateren dat we een

Hans Gerritse (hoofdredacteur) Learco Brizzi (Itium BV) Frits Hoogland (VX Company) Michiel Jonkers (USG People) Milan Uitentuis (Atlis Informatiesystemen) E [email protected]

Redactieadres/ secretariaat OGh/ advertentie-exploitatie Oracle Gebruikersclub Holland Postbus 701 3700 AS Zeist T + 3130 69 97 065 F + 3130 69 62 378 E [email protected]

Realisatie

!

Drukkerij Donath B.V., Zeist E [email protected]

Organisatie/ OGh Secretariaat/ advertentie-exploitatie Guusje van der Weijden BMO b.v, Zeist T +313069097070 F +31 30 6962378 E [email protected]

Gebruikersbijeenkomsten/ congressen Onderwerpen/ Werving sprekers Theo Koster Conclusion Communiation, Utrecht E [email protected]

succesvol verenigingsjaar achter de rug hebben. De evenementen die we in het afgelopen jaar hebben georganiseerd waren niet alleen goed bezocht, maar werden ook goed gewaardeerd. In 2011 gaan we voort op de ingeslagen weg. Naast de vertrouw-de themabijeenkomsten organiseren we ook dit jaar weer 4 minicongressen van één dag. We beginnen 22 maart met de APEX-dag.

stuurslid. Vanaf deze plek wil ik Yung dan ook bedanken voor zijn inzet voor de OGh. Wij zullen zijn inbreng missen en we wensen hem veel succes op zijn verdere pad.

Op 25 november vond onze Algemene Ledenvergadering plaats. Het verslag daarvan is voor OGh-contactpersonen te lezen op onze site. Voor het eerst was het mogelijk om langs elektronische weg te stemmen en hier is dan ook gebruik van gemaakt. Het aantal elektronische stemmen was nog niet erg groot, maar ik hoop dat dit bij de komende ALV beter zal zijn.

Voor wie het nog niet gedaan heeft: sluit je aan bij de OGh-group op LinkedIn. De OGh is er voor de leden. Dus heeft u ideeën, suggesties, wensen, vragen of wilt u een steentje bijdragen? Laat het ons weten! Als u uw stem laat horen, zullen wij luisteren.

Helaas gaf bestuurslid Yung Fu aan dat hij zich niet herkiesbaar stelde als be-

Robin Buitenhuis Voorzitter OGh

Tot ziens op een van de OGh-bijeenkomsten.

Bestuur OGh

Robin Buitenhuis (voorzitter) Ciber Nederland BV E [email protected] ­ Ise Douwes (penningmeester) Quobell bv E [email protected] Milan Uitentuis (secretaris) Atlis Informatiesystemen E [email protected] Learco Brizzi Itium B.V. E [email protected] Erik Hogervorst Axis Into ICT E [email protected]

Inhoud Voorwoord door Robin Buitenhuis

3

Oracle zet stevig in op ‘ExaCloud’ productlijn

4

Exalogic en de techniek door Frits Hoogland

5

De Oracle Exadata Database Machine door Frits Hoogland

6

Business Intelligence, voor en na Exadata door Leander van Dongen

9

Column – Strengthening the PL/SQL Community One quiz at a time – door Steven Feuerstein

12

Jaime Conejo Verheijden Creetion E [email protected]

PL/SQL Challenge: elke dag een kort leermoment door Toine van Beckhoven

13

Oplage 6.000

Toepassing van Social media in de (Oracle-)praktijk door Rob de Gouw

14

Column – Een nieuwe locatie, een nieuw elan? door Theo Koster

17

OGh APEX-dag op 22 maart in Utrecht

17

Integratie Spatial en IT is aanstaande

18

Column – APEX – verleden, heden en toekomst door Learco Brizzi

20

Security aspecten voor APEX-ontwikkelaars door Iloon Ellen-Wolff

21

OGh Visie is een uitgave van Oracle Gebruikersclub Holland en wordt verzonden aan al haar leden en Oracle geïnteresseerden. U kunt zich aanmelden voor een gratis abonnement via de website www.ogh.nl

© 2011 OGh

Oracle ExaCloud

Exadata en Exalogic Elastic Cloud eerste van reeks engineered systems

Oracle zet stevig in op ‘ExaCloud’ productlijn De Exadata databasemachine en Exalogic Elastic Cloud zijn het begin van een reeks ‘engineered systems’ die Oracle als voortvloeisel van de Oracle-Sun alliantie gaat uitbrengen. Dit kwam naar voren tijdens een Oracle-bijeenkomst afgelopen maand ter gelegenheid van de officiële Nederlandse introductie van Oracle Exalogic Elastic Cloud. Een van de sprekers introduceerde daarbij de term ‘ExaCloud’ als verzamelnaam voor deze systemen, al was niet duidelijk of dat ook de officiële Oracle benaming gaat worden. OGh Visie sprak tussen de bedrijven door

Neil Sholay, Director EMEA Middleware

met Sandor Nieuwenhuijs, Technical Di-

Industry Business Development bij Ora-

rector bij Oracle en een van de sprekers

cle, hanteerde in zijn presentatie de nog

tijdens de introductiebijeenkomst. Nieu-

niet officiële term ‘ExaCloud’ om aan te

wenhuijs gaf aan dat Oracle met Exalogic

geven dat in de toekomst de reeks van

Elastic Cloud heel actief de cloud omarmt

engineered systems verder zal worden uit-

en zich daarin duidelijk positioneert als

gebreid. Op welke toepassing de volgende

leverancier van cloud producten en di-

machine zal zijn gericht blijft vooralsnog

ensten. “Na Exadata is Oracle Exalogic

in het ongewisse. Wel staat er een Sun

Elastic Cloud de tweede in een reeks pro-

Sparc versie van de Exalogic Elastic Cloud

ducten die Oracle in samenwerking met

op stapel, naast de Intel versie die sinds 1

Sun ontwikkelt. Niet voor niets luidt het

december vorig jaar leverbaar is. De Sparc

nieuwe motto van Oracle: Hardware.

uitvoering, die wordt geleverd met Solaris

Software. Engineered to work together.”

als besturingssysteem, wordt in de eerste helft van 2011 verwacht. De huidige In-

Applicatiemachine

tel versie van Oracle Elastic Cloud maakt

“Oracle Exalogic Elastic Cloud richt zich

gebruik van Oracle Enterprise Linux en

zoals de naam al aangeeft heel specifiek

is ook leverbaar met het Solaris bestu-

op cloud computing, al wil dat niet zeggen

ringssysteem.

dat het de enige toepassing is waarvoor Exalogic geschikt is”, benadrukt Nieu-

Optimized

wenhuijs. “Nog afgezien overigens van de

Het belangrijkste kernwoord van de Exa-

discussie wat cloud nu precies inhoudt.

Cloud lijn is ‘optimized’, stelt Nieuwen-

bovendien bijzonder veel tijd en geld.“

Gartner stelde een jaar geleden al veel te

huijs. “De systemen zijn op een optimale

De sterkte van dit Oracle product is ook

verwachten van de samenwerking tussen

manier samengesteld, zodat je zeker weet

dat het voor 100 procent bestaat uit stand-

Oracle en Sun, juist omdat daarmee de

dat je echt het onderste uit de kan kunt

aard componenten. Er is dus in het hele

weg wordt geopend naar nieuwe, geïnteg-

halen. Vergelijk het met het bouwen van

systeem geen enkele specifieke Exalogic

reerde devices, die optimaal zijn afgestemd

een auto. In theorie kun je zelf een auto

component toegepast, maar ook de ap-

op een specifieke toepassing. De Oracle

samenstellen uit allemaal losse onderde-

plicaties die klanten erop draaien hoeven

Exadata databasemachine is daarvan het

len, maar de vraag is dan of je daarmee

niet aangepast te worden. Het is natuurlijk

logische eerste gevolg. Exalogic Elastic

ook een optimale configuratie hebt. Je

wel zo dat Oracle in de software wel degel-

Cloud is dan de volgende stap, als dedicat-

ziet dat heel grote bedrijven wel zelf hun

ijk variaties heeft aangebracht, zoals in de

ed device om applicaties en middleware te

configuratie bouwen, maar dat is een

Exadata bijvoorbeeld voor het filteren van

draaien.”

buitengewoon ingewikkeld proces en kost

data om het proces van dataverwerking

4 OGh Visie

Sandor Nieuwenhuijs

Exalogic

zo snel mogelijk te maken. De Exalogic

Exalogic: ‘Leuk! Wat is het?’

software is onder meer geoptimaliseerd

Exalogic en de techniek

op het gebied van networking en databaseconnectiviteit, maar dat zit allemaal in het systeem zelf. Software en hardware, samengesteld om samen te werken dus.” Waarom zou een klant overgaan tot de aanschaf van een Oracle Exalogic Cloud? “Exalogic is niet zo maar een machine waarop je heel snel, efficiënt en betrouwbaar applicaties kunt draaien , het is meer dan dat”, geeft Nieuwenhuijs aan. “Oracle positioneert Exalogic als systeem voor or-

De introductie van een middleware-‘apparaat’ in de ExaCloud lijn van Oracle roept bij technisch specialisten de vraag op: waarom zou ik zo’n apparaat kopen? Zit er net zoals met Exadata ‘secret sauce’ in?

ganisaties waar consolidatie als eerste stap richting cloud omgeving wordt gezien. Gebruikers hebben altijd tal van soorten

Door Frits Hoogland

applicaties, die ze op verschillende servers

in WebLogic, JRockit Java Virtual Machine (de Java versie van BEA specifiek gericht op server performance) en het

draaien in verschillende configuraties van

De secret sauce van Exadata is de intelli-

besturingssysteem (Oracle Enterprise

verschillende samenstelling, leeftijd en

gente storage laag. Deze is uniek en alleen

Linux of Solaris). Denk hierbij aan de

merk. In zo’n omgeving is het niet zo een-

verkrijgbaar bij Exadata. Bij de introduc-

Oracle Unbreakable Enterprise Kernel,

voudig om ‘even naar de cloud’ te gaan.

tie van Exalogic Elastic Cloud is dan ook

een door Oracle gecompileerde kernel

In presentaties ziet het er allemaal heel

de eerste gedachte: waar zit een dergelijk

waarbij onder andere specifiek reken-

leuk uit, maar hoe kom je daar? Con-

unieke component in Exalogic? Dit is

ing is gehouden met grote hoeveelheden

solidatie en standaardisatie is meestal de

waar Exalogic verschilt van Exadata.

processor core’s en OFED, de Infiniband

eerste stap richting cloud computing. We

Waar bij Exadata een duidelij-ke laag aan

protocol stack.

zien Exalogic als een heel sterke consoli-

te wijzen is die voor unieke capaciteiten

Een andere nieuwe feature is ‘active

datiemachine, omdat je er enerzijds mod-

zorgt, zit dit bij Exalogic in aanpassingen

gridlink’. Active gridlink is Exalogic-

erne applicaties op kunt draaien, op basis

op verschillende softwareniveaus, die

specifiek. Het zorgt voor betere Web-Log-

van WebLogic, Java, maar daarnaast ook

aan de buitenkant wellicht onzichtbaar

ic communicatie met RAC. Dit betekent

gewoon een eigen geschreven Cobol-ap-

zijn, maar wel zorgen voor een aanzienli-

betere load balancing, node down de-

plicatie. Exalogic kan dus worden ingezet

jke performanceverbetering.

tection en verbeterd transactiemanagement.

om een IT-omgeving te moderniseren en

Exalogic

Naast de genoemde verbeteringen heeft

Naast de software componenten is een

Oracle nog een aanzienlijk aantal opti-

Veel interesse

prominent onderdeel van de ExaCloud

malisaties aangebracht in de software

Voor de Exadata databasemachine zijn er

lijn het gebruik van Infiniband. In-

specifiek voor Exalogic.

inmiddels al verschillende klanten, ook in

finiband is een netwerkarchitectuur die

Nederland, vertelt de Oracle Technical Di-

specifiek gericht is op high volume, low

Waarom

rector. “TUI Nederland – de reisorganisa-

latency netwerktransport. De meest ge-

Bij Exadata is de performance door in-

tie met onder meer de merken Arke, Kras,

bruikte netwerkarchitectuur, Ethernet,

telligente storage de meest in het oog

ArkeFly en Holland International - heeft

is oorspronkelijk bedacht om met kleine

springende feature. De intelligente stor-

afgelopen zomer als eerste in de in de Ben-

hoeveelheden systemen een netwerk te

age is niet beschikbaar zonder Exadata.

elux twee Oracle Exadata V2 machines

delen, zonder dat er expliciet over zaken

De afzonderlijke Exalogic optimalisaties

geïmplementeerd. Ook voor Exalogic

als latency en bandbreedte was nage-

zijn grotendeels ook te realiseren zonder

Elastic Cloud bestaat buitengewoon veel

dacht.

Exalogic aan te schaffen.

op een hoger niveau te brengen.”

Echter, Exalogic biedt een pre-installed

interesse van klanten, al zijn er zo kort na de introductie nog geen concrete bestel-

Een prominent onderdeel van Exalogic

systeem, dat geconfigureerd is voor op-

lingen genoteerd. We merken overal dat

is de WebLogic Java Virtual Server. Om

timale performance en daarmee een

het ‘ExaCloud’ concept van engineered

WebLogic op Exalogic beter te laten pres-

logische keuze als midtier consolidatie-

systems duidelijk aanslaat in de markt.”

teren, zijn verbeteringen aangebracht

platform.

OGh Visie

5

Oracle Exadata databasemachine

De Oracle Exadata Database Machine De titel van dit artikel is de volledige naam van Oracle’s databasemachine, die veelal ‘Exadata’ wordt genoemd. De essentie van Exadata in mijn optiek is: uitgebalanceerde hardware en software om een Oracle database te draaien. Logische vervolgvraag: wat betekent ‘uitgebalanceerd’ dan eigenlijk? Een blik op de techniek achter de Exadata databasemachine.

Door Frits Hoogland Exadata is een Oracle database‘oplossing’1. Er zijn grofweg twee ‘lagen’ te onderscheiden in een Exadata: de databaselaag of bovenlaag en de storagelaag of onderlaag.

Databaselaag De hardware van de databaselaag is Sun hardware op basis van Intel-architectuur. Het besturingssysteem is Oracle Enterprise Linux (een Linux versie die gebaseerd

Schematisch overzicht Exadata

is op RedHat Enterprise Linux). Voor de rest wordt van de Oracle Clusterware en

Naast reguliere disks heeft elke cell 4x96

ethernet netwerken, maar ook veel meer

Database software gebruik gemaakt, ver-

GB aan flash PCIe cards. De flash cards

dan fiberchannel adapters (‘HBA’s), wat

sie 11gR2. Dit zijn de normale, reguliere

kunnen ingezet worden als cache, of als

de meest voorkomende storage-aanslui-

versies van zowel de database als de clus-

snelle disks.

ting is van de database servers in bedrijfs-

terware (sommige functionaliteit wordt

omgevingen.

na de installatie met opties gelinkt in de

InfiniBand

software).

Tussen beide lagen zijn twee InfiniBand switches getekend. Elke node in de da-

Koppeling met de buitenwereld

Storagelaag

tabasemachine heeft een dual port In-

In de afbeelding is niet getekend hoe

De hardware van de storagelaag is Sun

finiBand adapter waarmee deze aan beide

de database nodes gekoppeld zijn met

op basis van Intel architectuur. Het be-

switches gekoppeld is. De InfiniBand kop-

‘de buitenwereld’. Dit gebeurt door een

sturingssysteem is ook Oracle Enterprise

peling op alle systemen is active/passive.

netwerkaansluiting rechtstreeks op de da-

Linux. Daarnaast draaien er enkele proces-

Infiniband is een netwerktopologie (net

tabase nodes, elke database node heeft 3

sen, die samen de storagefunctionaliteit

als Ethernet), die specifiek ontworpen is

netwerkaansluitingen hiervoor beschik-

bieden voor de database(s) uit de data-

voor snelheid en bandbreedte, om bijvoor-

baar.

baselaag. De storagefunctionaliteit is ook

beeld als cluster-interconnect te kunnen

Oracle software. Een storage server wordt

dienen in grote computing clusters. Of,

Redundancy

soms ‘cell’ genoemd. Elke cell heeft 12

in het geval van Exadata, om als cluster

Exadata is ontworpen om fouttolerant

disks (high speed disks, 15.000 RPM of

en database interconnect en als storage

te zijn. Dit betekent dat bij een normale,

high capacity disks, 2.000 GB) die ge-

netwerk te kunnen dienen.

goed ingerichte databasemachine, van elk

bruikt worden als opslagmedium voor de

De bandbreedte van InfiniBand is 40Gb

component één exemplaar mag uitval-

database of databases in de databaselaag.

per seconde. Dat is meer dan reguliere

len zonder dat dit invloed heeft op de be-

1

Dit artikel is gebaseerd op de Exadata configuratie bij VX Company in Baarn, een ‘half rack’ Exadata V2 databasemachine.

6 OGh Visie

Oracle Exadata databasemachine

schikbaarheid. Op de databaselaag is RAC

Performance

tijd heeft (als de blokken goed gestriped

hiervoor verantwoordelijk. Het Infini-

Het sleutelwoord van Exadata is per-

zijn over de storage, zo niet dan moet er

Band netwerk heeft 2 switches waarvan

formance. De hoge performance van

meerdere malen sequentieel een IO op

er 1 kan uitvallen zonder dat dit gevolgen

Exadata wordt bereikt door een aantal

disk niveau gebeuren, waarbij de disk

heeft voor connectiviteit. In de storage-

factoren. Belangrijk is echter te ver-

latency voor elke opeenvolgende keer de

laag is de normal redundancy mode van

melden dat er gebruik wordt gemaakt

wachttijd doet toenemen)

Automatic Storage Management - ASM

van reguliere hardwarecomponenten,

Kan dit dan verbeterd worden? Het ant-

- verantwoordelijk voor redundancy van

er zijn geen bijzondere of obscure hard-

woord is ja, met Exadata smart scans.

de cells: doordat elke cell een failgroup is

warecomponenten toegepast. Door het

Met een smart scan kan de storage een

‘snapt’ ASM hoe het beide kopieën van

gebruik van recente, high-end compo-

predicate reeds toepassen en alleen het

een ‘allocatie unit’ moet opslaan zodat het

nenten, InfiniBand cluster en storage

door de query gevraagde resultaat terug-

uitvallen van een cell niet leidt tot onbe-

connectiviteit en dedicated storage is

geven, een ‘resultset’, in plaats van het

schikbaarheid.

alleen al de hardware in veel gevallen

databaseblok, waar het server process

sneller dan een huidige situatie bij een

daarna nog de resultaten uit moet lezen.

ASM

organisatie. Exadata biedt daarnaast nog

Daarnaast heb ik geconstateerd

De Exadata software is dus de software die

een aantal features die alleen op Exadata

deze handelingen asynchroon plaats-

we gewend zijn. Toch gebeurt er wel iets bij-

beschikbaar zijn:

vinden. Ofwel, kort door de bocht: het

zonders op de databaselaag: alle IO’s van

dat

server process ondervindt hierdoor geen

alle Oracle databaseprocessen naar files in

Smart Scans

wachttijd van de disk-latency. Dat is dus

ASM worden netwerk calls. Dit betekent

Een ‘full table scan’ of ‘fast full index

mijn observatie, samen met enkele aan-

dat er dus geen ‘iowait’ CPU-tijd te zien

scan’ kan via Exadata smart scan uit-

names:

zal zijn met ‘sar’ ten gevolge van database

gevoerd worden. Dit betekent dus een

- Het server process besluit een smart

processing, en ook de ‘wa’ (=‘iowait’) tijd

scan die ‘multiblock IO’ doet. Dit kan



in ‘top’ zal op 0 blijven staan. De data-

tot spectaculaire performance winst lei-

- Het server process identificeert de cell

base gebruikt voor de communicatie met

den. Hoe werkt dat?



de cell servers geen IP-gebaseerd protocol,

Een normale multiblock IO werkt eigen-

- Het server process creëert een verzend

maar een ander protocol ‘iDB’. Hierdoor

lijk op elke database, maar specifiek op



en een ontvangst kanaal naar iedere

wordt de TCP/IP stack niet gebruikt voor

Oracle op de volgende manier:



cell. (via iDB protocol)

storageverkeer. Ook maakt de InfiniBand

• Het server process identificeert de te

- Het server process verzendt

adapter gebruik van RDMA, waardoor er





minimale interactie van het besturingssys-

• Ter grootte van de maximaal de

- De resultaten komen terug.

teem nodig is voor het verzenden van ver-



multiblock IO zoekt het server

- De resultaten worden verwerkt door

keer. Dit houdt in dat de (database)proc-



process opeenvolgende database



essen zich optimaal kunnen bezighouden



blokken binnen het extent.

- Het server process zorgt dat er genoeg

met database processing.

• Het server process identificeert



resultsets blijven komen, zodat deze

Als dezelfde database software wordt ge-



de disk/filesystem blokken die nodig



kan blijven processen.

bruikt als te downloaden is van TechNet,



zijn voor het ophalen van de

Doordat er resultsets worden terugg-

hoe weet de database dan dat deze gebruik



database blokken.

ezonden in plaats van databaseblokken,

moet maken van het netwerk voor IO?

• Een IO call wordt uitgevoerd, die er

wordt aanmerkelijk minder data naar

Dit wordt duidelijk doordat het pad van



voor zorgt dat de disk/filesystem

de databaselaag verzonden. Doordat de



blokken worden opgehaald.

cell servers elk voor zich resultsets bli-

de ASM disk dit aangeeft:

scannen database blokken.

scan te gebruiken. servers die nodig zijn voor het object.

verzoeken voor resultsets aan de cells.

het server process.

• De database blokken worden

jven aanbieden, kan in veel gevallen de

SQL> select path from



gelezen door het server process,

wachttijd op het verkrijgen van data/

v$asm_disk;



en indien nodig wordt het hele

resultsets door het server process behoo-



proces herhaalt totdat alle blokken

rlijk worden geminimaliseerd.



gelezen zijn.

Tot zover de theorie, maar wat betekent

PATH

dit in de praktijk?

------------------------o/192.168.100.5/DATA_

Dit is natuurlijk volkomen begrijpel-

Tabelspecificaties:

CD_00_dm01cel01

ijk. Dit impliceert echter dat iedere IO

Grootte: 133’425’004’544 bytes

minimaal de disk latency als doorloop-

Blocks:

16’287’232

OGh Visie

7

Oracle Exadata databasemachine

Geen constraints (dus ook geen primary

(ook bekend als PX, PQ of PQO) Par-

33 GB gedeeld door 19 (de tijd die elke

key) en geen indexen.

allel query zorgt ervoor dat in dit geval

node er over gedaan heeft) = 1,7 GB

De scan in onderstaande voorbeelden is

de tabel wordt opgedeeld in een aantal

Dit betekend dus dat elke instance 1,7

steeds: SELECT COUNT(*) FROM TA-

ranges, namelijk net zoveel ranges als

GB per seconde heeft gelezen!

BLE

dat er parallel query slave processen zijn,

Ter vergelijking: de meest reguliere kop-

waarbij de parallel query slave processen

peling met centrale storage die ik te-

1. Normale scan

elk zelfstandig hun range kunnen scan-

genkom is 4 Gb fiberchannel. Door 4Gb

In dit voorbeeld vindt GEEN Exadata

nen. De parallel query slave processen

fiberchannel gaat ongeveer 400 MB data

optimalisatie plaats. De scan wordt dus

zijn databaseprocessen.

per seconde.

uitgevoerd zoals hierboven beschreven

In dit voorbeeld wordt gebruik gemaakt

Als we de 33 GB per instance nemen en

bij een ‘normale multiblock IO’, met

van 64 parallel query processen, die

delen door 400 MB per seconde (33/0,4)

1 databaseproces. De scan vindt echter

verdeeld worden over 4 RAC database

dan zien we dat met 4Gb fiberchannel

wel plaats op Exadata hardware.

instances. Dit betekent in dit geval dat

de doorlooptijd 82,5 seconde wordt als

elke instance 16 parallel query proces-

we de maximale bandbreedte van fiber-

sen uitvoert.

channel gebruiken.

Totale tijd: 695 seconden CPU tijd 42 seconden IO tijd 652 seconden

De machines zijn Exadata V2 machines,

(timing van database server process)

soren bevatten, die elk 4 cores hebben.

4. Smart scan met 64 parallel query processen

IO’s: 127238

Dit houdt in dat er 2x4=8 cores per

Smart scans kunnen ook samen met

De uitvoering is in dit geval gelimi-

machine zijn, die zichtbaar zijn als 16

parallel query gebruikt worden. Geheel

teerd door de IO tijd. Als we de gemid-

CPU threads (8 cores maal twee door

conform de opzet van punt 3 wordt nu

delde tijd per IO bekijken: 0,005 (652

hyperthreading, vandaar de naam ‘CPU

de scan uitgevoerd met Exadata opti-

s/127238 IO), dan zien we dat dit een

threads’ in plaats van CPU’.s).

malisatie:

uitstekende IO tijd is voor fysieke disk

Doordat de processen parallel werken

toegang. (Controleer dit eens in uw ei-

wordt de impact van IO tijden minder.

gen omgeving!)

Hoe ziet dat er uit?

2. Exadata smart scan Er wordt nu dezelfde SQL uitgevoerd op dezelfde tabel, op dezelfde hardware, echter is nu smart scan aangezet. Totale tijd 40 seconden CPU tijd 34 seconden IO tijd 6 seconden

die 2 Intel Xeon ‘Nehalem’ proces-

Totale tijd 287 seconden CPU tijd 16 seconden IO tijd 271 seconden

Totale tijd 198 seconden CPU tijd 12 seconden IO tijd 186 seconden (timing van database server processen) De responsetijd is echter 13 seconden. De uitvoeringstijd van punt 3 zit in de

(timing van database server processen)

buurt, dit komt omdat door de parallel-

De responsetijd is echter 19 seconden!

lisatie de impact van IO latency minder

Het is buiten de scope van dit artikel

wordt. 13 seconden is echter de tijd die

om in te gaan op de werking van par-

minimaal nodig is om deze data tech-

allel query, maar bovenstaande getallen

nisch te kunnen scannen. Een individu-

(timing van database server process)

worden verklaard doordat er meerdere

ele Exadata V2 storage cell kan ongeveer

De uitvoering is nu niet meer gelim-

processen tegelijkertijd CPU tijd ver-

1,5 GB per seconde van disk serveren.

iteerd door de IO tijd (we wachten maar

bruiken en op IO staan te wachten. De

Met disk wordt hier de traditionele hard

6 seconden op IO), de limitatie is nu

totale tijd van alle processen samen is

drive bedoeld.

verschoven van IO naar CPU: het da-

287 seconden. De responsetijd van de

Als we de totale hoeveelheid (133 GB)

tabase server process heeft 34 seconden

query is echter maar 19 seconden. Het is

delen op het aantal cell servers (7) is

nodig om alle resultaten van de storage

goed te zien dat we in dit geval IO bound

de uitkomst 19 GB. Elke cellserver heeft

te kunnen verwerken.

zijn. (271 seconden IO tijd versus 16

tijdens de parallelle smartscan dus 19

seconden CPU tijd)

GB geserveerd, en als we dat delen op de

3. Normale scan met 64 parallel query processen

Jazeker, dat is een zeer goede tijd! Reken

responsetijd (13) komt dat afgerond op

maar eens mee:

1,5 GB per seconde per cell server.

Een manier om de responsetijd van

133 GB gedeeld door 4 (het aantal in-

scans op grote tabellen kleiner te mak-

stances/fysieke machines) = 33 GB.

5. Alles uit de kast

en is al heel lang aanwezig in de Ora-

33 GB is dus de hoeveelheid IO die per

Een andere Exadata specifieke feature is

cle database, namelijk parallel query.

instance gedaan is.

Exadata Hybrid Columnar Compression

8 OGh Visie

Oracle Exadata databasemachine

(EHCC). Dit is een vorm van compres-

(timing van database server processen)

es. Wellicht het allerbelangrijkste is dat

sie, waarbij data in ‘compression units’

De responsetijd is echter 1 seconde! Ja,

dit compleet transparant is voor gebruik

in plaats van databaseblokken wordt

u leest het goed: 1 seconde. Door de

van de database.

opgeslagen en waarbij de data niet per rij

compressie is de hoeveelheid data gere-

is opgeslagen zoals in een reguliere data-

duceerd tot 11 GB. Doordat smartscans

Goed nieuws voor de CPU gelimiteerde

base, maar per kolom. Dit zorgt er voor

worden gebruikt, wordt slechts 260 MB

test: tests: de nieuwste versie op dit mo-

dat de tabeldata beter kan comprimeren.

in totaal teruggezonden naar de data-

ment van Exadata die lijkt op de ‘V2’ (de

Ook kan er gekozen worden voor een

base server parallel query processen. De

‘X2’) heeft Intel Xeon X5670 ‘Westmere’

compressiemodus die geoptimaliseerd

limiterende factor is in dit geval duidelijk

CPU’s in plaats van de Intel Xeon E5540

is voor query performance (‘QUERY’)

zichtbaar de CPU.

‘Nehalem’ CPU’s. Zoals eerder gemeld

of van een modus die geoptimaliseerd is

maken de tests in dit artikel gebruik van

voor compressie/ruimte (‘ARCHIVE’).

Conclusie

een V2, dus van Nehalem CPU’s. De

In deze laatste test maak ik wederom

Met Oracle Exadata wordt op een an-

X5670 in de X2 is een 6-core CPU, 12

gebruik van 64 parallel query processen,

dere manier met IO omgegaan dan an-

MB L3 cache en 2,93 Ghz ten opzichte

van smart scans en van EHCC, query

dere databases. Sommige van deze fea-

van een 4-core E5540, 8 MB L3 cache

modus. Daarnaast heb ik in dit geval de

tures, zoals opslag per kolom in plaats

en 2,53 Ghz.

tabel op flash disks in plaats van tradi-

van per rij, zijn in gespecialiseerde da-

tionele disks:

tabases toegepast. De in mijn optiek be-

Frits Hoogland is principal consultant bij

langrijkste Exadata feature, smart scans,

VX Company en redactielid van OGh Vi-

is uniek en wordt niet toegepast in de op

sie.

Totale tijd 12 seconden CPU tijd 10 seconden IO tijd 2 seconden

dit moment regulier gebruikte databas-

Business Intelligence, voor en na Exadata In het seminar ‘Van Data tot Inzicht’ dat Oracle afgelopen december organiseerde in Utrecht passeerde alle relevante Oracle technologie de revue: van database tot dataintegratie en van datawarehousing tot Exadata. De dag werd afgesloten met een presentatie van Aorta business intelligence over de praktijkervaringen met Oracle Business Intelligence 11g en Exadata, toegespitst op de gevolgen voor de business.

Door Leander van Dongen

zamelen, opmaken, bewerken en corri-

niet. Morgenvroeg ben je de eerste”. Het

geren voordat ze het kunnen presenter-

resultaat bestaat dan ook nog vaak uit

en en analyseren.

eenvoudige en/of slimmere rapportages

In de presentaties die ik geef over busi-

Een praktijkvoorbeeld. Een afdeling met

die een beeld geven over het verleden.

ness intelligence probeer ik daar waar

tien

marktanalisten.

We weten dan wat we willen weten, of

mogelijk een link te leggen naar ons

Zij spenderen 70 procent van hun tijd

we zien in rapportage bevestigd dat wat

eigen persoonlijk leven. Met al onze

aan het verzamelen, knippen, plakken,

we al lang wisten. Het alom bekende BI-

Androids, iPhones en iPads zijn we ver-

kopiëren en opmaken van data en rap-

gezegde ‘meten is weten’ is hierop van

wend: iedereen heeft altijd overal alle

portages. Slechts 30 procent van hun

toepassing. Maar het belangrijkste is dat

informatie beschikbaar. En als het dan

tijd kunnen zij nog besteden aan het

we iets met die informatie moeten gaan

een keer niet werkt, dan word je krib-

analyseren, waar zij toch voor zijn opge-

doen, ergens moet ooit iemand een actie

big. Maar als we aan het werk zijn dan

leid. En dan hebben we het nog niet over

gaan ondernemen. Het moet namelijk

ziet onze omgeving er vaak heel anders

de tijd die het vergt om de data beschik-

sneller, efficiënter en productiever.

uit. Eindgebruikers moeten zelf data ver-

baar te stellen. “Nee, de data is er nog

Dat is moment waarop deze zomer

gespecialiseerde

OGh Visie

9

BI voor en na Exadata

OBIEE11g - Oracle BI Enterprise Edi-

meer ‘klaar’ met checken en zijn toe aan

nologie die op een zo’n kort mogelijke

tion 11g - ten tonele verschijnt. Na drie

de volgende fase: indicatoren definiëren,

termijn het grootste resultaat oplevert.

jaar wachten is het dan eindelijk zover.

doelstellingen bepalen en deze in een

Als het goed is ben je dan meer een

Veel organisaties hebben zeker nog lang

bepaalde layout visualiseren. De nieuwe

intermediair tussen de business en de

niet alle bestaande mogelijkheden van

scorecard module is een zeer uitgebreide

technologie, dan een ICT dienstverlener

OBIEE ontdekt, maar 11g gaat ons zeker

set aan functionaliteiten waarmee je je

die de resultaatverantwoordelijkheid bij

verder helpen om informatievoorzien-

organisatie kunt gaan managen op KPI’s

de klant neerlegt en dat faciliteert door

ing het kloppend hart van de organi-

(Key Performance Indicators). Uiteraard

het leveren van capaciteit.

satie te laten zijn. Met 11g krijgen we

is het ook mogelijk om in de huidige ver-

namenlijk de tools in handen om het

sie met KPI’s te werken, maar het is juist

Exadata

proces van informatievoorziening di-

het managen op KPI’s dat is toegevoegd.

Aorta business intelligence werkt nauw

recter aan te sturen en op te volgen. En

Het is van groot belang om te weten wie

samen met VX Company als het gaat om

dat niet alleen intern, maar ook extern.

voor een KPI verantwoordelijk is en wat

het testen van datawarehousing op een

Als we weten wat we willen weten, dan

de normeringen zijn. Als we weten wie

Exadata server. Een bestaand dataware-

kunnen we nu tot actie over gaan om

voor een KPI verantwoordelijk is, kan

house van een van onze klanten is in dat

onze doelstellingen te gaan realiseren.

deze collega namelijk een zinvolle toe-

kader onderdeel geweest van een proof

We moeten onze energie stoppen daar

lichting publiceren op het dashboard

of concept. Dit datawarehouse verwerkt

waar we invloed kunnen uitoefenen op

en vragen vanuit de organisatie beant-

in een interatief proces fokwaarden in

het uiteindelijke resultaat. Resultaten

woorden.

de varkens sector. Fokkerijen uit heel Eu-

uit het verleden bieden nog steeds geen

Veel organisatie die reeds met KPI’s

ropa leveren via EDI berichten ongeveer

garantie voor de toekomst, en dat geldt

werken kunnen de scorecard module een

100 mogelijke fokwaarden aan, die re-

zeker ook BI.

zinvolle toepassing vinden om deze KPI’s

sulteren in een ratio die iets zegt over de

Een van de meest vooruitstrevende

ook onderdeel van de strategie te laten

mate waarin een zeug zich verhoudt tot

nieuwe functionaliteiten is het ‘Action

uit maken. Welke doelstellingen zijn er

het gemiddelde van het ras. Deze input

Framework’. Standaard nieuwe func-

gesteld en welke documenten liggen hi-

is voor de fokker van belang om te weten

tionaliteit van OBIEE11g die voorziet in

eraan ten grondslag? Wat is de relatie

met welke dieren het beste kan worden

de mogelijkheid om content-afhankelij-

tussen verschillende KPI’s op een doel-

doorgefokt om het beste resultaat te ver-

ke acties te definiëren. Dat kan zijn het

stelling en in welke mate beinvloeden

activeren van een alerter op een ander

ze het resultaat? Kortom een zeer uitge-

dashboard, het opstarten van een BPEL

breide set aan functionaliteiten die or-

proces of een package in de database, of

ganisaties verder op weg kunnen helpen

een webservice, of een Java script, of an-

met het integraal sturen op KPI’s.

dere acties. OBIEE is hierdoor een naar

Intermediair

buiten toe gericht informatieplatform geworden, veel meer dan een intern

Nare eigenschap

gericht systeem voor managementrap-

Praten over functionaliteit en het op-

krijgen. Dit datawarehouse is ongeveer

portage. Het is veel minder van belang

sommen van features is een veel voorko-

400 GB groot en bestaan uit tientallen

geworden waar welke informatie aan-

mende nare eigenschap van ons als con-

laadprocessen, 20 facts en ongeveer 30

wezig is en wie deze informatie moet

sultants. Ook de architecten en sales van

dimensies. De meest aansprekende di-

ontvangen, intern of extern in de or-

Oracle hebben hier een handje van. Uit-

mensie is die met de varkens, waarin 20

ganisatie.

zonderingen daargelaten natuurlijk. Het

miljoen dieren zijn vastgelegd.

aantonen van de toegevoegde waarde is

Als onderdeel van deze proof of concept

Scorecarding

echter veel interessanter, maar soms ook

hebben we het laden van deze dimensie

De nieuwste scorecard functionaliteiten

veel moeilijker. Je hebt hiervoor enerzi-

uit het ODS getest en het opladen van

zijn ondergebracht in een nieuwe mod-

jds ruimschoots de tijd nodig om je in

een fact. Afhankelijk van het tijdstip

ule die aanvullend op de Enterprise

te leven in de situatie van je klant, om

waren de resultaten afzonderlijk tussen

Edition kan worden aangeschaft. Aorta

daarna van daaruit met een oplossing te

de 12 keer en 20 keer sneller. Een gi-

heeft in 2010 een aantal Proof of Con-

komen voor het gestelde probleem.

gantische verbetering. Er is geen tuning

cept projecten uitgevoerd voor bestaande

Aan de andere kant moet je je weten te

uitgevoerd, geen indexen aangepast en/

klanten. Al deze klanten zijn min of

beperken tot het inzetten van díe tech-

of andere optimalisatieslagen toegepast.

10 OGh Visie

BI voor en na Exadata

Om de oude omgeving goed met de Exa-

ondersteunen in haar werkzaamheden.

formatie nog niet beschikbaar is, omdat

data omgeving te kunnen vergelijken is

Anderzijds gaat de business ook hogere

de nachtbatch nog moet draaien. “Wat

dit ook de meest zuivere vorm.

eisen stellen. Alles moet nu eenmaal

nou nachtbatch? Ik heb mijn informatie

Een verbluffend resultaat.

sneller, efficiënter en productiever. Of

nu nodig. We leven toch zeker niet meer

het nu in de zorg is, in de agrarische

in 2010?”

Hoe nu verder?

sector, bij productie- en/of handelsbe-

In deze uitgave zal ongetwijfeld veel meer

drijven: productiviteit verbeteren is de

Conclusie

te lezen zijn over de technische achter-

sleutel tot succes en daarmee een voor-

OBIEE11g en Exadata gaan ons de ko-

grond en opbouw van de Exadata server.

waarde om te overleven in deze snel ve-

mende jaren op een geweldige manier

Als specialist in business intelligence is

randerende, globaliserende economie.

helpen om de business succesvol te laten

Aorta echter veel meer geïnteresseerd

Als de business klaar is met ‘Checken’

zijn. Want als de business succesvol is,

in de gevolgen. Want als we nu de ko-

en het interpreteren van lijstjes gaat ze

zijn wij dat ook.

mende jaren weer beschikken over state-

ooit een keer over tot het ondernemen

of-the-art technologie met OBIEE11g en

van ‘Actie’.

Leander van Dongen is directeur van Aorta

als we data in en buiten onze organisatie

Hierbij is ook informatie nodig. Infor-

business intelligence, dat is gespecialiseerd

zo snel beschikbaar kunnen krijgen met

matie die zich veel meer kenmerkt door

in het implementeren van Oracle Business

Exadata oplossingen dan rechtvaardigt

een operationeler karakter en dus ook

Intelligence technologie (OBIEE). Aorta

dat de vraag: “Hoe nu verder?”.

veel sneller beschikbaar moet zijn. We

is wereldwijd de eerste Oracle Specialized

Zoals we vroeger in het stenen tijd-

kunnen als IT over drie jaar niet meer bij

Partner voor de Business Intelligence Foun-

perk bij het opslaan van data rekening

de business aankomen dat bepaalde in-

dation.

moesten houden met de beschikbare

Advertentie

opslagcapaciteit zo zijn vandaag de dag systemen zodanig gemodelleerd dat we met een acceptabele performance kunnen werken. We hebben op school (en in de praktijk) geleerd dat het niet uitvoerbaar is om alle data rechtstreeks uit de bron te extraheren.

Vitalizing your organisation with knowledge

Een nieuw vakgebied is geboren. Dit artikel zal zeker niet gaan afsluiten met een boycot tegen datawarehousing of het inzetten van soortegelijke technieken, maar ontwikkelingen zoals Exadata zullen misschien in de toekomst wel leiden tot andere inzichten als het gaat om het modelleren van informatiesystemen.

PeopleSoft-experts Oracle-experts

Enthousiasme En dan de beheerders en DBA’ers. Wat vinden die nu van Exadata? Ze zouden eigenlijk van enthousiasme op hun stoel moeten stuiteren. Als we Oracle moeten geloven is er echter één manier om dit soort projecten om zeep te helpen en dat is te beginnen met parametriseren, tunen en het wijzigen van instellingen. Dat is nou juist wat een DBA graag doet... toch? Met Exadata gaat de DBA

www.sennac.com

T 00 31 (0)10 477 76 95

meer tijd krijgen om de business te

OGh Visie

11

Column

Column

Steven Feuerstein

Strengthening the PL/SQL Community One quiz at a time I’ve been obsessed with the Oracle PL/SQL language since 1994, when I published my first book on the language, Oracle PL/SQL Programming. Why am I obsessed? PL/SQL is an accessible and fun language to work with; I like to solve problems, which is what programming is all about, at its core; and there’s clearly something in my personality that lends itself to compulsive behavior. So I’ve been writing and writing about PL/SQL at a fairly mad pace for almost 20 years, and along the way I have also attempted, in multiple times and in multiple ways and with very mixed success, to build the PL/SQL community. There are probably some 2 million PL/SQL developers in the world (and, amazingly enough, those numbers might even grow in the next several years, due to the popularity of APEX and the fact that IBM DB2 is now supporting compilation and execution of PL/SQL code). That’s a relatively small number of developers on a single language, certainly compared to something like Java or .Net. You might think that would make it more compelling for us to build a strong sense of community. But that hasn’t really been the case. Sure, developers like to read what I write and listen to my presentations (and, of course, not just me. There are many other Oracle technologists who talk about and promote PL/ SQL, most notably Tom Kyte). Yet there is no PL/SQL SIG (special interest group) and, until this year, there hasn’t been a website where PL/SQL developers come on a regular basis to engage with the language and with each other.

PL/SQL Callenge But in 2010 things have changed a bit in this regard. Back in April 2010, I launched the PL/SQL Challenge (www.plsqlchallenge.com), which offers a daily quiz on the PL/SQL language, and gives out prizes to players on a weekly, monthly and quarterly basis. It has been an astounding success. Over 7,000 developers have registered, representing 121 countries. Over 1200 people play, on average, on any given day and usually over 2000 12 OGh Visie

different developers play each month (obviously, many register just to be able to check out and learn from past quizzes). Players have reported that their ranking on the PL/SQL Challenge has helped them obtain a new job and pass certification exams. Many players feel that playing the Challenge has increased their interest in, excitement about, and knowledge of the PL/SQL language. The level of enthusiasm seems to arise from the following factors: developers, like everyone else, love to win awards and prizes; we like to compete and have our knowledge tested; learning PL/SQL through taking quizzes is an active form of education that has more impact. Players from the Netherlands have, since the start of the Challenge, played over 12,000 quizzes. Two Dutch players rank in the top 20 overall, and 10 in the top 100. Players can also note their affiliations with groups like the OGh, and as an organization, OGh ranks fifth behind OTN, ODTUG, DOAG and IOUG. In other words, the Dutch in general and OGh in particular are very well represented in the PL/SQL Challenge - but don’t be complacent. OGh could be #1 with just a bit of effort. if you have not yet registered at the PL/SQL Challenge, do so. And make sure to enter your country and affiliate with OGh. By doing so, you can not only help strengthen the worldwide PL/SQL community; you can also demonstrate the deep experience and knowledge Dutch developers have with the PL/SQL language. Steven Feuerstein

PL/SQL Challenge ervaringen van een deelnemer

Toine van Beckhoven

PL/SQL Challenge: elke dag een kort leermoment Deze aanvulling op Steven Feuerstein’s column schrijf ik nadat ik twee slechte dagen achter de rug heb in de PL/SQL Challenge. Maar zoals ze zeggen: ‘It’s all in the game’. Want een spel is de PL/SQL Challenge zeker en niet meer dan dat. Een spel met prijzen dan wel te verstaan, want het is in zekere zin serieuze kost en het is kost die ik al proef sinds dag één. Sinds 8 april 2010 kun je elke dag een quizvraag beantwoorden die jouw kennis van PL/SQL test. En sinds die dag heb ik in totaal 14 dagen verzuimd. Gemiddeld besteed ik ruim 2 minuten aan een vraag en heb ik gemiddeld genomen ruim 91% juist. Die informatie heb ik uiteraard niet zelf zitten bijhouden, dat zou wat al te fanatiek zijn. Nee, er is een schat aan informatie over rankings (per dag, per week, per maand, totaal, per land, per ‘groep’) met correctheidspercentages en aantal gemaakte quizzes beschikbaar op de met APEX gemaakte website. Ons landje bezit een heel aardig niveau van PL/SQL specialisten, zoveel is met die statistieken voorlopig duidelijk.

Leunen Ik heb een heel lang PL/SQL verleden. Maar zoals velen van ons, heb ik de neiging te leunen op bekende technieken en haal bij lange na niet het onderste uit de kan. Niet zozeer dat ik geen oog heb voor performance (performance is nu net een passie), maar ik gebruik om maar eens wat te noemen vrijwel nooit object types, Conditional compilation, labels, VARRAY’s of Compiler warnings. En dat maakt de PL/SQL Challenge nu net zo goed: bij elke vraag over een onderwerp dat me niet goed ligt, leer ik weer bij en wel op een attractieve en weinig tijd kostende wijze. Gelukkig wordt dat afgewisseld met vragen die me wel liggen en komen al die jaren PL/SQL me goed van pas. Niet voor niets sta ik ondanks mijn gemiste quizzes dertiende op de ‘ranglijst aller tijden’ en mocht ik deelnemen in beide tot nu toe gespeelde kwartfinales, met een tiende plek in de laatst gespeelde. Daarmee won ik nog net een prijs. Dat is leuk en een minimale bevestiging

van kennis in je vak, niet meer dan dat. Het dagelijkse leereffect vind ik belangrijker. De passie die Steven Feuerstein heeft voor PL/SQL en zijn energie om die passie te verspreiden komt overduidelijk naar voren in de Challenge. Elke dag moet er een volledig uitgewerkte vraag liggen en moet hij ook nog regelmatig commentaar verduren op vragen die door deze of gene anders geïnterpreteerd werd dan de bedoeling was. Het is duidelijk dat mensen fanatiek worden als er een ranking wordt bijgehouden. Op een aparte blog (http://plsqlchallenge.blogspot.com/) worden sommige vragen uitgebreid besproken en daar zijn een aantal hele fanatieke (en wellicht ook wat moeilijke) mensen actief.

Goede inzichten Ook als je geen zin hebt om dagelijks een vraag te beantwoorden kan een bezoekje aan de site (www.plsqlchallenge.com) geen kwaad: alle gespeelde quizzes zijn terug te vinden met de kans om eens (alle) vragen te proberen (een minimaal profiel aanmaken is wel vereist). Ook kun je zelf quizvragen indienen. Ook erg leuk is om in de rankings te zoeken naar bekenden, tenminste als ze hun eigen naam gebruikt hebben… soms is het niet wijs om jezelf te profileren als Advanced PL/SQL specialist, om dan in de ranking met een correctheid van 50 procent terug te vinden te zijn. Zoals LinkedIn en Hyves gebruikt worden om een sollicitant even vooraf op te zoeken, kan de PL/SQL Challenge ranking ook goede inzichten geven. Ik maak me daarbij nu zeker nog geen zorgen, maar zodra het precair wordt, verander ik mijn displayname wel in ‘O.N. der Presteerder’. Toine van Beckhoven (http://www.jom-it.nl/) is zelfstandig en allround Oracle specialist. Oracle Performance Tuning en PL/SQL hebben zijn grootste interesse.

OGh Visie

13

Social-Media-Oracle

Oracle WebCenter Suite biedt platform voor implementatie Web 2.0 features

Toepassing van social media in de (Oracle-)praktijk Er is veel te doen rondom social media sites zoals Twitter, Hyves, Facebook, YouTube, LinkedIn en soortgelijke websites. Het gebruik van deze Web 2.0 media op het internet door klanten en toeleveranciers kan een grote impact hebben op een bedrijf. Maar wat kunnen deze sociale media voor een bedrijf betekenen als ze intern worden gebruikt? En welke rol kan Oracle daarin vervullen? Laten we een fictief bedrijf bekijken.

Door Rob de Gouw

onderzoeken wat sociale media zouden

drachten in diverse systemen. Vervol-

kunnen betekenen bij het oplossen van

gens stuurt ze een mail naar de finan-

dit probleem. Stel dat men een applica-

ciële afdeling met de melding dat de

Bedrock is een bedrijf van 100+ mede-

tie zou implementeren die social media-

order ingevoerd is. De mail komt wel

werkers waar hard gesteente wordt ge-

functionaliteit zou bieden, zoals een

aan, maar omdat de reis naar kantoor

wonnen, bewerkt en verkocht aan di-

social network en chat-functionaliteit.

en de invoer van de order een tijd du-

verse klanten, van groothandelaren tot

Iedereen die een bepaalde interesse heeft

urde is Betty net naar huis en helaas is ze

consumenten. Hiervoor is natuurlijk

kan in contact komen met collega’s met

op vrijdag altijd vrij. Maandag gaat Betty

een aantal afdelingen ingericht:

hetzelfde interessegebied. Hierbij kun je

alles controleren en ziet ze dat de order

• Win-afdeling - Hier zijn specialisten

voor het woord interesse bijvoorbeeld

niet door kan gaan omdat er een achter-



bezig met het afgraven van het

denken aan ‘klant’ of ‘steensoort’.

stand is. Dit meldt ze terug naar Wilma



harde gesteente.

Hierdoor kan er een netwerk opge-

die vervolgens dinsdag terug gaat naar

• Bewerkingsafdeling - Hier bewerken

bouwd worden van mensen die alle-

de klant om alles recht te zetten.



specialisten de grote brokken steen

maal iets met een bepaalde klant heb-

Fred heeft ondertussen een andere lo-



tot bijvoorbeeld tafelbladen en wielen.

ben. De steendelver Fred weet dat hij

catie toegewezen gekregen om gesteente

• Verkoopafdeling - De verkopers be-

veel activiteiten uitvoert voor een grote

te delven en kan donderdag pas weer



hamburgerketen die regelmatig nieuwe

terug. Barney heeft in de tussentijd alles

• Supportafdeling - Medewerkers

vestigingen opent. Barney bewerkt het

ingericht voor standaard maten en moet



handelen klachten en reparatiever-

gewonnen gesteente tot mooie tafelb-

alles weer opnieuw inrichten.



zoeken af.

laden en counters. De hamburgerketen

zoeken klanten en sluiten contracten.

• Financiële afdeling - Hier worden alle

is klant van verkoopster Wilma en Betty

Hoe gaat het met social media?



financiële zaken rondom orders

regelt alle financiën rondom de keten.

Op donderdag ziet Fred bij zijn werk-



afgehandeld.

Doordat deze medewerkers elkaar nu al-

zaamheden een prachtig stuk hardsteen

Ondersteunende diensten zoals HR en

lemaal kennen, kunnen ze wellicht beter

voor de hamburgerketen en meldt dit op

een technische dienst, laten we hier

met elkaar samenwerken.

de chat. Wilma reageert dat ze net bij de

buiten beschouwing.

klant vandaan komt en dat ze een orMet de chat applicatie kan iedereen di-

der geplaatst hebben voor een nieuwe

Gesloten afdelingen

rect communiceren met elkaar. En om-

winkel. Barney ziet dit en stopt de voor-

Zoals bij de meeste bedrijven zijn deze

dat men elkaar ook kent, weet iedereen

bereidingen om de productielijn weer

afdelingen allemaal ‘gesloten’. Er is

ook met wie hij of zij kan chatten (of

om te bouwen naar standaardmaten.

weinig samenwerking onderling. Som-

wellicht wordt een bericht direct naar de

Helaas voor hen, maar gelukkig voor het

mige mensen kennen elkaar omdat ze

gehele groep gestuurd).

bedrijf gooit Betty roet in het eten door

ooit op een andere afdeling hebben gew-

aan te geven dat de keten de laatste drie

erkt, maar verder is er weinig inter-afde-

Bedrock in de praktijk

facturen nog niet betaald heeft. Fred en

ling-communicatie. Het management

Wilma rijdt eerst terug naar kantoor om

Barney stoppen meteen hun werkzaam-

onderkent dit als een probleem en wil

daar de order te verwerken tot werkop-

heden en Wilma gaat snel terug naar de

14 OGh Visie

Social-Media-Oracle

Toepassen in eigen bedrijf Maakt het samenwerken over afdelingen heen mogelijk met WebCenter Suite. “Oracle WebCenter Suite is the industry’s only complete, open, and manageable portal platform that integrates Enterprise 2.0 capabilities into business processes and custom and packaged enterprise applications to create richer connections and deliver faster time-to-value.” Aldus Oracle zelf. Met WebCenter Suite heeft Oracle een platform waarmee organisaties Web

Figuur 1: Oracle WebCenter Architectuur

2.0 features zoals een social network,

klant. Hier blijkt dat de klant bijna fail-



Wilma dat er nog facturen openstaan

wiki, discussieforum et cetera kan im-

liet is. Deze snelle communicatie zorgt



wordt zeer gewaardeerd.

plementeren en zo een ‘Enterprise 2.0’

ervoor dat er geen werk gedaan werd dat

• Medewerkertevredenheid - Omdat

niet betaald kon worden.



het team efficiënter werkt en de

Maar we moeten er natuurlijk vanuit



bestelling sneller heeft kunnen afle-

gaan dat alles goed komt. Wilma vertelt



veren voelt iedereen zich prettiger.

de klant dat de laatste drie facturen nog

kan realiseren.

Application Development Framework Zoals in Figuur 1 te zien is, is de basis

niet betaald zijn en de klant ziet dat er

Dit heeft al met al een besparing opge-

van WebCenter applicaties het Oracle

een fout gemaakt is bij de administra-

leverd van laten we zeggen E 20.000

Application Development Framework

tie. Ze betalen de drie facturen direct en

(omgerekend van Bedrock schelpen

(ADF). ADF is een Java framework

Wilma informeert het hele team, waarna

naar de huidige eurokoers). Daarnaast

waarmee ontwikkelaars op eenvoudige

iedereen direct weer aan de slag gaat.

is er additionele goodwill opgebouwd

wijze applicaties kunnen ontwikkelen.

bij de klant en is de medewerkertevre-

Het framework biedt onder andere meer

Wat heeft het in een team werken en chatten opgeleverd?

denheid vergroot. Deze laatste twee zijn

dan 150 componenten om een gebruik-

natuurlijk niet in geld uit te drukken,

ersinterface te bouwen.

• Verkorten van de doorlooptijd -

maar zeker zo belangrijk.



Doordat er direct geschakeld werd

Dit is slechts één voorbeeld van de

WebCenter Framework



tussen de teamleden konden alle

voordelen van sociale media in een

Op basis van ADF heeft Oracle een Web-



activiteiten op elkaar worden

bedrijf. Door het gebruik van sociale

Center Framework gebouwd. Hiermee



afgestemd en ging men meteen aan

media (social netwerk, discussieforum,

kunnen de services zoals hierboven be-



de slag. Hierdoor heeft het Bedrock

chat, wiki) maar ook van een content

schreven snel in een eigen applicatie



team de doorlooptijd met een week

management-oplossing kunnen mensen

ontsloten worden. Door het toevoegen



kunnen verkorten.

over afdelingen heen in (virtuele) teams

van de Oracle Composer componenten

samenwerken.

aan de ADF-applicatie kan de gebruiker

• Herlocatie van Fred - Omdat Fred

direct kon beginnen met het delven

van het hard gesteente, hoefde hij



niet heen en weer te reizen tussen



locaties.

• Inrichten van de productielijn

Omdat Barney de productielijn niet



heeft hoeven ombouwen, scheelt

het veel tijd om dit opnieuw te doen



zodat de lijn gebruikt kan worden

voor de hamburgerketen.

• Goodwill - De hamburgerketen is

zeer tevreden over de snelle levering



van Bedrock. Ook de notificatie van

OGh Visie

15

Social-Media-Oracle

van de applicatie zelf bepalen of hij ad-

Portals

Er zijn geen eenduidige antwoorden op

ditionele functionaliteit in de applicatie

De services en de backoffice applicaties

deze vragen. Het is sterk afhankelijk

wil opnemen. Deze personalisatie kan

welke door middel van portlets ontslo-

van diverse factoren. De juiste keuzes

op diverse niveaus ingesteld worden, zo-

ten zijn kunnen ook gebruikt worden in

zijn cruciaal voor het goed landen van

dat bijvoorbeeld alleen afdelingshoofden

de bestaande portalen van Oracle.

de Enterprise 2.0 applicatie. Indien een

componenten kunnen toevoegen voor

Momenteel zijn dit:

organisatie zelf niet de kennis of ervar-

de gehele afdeling.

• WebCenter Spaces

ing in huis heeft, is het raadzaam advies

• WebCenter Interaction

in te winnen van een ervaren Enterprise

WebCenter Spaces

• WebLogic Portal

2.0 consultant, die uiteraard ook de in-

Met deze componenten (ADF, Web-

• Oracle Portal

terne gedachtekronkels over dit onder-

Center Services, WebCenter Framework

De eerste drie zijn onderdeel van Web-

werp kan valideren.

en Composer) heeft Oracle de applicatie

Center Suite. Oracle Portal is onderdeel

WebCenter Spaces gebouwd. Dit is een

van WebLogic Suite.

Links

applicatie waar al deze componenten sa-

Met al deze mogelijkheden worden me-

WebCenter Suite: http://goo.gl/kz4g

menkomen in een intuïtieve gebruikers

teen de nodige vragen opgeroepen:

WebCenter Services: http://goo.gl/rY2L

interface. Met behulp van WebCenter

• Wanneer gebruik ik welke methode?

WebCenter Spaces: http://goo.gl/VJYP

Spaces kan men:

• Gebruik ik WebCenter Spaces en ont-

Application Development Framework:

• Een persoonlijke ruimte maken:



http://goo.gl/hdwg



In deze persoonlijke ruimte kan de

• Of bouwen we een applicatie en



gebruiker zelf kiezen welke compo-





nenten (uit de WebCenter Suite

• Hoe kan ik bestaande applicaties

sluit ik delen van een applicatie? voeg ik Web 2.0 services toe?



aangevuld met maatwerk compo-





nenten) hij bij elkaar wil plaatsen

• Welke delen van welke applicaties



om efficiënt te kunnen werken.



Rob de Gouw is Principal Consultant bij Quobell.

ontsluiten? kan ik het best ontsluiten?

• Een groepsruimte maken:

• Wat heeft dit voor impact op mijn



Groepsruimten zijn ingericht om





content te delen tussen de groepsleden.

Ook deze kunnen naar eigen wens

WebCenter Services



aangepast worden.

De basis van een Enterprise 2.0 ap-



beheerorganisatie?

rondom klanten / producten / …

plicatie zijn de Web 2.0 features.

• Discussie forum

Composite Applicaties

Deze heeft Oracle samengevoegd in



Voer online discussies rondom

Door (delen) van backoffice applicaties

Oracle WebCenter Services.



onderwerpen.

door middel van op standaarden gebase-

Hierin zijn te vinden:

• Blogs

erde portlets of ADF Taskflows te ontslu-



Laat mensen hun ervaringen delen middels een Web Log.

iten, kan aan elkaar gerelateerde infor-

• Tagging



matie uit verschillende applicaties bijeen



Ken labels toe aan content om

• RSS

gebracht worden. Dit zijn Composite



snel gerelateerde content te vinden.



Bied relevante informatie uit de

Applicaties. Deze kunnen weer gebun-

• Links



Enterprise 2.0 applicatie aan

deld worden met de WebCenter Servic-



Maak links naar interessante



middels een RSS feed.

es. De portlets of ADF Taskflows kunnen



content en deel deze met mede-

• Content integratie

ook geïntegreerd worden in WebCenter



geïnteresseerden.



Door het gebruik van Oracle

Spaces, in de persoonlijke ruimte of in

• Activiteiten



Universal Content management

groepsruimtes. Door gebruik te maken



Maak gebruik van een gedeelde



kunt u content hergebruiken.

van Composite Applicaties (met of



agenda en mis geen enkele afspraak.

• Zoek functie

zonder gebruik van WebCenter Spaces)

• Connecties

hoeft men minder vaak te wisselen van



applicatie en de juiste gegevens bij elkaar



te zoeken waardoor men efficiënter kan

• Wiki’s



Geeft een overzicht van het gebruik

werken.





van de applicatie.

16 OGh Visie



Zoek middels één interface door alle

Bouw een (intern) netwerk a



content.

la Linkedin.

• Web Analyse

Maak een eigen encyclopedie

Column

Column

Theo Koster

Een nieuwe locatie, een nieuw elan? Oracle Nederland gaat binnenkort verhuizen naar een nieuwe locatie aan de aan de snelweg A2. Telkens als ik er langs rij springt de spectaculair vormgegeven kop van het gebouw in het oog. Uit eigen ervaring weet ik dat een zichtbaar gebouw enorm veel bijdraagt aan je identiteit en naamsbekendheid. Daarmee roept Oracle Nederland ook wat over zichzelf af. Immers, noblesse oblige: de locatie schept hoge verwachtingen van het bedrijf. Daar wringt hem voor mij een beetje de schoen. De afgelopen jaren is het wat mij betreft veel te stil rondom Oracle Nederland. Ik hoor er weinig van en ik hoor te weinig over de club. Nu weet ik dat de jaarresultaten goed zijn, maar ik heb het over de lange termijn. Af en toe een rondreizend seminar of een webconferentie is niet voldoende voor een organisatie van het kaliber van Oracle Nederland. Er moet wat meer schwung in! Wat meer kabaal en wat meer reuring in de tent. Het nieuwe gebouw is een goed ijkpunt om hiermee aan de gang te gaan. Sneak previews voor bestaande klanten, ‘gelekte’ video’s met opnames van de binnenkant van het gebouw op YouTube, een illegale rondleiding voor een grote klant in spe; van alles is mogelijk! En het kost niet eens geld…. Wat wel geld kost, maar het dubbel en dwars oplevert, is een spetterend openingsfeest voor medewerkers, partners, klanten en belangstellenden. Oracle Nederland kan een voorbeeld nemen aan haar grote concurrent Microsoft Nederland. Toen zij verhuisden is de

nieuwe locatie geheel ingericht om het nieuwe werken te faciliteren. De inrichting oogt heel spectaculair met een geweldig restaurant en een koffiebar, maar het gebouw is in feite heel functioneel ingericht. Ideeën uit de school van het nieuwe werken zijn doorgevoerd in de fysieke inrichting van werkplekken, vergaderkamers en ontmoetingsruimtes. Naast efficiency winst en kostenbesparing draagt het gebouw op een heel andere manier bij aan de reputatie van Microsoft Nederland. Dagelijks komen er letterlijk busladingen vol bezoekers langs om te zien hoe het nieuwe werken bij Microsoft werkt. Er werkt apart iemand om alle rondleidingen te verzorgen! Ik denk dat de bijdrage van het gebouw aan het merk Microsoft niet te overschatten is. Oracle Nederland kan hier lering uit trekken. Als alleen al een keuze voor een thema als het nieuwe werken jaarlijks duizenden extra bezoekers naar Microsoft Nederland toebrengt; daar kan geen rondreizend EMEA-seminar tegenop. Oracle Nederland hoeft niet specifiek kiezen voor een onderwerp als het nieuwe werken; een thema als architectuur zou met dit gebouw ook heel goed mogelijk zijn. Het enige dat nodig is, is enige creativiteit, openheid en durf. Kansen te over! Theo Koster is directeur van Conclusion Corporate & Public Communication, een adviesorganisatie voor projectcommunicatie en omgevingscommunicatie.

Inschrijving OGh APEX-dag 22 maart is geopend Na het succes van de APEX-dag vorig jaar

Hoewel het programma nog niet helemaal

Learco Brizzi van ITIUM de hands-on sessies

organiseert de OGh op 22 maart a.s.

rond is, kunnen we onder voorbehoud alvast

begeleiden, waarbij de deelnemers zelf aan de

voor de tweede keer de APEX-dag. Dit-

melden dat Dimitri Gielis, Peter Raganitsch,

slag kunnen met de APEX OBE’s (Oracle by

maal doen we dat samen met Oracle.

Iloon Ellen Wolff, Christian Rokitta en Roel

Example) die op OTN staan.

Hartman tijdens de APEX-dag een presentatie Net als de DBA, Spatial en Tools dagen, biedt

zullen invullen. Ook zal de Provincie Zeeland

Wil je erbij zijn?

ook deze bijeenkomst veel diepgang, inhoud

haar ervaringen met APEX delen.

Inschrijving voor de APEX-dag op 22 maart

en ontmoetingen met vakgenoten. Naast

Hillary Farell van het Oracle ontwikkelteam

is nu al mogelijk via www.ogh.nl, waar ook

technische presentaties en klantervaringen,

van APEX is een van de keynote speakers en

de laatste informatie over het programma en

staat deze dag ook in het kader van een aan-

zal ingaan op de komende versie 4.1. In het

sprekers, locatie en tijden te vinden is. Blok-

tal hands-on sessies om praktische kennis op

APEX Café zullen onder andere Shintaro Na-

keer dus nu alvast je agenda en neem regel-

te doen.

gaoka en Marti Koppelmans van Oracle en

matig een kijkje op de OGh site.

OGh Visie

17

Spatialdag-verslag

Oracle Spatial dag georganiseerd door Oracle Nederland en OGh

Integratie Spatial en IT is aanstaande Op donderdag 25 november vond in het Oude Tolhuys in Utrecht de Oracle Spatial dag plaats, georganiseerd door Oracle Nederland en de Oracle Gebruikersclub Holland. Op het evenement waren ongeveer negentig bezoekers afgekomen. Het thema was dit jaar ‘Spatial and IT Aligned’. Hiermee wilde de organisatie benadrukken dat de verwachte integratie van Spatial in ‘mainstream IT’ aanstaande is, of in ieder geval aanstaande zou moeten zijn!

Door Bram Schiltmans, Lieke Verhelst en Milan Uitentuis Door onder andere de integratie van Oracle BI met de spatial database kunnen beide werelden nu zonder moeite naar elkaar toe groeien. De bezoekers kwamen ook duidelijk uit de twee stromingen. De dag was opgedeeld in twee tracks: een BI track en een Spatial track. De Spatial track bevatte een lezing over de 3D Pilot van Geonovum, de ervaringen van applicatie outsourcing bij Rijkswaterstaat en de visie van Dunea op het drinkwaterbeheer. De BI track bestond uit een uitgebreide lezing van Oracle over BI met Spatial, het gebruik van Spatial door netwerkbeheerder

De Oracle Spatial dag werd geopend door Milan Uitentuis, voorzitter van de

Stedin en een lezing van de Vlaamse over-

SIM-commissie van de OGh.

heid over het gebruik van geo-informatie bij het Departement Werk en Sociale

land de dag organiseerde.

de spatial viewer ‘georaptor’ in SQL De-

Economie. Een gezamenlijke plenaire ses-

Han Wammes van Oracle liet vervolgens

veloper. Ook op het gebied van hardware

sie in de ochtend benadrukte de overlap.

de geschiedenis van Oracle Spatial de

zijn er ontwikkelingen te noemen. Zo is

revue passeren. Nuttig om te zien van-

de ontwikkeling van de ondersteuning

Kansen beter benut

waar we kwamen en wat er nog te ver-

van Spatial door de Exadata server aan-

De dag en de plenaire sessies van de och-

wachten valt de komende jaren. Nieuwe

leiding om te kunnen spreken van ver-

tend werd geopend door Milan Uitentuis,

ontwikkelingen zijn de al vermelde inte-

gaande performanceverbeteringen (de

de voorzitter van de SIM commissie van

gratie met BI, de verdere verbetering van

factor 10 wordt genoemd).

de OGh, die samen met Oracle Neder-

het 3D datamodel en de integratie van

Wammes deed vervolgens, onder het the-

18 OGh Visie

Spatialdag-verslag

ma ‘The Spatial Brainwave’ een oproep aan het publiek om mee te denken hoe de kansen voor Spatial binnen mainstream IT beter benut kunnen worden.

Opleiding geomarketing Jasper Dekkers van de Vrije Universiteit Amsterdam die de volgende spreker was gaf misschien wel het antwoord: zoek mensen met invloed die ook affiniteit hebben met het geo vakgebied. Dit is ook zijn aanpak geweest voor het opzetten van de opleiding geomarketing bij de VU. Door te laten zien wat er mogelijk is met GIS binnen andere disciplines, zoals marketing en criminologie zijn mensen geïnteresseerd geraakt en wordt geomarket-

Geonovum de aftrap. Onder leiding van

structuurnetwerken: wegen, waterwegen

ing nu als mastervak gegeven. Jasper liet

Geonovum wordt momenteel een Pilot

en watersysteem. De ICT ondersteuning

aansprekende voorbeelden zien van het

uitgevoerd om te onderzoeken in hoeverre

hiervan stelt zware eisen. Aan de ene kant

gebruik van GIS binnen marketing. Zo

3D in Nederland praktische toepassing

wordt verwacht dat men snel en effectief

toonde hij een heatmap van het gebruik

kan vinden. Daarbij wordt gekeken naar

reageert op nieuwe ontwikkelingen en

van een winkel en een tijd-plaats analyse

vier deelgebieden, te weten:

met zo min mogelijk kosten het verkeer

van kaartverkoop in een theater. Verder

• Het aanbod: Wat is er aan gegevens

en transport in beweging houdt en zorgt

liet hij zien wat het effect is van mond



dat wij droge voeten houden. Aan de an-

op mond reclame op de geografische ver-

• De standaarden: Welke zijn er en hoe

dere kant zijn er veel oudere applicaties

spreiding van de adaptatie van een prod-



die ook moeten blijven draaien omdat ze

uct.

• 3D testbed: Hierin kunnen gegevens

voor de uitvoeringstaken van Rijkswater-



staat een belangrijke rol vervullen.

De invloed van steeds meer sociale

• Toepassingen: Welke toepassingen

beschikbaar? bruikbaar zijn ze? en standaarden getest worden.

netwerken, waarbij fysieke lokatie niet



zijn er, en hoe realistisch is het

De strategie om tegemoet te komen aan

meer telt, maken dit overigens tot een



gebruik van 3D momenteel?

deze tegenstrijdige eisen leidt tot wat Rijks-

complexe materie. Hoewel marketeers en

Qua standaarden wordt gekeken naar

waterstaat aanduid met het ‘volwassen

techneuten soms een andere taal lijken te

CityGML, Collada, KML en BIM, waarbij

worden’ van de ICT ondersteuning, ge-

spreken, liggen er op dit vlak interessante

niet alleen de techniek vergeleken wordt

heel in lijn met het thema van deze dag.

aanknopingspunten die kunnen helpen

maar ook de semantiek en de mogelijkh-

Er is een sourcing strategie voor het ap-

om de marketeers meer inzicht te geven

eden om transformaties uit te voeren van

plicatiebeheer ontwikkeld die tot gevolg

in de markt zodat zij hun werk efficiënter

de ene standaard naar de andere. Aan-

heeft dat er minder zelf gedaan wordt en

kunnen uitvoeren.

bevelingen hieromtrent staan gepland

meer door de markt. Maar natuurlijk is

voor de nabije toekomst. In april/mei

het wel de bedoeling dat Rijkswaterstaat

Hiermee werd de ochtend sessie afgeslo-

wordt een eindcongres gehouden, dus

de regie houdt; de juiste aansturing van

ten. Er volgde een geanimeerde en goede

het is raadzaam om de aankondigingen

de markt speelt hierbij dus een cruciale

lunch waarbij er veel ervaringen tussen de

in de gaten te houden. Voor meer infor-

rol. Maja Jakobic van Dunea, en Frank

deelnemers werden uitgewisseld. Daarna

matie nu ga naar: www.geonovum.nl/

Kosterman (Logica) sloten de Spatial

werd gestart met het middagprogramma

dossiers/3d-pilot.

track af. Zij gaven een beeld van de stap-

waarbij de deelnemers de keuze hadden

pen die binnen dit waterbedrijf de afgelo-

tussen de presentatie in de BI track en een

Tegenstrijdige eisen

pen jaren gezet hebben met betrekking tot

Spatial track.

De volgende presentatie was van Pieter

de GEO-ICT.

Meijer van de Data ICT Dienst van Ri-

Parallel Sessies: Spatial Track

jkswaterstaat. Rijkswaterstaat is de be-

In de Spatial track gaf Marcel Reuvers van

heerder van drie grote en complexe infra-

LEES VERDER OP PAGINA 23

OGh Visie

19

Column

Column

Learco Brizzi

APEX - verleden, heden en toekomst Als ik deze column schrijf is het jaar bijna ten einde. Een mooi moment om eens te kijken naar de stand van zaken met betrekking tot de ontwikkelingen rondom APEX.

Verleden

Het laatste jaar is er veel gebeurd rondom APEX. De eerste OGh APEX-dag was in maart een feit. Nadat de inschrijving geopend was, bleek het animo dusdanig groot dat de in eerste instantie beschikbare 120 plaatsen snel vergeven waren. We besloten dan ook om op te schalen naar 150 plaatsen. Het was een zeer geslaagde dag met voor zowel techneuten als de wat meer commerciële mensen interessante onderwerpen. Net voordat eind juni de ODTUG (Oracle Development Tools User Group) z’n jaarlijkse Kaleidoscope event in Washington hield werd eindelijk, na lang wachten, versie 4.0 van APEX uitgebracht, al dan niet toevallig zo gepland. Op dit jaarlijkse event staat de technische kant van Oracle centraal. Erg opvallend was de grote belangstelling voor de APEX sessies. APEX had dan ook zeer veel nieuwe mogelijkheden gekregen waarover veel te vertellen viel, zoals dynamic actions en een plug-in structuur.

Heden Recentelijk is patch 4.0.1 uitgebracht en sinds kort patch 4.0.2, die ook als een complete versie is te installeren. Deze laatste bevat ook weer wat nieuwe themes. Ook is er de laatste tijd een aantal boeken verschenen over APEX. Versie 4 is een zeer volwassen product en de populariteit neemt verder toe. De meeste bedrijven zien dat ook als zodanig, gezien het feit dat Apex steeds vaker als serieuze ontwikkeltool wordt gezien. De oudere technische en PL/SQL georiënteerde garde pusht de tool als het ware van ‘onder’ uit de werkvloer op. Van ‘boven’ af wordt met een commerciëlere inslag vanuit Oracle meer Java en ADF gepusht. Daar valt meer mee te verdienen. Bovenstaande leidt er toe dat ondanks de halleluja-verhalen er iets vreemds aan de hand is binnen Oracle. Zelfs als een klant vraagt naar de nieuwe mogelijkheden vanuit een oude Forms omgeving, wordt Apex als keuze niet altijd benoemd heb ik ervaren. Een soort don’t ask don’t tell beleid? Het wordt gedoogd lijkt wel, omdat het enorm popu-

20 OGh Visie

lair is binnen de technisch georiënteerde Oracle gelederen. In mijn vorige column pleitte ik al voor een betaalde versie om Oracle wat meer in beweging te krijgen.

Toekomst Wat betreft certificering voor APEX is het vreemd dat deze alleen voor versie 3.2 beschikbaar is. De ‘Oracle Application Express Developer Certified Expert’ titel voor versie 4 zal binnenkort wel komen neem ik aan. Het statement of direction van APEX is aangepast, waarin versie 4.1 is aangekondigd. De nieuwe mogelijkheden zijn o.a. betere error handling, mobile themes, HTML5 charts, meer Web 2.0 zaken. De nieuwe versie van Oracle XE zal ook weer een boost kunnen geven aan de laatste versie van APEX. Sceptici zijn er altijd al geweest: “hoe lang wil Oracle dit nog ondersteunen, gezien de nadruk op ADF/Java?”. Aan de andere kant zal PL/SQL altijd blijven als taal van de database met zijn vele mogelijkheden. De nieuwe versies, patches en het nieuwe statement of direction geven duidelijk aan hoe Oracle denkt over de toekomst van APEX. Ik ben er van overtuigd dat APEX een mooie toekomst tegemoet gaat. Ik zag laatst de aankondiging van de ODTUG Kaleidoscope 2011 dat de komende editie in Long Beach wordt gehouden. Een lange lijst met erg goede en interessante (APEX) presentaties. Voor iedereen die in de gelegenheid is om daar naar toe te gaan is dit een grote aanrader. Naast de vele interessante sessies zijn er ook veel bekende namen uit de Oracle wereld en tenslotte, ook niet geheel onbelangrijk, is het ook erg gezellig. Voor meer informatie zie:http://www. kscope11.com Ook de OGh zit niet stil. Na het succes van de APEX-dag in maart hebben we geen moment getwijfeld om opnieuw een APEX dag te organiseren in 2011 en wel op 22 maart. Een goed 2011! En hopelijk tot de 22e maart. Learco Brizzi

APEX en Security

Application Express biedt aantal tools en features om applicaties beter te beveiligen

Security aspecten voor APEX-ontwikkelaars De definitie van security is subjectief. Mijn idee over security kan anders zijn dan dat van u als lezer van dit artikel. In mijn optiek is de definitie van security dat gegevens gezien en bewerkt kunnen worden door mensen die hiertoe bevoegd zijn, en dat gegevens afgeschermd worden voor mensen die hier niet bevoegd of geautoriseerd voor zijn.

Door Iloon Ellen-Wolff

kan door session state protection aan te

gelegd welke data gezien en niet gezien

zetten, URL tampering door de eindge-

mag worden door gebruikers of groepen

bruiker voorkomen worden.

van gebruikers. In vergelijking met au-

Vanaf de eerste dag van een project moet

thenticatie, kan autorisatie meerdere malen plaats vinden tijdens het gebruik

wordt dit wel eens vergeten, met alle gevol-

Authenticatieschema’s binnen APEX

gen van dien. Elk stukje programmacode

In een authenticatieschema wordt de ge-

bevoegdheid van het wel of niet zien van

heeft consequenties voor de security. Voor

bruikersidentiteit gecheckt en vastgelegd.

een bepaalde data set.

elk stukje code moet een afweging worden

Na de uitvoering van de check krijgt de

gemaakt wat het aan extra inspanning

gebruiker wel of geen toegang tot de appli-

Session State Protection

kost om de gegevens te beschermen door

catie. Application Express kent verschil-

ession State Protection beschermt tegen

extra veiligheidsmaatregelen in acht te

lende soorten authenticatie schema’s. De

eindgebruikers die URL tampering prob-

nemen. Er moet worden nagedacht over

‘beste’ keuze voor een productie systeem

eren uit te voeren. Een URL bestaat uit de

de kans dat gegevens in handen komen

is een LDAP ( Lightweight Directory Ac-

volgende onderdelen:

van onbevoegden en de nadelige gevolgen

cess Protocol ) oplossing. Voorbeelden

daarvan voor de organisatie. Dus voor

zijn: Microsoft Active Directory, Single

elk stukje programmacode moet er een

Sign On (Oracle Internet Directory),

risicoanalyse gemaakt worden. Geld mag

Open LDAP, Oracle Access Manager. De

nooit een reden zijn om lichtzinnig over

authenticatie delegatie ligt buiten APEX.

security te denken. In de praktijk zien we

Daarnaast kan er ook een keuze gemaakt

erg vaak dat nadenken over security een

worden voor custom authenticatie. Dit

Session state protection moet altijd aan

‘afterthought’ is. Als het fout is gegaan

betekent dat de uitwerking van het au-

staan. Men moet altijd beschermd zijn

dan wordt er over nagedacht. Soms als

thenticatie schema volledig in de handen

tegen mensen die bewust kwaad willen.

gevolg van negatieve publicaties in de

ligt van de ontwikkelaar van de applicatie.

Om kwaad te willen of URL tampering

pers of op het internet.

Deze methodiek is dus de meest flexibele

uit te voeren is geen speciale kennis no-

Voor applicatieontwikkelaars is security

oplossing. Bij deze methodiek kunnen

dig. Een klassiek voorbeeld binnen APEX

een erg lastig onderwerp. Met een heel

gebruikers geauthentiseerd worden tegen

is een form dat aan een rapportapplicatie

ander doel voor ogen moet er naar een

bijvoorbeeld tabellen, web services etc.

gekoppeld is. Vanuit het rapport wordt er

applicatie gekeken worden. De applicatie

Ter illustratie een voorbeeld van authen-

een record geselecteerd dat in het bijbe-

moet getoetst worden vanuit het vizier

ticatie tegen Oracle Access Manager, te

horende form gepresenteerd wordt. Als

van een hacker of iemand die moedwillig

vinden op: http://joelkallman.blogspot.

session state protection niet aan staat is

kwaad wil doen. Oracle Application Ex-

com/2010/10/custom-authentication-

men in staat om bijvoorbeeld het ID in de

press heeft verschillende features om een

scheme-for-oracle_20.html.

URL te veranderen (URL tampering) en

over security worden nagedacht. Helaas

applicatie veilig te maken. In APEX kun-

van de applicatie. Autorisatie bepaalt de

F?p=APP:PAGE:SESSION:REQU EST:DEBUG:CLEARCACHE:ITEM NAMES:ITEMVALUES

gegevens van een ander record getoond te

nen authenticatie schema’s en autorisatie

Autorisatie Schema’s

krijgen. In onderstaande afbeelding een

schema’s gemaakt worden en daarnaast

In een autorisatie schema wordt vast-

voorbeeld waar Session State Protection

OGh Visie

21

APEX en Security

Voorbeeld van het gebruik van DBMS_ASSERT:



of htp package gebruikt wordt



(welke functie dan ook) zou daar

In Application Express wordt er een vali-



SYS. voor moeten staan.

niet aan staat.

datie aangemaakt van het type: function

De empid kan op URL gewijzigd worden.

returning boolean. Deze functie contro-

Session State protection wordt in twee

leert de naam van de tabel:

stappen bewerkstelligd. Als eerste stap

Voorkomen van ‘Fake’ invoer via Firebug Een klassiek voorbeeld is een waarde

moet de feature aangezet worden en als

begin if dbms_assert.simple_ sql_name(:P_TABLE) = :P_TABLE then return true; end if; exception when others then return false; end;

tweede vervolgstap worden de pagina en item security attributen gedefinieerd. Bij security moet men ook nadenken over bewust kwaadaardige invoer van gegevens. Hierbij kan gedacht worden aan SQL Injection en Cross Site Scripting of het invoeren van ‘fake’ data via Firebug of Grease Monkey (Browser add-ons).

die gekozen is via een lijst van geldige waarden te veranderen. Dit kan o.a. met Firebug bewerkstelligd worden. In onderstaande afbeelding wordt geïllustreerd hoe de invoer van gegevens is te ‘faken’ via Firebug. Om ‘fake’ invoer te voorkomen zijn validaties die uitgevoerd worden binnen de database erg belangrijk.

SQL Injection SQL Injection is het ‘injecteren’ van code om bijvoorbeeld objecten te creëren, objecten weg te gooien, of om eventueel data te analyseren waartoe men niet geautoriseerd is. Bij het gebruik van dynamisch SQL (DBMS_SQL) moet men extra bedacht zijn op SQL Injection. Een aantal standaardregels moet in acht worden genomen om SQL Injection te voorkomen: • Gebruik van BIND variabele syntax

Cross Site Scripting

Security aspecten die beschikbaar zijn



Cross site scripting is ‘injectie’ van Java-

binnen de database.

(:EMPNO)

• Valideren van gebruikers invoer

script. Dit kan in de database, URL of Up-



(DBMS_ASSERT kan hiervoor

load van files zijn. Regels die voor Cross



gebruikt worden)

Site Scripting in acht genomen moeten

• Check van haakjes en commentaar

worden zijn:

Virtual Private Database (Row Level Security/ Fine Grained Access Control)



• ‘Escape Special Characters ( < > & )

Bij VPD worden dynamische predicaten

• Wanneer ‘literals’ gebruikt worden

(-- /* *)



aan de where clausule toegevoegd tijdens



omsluit deze dan door dubbele quotes.

en/of ‘Escape’ Output

• Gebruik van sys.htf.escape_sc.

de uitvoer van het programma. Er worden

Voor verder informatie zie: http://www.



Gebruik dit ‘fully qualified’. Dit om

alleen records gepresenteerd die aan het

oracle.com/technetwork/database/fea-



hackers niet de kans te geven

dynamische predicaat voldoen.

tures/plsql/overview/how-to-write-in-



om een lokale package te definiëren

Voor VPD zijn twee aspecten belangrijk.

jection-proof-plsql-1-129572.pdf.



met dezelfde naam. Wanneer de htf

1. Applicatie Context Men moet de details of van de gebruiker weten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de gebruikersnaam en evt. de afdeling waar deze persoon werkt. De applicatie context wordt meestal vastgesteld op het moment van inloggen in de applicatie. ( DBMS_SESSION) Bron: http://xkcd.com/327/

22 OGh Visie

APEX en Security

dbms_session. set_context(‘my_ context’,’deptno’, v_ deptno);    dbms_session. set_context(‘my_ context’,’userid’, p_ userid);

(DBMS_RLS.ADD_POLICY)

baar gekomen patches en de zogenaamde CPU patches.

Het is een voorbeeld in het Duits, maar

Denk over security na, voordat het te laat

geeft wel aan hoe men VPD kan gebruik-

is en negatieve gevolgen heeft voor u en

en en hoe VPD werkt.

uw organisatie!

Conclusie

Aanbevolen Literatuur:

Security is niet een gemakkelijk onder-

Pro Application Express:

2. Security Policy

werp en er moet op elke dag en bij elk

John Edward Scott/Scott Spendolini

Met de applicatie context kan een secu-

stukje programmacode over nagedacht

Applied Oracle Security: Oracle Press

rity policy functie gedefinieerd worden.

worden. Binnen alle lagen die worden ge-

Dit is een ‘stored’ functie binnen de da-

bruikt door Application Express moet er

Iloon Ellen-Wolff is werkzaam bij Oracle

tabase. Deze policy functie kan weer bin-

over security worden nagedacht.

Support Services Nederland, met als hoofdverantwoordelijkheid en –competentie Ap-

nen het predicaat gebruikt worden.

plication Express.

Voorbeeld: http://www.oracle.com/glo-

Dit betekent binnen de webserver, data-

bal/de/community/tipps/htmldb_vpd/

base en binnen de applicatie zelf. Daarbij

index.html

moet men ook nadenken over beschik-

VERVOLG VAN PAGINA 19

beheerder Stedin. Hierbij werd een blik

De reden voor deze geheimzinnigheid was

Spatial en IT

in de keuken gegeven. Waarbij bleek dat

het 25 jarig jubileum van Theo Tijssen van

binnen Stedin geo-informatie erg breed

de TU Delft. In het geheim waren hiervoor

wordt ingezet. Niet alleen bij het beheer

een aantal acties voorbereid.

Men heeft een integratie bereikt waarbij

en onderhoud van de assets en eventuele

Theo Bogaerts, gaf een overzicht over de

in vergelijking met het verleden het aan-

storing daarop, maar ook in allerlei klant-

ontwikkeling van geo-gerelateerde basis-

tal applicaties verminderd is. Met Oracle

processen speelt geo een rol. Denk daar-

registraties in Nederland vanaf 1960. Uit

Spatial wordt informatie gedeeld die in

bij aan berekeningen rondom de belasting

deze presentatie bleek onder andere dat de

de verschillende processen door middel

van het netwerk, waarbij ook teruglevering

totstandkoming een langzaam proces is en

van Smallworld, ESRI en AutoCad worden

van energie meegenomen moet worden.

met het nodige vallen en opstaan gepaard

ondersteund. Er is een organisatiebrede

Jef van der Wee van Departement Werk

gaat. Helaas wordt daarbij vaak weinig ler-

GIS viewer en delen van informatie worden

en Sociale Economie en Stijn Vandereyken

ing getrokken uit het verleden.

via services vergaard. In de toekomst wordt

van I4BI sloten de BI track af met ervarin-

Aan het einde van de dag werd Theo Tijs-

onder andere verder vorm gegeven aan da-

gen uit Vlaanderen. Binnen het Vlaams de-

sen, tot diens verrassing door de voltallige

tawarehousing en Business intelligence

partement voor werk en sociale economie

Delftse GDMC staf gehuldigd.

wordt veel gebruik gemaakt van OBIEE.

Al met al kan teruggekeken worden op een

Parallel Sessies: BI Track

Op basis daarvan kregen de toehoorders

zeer geslaagde dag. Ook volgend jaar hoopt

Als start van de BI track gaf Wouter van

een boeiend relaas, niet alleen over de

de SIM Commissie van de OGH weer sa-

der Brugghen een presentatie over de on-

mogelijkheden van de tools, maar ook

men met Oracle Nederland met een uitd-

twikkelingen rondom Business Intelligence

over de meer politieke aspecten die komen

agend en inspirerend programma voor de

binnen Oracle. De, recent uitgekomen,

kijken bij het publiekelijk publiceren van

Oracle Spatial dag te komen.

versie van Oracle Business De recent uit-

gegevens rondom werk en werkloosheid.

De hand-outs van de presentaties zijn te

gekomen versie van Oracle Business Intel-

vinden op website van de OGH:

ligence biedt een volledige integratie met

Mystery guest

Oracle Spatial en de mapviewer. Wouter

Hiermee werden de parallel sessie afgeslo-

demonstreerde dat het relatief eenvoudig

ten en werd verder gegaan met het plenaire

De auteurs van dit artikel zijn Bram Schilt-

is om de ruimtelijke component in BI mee

eindprogramma. Deze werd gestart door de

mans (Rijkswaterstaat), Lieke Verhelst

te nemen.

mystery guest, die Theo Bogaerts, emeritus

(Alterra, Wageningen) en Milan Uitentuis

Daarop volgde de presentatie van Netwerk-

hoogleraar van de TU Delft, bleek te zijn.

(ATLIS)

www.ogh.nl/handouts.aspx.

OGh Visie

23

Do you still wonder? “CIBER is klantgericht… Zij zijn de eersten die opstaan als er ’s nachts iets gedaan moet worden.” ZIGGO

“CIBER stelt afdelingen in staat om te excelleren.” Rijksgebouwendienst

Kijk voor meer informatie over CIBER op www.ciber.nl of bel 040-2329090

www.ciber.nl “Je kunt gewoon dingen aan ze overlaten.” ESSENT