visie en doelen WORKSHOPGENERATOR Inhoudsopgave Inleiding... 2 Algemene informatie over w orkshops... 3 De w orkshop van visie naar doelen

WORKSHOPGENERATOR 

Handleiding w orkshop  ‘visie en doelen’ 

I nhoudsopgave  

I nleiding ............................................................................................... 2   Algemene informatie over w orkshops ................................................... 3   De w orkshop ‘van visie naar doelen’ ..................................................... 6   Checklist voorbereiding ........................................................................ 9

I nleiding  In het onderwijs wordt het steeds belangrijker om niet alleen ict­doelstellingen praktisch  en meetbaar te omschrijven, maar ook om daadwerkelijk de stap naar concrete  gestructureerde resultaten te maken op school en in de klas. Hiervoor dienen alle  betrokkenen (directie, ict­coördinator en het team van leerkrachten) een  gemeenschappelijk beeld te hebben van de visie op onderwijs en de daaruit  voortvloeiende ict­doelen. Een workshop ‘visie en doelen’ maakt het mogelijk dat niet  alleen gezamenlijk gewerkt wordt naar concrete uitkomsten. In deze Workshopgenerator  staan alle documenten voor het organiseren van deze workshop op een rij. Door een  workshop te organiseren creëert ook meteen het draagvlak voor de uitkomsten.  Deze workshop is nuttig voor het actief formuleren van de ict­visie en om vervolgens  doelstellingen en acties te genereren voor de praktische uitvoering. Deze handleiding is  gemaakt voor de workshopbegeleider. Er is bij de samenstelling van de workshop van  uitgegaan dat de school een visie op onderwijs heeft, een visie op leren en op de rol van  de leraar. Toch wordt een gedeelte herhaald in deze workshop zodat alle neuzen dezelfde  kant op staan. Ook beschrijven we in de workshop uitersten, om de visies scherp neer te  zetten. In de praktijk liggen visies en meningen vaak genuanceerder: iedere school,  iedere leraar positioneert zich met zijn visie op onderwijs ergens tussen twee uitersten.  De Workshopgenerator bestaat uit diverse versies. De agenda, handleiding, presentatie,  visieplaatjes, SMARTformulieren en het format voor een actieplan zijn generiek en  bruikbaar voor alle versies. Het verschil zit in de uitgedachte stellingen voor de visie­  oefening en voor de doelen­oefening. In totaal zijn er 8 documenten:  Versies en bijbehorende  documenten  ICT­­ algemeen  internet en breedband 

primair onderwijs 

voortgezet onderwijs 

PO­ict­visie  PO­ict­doelen  PO­internet­visie  PO­internet­doelen 

VO­ict­visie  VO­ict­doelen  VO­internet­visie  VO­internet­doelen 

Ict op school adviseert u om met een onafhankelijke (externe) workshopbegeleider te  werken om dit proces voor u te leiden. De workshopbegeleider kan (met deze  handleiding) stap voor stap de workshop voorbereiden en uitvoeren. Informeer bij Ict op  school naar adviseurs met ervaring.

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 2 van 10 

Algemene informatie over w orkshops  Een workshop is een interactieve werkvorm waarmee u in een groep problemen of  vraagstukken kunt oplossen door gebruik te maken van creatieve, interactieve  technieken.  Een team… · verzamelt informatie; · genereert ideeën; · neemt beslissingen...  ...onder begeleiding van de workshopbegeleider.  Een voordeel van deze manier van werken is dat álle deelnemers actief betrokken zijn.  Het levert in korte tijd een gemeenschappelijk beeld op: een concreet en visueel  resultaat dat door alle deelnemers wordt gedragen. Daarmee heeft de invoering en het  opvolgen van de gemaakte afspraken een grote kans van slagen. 

De volgende voorw aarden zijn van  essentieel belang voor het slagen van  een w orkshop: · ·

·

·

· ·

reserveer voldoende tijd; creëer een positieve sfeer en zie het  als een uitdaging om gezamenlijk tot  een visie en concrete doelstellingen  te komen; kies een rustige, stimulerende  omgeving voor de uitvoering van de  workshop, zonder al te veel storende  factoren en met voldoende  bewegingsruimte; denk aan een zorgvuldige  vastlegging van de resultaten,  bijvoorbeeld door een notulist aan te  wijzen en/of de sessie te registeren  op video; zorg dat het team compleet is, maar probeer de groep niet veel groter te maken  van 20 deelnemers; zorg dat alle benodigde kennis aanwezig is. 

Het hele team doet mee!  Voor een succesvolle workshop is het van belang dat het gehele team ­ leraren, ict­  coördinator en directeur – deelneemt aan de workshop. Zij hebben er immers allen  belang bij dat ict op een goede en verantwoorde wijze in het onderwijs wordt  geïntegreerd, en dat gekozen ict­oplossingen optimaal zijn afgestemd op het onderwijs in  de klas.  W orkshoprollen  In iedere workshop is een aantal rollen te onderscheiden, namelijk de volgende: · de workshopdeelnemers zijn degenen die het doen!; · de workshopeigenaar is degene die het resultaat wil (vaak is dit de directeur,  soms in samenwerking met de ict­coördinator); · de workshopbegeleider faciliteert en begeleidt het proces (daarom is belangrijk te  werken met iemand die geen belang bij een bepaalde uitkomst heeft);

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 3 van 10 

·

de notulist ondersteunt de workshopbegeleider en legt (een deel van) de  resultaten vast. 

Het is van belang van te voren vast te stellen wie de verschillende rollen op zich neemt!  Fasen in het creatieve proces  Het creatieve proces tijdens een workshop behelst altijd een aantal fasen. In eerste  instantie waaiert u uit naar alle mogelijke richtingen, alle ideeën en mogelijke  alternatieven krijgen een kans: denken van weinig naar veel. Vervolgens richt het proces  zich weer naar één punt, want door gezamenlijke keuzes blijft er van de veelheid aan  ideeën uiteindelijk slechts een beperkt aantal over: denken van veel naar weinig. Dus  eerst wordt een veelheid aan ideeën gecreëerd, waaruit uiteindelijk een selectie uit naar  voren komt: de krenten uit de pap! 

van weinig naar veel 

divergeren 

van veel naar weinig 

convergeren

Een w orkshop verbetert en  bevordert de onderlinge relaties  tussen mensen en de teamgeest.  M et een goed samenw erkend team  bereikt u pas écht resultaten! 

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 4 van 10

De w orkshopbegeleider  Een workshopbegeleider is een onafhankelijke procesbegeleider die de juiste structuur,  hulpmiddelen en sfeer levert om het creatieve proces in de groep succesvol en optimaal  te laten verlopen.  Een goede workshopbegeleider heeft tien belangrijke kenmerken: · Empathie  Door een goed inlevingsvermogen laat de workshopbegeleider merken dat hij/zij  snapt wat de ander bedoelt. · Flexibiliteit  Een workshopbegeleider moet snel kunnen schakelen en kunnen inspelen op de  cultuur van de groep of op onverwachte gebeurtenissen, bijvoorbeeld door – in  overleg met de groep – de agenda aan te passen. · Evenw icht  Een workshopbegeleider is duidelijk en gedraagt zich rustig en evenwichtig, is niet  te snel van de wijs te brengen en reageert niet onnodig emotioneel of normatief. · Samenhang  Een goede workshopbegeleider is in staat overzicht te houden en het proces te  structureren. · Goed kunnen luisteren  Een workshopbegeleider kan goed samenvatten, is begripvol en reageert alert op  (non)verbale signalen. · Doelgericht  Een goed workshopbegeleider stuurt waar mogelijk op resultaat en bewaakt het  maken van (werk)afspraken · Tactvol en zorgvuldig  In conflict­­situaties weet een workshopbegeleider steeds de goede sfeer te  bepalen. Hij/zij zorgt ervoor dat niemand buiten de boot valt en dat alle  workshopfases zorgvuldig worden georganiseerd en afgewikkeld. · Organisatietalent  Het is de taak van de workshopbegeleider om te zorgen voor de praktische  voorbereiding en afronding van de workshop, afstemming met directeur en/of  ICT­­­coördinator en het houden van overzicht. · Creativiteit  Een goede workshopbegeleider denkt creatief, helpt het team om uit eventuele  impasses te komen, technieken toe te passen en waar nodig het proces bij te  sturen. · Enthousiasme  Een workshopbegeleider weet de deelnemers te stimuleren, aan te moedigen en  laat merken dat hij/zij er zin in heeft!

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 5 van 10 

De w orkshop ‘visie en doelen’: verloop van de w orkshop  Opstarten · Laat de directeur of ict­coördinator de aftrap verzorgen. · Introduceer jezelf kort. · Geef een korte uitleg over de rol van de workshopbegeleider (niet sturen, vragen  stellen en vooral faciliteren). · Geef aan wat van de deelnemers wordt verwacht: het zijn de deelnemers die het  doen! · Neem eventuele huishoudelijke afspraken door (mobiele telefoons, afwezigen,  etc). · Geef gelegenheid tot vragen stellen. · Geef uitleg over het doel en resultaat van de workshop. Loop de agenda door en  leg uit wat er per onderdeel gaat gebeuren. Breng zonodig wijzigingen in het  programma aan. · Benadruk het strakke tijdschema en vraag om medewerking en betrokkenheid. · Benadruk het belang van noteren en spreek af wie dat doet. · Geef uitleg over de parkeerplaats en wijs de deelnemers op de workshopregels.  Men kan geeltjes gebruiken om een vraag op de parkeerplaats te plakken. De  volgende workshopregels staan op een flap en worden uitgelegd:  o  alle gedachten en ideeën krijgen de vrije loop;  o  hoe meer associaties hoe beter;  o  schort oordelen even op. Immers:”ja maar…” bevordert de discussie niet;  o  noteer alles;  o  luister naar elkaar en respecteer andermans mening;  o  je bent samen verantwoordelijk voor het resultaat;  o  let op de tijd!  P resentatie en w arming­up · Geef de presentatie. · Vraag bij het filmpje welke van de situaties het beste bij het onderwijs dat jullie  hier op school geven? Waarom? Zou dat in de toekomst anders kunnen zijn? · Maak de presentatie af en geef ruimte voor discussie door prikkelende vragen te  stellen.  Oefening: visie formuleren · Hang de visie­flappen met bijbehorende plaatjes op.

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 6 van 10 

·

·

·

·

Geef een korte uitleg (2 minuten) over de bedoeling van de oefening: het  formuleren van de onderwijsvisie van de school en een motto voor de komende  drie tot vijf jaar. Geef kort aan hoe men te werk moet gaan: maximaal 10 stroken selecteren en  deze op de bijbehorende flap plakken (onderwijs is overdragen of onderwijs is  ontdekken) Verdeel de deelnemers in groepen (niet meer groepen dan er sets stroken zijn)  van ongeveer vier personen en geef iedereen een set visiestroken mee. Kies bij  voorkeur voor gemixte groepen waarin iedere bouw vertegenwoordigd is. Geef de subgroepen 20 minuten de tijd om de visiestroken te selecteren die het  beste bij hen passen. Het gaat daarbij om de vraag: Welke school, welke leraar 

wil je zijn? Welk onderwijs willen jullie geven? ·

·

Laat iedere groep de geselecteerde stroken opplakken (tip: maak alvast stukjes  plakband en hang ze aan de rand van de tafel), zorg dat ze duidelijk kiezen of de  stelling volgens de groep hoort bij ´onderwijs is overdragen´ of ´onderwijs is  ontdekken´. Probeer samen te vatten wat de uitkomst is en vraag deelnemers om een reactie. 

Oefening: doelen stellen · Hang de drie doelen­flappen op (korte termijn, lange termijn, doen we!). · Geef een korte uitleg (2 min.) over de bedoeling van de oefening: de  geformuleerde onderwijsvisie koppelen aan concrete doelstellingen met  betrekking tot het gebruik van ict in het onderwijs. · Geef kort aan hoe men te werk moet gaan: max. 10 doelen selecteren en deze op  de bijbehorende flap plakken (korte termijn of lange termijn), tevens mag men  selecteren wat er al gedaan wordt in school en deze op de ‘doen we!’­flap  plakken. · Verdeel de deelnemers in groepen (niet meer groepen dan er sets stroken zijn)  van ongeveer vier personen en geef iedereen een set visiestroken mee. Kies  bewust voor OF dezelfde groepen als bij de vorige oefening OF groepen per bouw.  Indien voor bouwgroepen gekozen wordt, dient men op de gekozen stroken te  zetten welke bouw de strook gekozen heeft. · Geef de subgroepen 20 minuten de tijd om de doelen te selecteren die het beste  bij hen passen. · Laat iedere groep de geselecteerde stroken op de goede plaats opplakken (zorg  voor voldoende bereikbaar plakband!) · Probeer samen te vatten wat de uitkomst is en vraag deelnemers om een reactie. · Prioriteer de stroken met de groep en kies maximaal 5 doelstellingen uit waarmee  verder gewerkt gaat worden. Als dit niet lukt omdat bijvoorbeeld de groep te  groot is of de meningen te ver uiteen liggen, kies er dan voor dat iedereen de  prioriteit persoonlijk aangeeft (zie kader) 

Doelen rangschikken naar prioriteit  Laat iedere deelnemer met een pen langs de beplakte korte termijn­doelenflap lopen.  Iedereen geeft met streepjes aan welk doel hij/zij het belangrijkst vindt, aflopend naar  waarde (van drie naar één streepje). Vervolgens kijkt u welke vijf doelen de meeste  streepjes hebben ontvangen. Deze vijf speerpunten gaan mee naar de vervolgoefening.

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 7 van 10

Oefening: doelen SM ART maken  In deze oefening is het belangrijk dat men de gekozen vijf speerpunten concreet uitwerkt  tot acties. Geef ook het belang van concretiseren van de actie aan en maak duidelijk dat  niet alle verantwoordelijkheden op bijvoorbeeld de ict­coördinator worden afgeschoven. · Leg uit dat deze oefening slechts een begin is, het is binnen het tijdsbestek van  de workshop niet mogelijk om de doelen volledig SMART tot actieplannen om te  zetten. · Leg het begrip SMART uit aan de deelnemers (simpel, meetbaar, acceptabel,  realistisch, tijdgebonden) · Laat iedere groep een doelstelling kiezen om uit te werken uit de gekozen  doelstellingenlijst. · Laat de groepen uiteengaan en geef iedere groep een SMART­formulier mee. Laat  hen het doel uitwerken aan de hand van de 6­W­vragen. · Laat na de oefening één woordvoerder per groep vertellen wat zij aan acties  hebben geformuleerd. Vraag om een reactie van de rest van de groep. · Geef aan wie de actieplannen gaat uitwerken en wat de vervolgstappen zijn.  Evaluatie  Vraag om een korte mondelinge evaluatie en laat iedereen ter plekke een  evaluatieformulier invullen. Bedank iedereen hartelijk voor de medewerking en wens de  school veel succes met het uitvoeren van de acties!

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 8 van 10 

Checklist voorbereiding  Voorafgaand aan de w orkshop  Informeer deelnemers duidelijk, voorafgaand aan de workshop: · geef aan hoeveel waarde er gehecht wordt aan de betrokkenheid en bijdragen van  het team · geef aan dat het belangrijk wordt gevonden dat de uitkomsten door het hele team  gedragen worden en dat het nu de kans is om input te leveren aan ict­beleid · maak duidelijk waarom voor deze workshop gekozen is · maak expliciet wat de relaties zijn tot eerdere, vergelijkbare activiteiten · zorg dat iedereen de agenda ruim van te voren heeft (tenminste één week) · bepaal vooraf wat er met de uitkomsten gedaan gaat worden · bespreek van te voren wat het einddoel/eindproduct van de dag is (stuur vooral  niet aan op een bepaalde inhoud)  Bespreek van te voren wie de resultaten gaat verwerken. Het is in de meeste gevallen  het handigst als de ict­coördinator van de school de resultaten verwerkt. U kunt hiervoor  het format gebruiken. 

Logistieke voorbereiding vlak voor de w orkshop  Een goede voorbereiding is het halve werk!  Bekijk nogmaals de locatie en beoordeel of deze geschikt is of vraag de school of de  locatie voldoet aan de volgende eisen. · Is er genoeg ruimte om samen te werken en voldoende loopruimte? · Is er voldoende muur of schoolbord om flip­overvellen op te plakken? · Kan er geschoven worden met het meubilair?  Zorg dat ruim van te voren alle materialen klaar zijn. · Zijn er genoeg flip­overvellen?  o  Voor de spelregels (kan van te voren beschreven worden)  o  Voor de parkeerplaats (zet er een grote blauwe P op)  o  2 voor de visie­oefening (plak hier op elke flap een visieplaatje, zie  document)  o  3 voor de doelen­oefening (schrijf erboven: doelen lange termijn (‘na 3  jaar’), doelen korte termijn (‘1­3 jaar’) en ‘Dit doen we al!’) · Zijn er voldoende stiften om mee te schrijven? · Zijn er gele plakkertjes (post­its) om vragen op te kunnen noteren? · Zijn er groepen gemaakt en staan de groepen op papier? (keuze maken voor  gemixte groepen dus bouwen door elkaar of groepen per bouw) · Zijn alle visiestroken geprint en gesneden? (elke groep heeft een complete set  nodig) · Zijn alle doelstroken geprint en gesneden? (ook heeft weer elke groep een  complete set nodig) · Zijn er voldoende SMART­formulieren geprint (per groep één)? · Is er voor iedereen een evaluatieformulier? · Is er voor iedereen een hand­out van de presentatie? · Is er een laptop/computer met internetverbinding en een beamer (en stroom!)? · Is er een projectiescherm of witte muur om op te projecteren? · Kan er voldoende koffie/thee gezet worden?  Verder is het belangrijk dat iedereen weet waar hij/zij aan toe is, vooral de mensen die  een onderdeel van de workshop verzorgen!

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 9 van 10 

Voorbereiding op de dag zelf · Staan de presentaties op de computer (inleiding directeur, presentatie  workshopbegeleider)? · Doen de beamer en laptop het? · Is het filmpje (quicktime of realplayer) te benaderen en is het geluid goed? · Zijn alle flappen op te hangen met plakband o.i.d.? · Liggen alle papieren klaar (stroken, hand­outs, SMART­formulieren,  evaluatieformulieren)? · Staan alle stoelen goed opgesteld? · Zijn spelregels goed te lezen? · Is er een lege flap die als parkeerplaats voor vragen kan dienen? · Zijn er post­its voorhanden waar vragen op geschreven kunnen worden? · Zorg dat u ruim van te voren klaar bent, zo gaat u de workshop ontspannen in! 

Veel succes!!

Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 

Pagina 10 van 10