Visbestandopnames op het Kanaal van Beverlo 2011-Bemonsteringsverslag

Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek-Duboislaan 14 B-1560 Groenendaal-www.inbo.be

Visbestandopnames op het Kanaal van Beverlo 2011-Bemonsteringsverslag

Gerlinde Van Thuyne en Isabel Lambeens INBO.IR.2012.37

Het Kanaal van Beverlo-2011 Bemonsteringsverslag Het INBO voerde van 25 tot 27 oktober 2011 visbestandopnames uit op de Kanaal van Beverlo. Het kanaal van Beverlo slingert door het grensgebied van de provincies Limburg en Antwerpen en steekt daarbij 4 keer de provinciegrens over. De lengte bedraagt 14.8km en de breedte is gemiddeld 18m. Het kanaal loopt door de gemeenten Lommel, Balen en Leopoldsburg. Het kanaal werd gegraven in 1854, gelijktijdig met de aanleg van het kanaaltraject van Turnhout naar Schoten, en werd 3 jaar later in gebruik genomen hoofdzakelijk voor het vervoer van militair materieel. Nu is dit kleine kanaal gekend bij de pleziervaart. Door de beperkte scheepvaart zijn de oevers op een aantal plaatsen nog natuurlijk begroeid.

1

Ligging van de staalnameplaatsen

Tabel 1: Situering van de staalnameplaatsen Nummer

X

Y

Waterloop

Gemeente

Omschrijving

10539100

211754

202400

Leopoldsburg

zwaaikom

10539200

211787

205281

Balen

brug Balen Zweiling

10539300

212875

208163

10539450

210092

210335

10539550

209819

214529

KANAAL NAAR BEVERLO KANAAL NAAR BEVERLO KANAAL NAAR BEVERLO KANAAL NAAR BEVERLO KANAAL NAAR BEVERLO

Lommel Balen

Vielle Montagne

Lommel

Blauwe Kei

Figuur 1: Ligging van de meetplaatsen op het Kanaal van Beverlo

2

Visbestandopnames op het Kanaal van Beverlo

www.inbo.be

2

Specificaties van de uitgevoerde afvissingen

Tabel 2: Specificaties van de uitgevoerde afvissingen (met LO=linkeroever en RO= rechteroever) Nummer Beviste afstand Datum Methode 10539100

10539200

10539300

150m ten noorden van de zwaaikom en 150m ten westen van de kom 2schietfuiken 250m LO en 250m RO

25-10-11

2 schietfuiken

in 25-10-11 uit 27-10-11 25-10-11

250m LO en 250m RO 2 schietfuiken

10539450


10539550


3

in 25-10-11 uit 27-10-11 25-10-11

in 25-10-11 uit 27-10-11 27-10-11 in 25-10-11 uit 27-10-11 27-10-11

Elektrovisserij van op de boot met 2 elektroden 1 schietfuik

Elektrovisserij van op de boot met 2 elektroden 2 schietfuiken




in 25-10-11 uit 27-10-11

Biotoopbeschrijving en fysisch en chemische metingen

Tabel 3: Fysische en chemische metingen: pH, zuurstofconcentratie (O2 in mg/l), temperatuur (T in °C), conductiviteit (Cond in µS/cm), turbiditeit (Turb. in NTU) en de biotoopbeschrijving op het moment van de visbestandopname Nummer 10539100

pH 7,9

O2 7,6

T 10,1

cond 602

Turb 5,57

10539200

7,92

8,11

9,9

715

4,12

10539300 10539450 10539550

8,28 8,21 8

10,45 10,32 9,31

8,9 10,9 10,8

765 741 868

8,76 13,9 13,6

www.inbo.be

Biotoopbeschrijving Haven, steile taluds, verstevigde oevers van beton, de aanlegsteigers zijn uit hout Verstevigde oevers met steile taluds, vlottende en bodem waterplaten aanwezig, gelegen in landbouwgebied. Rietstroken in traject aanwezig Oevers zijn verstevigd, industrie aanwezig. De oevers zijn verstevigd met houten paaltjes en breuksteen, op de rechteroever liggen boten, omgeven door bos

Visbestandopnames op het Kanaal van Beverlo 2011

3

4

Visbestandgegevens

+ +

+ +

+

+

+

+

*

X

X

+

X

*

+

+

+

X

*

*

X X * *

X + * *

* X

X +

* X

*

* 10539550

X * *

4

*

* X X

*

Totaal

zonnebaars

*

X +

*

zeelt

+

X

winde

X

+

snoekbaars

+

+

snoek

*

* +

riviergrondel

X X

X +

* 10539450

rietvoorn

marmergrondel

kopvoorn

karper

pos

10539300

brasem

paling

10539200

blankvoorn

* +

baars 10539100

bermpje

Nummer 2011 2005 1999

br.Am. dwergmeerval

Tabel 4: Overzicht van de aangetroffen vissoorten en het totaal aantal soorten (N) op de verschillende staalnamepunten (met X gevangen door zowel elektrovisserij als fuikvisserij, * enkel met elektrovisserij, + enkel met fuikvisserij).

* *

8 6

+

9

*

* *

4 6

*

+

7

* * *

6 X

+

*

7

* + X

6 7 7

X

3

* *

* *

* *

X *

* *

*

*

*

*

*

* * *

Visbestandopnames op het Kanaal van Beverlo

*

* *

* *

10 10

*

*

9

www.inbo.be

40 2,8 69,3 1,4

10539200 fuiken

G/fuikdag N/fuikdag

938,2 5,2

10539300 elektrisch

G/100m N/100m

172,9 7

4,2 0,4

10539300 fuiken 10539450 elektrisch

G/fuikdag N/fuikdag G/100m N/100m

428,5 45 555,7 25,6

3,5 0,5 76,6 0,2

10539450 fuiken

G/fuikdag N/fuikdag

988 72,2

10539550 elektrisch 10539550 fuiken

G/100m N/100m G/fuikdag N/fuikdag

634,1 29,4 29,1 2,5

409,7 2

winde

191,5 2,3

snoekbaars

4,1 0,3

zonnebaars

G/fuikdag N/fuikdag G/100m N/100m

722,9 3

zeelt

10539100 fuiken 10539200 elektrisch

snoek

294,3 4

rietvoorn

607,9 10,7

pos

G/100m N/100m

Totaal

paling

10539100 elektrisch

kopvoorn

blankvoorn

bermpje

baars

Nummer

marmergrondel

Tabel 5: Effectieve vangst per soort en per staalnameplaats uitgedrukt in CPUE (elektrisch in G/100 m en N/100 m en fuiken in G/fuikdag en N/fuikdag met G = gewicht in g en N = aantal) en het totaal.

409,6 0,7

8,7 0,7

7,5 1,2

47,5 4 114,9 2,2

45,6 0,8 216,4 1,2

0,7 0,2

954,9 28,2

7,6 0,8 2,6 0,2

0,7 0,2

167,2 1

2284,4 3,5 67,4 0,2

8,2 0,5 11,7 1,3

2304,8 4,5

37 4

101,2 0,2

18,7 1 17,9 1,5

2648,7 23,7

1162,2 7,2 0,1 0,2

345,8 0,2

525,6 8 2724,6 49,5 712,1 27,7

0 0,2 9,8 1,2 3,5 0,2

35,9 0,2

3339,6 81,9 38,9 1,4

15,3 0,4

1970,4 62,2 47 4

Figuur 2: Aantalverhouding van de gevangen soorten op de Kanaal van Beverlo in 2011

Figuur : Gewichtverhouding van de gevangen soorten op de Kanaal van Beverlo in 2011

6


www.inbo.be

Figuur 8: Lengtehistogram van de gemeten baarzen (N=586) in het Kanaal van Beverlo in 2011

30

25

aantallen

20

15

10

5

0 6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 lengte (cm)

Figuur 9: Lengtehistogram van de gemeten blankvoorns (N=144) in het Kanaal van Beverlo in 2011

www.inbo.be


7

Tabel 6: Overzicht van de EQR (Ecologische Kwaliteit ratio) waarden en hun appreciatie met onderscheid naargelang de vismethode voor 2010, 2004 en 1999. Nummer 10539100 10539100 10539200 10539200 10539300 10539300 10539450 10539450 10539550 10539550

8

Afvismethode Elektrisch Fuik Elektrisch Fuik Elektrisch Fuik Elektrisch Fuik Elektrisch Fuik

EQR 0,58 0,27 0,27 0,27 0,35 0,33 0,35 0,35 0,42 0,27

2011 Appreciatie matig ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend matig ontoereikend

EQR 0,33 0,28 0,28 0,27 0,35 0,35 0,27 0,28 0,40

2005 Appreciatie ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend


EQR 0,37 0,30 0,35 0,40 0,40

1999 Appreciatie ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend ontoereikend

0,27

ontoereikend

0,42

matig

www.inbo.be

5

Bespreking

Het kanaal van Beverlo werd in 2011 over zijn gehele lengte op 5 plaatsen bemonsterd. De locaties werden elektrisch afgevist en met fuiken Over een afstand van 14.8 km werd er in totaal 2250 m elektrisch afgevist en werden er 9 fuiken gedurende twee dagen geplaatst. Er werden 1046 vissen gevangen met een totaal gewicht van ongeveer 48 kg, verdeeld over 13 soorten nl. baars, bermpje; blankvoorn, kopvoorn, marmergrondel, paling, pos, rietvoorn, snoek, snoekbaars, winde, zeelt en zonnebaars. Baars is met een aantalpercentage van 73% de meest gevangen soort, gevolgd door blankvoorn (15%) (figuur 2) . Qua biomassa domineren paling en baars, gevolgd door blankvoorn (figuur 3). De roofvisstand op het kanaal bestaat voornamelijk uit grotere baarzen (>20 cm), snoek en snoekbaars. Samen maken zij ongeveer 23% uit van de gevangen biomassa. Van de vissoorten waarvan we meer dan 100 exemplaren vingen maakten we lengtehistogrammen. De gemeten baarzen (586) hebben een gemiddelde lengte van 11,2 cm, de gemeten lengtes strekken zich uit tussen 6,7 cm en 41,5 cm. We zien een eerste lengte klasse tussen 7 en 11 cm met piek op 9 cm en een kleinere tweede lengteklasse tussen 12 en 18 cm. Er werden een 20tal baarzen >20 cm gevangen (figuur 8). De gemeten blankvoorns (144) hebben een gemiddelde lengte van 14,8 cm, de gemeten lengtes strekken zich uit tussen 6,8 cm en 30,3 cm. De meeste gevangen blankvoorns behoren tot de lengteklasse tussen de 14 en 18 cm. Er werden slechts enkele blankvoorns >20 cm gevangen. (figuur 9) Marmergrondel wordt voor het eerst op het kanaal van Beverlo gevangen. Deze exoot wordt in Vlaanderen sinds 2010 gevangen De soortendiversiteit varieert van 4 tot 10 soorten met een gemiddelde van 7 soorten/locatie. De CPUE waarden (Catch per Unit Effort) voor de elektrovisserij vangsten variëren tussen 114.9 g/100 m afgeviste oever en 2648.7 g/100 m met een gemiddelde van 1194.341 g/100 m. Op basis van een vangstindeling in kwartielen van de resultaten van eerdere elektrisch bemonsteringen op kanalen wijzen deze CPUE waarden op ‘kleine tot zeer goede vangsten’ met een gemiddelde dat wijst op een ‘goede vangst’. Elektrisch werd de meeste vis gevangen te Leopoldsburg in de zwaaikom De CPUE waarden voor de fuikvangsten variëren tussen 47 g/fuikdag en 3339.6g/fuikdag met een gemiddelde van 1464.2 g/fuikdag. In vergelijking met vroegere bemonsterde kanalen variëren deze CPUE waarden tussen ‘kleine en goede vangsten’, het gemiddelde wijst op een ‘middelmatige vangst’. Met de fuiken werd het meeste vis gevangen op de locatie gelegen te Balen aan de Vielle-Montagne. Het was hier vooral paling die verantwoordelijk was voor deze grootste vangst. Bij de CPUE waarden bekijkt men enkel de visdensiteiten en niet de samenstelling van de vispopulatie, de visindex of index voor Biotische integriteit houdt hier wel rekening mee. De IBI werd dan ook uitgerekend voor de elektrische en fuikvangsten ( (Tabel 6). Hieruit blijkt dat de status van het kanaal net zoals in voorgaande jaren vooral ‘ontoereikend ‘is. Op het kanaal werd en wordt door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) regelmatig vis uitgezet in functie van soortondersteuningsprogramma’s. Op verschillende locaties werd in 2009 en 2010 snoek, rietvoorn, zeelt en winde uitgezet.(bron: Herbepotingsdatabank Agentschap voor Natuur en Bos). www.inbo.be


9

Het kanaal van Beverlo werd reeds in eerdere campagnes bemonsterd (zie ook tabellen 4 en 6). De resultaten van de eerdere bemonsteringen vind je terug in Van Thuyne et al. 2006). Het kanaal van Beverlo is een kanaal dat anno 2011 minstens 13 soorten herbergt en waarbij de vangstdensiteiten middelmatig tot goed zijn en waarbij de index voornamelijk ‘ontoereikend’ scoort. Het visbestand wordt gedomineerd door vooral baars qua aantallen en door paling en baars qua biomassa (samen goed voor meer dan 70% van de gevangen biomassa). Sinds 1999 blijft de soortendiversiteit ongeveer gelijk, zijn het dezelfde soorten die domineren en zijn de vangstdensiteiten min of meer gelijk gebleven. De vangst van marmergrondel is nieuw. Het zou wel kunnen dat deze soort snel hoge dichtheden in het kanaal zou kunnen aannemen. Toekomstige bemonsteringen zullen dit moeten uitwijzen. Op het kanaal werden ook verschillende Amerikaanse rivierkreeften aangetroffen.

6

Dankwoord

Met dank aan Marc Dewit, Danny Bombaerts, Franky Dens, Jikke Janssens, Alain Vanderkelen, Hugo Verreycken , Guy Van Dam en Koen Willems voor de terreinbemonsteringen. Aan Adinda De Bruyn, Yves Maes en Linde Galle voor de praktische leiding en uitvoering van de afvissingen en de hulp bij de gegevensverwerking.

7

Referenties

Van Thuyne, G.; Maes, Y.; Breine, J. (2006). Visbestandopnames op het kanaal van Beverlo (2005).Rapporten van het instituut voor bosbouw en wildbeheer - sectie visserij, 2006(151). Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer: Groenendaal. 11 pp.

10


www.inbo.be

Visbestandopnames op het Kanaal van Beverlo 2011-Bemonsteringsverslag

Recommend Documents