Virtuele Gemeenschappen “Oriëntatie Nieuwe Media”
Eindopdracht
Datum: 19 juni 2004
Werkgroep Nieuwe Media
Student: Heleen van der Klink
Onderdeel: Eindversie
Werkgroep 2
Docent: Richard Rogers
[email protected]
Media en Cultuur Universiteit van Amsterdam
Inhoudsopgave
Abstract/ Keywords
2
1. Inleiding
2
2. Versterking van banden
3
3. Treffen van gelijkgezinden
5
4. Anonimiteit in VR
6
5. Oprechtheid van gevoelens in VR
8
6. Conclusie
10
Literatuurlijst
12
Bijlage 1
13
Bijlage 2
15
1
Abstract: In deze eindopdracht worden bepaalde aspecten van een virtuele gemeenschap belicht. Per aspect wordt er gekeken naar de positieve en de negatieve effecten die dit aspect met zich meebrengt. De aspecten die bekeken worden, zijn: het versterken van banden, het treffen van gelijkgezinden, anonimiteit in virtuele gemeenschappen en de oprechtheid van gevoelens in virtual reality.
Keywords: Virtuele gemeenschap, flaming, virtuele verkrachting, anonimiteit, versterking van banden
1. Inleiding “In het dagelijkse lokale leven ging het bijna altijd zo. Je maakt nieuwe vrienden in de kringen waarin je regelmatig verkeert. Dat gebeurt meestal in de straat, buurt of dorp waarin je woont, op school of op je werk, in de kroeg, op het sportveld of tijdens een feestje”, stelt socioloog Albert Benschop in zijn artikel ‘uitwaaierende vriendenkringen’.1 Tegenwoordig ontmoeten mensen vrienden en eventueel de vrienden van hun vrienden via www.friendster.com of via www.orkut.com. Verder zijn er legio voorbeelden van virtuele sociale netwerken en virtuele gemeenschappen te vinden op Internet. Met behulp van deze netwerken en gemeenschappen leggen mensen contacten en maken zij vrienden in cyberspace. Barry Wellman geeft de volgende definitie van virtuele gemeenschappen in zijn boek “the Community Question”2: “Communities are networks of interpersonal ties that provide sociability, support, information, a sense of belonging, and social identity”. Ik zal in dit werkstuk verschillende aspecten belichten die bij virtuele gemeenschappen horen en zal daarbij de definitie van Wellman als leidraad gebruiken. In de tweede paragraaf beschrijf ik de versterking van banden door Internet. Vervolgens beschrijf ik in de derde paragraaf het volgende aspect, door virtuele gemeenschappen treffen gelijkgezinden elkaar. Dit zijn mensen met dezelfde 1
Benschop, Albert. ‘Uitwaaierende vriendenkringen’. Versie 3 juni 2004. 19 juni 2004. http://www2.fmg.uva.nl/sociosite/websoc/vriendenvanvrienden.html. 2 Castells, Manuel. The Internet Galaxy. Oxford: Oxford Press, 2001: 127.
2
hobby’s, passies en denkbeelden. In de vierde paragraaf komen de voor- en nadelen van anonimiteit in virtuele gemeenschappen aan bod. In paragraaf vijf zal ik beargumenteren dat de gevoelens en contacten in VR (Virtual Reality) echt zijn. Ook hier kun je voor- en nadelen aanwijzen. Ten slotte zal ik in paragraaf zes de conclusie onderbouwen met de bevindingen uit de eerdere paragrafen.
2. Versterking van banden Voor het Internet tijdperk bestonden er geen hulpmiddelen om gesprekken tussen meerdere mensen simultaan mogelijk te maken.3 Met de komst van sociale software kwam daar verandering in. Albert Benschop geeft de volgende definitie van sociale software: “Sociale software is software die de online interactie tussen mensen mogelijk maakt, virtuele relaties faciliteert [en]4 virtuele omgevingen creëert waar mensen samen kunnen werken of virtuele gemeenschappen kunnen vormen.”5 Toen Internet net opkwam, waren veel onderzoekers bang dat Internet zou leiden tot vervreemding van de samenleving, verslaving en afzondering. Na verscheidene onderzoeken is gebleken dat dit niet het geval is. Onderzoekers zijn tegenwoordig van mening dat met behulp van de hedendaagse technologieën gemeenschappen gebouwd worden die sociale relaties alleen maar versterken (online en offline).6 Manuel Castells geeft veel voorbeelden van dit soort onderzoeken in “the Internet Galaxy”. Hij vermeldt bijvoorbeeld dat een onderzoek7 in 2000 als conclusie had dat: ”Use of e-mail enhances social life with family and friends and extends overall social contacts”.8 Elders in dit boek schrijft Castells over een ander onderzoek: “ e-mail represents over 85 percent of Internet usage, and most of this e-mail volume is related to work purposes, to specific tasks and to keep in touch with family and friends in real life”.9 3
Shirky, Clay. Clay Shirky’s Writings About the Internet. Versie 9 maart 2003. 19 juni 2004. http://shirky.com/writings/group_politics.html. 4 Mijn toevoeging 5 Benschop 2004. (zie noot 1). 6 Rogers, Richard. Workshop. 12 mei 2004. 7 Dit onderzoek werd uitgevoerd door The Pew Institutes Internet and American Life Project (in 2000). 8 Castells, Manuel. (zie noot 2) 9 Castells 2001: 118 (Dit onderzoek werd uitgevoerd door Anderson en Tracey in 2001. Howard, Rainie and Jones in 2001; Tracey en Anderson in 2001).
3
Een goed voorbeeld voor een online gemeenschap is de website craigslist.com. Deze website is in 1995 door Craig Newmark gecreëerd. In het begin omvatte craigslist.com enkel het gebied rond San Francisco, maar naarmate de website meer bezoekers kreeg, kwamen er steeds meer steden bij. Op dit moment heeft de website een aparte sectie voor de 42 grootste steden in Amerika, de drie grootste steden in Canada en zelfs heeft Craigslist een gedeelte voor Londen. Op de verschillende secties kunnen inwoners van deze steden berichten achterlaten op het gebied van vacatures, het zoeken naar huizen, het zoeken naar partners en het verkopen van artikelen. Daarnaast heeft elke stad een eigen gemeenschap gedeelte, een discussie forum en een dienstenonderdeel waar bedrijven kunnen adverteren.10 De website werkt met een feedback systeem. Mensen kunnen vlaggetjes zetten bij berichten die ongepast zijn, in een verkeerde categorie staan of een vorm van spam11 zijn. De moderators van de website bekijken deze berichten en kunnen dan besluiten de berichten te verwijderen en degene die het bericht heeft geplaatst een waarschuwing te geven. Een e-mail adres van de afzender is namelijk altijd bekend bij de medewerkers van craigslist.com. In bijlage 1 zijn enkele berichten opgenomen die uit het gedeelte van Boston zijn gehaald. Hierbij is een willekeurige selectie gemaakt.
Er zijn echter wat nadelen op te noemen bij online gemeenschappen. Spam (zie voetnoot elf) is een groot probleem op het Internet en dus ook bij virtuele gemeenschappen. Deze gemeenschappen kunnen overladen worden met off-topic berichten (berichten die niet relevant zijn voor de gemeenschap) of reclameboodschappen van bedrijven. Daarnaast is het bij Craigslist mogelijk dat mensen fraude plegen door overige leden op te lichten (bijvoorbeeld door hen iets te verkopen en dan niet te leveren wat er afgesproken is). Ook is het vrij eenvoudig om iemand te stalken. Men kan een ander lid dan lastig vallen door diegene te bestoken met e-mail. In deze mailtjes worden eventueel expliciet seksuele of bedreigende teksten en/ of afbeeldingen gestuurd. Het is ook mogelijk dat deze teksten (met afbeeldingen) als bericht achtergelaten worden in de virtuele gemeenschap, met het doel om dit lid te beledigen, voor gek te zetten of te intimideren. 10
Newmark, Craig. Craigslist. Versie 2004. 19 juni 2004. http://www.craigslist.org/. Definitie Internet Woordenboek: Ongewenste e-mail, vaak reclame, maar wordt ook gebruikt om iemand die zich misdragen heeft op het net, te straffen. De officiële term is UCE. Soms worden grote hoeveelheden e-mail aan een groot aantal nieuwsgroepen gestuurd. Ook gebruikt voor kettingbrieven.
11
4
Bij dit soort grote problemen, zoals fraude of stalken, worden mensen door de medewerkers van craigslist.com doorverwezen naar de politie of naar de civiele rechtbank.12
Je kunt dus concluderen dat Internet het contact tussen familie en vrienden heeft versterkt. Ook versterken virtuele gemeenschappen contacten in fysieke gemeenschappen, dus onderlinge contacten in een straat, wijk of dorp. Alle kenmerken die Wellman noemt in zijn definitie zijn in principe geldig voor dit aspect: gezelligheid, sociale identiteit, steun, informatie en het gevoel van thuishoren. Hier kun je de nadelige effecten aan toevoegen: spam, fraude en stalken.
3. Treffen van gelijkgezinden Een tweede voordeel van virtuele gemeenschappen is dat het voor mensen eenvoudig is om andere mensen te vinden die dezelfde hobby’s of interesses hebben. Doordat deze mensen elkaar online treffen, vervallen geografische grenzen en stoffelijke ruimtes. Hierdoor overkomen zij beperkingen in ruimte en tijd.13 Zo kunnen mensen elkaar opzoeken, gebaseerd op dezelfde interesse(s) die ze hebben. Deze mensen kunnen elkaar daarnaast al dan niet ontmoeten in RL (real life). Een voorbeeld van dit laatste is de verkiezingscampagne van Howard Dean. Aanhangers van Dean konden bij een website opzoeken waar bij hen in de buurt andere aanhangers van Dean wonen, zodat ze een groep konden vormen om in hun regio acties ten behoeve van de campagne van Dean te bedenken.14 Een ander voorbeeld zijn de diaspora.15 Bepaalde volkeren zijn in de loop der eeuwen verspreid over de hele wereld. Zij hebben echter nog wel een heel sterk saamhorigheidgevoel. Voorbeelden hiervan zijn Afrikanen, Ieren en Joden. Deze diaspora wonen nu tussen “andersdenkenden”16 en hebben sterk de behoefte om met hun eigen volk een gemeenschap te vormen. Deze gemeenschappen kunnen dan via virtuele gemeenschappen op mondiaal niveau gerealiseerd worden. Ik 12
Craigslist 2004 (zie noot 10). Brown, Nicole. ‘“Community” Methaphors Online: A Critical and Rhetorical Study Concerning Online Groups’. Business Communication Quarterly. Jaargang 65, nummer 2 (juni 2002): 96. 14 Er zijn zelfs bijeenkomsten voor Howard Dean voters/ followers in Nederland (in Amsterdam en Rotterdam en Eindhoven)! Je vindt meer informatie hierover bij: http://dfa.meetup.com/ . Of bij www.democrat.meetup.com. 15 Definitie Van Dale: verstrooiing; tussen andersdenkenden verstrooid wonende leden van een kerkgenootschap, inz. de joden buiten Palestina. 16 Van Dale. Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. ’s Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1976. 13
5
bedoel hiermee dat er een online gemeenschap wordt gecreëerd met bijvoorbeeld Joden uit Amerika, Europa en het Midden-Oosten. In Nederland (nationaal niveau) kun je gemeenschappen krijgen van Turkse of Marokkaanse Nederlanders; eventueel kunnen Turkse of Marokkaanse mensen uit dezelfde stad of regio elkaar opzoeken (dus op regionaal niveau). Deze volkeren voegen zich samen in een gemeenschap, omdat men hetzelfde geloof, dezelfde normen en waarden en tradities heeft. Men voelt zich thuis in deze gemeenschap en voelt zich begrepen door de overige leden van de gemeenschap.
Een nadelig effect van dit treffen van gelijkgezinden is dat gekken, haters en terroristen elkaar ook via Internet kunnen treffen. Haters zijn bijvoorbeeld racisten die zich verenigen en elkaar opruien. Het kunnen ook antisemieten zijn die zich beledigend uitlaten over de Joden, of dreigementen uiten. Of in mindere mate: antifans van een bepaalde zanger of rockgroep. Terroristen streven volgens defensiedeskundige Ko Colijn naar een mix van een hoeveelheid slachtoffers, van maatschappelijke ontwrichting, economische gevolgen en symboliek.17 Door de bovengenoemde voorbeelden kan maatschappelijke ontwrichting plaatsvinden.
Kortom, de kenmerken die Wellman gebruikt in zijn definitie die voor het positieve effect van dit aspect gelden: gevoel van thuishoren en sociale identiteit. Het kenmerk dat je kunt toevoegen voor de negatieve effecten van dit aspect: maatschappelijke ontwrichting.
4. Anonimiteit in VR Een volgend voordeel van virtuele gemeenschappen is dat uiterlijk geen rol speelt in de onderlinge contacten. Mensen die een handicap hebben, of op de een of andere manier mismaakt zijn, kunnen vrij spreken zonder dat hun handicap een rol speelt. Mensen hebben bepaalde vooroordelen over gehandicapten en deze vooroordelen zijn niet aan de orde in virtuele gemeenschappen. Voor sommige
17
ANP. ‘Terroristen calculeren gevolgen aanslag in’. Metro, 25-05-2004: 4 kolom 2-4.
6
gehandicapten is het een verademing dat er naar hen geluisterd wordt, zonder dat hun handicap een belemmering kan vormen.18 Dit voorbeeld geldt niet alleen voor mensen met een handicap. Verlegen mensen die niet zo goed uit hun woorden kunnen komen, hebben in het echte leven grote problemen om ergens ad rem op te reageren. In een virtuele gemeenschap hebben zij langer de tijd om over hun reactie na te denken en voelen zij zich zekerder in het geven van hun eigen mening.19 In het echte leven zouden ze bang zijn belachelijk gemaakt te worden als ze hun mening geven. Ik denk dat sommige mensen die onzeker zijn en minder goed sociale contacten kunnen leggen in de fysieke wereld, juist gelukkiger zijn als ze vrienden online maken. Zij zullen zich daardoor minder eenzaam voelen. Dit gevoel van ergens bij horen, is een positief gevolg voor deze mensen. Hier staat echter weer een nadeel tegenover. Door de anonimiteit komt flaming20 ook veelvuldig voor. Mei Alonzo en Milam Aiken21 hebben onderzoek gedaan naar flaming en beschrijven hun ondervindingen in hun artikel “Flaming in electronic communication”.22 Zij geven verschillende redenen aan, die er toe leiden dat mensen de behoefte voelen om te gaan schelden op een message board of in een virtuele gemeenschap. Mensen zeggen dingen online die ze nooit face-to-face zouden zeggen. Dit heeft twee redenen. Ten eerste heeft het medium geen tot bijna geen regels om dit soort gedrag tegen te gaan, men kan hierdoor vrijuit zijn zegje doen. Ten tweede zijn de leden van een virtuele gemeenschap geografisch zo ver van elkaar verwijderd dat een “flamer” niet bang hoeft te zijn om daadwerkelijk lichamelijke represailles te verwachten.23
18
Rheingold, Howard. The Virtual Community. Cambridge: The MIT Press, 2000. Rheingold, 2000 (zie noot 18). 20 Definitie Internet Woordenboek: Scheldpartij op internet. Vaak gericht aan mensen die zich niet aan de (ongeschreven) regels van internet houden. Alonzo en Aiken geven de volgende definitie:”The term generally requires hostile intentions characterized by words of profanity, obscenity, and insults that inflict harm to a person or an organization resulting from uninhibited behavior”. 21 Mei Alonzo is momenteel een visiting assistent professor in Management Information Systems aan de Universiteit van Mississippi. Milam Aiken is werkzaam als associate professor in Management Information Systems aan de Universiteit van Mississippi. 22 Alonzo, Mei, Milam Aiken. ‘Flaming in electronic communication.’ Decision Support Systems. Jaargang 36, nummer 3 (januari 2004): 205. 23 Alonzo, Aiken 2004: 205-206 (zie noot 22). 19
7
Concluderend kun je zeggen dat de volgende kenmerken die Wellman noemt in zijn definitie toepasselijk zijn voor de anonimiteit van virtuele gemeenschappen: gezelligheid en het gevoel van thuishoren. Hier staan echter de negatieve kenmerken tegenover: het vertonen van asociaal gedrag en het verstoren van de orde van de gemeenschap.
5. Oprechtheid van gevoelens in virtual reality Howard Rheingold is van mening dat de contacten die gelegd worden in een virtuele gemeenschap oprecht zijn. De leden van een virtuele gemeenschap geven elkaar steun, informatie en adviezen en dit wordt als oprecht ervaren door de overige leden. Rheingold geeft in zijn boek “Virtual Communities” een paar voorbeelden van manieren waarop mensen steun kunnen ondervinden in een virtuele gemeenschap.24 Zo kunnen ouders met kinderen elkaar steunen in The Parenting Conference in the Well, de online gemeenschap die sinds 1985 bestaat. Deze steun kan variëren van het geven van informatie of advies over een klein probleem, tot het steunen van een vader wiens zoon leukemie heeft. Deze steun kan soms ver strekken. Rheingold geeft het voorbeeld van een vrouw die een terminale vorm van kanker heeft en door overige leden van de Well werd bijgestaan in haar ziekte- en sterfbed. Deze mensen kwamen dus in RL naast haar bed zitten. 25 Toch wil ik dit laatste voorbeeld een beetje ontkrachten. Deze vergaande steun zal niet iedereen zoeken in zijn of haar virtuele gemeenschap. Als ik kijk naar mijn eigen familie, dan heb ik geconstateerd dat na het overlijden van mijn ouders geen van mijn broers, zus of ikzelf, steun hebben gezocht bij een virtuele gemeenschap. Allemaal zochten we steun bij elkaar, bij hechte vrienden of bij kennissen. De “koele” steun van een virtuele gemeenschap, d.m.v. berichten, is niet hetzelfde als een face-toface gesprek met een goede vriend of met je broer of zus. Ik beargumenteer niet dat Rheingold geen gelijk heeft. Ik denk dat ieder mens op een andere manier reageert. Er zullen dus ook gradaties zijn in de steun die gezocht wordt bij een virtuele gemeenschap.
24 25
Rheingold, 2000. Rheingold 2000.
8
Een nadeel van dit aspect is echter dat mensen voelen dat hen echt iets wordt aangedaan, wanneer hun karakter in virtual reality wordt aangevallen. Thomas Powers legt dit uit in zijn artikel “real wrongs in virtual communities”.26 Spelers identificeren zich met hun karakter. Dus als hun karakter iets wordt aangedaan, dan voelt de speler zich onheus bejegend. Powers geeft verder een paar voorbeelden van misstanden die gepleegd worden met behulp van hedendaagse software. Zo is het mogelijk op het hoofd van een ander karakter te urineren of een ander karakter te onthoofden. Julian Dibbell bespreekt in zijn artikel “a rape in cyberspace”27 de virtuele verkrachting die plaats vond in LambdaMOO, een virtuele gemeenschap.28 Door middel van een subprogramma was het iemand gelukt om via zijn karakter Mr. Bungle twee andere karakters seksuele handelingen te laten verrichten waar hun bestuurders geen opdracht voor hadden gegeven. De bestuurder van Mr. Bungle nam dus de touwtjes in handen van de karakters van twee andere bestuurders. Naar aanleiding van dit bovenstaande incident bleek het noodzakelijk om gedragsregels met elkaar op te stellen. Alle leden dienden zich aan deze regels te houden en als iemand zich er niet aan houdt, dan wordt er via een enquête besloten hoe dit lid wordt aangepakt en gestraft. Bij dit probleem kan sociale sofware helpen.29 Sociale software moet een evenwicht realiseren in de door interactieprocessen gecreëerde spanning tussen individu en groep. Deze spanningsverhouding wordt overbrugd door een simpele constructie met een aantal regels die de relatie tussen individuen en de groep bepalen.30
Steun, informatie en een gevoel van thuishoren zijn de positieve effecten die horen bij dit aspect en die terug te vinden zijn in de definitie van Barry Wellman. Het aantasten van de rechten van de overige leden en het verstoren van de orde in de gemeenschap zijn de nadelige effecten die je hier aan toe zou moeten voegen.
26
Powers, Thomas. ‘Real wrongs in virtual communities.’ Ethics and Information Technology. 5: 191-198. Dibbell, Julian. ‘A rape in Cyberspace. How an Evil Clown, a Haitian Trickster, Two Wizards, and a Cast of Dozens Turned a Data Base into a Society.’ The Village Choice, 1993: 225-243. 28 In Bijlage 2 zie je een voorbeeld van een kamer in LambdaMOO. Ook wordt aan de hand van dit voorbeeld duidelijk hoe leden met elkaar communiceren. 29 Zie paragraaf 2 voor een definitie van sociale software. 30 Benschop 2004. (zie noot 1): Citaat. 27
9
6. Conclusie
Aspect Versterking van banden Treffen van gelijkgezinden Anonimiteit van een virtuele gemeenschap Gevoelens in VR zijn oprecht
Voordelen Nadelen VR versterkt banden met Leden van een gemeenschap familie en vrienden kunnen andere leden lastigvallen of oplichten Mensen met dezelfde Haters, gekken en interesses en hobby's terroristen zoeken elkaar ontmoeten elkaar ook op Verlegen mensen durven Door de anonimiteit van meer voor hun mening Internet durven mensen uit te komen bij VR meer te "flamen" Door VR krijgen mensen In VR is het mogelijk om een veel steun van de ander iets aan te doen andere VR leden bij moeilijkheden of problemen in RL
Figuur 1: overzicht voor- en nadelen van een virtuele gemeenschap
Het bovenstaande overzicht toont de voordelen van een virtuele gemeenschap naast de nadelen die hetzelfde aspect met zich meebrengt.
De definitie van virtuele gemeenschappen van Barry Wellman is: “Communities are networks of interpersonal ties that provide sociability, support, information, a sense of belonging, and social identity”. In de voorgaande paragrafen heb ik met voorbeelden uit verschillende bronnen aangetoond dat de aspecten uit virtuele gemeenschappen, die ik belicht heb, inderdaad gezelligheid, steun, informatie, een gevoel van thuishoren en een sociale identiteit verschaffen. Dus in deze opzichten ben ik het eens met de definitie van Barry Wellman. Aan de andere kant heb ik van elk aspect een paar voorbeelden gegeven van negatieve effecten die voortkomen uit virtuele gemeenschappen. Deze negatieve effecten veroorzaken asociaal gedrag, het verstoren van de orde in een gemeenschap, het aantasten van de rechten van de overige leden in een gemeenschap en het ontwrichten van de maatschappij. Daarnaast zijn spam, fraude en stalken ook problemen die zich kunnen voordoen.
10
Deze positieve en negatieve effecten kun je per aspect terugvinden in figuur twee. Tegenover sommige positieve effecten kon niet direct een negatief effect gezet worden en vice versa. Aspect Versterking van banden
Treffen van gelijkgezinden Anonimiteit van een virtuele gemeenschap Gevoelens in VR zijn oprecht
Voordelen Gezelligheid Sociale identiteit Steun Informatie Gevoel van thuishoren Gevoel van thuishoren Sociale identiteit Gezelligheid Gevoel van thuishoren
Nadelen Spam Fraude Stalken
Steun Informatie Gevoel van thuishoren
Aantasten van rechten Verstoren orde gemeenschap
Maatschappelijke ontwrichting Vertonen van asociaal gedrag Verstoren orde gemeenschap
Figuur 2: overzicht effecten voor- en nadelen van een Virtual community
Concluderend kan gesteld worden dat de definitie van Barry Wellman te eenzijdig is, omdat er behalve voordelen ook nadelen aan virtuele gemeenschappen kleven. Aan de positieve effecten die Wellman noemt, zouden ook de negatieve effecten toegevoegd moeten worden die in figuur twee genoemd zijn.
11
Literatuurlijst •
ANP. ‘Terroristen calculeren gevolgen aanslag in’. Metro, 25-05-2004: 4 kolom 2-4.
•
Alonzo, Mei, Milam Aiken. ‘Flaming in electronic communication.’ Decision Support Systems. Jaargang 36, nummer 3 (januari 2004): 205-213.
• •
ANP. ‘Terroristen calculeren gevolgen aanslag in’ Metro, 25-05-2004: 4 kolom 2-4. Brown, Nicole. ‘“Community” Methaphors Online: A Critical and Rhetorical Study Concerning Online Groups.’ Business Communication Quarterly. Jaargang 65, nummer 2 (juni 2002): 92-100.
•
Castells, Manuel. The Internet Galaxy. Oxford: Oxford Press, 2001.
•
Dibbell, Julian. ‘A rape in Cyberspace. How an Evil Clown, a Haitian Trickster, Two Wizards, and a Cast of Dozens Turned a Data Base into a Society.’ The Village Choice, 1993.
•
Powers, Thomas. ‘Real wrongs in virtual communities.’ Ethics and Information Technology. 5: 191-198.
•
Rheingold, Howard. The Virtual Community. Cambridge: The MIT Press, 2000.
•
Rogers, Richard. Workshop. 12 mei 2004.
•
Van Dale. Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. ’s Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1976.
Internet Links: •
Benschop, Albert. ‘Uitwaaierende vriendenkringen’. Versie 3 juni 2004. 19 juni 2004. http://www2.fmg.uva.nl/sociosite/websoc/vriendenvanvrienden.html.
•
Bijlage 2: http://coppock-violi.com/web/Project/web/Report6b.html.
•
Internet Woordenboek. Kennisnet. 20 juni 2004. http://www.internetwoordenboek.com/.
•
National Democracy for America. 24 mei 2004. http://dfa.meetup.com/ en www.democrat.meetup.com.
•
Newmark, Craig. Craigslist. Versie 2004. 19 juni 2004. http://www.craigslist.org/.
•
Shirky, Clay. Clay Shirky’s Writings About the Internet. Versie 9 maart 2003. 19 juni 2004. http://shirky.com/writings/group_politics.html.
•
Voorkantfoto: http://www.gotham-city.net/lambdamoo/images/lambdamap.jpg.
12
Bijlage 1:
Voorbeeld uit de personals: Seeking Activity Companion for weekends...!!! - m4w - 25 Reply to:
[email protected] Date: 2004-06-19, 1:47PM EDT
I'm looking for a cool down to earth young lady to have some weekend fun with. Let's go to the beach, movies, biking, hiking, coffee, drinks, museums whatever is exciting at the moment, let's have some fun. Send a pic with note and I'll do the same. -Ciao
this is in or around back bay it's NOT ok to contact this poster with services or other commercial interests
Voorbeeld uit het gemeenschap gedeelte:
GERMAN-SPEAKING BABYSITTER available! Reply to:
[email protected] Date: 2004-06-19, 1:22PM EDT
I am a female student looking to work as a babysitter. I speak German (native), English and some French. I do have experience with children. Job needs to be near subway in Boston/Brookline/Back Bay or Beacon Hill. I do NOT drive! (no driver's licence)
this is in or around Boston, MA it's NOT ok to contact this poster with services or other commercial interests
13
Voorbeeld uit verkoopgedeelte:
Moving Sale/Yard Sale Tomorrow, Sunday June 20th Cheap Prices! Reply to:
[email protected] Date: 2004-06-19, 2:46PM EDT
9am-4pm Sunday June 20th at 148 Mason Terrace, Brookline. Moving sale. Lots of great stuff. Women's mountain bike $30, small desk, large wooden trunk from crate and barrell, kitchen table, Lots of CD's, Books, and a lot of other great stuff. Come on by.
this is in or around Brookine it's NOT ok to contact this poster with services or other commercial interests
Voorbeeld uit het discussie forum: Property tax < pintotata > 06/19 12:18:25 If someone buys a NEW condo in bay area for $550K, how much property tax do they have to pay every year? How about if someone buys a old house for $550K, how much property tax do they need to pay per year?
14
Bijlage 2:
Dit is een voorbeeld van hoe een kamer in LambdaMOO eruit ziet:
Bron: http://coppock-violi.com/web/Project/web/Report6b.html
15
