Vet, Recycle het! Resultaten pilots en eerste landelijke campagneactiviteiten. mei Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën

Vet, Recycle het! Resultaten pilots en eerste landelijke campagneactiviteiten

mei 2013 Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën

Vet, Recycle het! Resultaten pilots en eerste landelijke campagneactiviteiten

Samenvatting

3

Inleiding

6

1. Pilot Amsterdam

8

1.1 Convenant en partners

8

1.2 Aanpak en activiteiten

9

1.3 Resultaten

10

1.4 Conclusie en evaluatie

11

1.5 Budgetverantwoording

11

2. Pilot Den Bosch

12

2.1 Convenant en partners

12

2.2 Aanpak en activiteiten

13

2.3 Resultaten

14

2.4 Conclusie en evaluatie

15

2.5 Budgetverantwoording

15

3. Landelijke basisactiviteiten

16

3.1 Partners

16

3.2 Aanpak en activiteiten

16

3.3 Resultaten

18

3.4 Conclusie en evaluatie

18

3.5 Budgetverantwoording

19

Evaluatie

20

Bijlagen 1 t/m 19

2

Samenvatting De campagne Vet, Recycle het! kent een succesvolle start. In 2012 is het Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën (MVO) een campagne gestart voor de gescheiden inzameling van gebruikte vetten en oliën. Deze rapportage over de pilotfase van de campagne toont aan dat communicatie over het belang van gescheiden inzameling van gebruikte vetten effect heeft. De pilots wijzen uit dat vergroting van het aantal inzamelpunten aan de ene kant en vergroting van kennis bij consumenten aan de andere kant leidt tot een forse stijging van de vetinzameling. Stijging van inzameling van gebruikte oliën en vetten levert een aanzienlijke milieuwinst op. De pilotfase laat zien dat met beperkte middelen en inzet van diverse partijen een groot effect is te sorteren. Belangrijkste resultaten: stijging van het aantal ingeleverde kilo’s gebruikt vet in de pilots tot 270-300% ten opzichte van de referentie verdubbeling van het landelijke aantal inzamelpunten naar 2500 verdichting netwerk inzamelpunten in de pilots tot 2 per 10.000 inwoners onderschrijving van het belang van vetrecycling door steeds meer partijen (waterschappen, gemeenten, diverse brancheorganisaties) sector van MVO-bedrijven heeft haar verantwoordelijkheid genomen op het gebied van duurzaamheid en zelfregulering  via investering in infrastructuur en uren  via campagnelogo op de verpakking van frituurvetten in de supermarkt Indirect hebben de resultaten een vermindering van de milieubelasting opgeleverd. De bovenstaande resultaten zijn bereikt door een campagne die ondersteund wordt door het Ministerie van Economische Zaken met als doelen een grotere vetinzameling en een verbreding van het draagvlak daarvoor in de samenleving. Het rapport is een verslag van de pilotfase van de campagne en beschrijft de activiteiten die zijn ingezet om de inzameling te vergroten en welke resultaten dat heeft opgeleverd. Het rapport is tevens de verantwoording van de financiële ondersteuning van de overheid.

Van 1200 naar 2500 inzamelpunten

Aantal kg ingezameld vet

8000 6000 4000 2000 0

Logo op verpakking

voor pilot in pilot

3

De campagne was in het pilotjaar op drie onderdelen actief. In twee pilotgebieden werd ervaring opgedaan met intensieve communicatie op regio-/stadsniveau, en op landelijk niveau werden via gemeenten communicatiemiddelen ter beschikking gesteld. In alle drie de onderdelen stond het vergroten van het aantal inzamelpunten centraal evenals bewustwording bij de consument. De onderdelen werden uitgevoerd in samenwerking met verschillende partners: Pilot stadsdeel Oost in Amsterdam; Verantwoordelijke wethouder Duurzaamheid en Openbare Ruimte, Mw. Nevin Özütok. Pilot in samenwerking met Waternet en Biodiesel Amsterdam. Pilot gemeente Den Bosch, de Afvalstoffendienst; Verantwoordelijke wethouder Talentontwikkeling en Duurzaamheid, Dhr. R.G.J. (Ruud) Schouten, 2e locoburgemeester. Pilot in samenwerking met Waterschap AA & Maas en Benelux Vet.  Nota bene: de resultaten uit deze pilot betreffen een tussenevaluatie na het eerste kwartaal.

Landelijke activiteiten in samenwerking met Stichting RIONED, Directeur Dhr. Hugo Gastkemper.

Voordelen van vetrecycling Ingezamelde gebruikte vetten worden opgehaald en door vetverwerkende bedrijven gereinigd en verwerkt. Tijdens de verwerking zijn de gebruikte vetten en -oliën geschikt gemaakt voor nuttige toepassingen, onder meer als biobrandstof (biodiesel) of als ingrediënt voor de chemische industrie. Hergebruik als biobrandstof spaart minerale brandstoffen uit. Gebruikt vet als biobrandstof heeft als voordeel boven minerale brandstof, dat het minder CO2-uitstoot oplevert en minder vervuiling veroorzaakt door fijnstof. Vanuit Europees beleid geldt een wettelijke aanbodplicht en is er zodoende vraag naar biobrandstof en daarmee naar gebruikt frituurvet als duurzame grondstof hiervoor. Vet dat door de inzameling niet in het riool terechtkomt, zorgt voor een besparing op onderhoudskosten van het riool. Vet in het riool veroorzaakt verstoppingen of wordt verwijderd bij de waterzuivering. Elke kilo die niet uit het afvalwater verwijderd hoeft te worden, betekent een besparing van € 2,80 (bron Waternet). Besparingen op dit vlak kunnen indirect via de rioolheffing ten goede komen aan de burgers. Naast dit alles geldt dat recycling van Voordelen van vetrecycling: gebruikte vetten en oliën een bijdrage Minder gebruik van fossiele brandstof levert aan vermindering van de Minder CO2-uitstoot voedselverspilling. Recycling levert een Minder fijnstof nuttig hergebruik op, zoals hierboven Minder rioolverstoppingen omschreven. Minder kosten voor riool en waterzuivering Tenslotte krijgen burgers indirect (via Minder voedselverspilling inzamelpunten zoals verenigingen of via Spekt de clubkas de gemeente) een vergoeding voor het ingeleverde gebruikte vet. Landelijk marktonderzoek door Intomart GFK wijst uit dat 40% van de mensen niet weet dat je gebruikte vetten op steeds meer plaatsen kunt inleveren en dat dat nuttig is. Het rapport wijst uit dat als consumenten weten dat ze gebruikte vetten kunnen inleveren, velen daartoe bereid zijn mits inlevering dichtbij huis mogelijk is en er dus voldoende inzamelpunten zijn.

4

Overige resultaten uit de pilotfase De acties ter bevordering van de gescheiden inzameling van huishoudelijke vetten en oliën hebben tot positief resultaat geleid. Het aantal inzamelpunten is - zoals bovenstaand werd vermeld - zowel in de pilots als landelijk vergroot, waardoor het consumenten gemakkelijker is gemaakt om gebruikte vetten in te leveren. Onder de nieuwe inzamelpunten bevinden zich veel sportverenigingen, buurthuizen, supermarkten en verenigingen van eigenaren. Het aantal kilo’s vet dat wordt ingezameld is vergroot (tot 270-300% ten opzichte van de ingezamelde hoeveelheid in het jaar daarvoor) en consumenten geven ook mondeling aan dat zij meer vet inleveren en daarnaast ook minder vet in het riool wegspoelen. In de pilots geeft daarnaast circa 85% van de ondervraagde consumenten aan bereid te zijn vet te gaan inleveren en landelijk geeft 66% van de ondervraagde consumenten aan bereid te zijn tot inzameling. De resultaten in de beide pilotgebieden stadsdeel Oost en Den Bosch zijn vergelijkbaar met uitzondering van het feit dat het aantal personen dat het vet in de grijze container voor restafval gooit in Stadsdeel Oost is afgenomen, terwijl dit in Den Bosch nauwelijks is veranderd. De resultaten uit Den Bosch kunnen veranderen in het verloop van de overige drie kwartalen van het pilotjaar. De succesvolste acties binnen de pilots waren de communicatieactiviteiten in de lokale bladen, op de lokale televisie en in het gemeentelijke nieuwsblad. In Den Bosch heeft bovendien de oliebollenactie veel effect gehad. Landelijk heeft de wervingsactie onder verenigingen veel succes gehad. Een toenemend aantal gemeenten toont daarnaast interesse om actief met vetinzameling aan de slag te gaan. Follow up Diverse partners uit de pilot fase waaronder Stichting RIONED, hebben aangegeven de campagne ook in 2013 te zullen ondersteunen. Stichting RIONED is het kenniscentrum voor riolering en stedelijk waterbeheer in Nederland en koepel van gemeenten, waterschappen en rioleringsbedrijven. Hierbij blijft gewerkt worden aan het bekend maken van vetrecycling onder consumenten en aan het verder vergroten van het aantal inzamelpunten. In 2013 is de intentie om landelijk te inventariseren hoeveel kilo’s ingezameld worden en te onderzoeken of concreter aangegeven kan worden wat dit voor een besparing oplevert. Daarnaast is de intentie de ontwikkeling in kilo-gegevens jaarlijks te monitoren. De partners van de campagne roepen de overheid en gemeenten op om de campagne blijvend te ondersteunen en daarmee een bijdrage te leveren aan vermindering van de voedselverspilling, verbetering van het milieu en besparing van maatschappelijke kosten. Een landelijke campagne kan alleen dan succesvol zijn.

5

Inleiding Oliën en vetten die gebruikt zijn door de horeca, bijvoorbeeld om in te frituren, worden al sinds jaar en dag ingezameld en nuttig hergebruikt. Om te bevorderen dat ook gebruikte oliën en vetten van consumenten niet langer worden weggegooid (bij het restafval of in het riool) maar juist worden hergebruikt, wil het Voorlichtingsbureau MVO het inzamelen van gebruikte oliën en vetten vanuit huishoudens bevorderen. Jaarlijks komt er via frituren ca. 13 miljoen kg gebruikt frituurvet beschikbaar voor inzameling en via andere bak- en braadmethodes nog een onbekende hoeveelheid. Na verwerking is het gebruikte frituurvet geschikt voor andere toepassingen. In het geval van hergebruik als biodiesel gaat het verwerkte vet vervolgens de biodieselproductie in. Vervolgens wordt het in de meeste gevallen bijgemengd bij gewone diesel en belandt het zo in de tanks van de hedendaagse dieselauto’s. 13 Miljoen kg gebruikt frituurvet is goed voor 10 miljoen liter biodiesel waar 200.000 auto’s een jaar lang op kunnen rijden (conform het verplichte aanbod aan biodiesel die bijgemengd wordt bij gewone diesel). Vet dat wordt ingezameld, kan vervolgens nuttig worden toegepast, onder meer als biobrandstof of als ingrediënt voor de (oleo)chemische industrie. Hergebruik als biobrandstof betekent een besparing op het gebruik van minerale brandstoffen. Gebruikt vet als biobrandstof heeft bovendien als voordeel boven minerale brandstof, dat het minder CO2-uitstoot oplevert en minder vervuiling veroorzaakt door fijnstof. Vanuit Europees beleid is er vraag ontstaan naar biobrandstof en gebruikt frituurvet is hiervoor een duurzame grondstof. Niet alleen voor toepassing in biodiesel maar ook voor toepassing in biokerosine (KLM heeft in samenwerking met SkyNRG recent al enkele keren op gebruikt frituurvet gevlogen). Tegelijkertijd voorkomt het inzamelen dat gebruikte oliën en vetten verdwijnen in het milieu, meestal via het riool hetgeen jaarlijks tot grote kosten leidt voor gemeenten. Vetten die in het riool terechtkomen, veroorzaken verstoppingen en schade en bemoeilijken de waterzuivering. Inzamelen voorkomt ook dat gebruikt frituurvet terechtkomt bij het GFT- (groene container) of restafval (grijze container), waarna het wordt verwerkt in een afvalverbrander. Bovendien geldt dat recycling van gebruikte vetten en oliën een bijdrage levert aan vermindering van de voedselverspilling. Vanzelfsprekend komen deze stoffen niet meer in de voedselketen terecht, maar recycling levert wel een ander nuttig hergebruik op zoals hierboven omschreven. Sinds jaar en dag bestaat de mogelijkheid voor consumenten om gebruikte oliën en vetten in te leveren bij de milieuwerf of de chemokar, maar het is nog maar sinds enkele jaren mogelijk voor consumenten om gebruikte oliën en vetten in te leveren bij een inzamelpunt – bijvoorbeeld supermarkt of sportvereniging - door het te deponeren in een (gele) container. Het vet wordt vervolgens door inzamelbedrijven opgehaald en door vetverwerkende bedrijven gereinigd en verwerkt. De inzameling van gebruikte vetten en oliën afkomstig van consumenten heeft bij aanvang van het project een beperkte omvang. De meeste consumenten zijn zich nog niet bewust van het nut van recycling van gebruikte vetten en van de gelegenheid om dit te doen. Door zowel het aantal inzamelpunten te vergroten als ook het inzamelen onder consumenten bekend te maken, wil het Voorlichtingsbureau MVO bijdragen aan een groter hergebruik.

6

Het Voorlichtingsbureau is een stichting opgericht door onder meer het Productschap Margarine, Vetten en Oliën, de vertegenwoordiger van de oliën- en vettenketen in Nederland waaronder de frituurvetfabrikanten en vetverwerkende bedrijven. Het Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën (MVO) is een kenniscentrum dat voorlichting geeft over de wijze waarop margarine, vetten en oliën passen in een gezond en duurzaam leefpatroon. Voor de MVO-sector betekent de inzameling van gebruikte vetten naast de dagelijkse bedrijfsvoering ook het verkleinen van de restafvalstroom, het sluiten van de keten en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De bedrijven in de MVOsector hebben binnen dit kader geïnvesteerd in de infrastructuur. Ook het Ministerie van Economische Zaken, DG Agro en meer specifiek de teams die zich inzetten voor een ‘biobased economy’ en vermindering van de voedselverspilling, zien het nut in van de recycling van gebruikte vetten. Daarom heeft het ministerie besloten tot ondersteuning van de campagne en het verlenen van een subsidie voor de specifieke campagneactiviteiten. Het verbindt hieraan als doelstelling een grotere inzameling en een breed draagvlak in de samenleving. Dit verslag is enerzijds een verantwoording van de financiële ondersteuning en anderzijds een weergave van de activiteiten van de campagne en de resultaten daarvan. De verschillende campagne-onderdelen betreffen een pilot in stadsdeel Oost in Amsterdam en een pilot in de gemeente Den Bosch. Beide gebieden tellen tussen de 100.000 en 150.000 inwoners. Doel van de beide pilots is om te leren welke aanpak goed werkt en te meten in verschillende omstandigheden wat de effectiviteit van de diverse acties is. Naast de beide pilots zijn ook landelijke activiteiten opgezet. In plaats van direct met consumenten te communiceren, werden gemeenten geactiveerd om te communiceren met hun burgers. Dit onderdeel van de campagne is uitgevoerd in samenwerking met Stichting RIONED, het kenniscentrum voor riolering en stedelijk waterbeheer in Nederland en koepel van gemeenten, waterschappen en rioleringsbedrijven.

7

1. Pilot Amsterdam In het Amsterdamse stadsdeel Oost is een pilot uitgevoerd voor de inzameling van gebruikte oliën en vetten. Doel van dit proefproject was om de inwoners van stadsdeel Oost (112.000) te laten weten dat ze gebruikte oliën en vetten gemakkelijk kunnen inleveren op steeds meer plaatsen. De pilot in stadsdeel Oost kende daarom twee soorten activiteiten. Enerzijds het opzetten van de logistieke infrastructuur, het neerzetten van een fijnmazig netwerk van gele containers bij verschillende soorten inzamelpunten zoals sportclubs en scholen. Anderzijds het opzetten van intensieve communicatie naar consumenten via zoveel mogelijk verschillende kanalen. Voorafgaand aan de start van de pilot is gezocht naar partners die een direct belang hebben bij de inzameling van vetten, zoals gemeente, waterschap en vetverwerkend bedrijf. Met hen zijn afspraken gemaakt voor individuele bijdragen aan de campagne en is een doel vastgelegd in een convenant. Van de verschillende partners zijn medewerkers afgevaardigd in een projectgroep. Binnen de projectgroep (met voorzitter vanuit MVO) is de campagnestrategie nader uitgewerkt. 1.1 Convenant en partners De ondertekening van het convenant in aanwezigheid van alle partners en pers markeerde de start van de pilot. De ondertekening had plaats op 16 maart 2012 in het stadsdeelkantoor. In stadsdeel Oost in Amsterdam zijn de betrokken partners: Rotie Vetveredeling BV / Biodiesel Amsterdam Stichting Waternet Stadsdeel Oost Voorlichtingsbureau MVO Partners die het initiatief ondersteunden en mee hielpen uitdragen, zijn: o Afval Energie Bedrijf Amsterdam (AEB) o Dienst Milieu- en Bouwtoezicht Amsterdam o Amsterdams Natuur- en Milieu Educatie Centrum In het convenant (zie bijlage 1) legden de directieleden en wethouder van deze organisaties hun gezamenlijke inspanningen vast. De pilot liep van maart 2012 tot en met februari 2013. Het doel van de gezamenlijke partners was het realiseren van een vervijfvoudiging van het ingezamelde volume gebruikt frituurvet, binnen een jaar na de start. Op basis van de destijds beschikbare gegevens en extrapolatie werd het beginvolume geschat op 2080 kg, oftewel 3% van de totaal gescheiden in te zamelen hoeveelheid (i.e. 0,6 kg per inwoner – NL gemiddeld, zie pag. 19). Indien we dit volume vervijfvoudigen, wordt er 15% van het totaal gescheiden ingezameld en dat is 10.000 kg op jaarbasis. Dit staat gelijk aan bijvoorbeeld 2500 inwoners die ieder 2x per jaar hun frituurvetfles van 2 kg inleveren. Ten tijde van de 1-meting was de projectgroep in staat het precieze volume van het jaar voorafgaand aan de pilotperiode te bekijken: het volume ingezameld vet in de

8

periode van maart 2011 tot en met februari 2012 bedroeg 1338 kg. Dit volume is de referentie. Volgens Waternet belandt anno 2013 dagelijks 4000 kg vet in het riool in Amsterdam. Waternet geeft bovendien aan dat het schoonmaken van het afvalwater duur is: een kilo vet verwijderen kost €2,80. Naast een doelstelling in kilo’s was het ook een doelstelling van het convenant om de bekendheid van consumenten met dit onderwerp en de intentie van consumenten om gebruikte vetten en oliën in te zamelen te laten stijgen. Convenantpartners hebben zich gecommitteerd aan het investeren van uren en aan het ontplooien van eigen activiteiten. Convenantpartners hebben zich verplicht om daarbij de eigen communicatiekanalen in te zetten. Biodiesel Amsterdam maakt logistieke kosten om de pilot uit te voeren. Het Voorlichtingsbureau MVO heeft het projectmanagement op zich genomen evenals de uitvoering van de bijbehorende taken.

1.2 Aanpak en activiteiten De activiteiten waren gericht op bekendmaking en bewustwording, aangezien consumenten op dat moment vaak nog niet wisten wat je met gebruikt frituurvet moet doen en waarom. Vergroting van kennis was belangrijk en vormde een startpunt. Ook eigenaren/beheerders van inzamelpunten moesten eerst op de hoogte zijn van het nut van vetinzameling, voordat zij konden besluiten inzamelpunt te worden. Het inleveren van frituurvet kon in stadsdeel Oost al bij twee Afvalpunten (milieuwerven), te weten aan de Cruqiusweg en Rozenburglaan, en bovendien bij de Chemokar die op verschillende zaterdagen verschillende wijken van het stadsdeel aandoet. De centrale boodschap van de communicatie tijdens de pilot was: ‘Bij steeds meer inzamelpunten staat een gele container voor het inzamelen van gebruikt frituurvet. Door gebruikt frituurvet in te leveren kan het hergebruikt worden als biobrandstof en daarmee bespaar je kosten en het milieu. Inleveren kan simpelweg door het afgekoelde frituurvet in de originele verpakking of in een andere af te sluiten plastic fles terug te gieten en het mee te nemen naar een inzamelpunt waar je het in een gele container kan gooien. Kijk op www.vetrecyclehet.nl voor het dichtstbijzijnde inzamelpunt bij jou in de buurt. ’ De doelgroep werd gevormd door alle bewoners van stadsdeel Oost. De topperiode voor frituren is december, de oliebollenmaand. Naast het bekendmaken van de boodschap is de inzet geweest: het benaderen van beheerders van potentiële inzamelpunten om hen te overtuigen dat het nuttig en aantrekkelijk is om inzamelpunt te worden. Bij de start van de campagne waren er naast de twee inzamelpunten bij Afvalpunten (milieuwerven), twee inzamelpunten bij supermarkten. Maar inzamelpunten zijn niet alleen mogelijk bij Afvalpunten en supermarkten. Hoewel de supermarkt voor consumenten een logische en gemakkelijke plaats is om gebruikt frituurvet in te leveren, kan ook heel goed gedacht worden aan andere outlets zoals kringloopwinkels, bouwmarkten, sportverenigingen, cafetaria’s en

9

benzinepompen. De pilot in Amsterdam richtte zich in hoofdzaak op inzameling via non-profit organisaties zoals scholen, scoutings, kinderboerderijen en (sport)verenigingen. Kernpunten van de pilot: • Intensieve consumentbenadering • Benadering potentiële inzamelpunten • Meting effectiviteit Voor een overzicht en een impressie van de activiteiten, zie bijlage 2.

1.3 Resultaten Dankzij de enthousiaste inzet van alle deelnemers aan de projectgroep en in het bijzonder van de medewerkers van het Stadsdeel Oost, de Wethouder Duurzaamheid en Openbare Ruimte, Mw. Nevin Özütok, en de medewerkers van Afval Energie Bedrijf Amsterdam (AEB) en Biodiesel Amsterdam, is het volume ingezamelde gebruikte vetten uitgekomen op 300% in vergelijking met de referentie. Over de pilotperiode hebben we een resultaat gemeten van 3826 kilo’s (zie bijlage 3). Aangevuld met een gering aantal kilo’s dat nog in de rolcontainers zat op het moment van meting, leidt dit tot de genoemde stijging ten opzichte van het beginvolume van 1338 kg. Het eindvolume is 6% van het maximaal in te zamelen volume in stadsdeel Oost (0,6 kg x 112.000=67.200 kg , voor uitleg zie pag. 15). Het aantal inzamelpunten was bij de start beperkt tot twee milieuwerven en twee supermarkten. In de pilot is een aantal inzamelpunten gerealiseerd van 24 stuks, zie voor een opsomming bijlage 4. Een kilo ingezameld vet levert een vergoeding op en het verwijderen van een kilo vet uit het afvalwater kost volgens Waternet € 2,80. Dit in aanmerking nemende komen de gerealiseerde baten in het pilotjaar uit op € 8.000,-. Dit bedrag is ten goede gekomen aan de gemeente en dus indirect aan de burgers en aan de inzamelpunten. Het bedrag dat aan de inzamelpunten ten goede is gekomen, gaat in het geval van een vereniging indirect naar de burgers en in het geval van commerciële inzamelpunten naar de betreffende retail-outlet. In totaal is een bedrag geïnvesteerd in het pilotjaar van € 42.973,-. Uit de consumentenenquête (straatinterviews, N=91) blijkt een toename van de bereidheid tot inlevering en van de daadwerkelijke inlevering, zie bijlage 5 voor de belangrijkste resultaten. Gedurende het pilotjaar is het percentage burgers dat gebruikte vetten inlevert gestegen van 19 naar 43. Daarnaast is een duidelijke daling te zien in het percentage personen dat gebruikte vetten in de grijze container gooit (van 54 naar 37) en in het percentage personen dat gebruikte vetten wegspoelt in de gootsteen (van 27 naar 12). Ook het percentage personen dat de intentie heeft om ‘de volgende keer’ gebruikte vetten in te leveren is gestegen, van 74 naar 88. De bekendheid met het feit dat gebruikte vetten tot biobrandstof gerecycled kunnen worden, is gelijk gebleven. Op de vraag hoe burgers deze kennis tot zich hebben gekregen, antwoorden de meesten ‘via de huis-aan-huisbrief van de wethouder of via de Stadsdeelkrant Oost’. Op de vraag naar welk inzamelpunt men is gegaan, wordt het vaakst de Febo genoemd en daarna de Dekamarkt. De meeste free publicity is gegenereerd bij de start van de pilot, bij de ondertekening van het convenant. Er hebben toen redactionele artikelen gestaan in onder meer de Metro (editie Amsterdam), de Echo, AT5, Dwars door de Buurt, Dichtbij.nl, Meer-online, Twitter, Foodvalley Nieuwsbrief, XS4Green.nl, Groenlinks.nl, MT Management, Nieuwsbank, Telegraaf-Mijnbedrijf,

10

Afvalonline, Outofhome Shops. In de Stadsdeelkrant is op regelmatige basis aandacht aan het onderwerp besteed. Bijlage 6 bevat een overzicht van de publiciteit. Waternet heeft met haar ludieke acties eveneens de pers gehaald. Onbekend is echter wat het effect van deze acties op de burger is geweest aangezien de boodschap meer gericht was op ‘gooi vet niet in de gootsteen’ dan op de boodschap om vet te recyclen.

1.4 Conclusie en evaluatie De acties ter bevordering van de gescheiden inzameling van huishoudelijk vet in stadsdeel Oost hebben tot positief resultaat geleid. Het aantal inzamelpunten is toegenomen tot 24 stuks, waardoor het consumenten gemakkelijker is gemaakt om gebruikte vetten zoals bijvoorbeeld frituurvet in te leveren. Een aantal van deze inzamelpunten worden door burgers zelfs spontaan genoemd tijdens de enquête van de eindmeting. Het aantal kilo’s vet dat is ingezameld, is verdrievoudigd ten opzichte van het jaar daarvoor. Consumenten geven aan dat zij vaker vet inleveren en daarnaast ook minder vet in de grijze container weggooien en minder vet in het riool wegspoelen. Bovendien is de bereidheid om vet ook in de toekomst te recyclen, gegroeid. Stadsdeel Oost geeft aan het op prijs te stellen als Biodiesel Amsterdam verder gaat met de inzameling nu de pilot is afgelopen, en Biodiesel Amsterdam geeft aan de inzameling voort te zetten. Het stadsdeel zal op regelmatige basis aandacht aan het onderwerp blijven besteden in onder meer de Stadsdeelkrant Oost. Men kan hierbij blijven aanhaken/meeprofiteren van de landelijke inspanningen op dit gebied. Bij gelijkblijvende groei (verdrievoudiging) zal de aanvangsinvestering op het gebied van communicatie binnen het derde jaar worden terugverdiend. Het positieve resultaat van de pilot kan mogelijk ook leiden tot een verdere uitrol van de gescheiden inzameling van vetten over de gehele stad Amsterdam. Het college van B&W heeft in reactie op een vraag van de Partij voor de Dieren in de gemeenteraad aangegeven een wens daartoe te hebben en Waternet heeft aangegeven een dicht netwerk van inzamelpunten in de gehele stad een essentiële voorwaarde te vinden voor een goed recyclingresultaat.

1.5 Budgetverantwoording Het Ministerie van Economische Zaken – DG Agro heeft € 80.000,- ter beschikking gesteld voor het uitvoeren van de campagne Vet, Recycle het! (subsidie onder verplichtingennummer 1400008591, verleend tot en met einddatum 28-2-2013). Het Voorlichtingsbureau MVO en de MVO-sector hebben geld, uren en logistieke investeringen hier tegenover gesteld. Ook partners hebben geïnvesteerd. De ‘out of pocket’-uitgaven voor de pilot in stadsdeel Oost bedragen € 42.937,- en worden in bijlage 7 verantwoord.

11

2. Pilot Den Bosch Den Bosch is naast stadsdeel Oost in Amsterdam de tweede pilot (proefgebied) voor de inzameling van gebruikte oliën en vetten. Het uitvoeren van een pilot in Den Bosch past in het gemeentelijke beleid om zoveel mogelijk afval te scheiden en zo min mogelijk afval in de grijze containers te verzamelen. Doel van dit proefproject is om de inwoners van de gemeente Den Bosch (dit zijn er 142.000, hieronder vallen ook Empel, Engelen, Rosmalen en Hintham) te laten weten dat zij gebruikte oliën en vetten gemakkelijk kunnen inleveren op steeds meer plaatsen. De pilot in Den Bosch kent twee soorten activiteiten. Enerzijds het opzetten van de logistieke infrastructuur, het neerzetten van een fijnmazig netwerk van gele containers bij verschillende soorten inzamelpunten zoals sportclubs en scholen. Anderzijds het opzetten van intensieve communicatie naar consumenten via zoveel mogelijk verschillende kanalen. Voorafgaand aan de start van de pilot is gezocht naar partners die een direct belang hebben bij inzameling van vetten, zoals gemeente, waterschap en vetverwerkend bedrijf. Met hen zijn afspraken gemaakt voor individuele bijdragen aan de campagne en is een doel vastgelegd in een convenant. 2.1 Convenant en partners Op 29 oktober 2012 is een convenant ondertekend met een looptijd van een jaar. De Wethouder voor Talentontwikkeling en Duurzaamheid, Dhr. R.G.J. (Ruud) Schouten, tevens 2e locoburgemeester, was daarbij aanwezig en ondertekende namens de gemeente Den Bosch en de Afvalstoffendienst. De gezamenlijke partijen willen voor de gescheiden inzameling van gebruikte vetten specifieke activiteiten ontplooien in Den Bosch die passen binnen de activiteiten die al worden ondernomen om de hoeveelheid afval in zijn algemeenheid te verminderen. De tekst van het convenant wordt vermeld in bijlage 8. Citaat uit het convenant: ‘Partijen willen voorkomen dat gebruikt frituurvet weggegooid wordt bij het huisvuil of in het riool en willen het gescheiden inzamelen van gebruikt frituurvet van huishoudens bevorderen via een pilot in Den Bosch, als onderdeel van het landelijke initiatief Frituurvet Recycle het! De onderstaande partijen zetten zich gezamenlijk in en committeren zich aan de volgende doelstelling: ‘Een jaar na de start van de pilot wordt er 2 keer zoveel gebruikt frituurvet ingezameld als in het jaar daarvoor. Daarnaast is de consumentenbekendheid over de gescheiden inzameling gestegen.’ In de gemeente Den Bosch werd voor aanvang van de pilot 2509 kg frituurvet ingezameld (1e kwartaal 2012). Deze hoeveelheid geldt als referentie. De verschillende partijen die zich aan het convenant verbonden hebben, zijn: Afvalstoffendienst Den Bosch / gemeente Den Bosch Waterschap AA en Maas Benelux Vet BV Voorlichtingsbureau MVO Convenantpartners investeren uren en ontplooien eigen activiteiten. De Afvalstoffendienst en Benelux Vet BV maken bovendien logistieke kosten om de pilot uit te voeren. Het Voorlichtingsbureau MVO voert het projectmanagement en neemt de taken op zich die horen bij het

12

projectmanagement. De genoemde partijen zullen hierbij zoveel mogelijk de eigen communicatiekanalen aanwenden. Naast de gemeente Den Bosch vallen ook andere gemeenten onder de Afvalstoffendienst. Deze gemeenten samen zamelen ruim 20.000 kg in (1e kwartaal 2012). Het is een wens van de Afvalstoffendienst om gedurende de looptijd van de pilot ook binnen deze gemeenten het bewustzijn over vetrecycling te vergroten en te komen tot een inzameling van 30.000 kg.

2.2 Aanpak en activiteiten In beginsel zijn de activiteiten gericht op bekendmaking en bewustwording, aangezien beheerders van potentiële inzamelpunten en consumenten vaak nog niet weten wat je met gebruikt frituurvet moet doen en waarom. Er wordt daarom vooral ingezet op het vergroten van kennis in de verwachting dat dat gevolgen zal hebben voor houding en gedrag van de consument. De centrale boodschap is: ‘Bij steeds meer inzamelpunten staat een gele container voor het inzamelen van gebruikt frituurvet. Door gebruikt frituurvet in te leveren kan het hergebruikt worden als biobrandstof en daarmee bespaar je kosten en spaar je het milieu. Inleveren kan simpelweg door het afgekoelde frituurvet in de originele verpakking of in een andere af te sluiten plastic fles terug te gieten en het mee te nemen naar een inzamelpunt waar je het in een gele container kan gooien. Kijk op www.vetrecyclehet.nl voor het dichtstbijzijnde inzamelpunt bij jou in de buurt.’ De doelgroep wordt gevormd door de hele bevolking van Den Bosch. De topperiode voor frituren is: december tijdens de oliebollenperiode. Behalve activiteiten voor de bewustwording bij consumenten zijn er activiteiten geweest voor het werven van extra inzamelpunten. In Den Bosch kon vet altijd al ingeleverd worden bij twee milieuwerven en bij twee supermarkten. Maar inzamelpunten zijn niet alleen mogelijk bij supermarkten. Hoewel de supermarkt voor consumenten een logische en gemakkelijke plaats is om gebruikt frituurvet in te leveren, zijn er ook andere locaties mogelijk zoals containerverzamelpunten, profit locaties en non-profit locaties. De pilot in Den Bosch richt zich onder meer op inzameling via non-profit organisaties zoals scholen, scouting en (sport)verenigingen. Bovendien kan hierbij gedacht worden aan containerlocaties onderin flats (beheer door vve’s) waar de Afvalstoffendienst sowieso al komt. Kernpunten van de pilot: • • •

Intensieve consumentbenadering Benadering potentiële inzamelpunten Meting effectiviteit

Voor een overzicht en een impressie van de activiteiten, zie bijlage 9.

13

2.3 Resultaten In de gemeente Den Bosch is het ingezamelde volume gebruikte vetten uitgekomen op 270% in vergelijking met de referentie. In de meting is het eerste kwartaal van 2012 vergeleken met het eerste kwartaal van 2013. Dit geeft slechts de beginmaanden van de pilotperiode weer en is dus een tussenevaluatie. In de gemeente Den Bosch is een resultaat in het eerste kwartaal van 2013 gemeten van 6794 kg (zie bijlage 10). Het eindvolume is 8% van het maximaal in te zamelen volume in de gemeente Den Bosch (0,6 kg x 142.000 inwoners = 85.200 kg per jaar, voor uitleg zie pag. 15). Het aantal inzamelpunten was bij de start beperkt tot twee milieuwerven en twee supermarkten. In de eerste fase van de pilot zijn daar 28 non-profit organisaties bijgekomen vanuit allerlei verschillende branches zoals sportverenigingen, bridge-, muziek- en bewonersverenigingen, een kerkelijke parochie en een kinderboerderij. In het bredere verzorgingsgebied van de Afvalstoffendienst is er verder een chemokar bijgekomen die langs milieuwerven in de buurt reist op wisselende zaterdagen. In de pilot is derhalve een aantal inzamelpunten gerealiseerd van 33 stuks, zie voor een opsomming bijlage 11. Een kilo ingezameld vet levert een vergoeding op en het verwijderen van een kilo vet uit het afvalwater kost volgens Waternet € 2,80. Dit in aanmerking nemende komen de gerealiseerde baten in het eerste kwartaal van het pilotjaar uit op € 13.500,-. Dit bedrag is ten goede gekomen aan de gemeente of indirect aan de burgers (via de verenigingen). In totaal is een bedrag geïnvesteerd in het pilotjaar van € 28.412,-. Uit de consumentenenquête (straatinterviews, N=102) blijkt een verschuiving te zijn opgetreden in het consumentengedrag. Het percentage personen dat het vet inlevert, is in het eerste kwartaal verdubbeld van 19 naar 40. Het percentage personen dat het vet door de gootsteen spoelt, is afgenomen van 24 naar 6. De kennis over het onderwerp is licht gestegen van 75% naar 82%: meer burgers weten dat vetten hergebruikt kunnen worden als biobrandstof. De bereidheid tot inlevering is gelijk gebleven op ruim 80% en men stelt hierbij de voorwaarde dat inlevering in de buurt mogelijk moet zijn op een openbare plaats. De milieuwerf wordt het meest genoemd als inzamelpunt. Zie bijlage 12 voor de belangrijkste resultaten. Men heeft gedurende de pilotperiode vooral over het onderwerp kennisgenomen via de regionale krant of via de lokale TV. Ook de oliebollenactie is succesvol geweest. Eind december konden inwoners van Den Bosch 5 gratis oliebollen ophalen bij een oliebollenkraam, als zij een fles gebruikt vet inleverden bij de milieuwerf. Inwoners ontvingen bij de milieuwerf een waardebon hiervoor. Deze actie heeft 1500 kg vet opgeleverd. In het bredere verzorgingsgebied van de Afvalstoffendienst Den Bosch is de hoeveelheid ingezameld vet in het eerste kwartaal van 2013 gestegen van 20.623 kg naar 26.792 kg, een stijging van 30%. De meeste free publicity is gegenereerd bij de start van de pilot, bij de ondertekening van het convenant. Er is toen redactionele aandacht aan de ondertekening besteed door onder meer het Brabants Dagblad, Afval Online en de Rioolgids. Op de website van de Afvalstoffendienst en de website van de gemeente is ook aan dit onderwerp aandacht besteed. Bijlage 13 bevat een overzicht van de publiciteit.

14

2.4 Conclusie en evaluatie De acties ter bevordering van de gescheiden inzameling van huishoudelijk vet hebben in Den Bosch in het eerste kwartaal van 2013 tot positief resultaat geleid. Het aantal inzamelpunten is toegenomen tot 33 stuks, waardoor het consumenten gemakkelijker is gemaakt om gebruikte vetten zoals bijvoorbeeld frituurvet in te leveren. Het aantal kilo’s vet dat is ingezameld, is met 170% toegenomen ten opzichte van het jaar daarvoor. Consumenten geven aan dat zij meer vet inleveren en daarnaast ook minder vet in het riool wegspoelen. De Afvalstoffendienst geeft aan de pilot verder te zullen voeren en heeft de intentie om ook na afloop van de pilot door te gaan met inzamelen. Als onderdeel van het grotere doel om de hoeveelheid afval in de grijze container te verminderen is dit voor de Afvalstoffendienst bijna een vanzelfsprekendheid. Naast de huidige inzamelpunten hoopt men op weekmarkten een recyclestraat te gaan neerzetten voor onder meer gebruikte vetten en bovendien hoopt men bij meerdere flats met containerplaatsen onderin de flat, een container neer te zetten. Den Bosch kan bij het verdere verloop van de inzameling blijven aanhaken/meeprofiteren van de landelijke inspanningen op dit gebied. Bij gelijkblijvende groei (170%) zal de aanvangsinvestering op het gebied van communicatie nog binnen het pilotjaar worden terugverdiend. De Afvalstoffendienst wil zich naast dit alles blijven inzetten voor het stimuleren van gemeenten die binnen hun bredere verzorgingsgebied vallen, om vetrecycling actief op te pakken. Immers ook daar zijn op dit moment al positieve resultaten bereikt met een groei van 30% van het volume. Hierbij zal ook Midwaste en haar gemeenten op de hoogte worden gehouden.

2.5 Budgetverantwoording Het Ministerie van Economische Zaken – DG Agro heeft € 80.000,- ter beschikking gesteld voor het uitvoeren van de campagne Vet, Recycle het! (subsidie onder verplichtingennummer 1400008591, verleend tot en met einddatum 28-2-2013). Het Voorlichtingsbureau MVO en de MVO-sector hebben geld, uren en logistieke investeringen hier tegenover gesteld. Ook partners hebben geïnvesteerd. De ‘out of pocket’-uitgaven voor de pilot in gemeente Den Bosch bedragen € 28.412,- en worden in bijlage 14 verantwoord.

15

3. Landelijke basisactiviteiten

Landelijk werd een start gemaakt met het vergroten van het aantal inzamelpunten en werden gemeenten geïnformeerd. Binnen het kader van dit verslag waarin de subsidiegelden verantwoord worden, zal worden ingegaan op alle activiteiten die landelijk hebben plaatsgehad, waarvan een beperkt deel tot stand is gekomen met behulp van het subsidiegeld en een ander groter deel is gefinancierd vanuit andere bronnen.

3.1 Partners Naast het Ministerie van Economische Zaken heeft ook MVO een bijdrage aan dit onderdeel van de campagne geleverd, en MVO heeft daarin een partner gevonden in Stichting RIONED. Stichting RIONED is de koepel van gemeenten, waterschappen en rioleringsbedrijven en heeft in het verleden campagne gevoerd onder de noemer ‘Nederland leeft met water’, waarbij zij landelijk aandacht heeft gevraagd voor het feit dat frituurvet en restjes bakvet of –olie beter uit het riool kunnen blijven. Jaarlijks zorgen gebruikte oliën en vetten die in het riool terechtkomen voor vele verstoppingen die de maatschappij miljoenen euro’s per jaar kosten. Deze campagne werd destijds uitgevoerd in samenwerking met VNG, de Unie van Waterschappen en met het Ministerie van I&M.

3.2 Aanpak en activiteiten De gemiddelde Nederlander gebruikt 4,4 kg frituurvet per jaar. Daarvan wordt 1,8 kg thuis verbruikt en 2,6 kg in de horeca. Op jaarbasis betekent dat 30.000 ton frituurvet via het thuisverbruik en 44.000 ton via de horeca (bron MVO, cijfers over 2011). In de horeca wordt al geruime tijd zo’n 95% ingezameld, vanuit consumenten bij aanvang van de campagne nog heel weinig. De verkoop aan spijsoliën bedraagt jaarlijks zo’n 20.000 ton, maar omdat onbekend is hoeveel hiervan ter beschikking komt voor inzameling, wordt dit verder buiten beschouwing gelaten. Evenals de hoeveelheid jus en dergelijke. Voor wat betreft frituurvet, weten we dat van het verbruik bij consumenten thuis er na het frituren ongeveer 65% gebruikt frituurvet over is, doordat een gedeelte van het vet is opgenomen in het gefrituurde product. Op jaarbasis is daarom maximaal 0,65 x 30.000 = 19.500 ton gebruikt frituurvet beschikbaar om in te zamelen via het consumentenkanaal, een kleine 20 miljoen kg. Dit is exclusief het gebruik van frituurolie en andere oliën. Het is onwaarschijnlijk dat het totale volume van ca. 20 miljoen kg volledig ingezameld kan worden. Landelijk onderzoek van Intomart GFK (N=750) uit 2012 wijst uit dat 1/3 van de consumenten niet bereid is tot inzamelen. De doelstelling is daarom het bevorderen van het inzamelen van gebruikt frituurvet tot circa 13 miljoen kg per jaar op de lange termijn en tot 10 miljoen kg (0,6 kg per persoon per jaar) in de periode tot en met 2020.

16

Lange-termijnopbouw van de campagne: Situatie

Aantal ingezamelde kg

Aantal inzamelpunten

Speerpunt

2010

Algemene voorbereidingen, bijeenbrengen informatie op websitepagina van Voorlichtingsbureau, ontwerp logo

2011

Subsidieverwerving, voorbereiding campagnepilots en bouw definitieve website

2012

1200

Campagnepilots in twee gemeenten en meting resultaten, landelijke communicatie via gemeenten, opzoekmodule inzamelpunten op website

2013

2500

Evaluatie pilots. Voortzetting vergroting aantal inzamelpunten en communicatie via gemeenten. Uitbouw van het aantal partners.

2014 - 2019 2020

10 miljoen kg

12.000

Uit het onderzoek van Intomarkt GfK blijkt dus dat 2/3 van de bevolking bereid is om gebruikte vetten en oliën te recyclen en dat 1/3 hiertoe niet bereid is. Bijna 40% van de mensen heeft echter geen idee dat gebruikte vetten en oliën gerecycled kunnen worden. Eenderde van de consumenten spoelt resten olie of vet uit de pan (warm of koud) nog steeds weg onder de kraan. Op landelijk niveau is daarom bewustmaking van consumenten een belangrijk aspect, naast wederom het vergroten van de mogelijkheid tot inleveren door het vergroten van het aantal inzamelpunten. Bij de start van de campagne was het aantal bekende inzamelpunten 1200. Centraal in de boodschap staat de gele container. Deze moet een herkenbaar ijkpunt worden voor consumenten. De boodschap is: ‘Inleveren is simpel, giet gebruikt vet terug in een plastic verpakking en deponeer het in een gele container. Bij steeds meer supermarkten, scholen, sportclubs en afvalwerven staat zo’n gele container. Kijk op www.vetrecyclehet.nl voor het dichtstbijzijnde inzamelpunt’. De boodschap wordt mede uitgedragen door Jeremy Vermolen, TV-kok. Om de boodschap verder bekend te maken is een toolkit ontwikkeld met kantenklare PR-materialen voor gemeenten. Via gemeenten kan de boodschap versterkt uitgedragen worden naar consumenten en zij worden daarom gestimuleerd om mee te doen. De activiteiten sluiten zoveel mogelijk aan op de activiteiten in de beide pilotsteden. De aftrap was op 8 oktober 2012 met een landelijk persbericht met bekendmaking daarin van de resultaten van het marktonderzoek. Voor een overzicht en een impressie van de activiteiten, zie bijlage 15.

17

3.3 Resultaten In het eerste kwartaal van 2013 is er sprake van 2500 inzamelpunten. Inclusief de milieuwerven is in iedere gemeente minimaal één inzamelmogelijkheid. De overige inzamelpunten zijn verspreid over naar schatting 90% van de gemeenten, de dunste spreiding is op de Waddeneilanden en in Zeeuws-Vlaanderen. In bijlage 16 staat een grote versie van de afbeelding met het kaartje van Nederland. Een toenemend aantal gemeenten toont daarnaast interesse om actief met vetinzameling aan de slag te gaan. Sinds de start van het landelijke deel van de campagne in oktober 2012 hebben een 85-tal gemeenten contact gezocht en actie ondernomen en/of materialen besteld. In sommige gevallen verloopt het contact niet via de gemeenten maar via regionaal opererende reinigings- en afvaldiensten. De werving van inzamelpunten door middel van een landelijke mailing naar 10.000 sportverenigingen is een succesvolle actie geweest. De mailing heeft geleid tot veel nieuwe aanmeldingen in de periode tot en met februari 2013 en deze actie loopt nog steeds door. Onder de aanmelders tot en met februari 2013 is een geheel verzorgde barbecue verloot voor 200 personen. Vanzelfsprekend wordt de barbecue verzorgd door Jeremy Vermolen. Winnaar is geworden Tennisvereniging de Heerenduinen uit IJmuiden. De wervingsactie had plaats in december 2012 en werd begeleid met een persbericht. Vanwege de oliebollentijd werd dit persbericht goed opgepakt en heeft geleid tot veel publiciteit waaronder radio en TV (zie bijlage 17 voor een overzicht). Ook online mocht de campagne rekenen op een warme belangstelling. Het unieke aantal bezoekers van www.vetrecyclehet.nl steeg van 257 per maand naar 800 per maand (na de start van de pilots) naar 2000 per maand (na de start van de landelijke activiteiten) en naar 5000 per maand (in de oliebollentijd). Op oudejaarsdag heeft een team van de campagne getwitterd met mensen die aan het oliebollen bakken waren. Hiermee bereikten we een top aantal unieke bezoekers van de website van 880 per dag. De campagne op twitter is te vinden onder @vetrecyclehet en de campagne op facebook op https://www.facebook.com/pages/Vet-recycle-het/204967506272878 met 129 likers eind eerste kwartaal 2013.

3.4 Conclusie en evaluatie De landelijke activiteiten hebben tezamen met de andere activiteiten in het eerste campagnejaar al een verdubbeling van het aantal inzamelpunten opgeleverd. Bovendien hebben veel gemeenten kennisgenomen van de mogelijkheid tot vetrecycling en heeft een 85-tal gemeenten aangegeven actief te willen bijdragen aan de vetrecycling binnen hun gemeente. De werving van inzamelpunten door middel van een landelijke mailing naar 10.000 sportverenigingen is een succesvolle actie geweest. Deze heeft geleid tot veel nieuwe aanmeldingen en tevens tot veel publiciteit. Ook online mocht de campagne rekenen op een warme belangstelling. De campagne wordt in 2013 voortgezet in samenwerking met Stichting RIONED. Hierbij blijft gewerkt worden aan het bekendmaken van vetrecycling onder consumenten en aan het verder vergroten van het aantal inzamelpunten. Immers, marktonderzoek wijst uit dat nog zeker 40% van de consumenten

18

niet op de hoogte is en dat consumenten het belangrijk vinden om dichtbij hun woning het vet te kunnen inleveren. Gemeenten zullen gestimuleerd blijven worden om actief over het onderwerp te communiceren met de inwoners. In 2013 willen we daarnaast inventariseren hoeveel kilo’s er landelijk worden ingezameld en willen we de voortgang hiervan monitoren. Bovendien willen we onderzoeken of we kunnen aangeven wat dit voor een besparing oplevert.

3.5 Budgetverantwoording Het Ministerie van Economische Zaken – DG Agro heeft € 80.000,- ter beschikking gesteld voor het uitvoeren van de campagne Vet, Recycle het! (subsidie onder verplichtingennummer 1400008591, verleend tot en met einddatum 28-2-2013). Het Voorlichtingsbureau MVO en de MVO-sector hebben geld, uren en logistieke investeringen hier tegenover gesteld. Ook Stichting RIONED heeft een bijdrage geleverd. De uitgaven voor enkele landelijke basisactiviteiten die met subsidiegeld zijn gefinancierd, bedragen € 9.326,- en worden in bijlage 18 verantwoord. Tenslotte geeft bijlage 19 een overzicht van alle investeringen van alle partners.

19

Evaluatie De acties ter bevordering van de gescheiden inzameling van huishoudelijke vetten en oliën hebben tot positief resultaat geleid. Het aantal inzamelpunten is landelijk verdubbeld en in de pilots is het toegenomen tot 2 inzamelpunten per 10.000 inwoners, waardoor het consumenten gemakkelijker is gemaakt om gebruikte vetten in te leveren. Onder de nieuwe inzamelpunten bevinden zich veel sportverenigingen, buurthuizen, supermarkten en verenigingen van eigenaren. Het aantal kilo’s vet dat wordt ingezameld, is gestegen tot 270-300% ten opzichte van de ingezamelde hoeveelheid in het jaar daarvoor. Consumenten geven aan dat zij meer vet inleveren en daarnaast ook minder vet in het riool wegspoelen. In de pilots geeft ca. 85% aan bereid te zijn vet te gaan inleveren en landelijk geeft 66% van de consumenten aan bereid te zijn tot inzameling. De resultaten in de beide pilotgebieden Stadsdeel Oost en Den Bosch zijn vergelijkbaar met uitzondering van het feit dat het aantal personen dat het vet in de grijze container voor restafval gooit in Stadsdeel Oost is afgenomen terwijl dit in Den Bosch nauwelijks is veranderd. De resultaten uit Den Bosch kunnen veranderen in het verloop van de overige drie kwartalen van het pilotjaar. Toename van 1200 naar 2500 inzamelpunten

Aantal kg ingezameld vet

8000 6000 4000 2000 0

voor pilot in pilot Stadsdeel Den Bosch Oost

De succesvolste acties binnen de pilots waren de communicatieactiviteiten in de lokale bladen, op de lokale televisie en in het gemeentelijke nieuwsblad. In Den Bosch heeft bovendien de oliebollenactie veel effect gehad. Landelijk heeft de wervingsactie onder verenigingen veel succes gehad. Een toenemend aantal gemeenten toont interesse om actief met vetinzameling aan de slag te gaan. Diverse partners uit de pilot fase waaronder Stichting RIONED, hebben aangegeven de campagne ook in 2013 te zullen ondersteunen. Stichting RIONED is het kenniscentrum voor riolering en stedelijk waterbeheer in Nederland en koepel van gemeenten, waterschappen en rioleringsbedrijven. Hierbij blijft gewerkt worden aan het bekend maken van vetrecycling onder consumenten en aan het verder vergroten van het aantal inzamelpunten. In 2013 is de intentie om landelijk te inventariseren hoeveel kilo’s ingezameld worden en te onderzoeken of concreter aangegeven kan worden wat dit voor een besparing oplevert. Daarnaast is de intentie de ontwikkeling in kilo-gegevens jaarlijks te monitoren. De partners van de campagne roepen de overheid en gemeenten op om de campagne blijvend te ondersteunen en daarmee een bijdrage te leveren aan vermindering van de voedselverspilling, verbetering van het milieu en besparing van maatschappelijke kosten. Een landelijke campagne kan alleen dan succesvol zijn.

20

Bijlage 1: Convenant stadsdeel Oost

21

Bijlage 2: Overzicht activiteiten stadsdeel Oost

sept. '11

•afronding partner gesprekken •start voorbereidende werkzaamheden •start projectgroep •nulmeting nov. '11 •mailing potentiële inzamelpunten

maart '12

•officiële aftrap van de pilot met ondertekening convenant •opbouwen infrastructuur met inzamelpunten •uitvoering consumentenactiviteiten pilotgebied

feb. '13

•afsluiting pilot •overgang van pilot naar blijvende vetinzameling

april/mei '13

•evaluatie en verslaglegging

Voorbereiding Opstart samenwerking met benodigde partners Persbijeenkomst ondertekening convenant Nulmeting In samenspraak met partners benoemen meetcriteria (consumentenbekendheid, ingezameld volume), verzamelen gegevens Eerste meting verrichten: consumentenenquête op straat Werving inzamelpunten Mailing vanuit de gezamenlijke partners naar alle mogelijke organisaties die inzamelpunt kunnen worden, veelal non-profit maar ook profit Voorlichtingsbijeenkomst op de Kraanvogelschool als aftrap van de inzameling aldaar Nabellen alle adressen enige tijd na de mailing Wedstrijd onder inzamelpunten met als hoofdprijs: bezoek Artis met het hele team Beschikbaarstelling trechters (waarmee het teruggieten van restjes vet wordt vergemakkelijkt) en folders aan alle inzamelpunten om uit te delen Hulp bij presentatie op Koninginnedag van inzamelpunt Kinderboerderij de Werf Overleg met winkelstraatmanagers voor vergroting aantal inzamelpunten Herinneringsmailing aan potentiële inzamelpunten die zich nog niet hebben aangemeld met daarbij ingesloten een overzicht van alle publiciteit over het onderwerp en wedstrijdinfo Promotieteam bezoekt potentiële inzamelpunten die zich nog niet hebben aangemeld Consumentencommunicatie Folder met informatie voor op de balie van het Stadsdeelhuis, in buurthuizen en om uit te delen

22

op evenementen Consumentenwedstrijd met ‘win een iPad’ voor consumenten die starten met inzamelen; prijsuitreiking is geschied in aanwezigheid van de wethouder in de Dekamarkt (inzamelpunt) Reclamezuilen voor op evenementen Voorlichting op de Pure Markt, en de Duurzaamheidsdag in de Transvaalbuurt Diverse artikelen in de Stadsdeelkrant Oost, waaronder een interview met kinderboerderij de Werf (inzamelpunt) Free publicity: interview met wethouder Nevin Özütok in huis-aan-huisblad het IJburger nieuws Informatie over inzamelpunten en over acties op websites van stadsdeel en overige partners Ludieke actie Waternet bij Amstelstation: sneeuwpop opgebouwd uit gebruikt vet Powerpoint-presentatie op de schermen in de hal van het Stadsdeelhuis Inzet social media via Twitter-accounts van Vetrecyclehet, wethouder Nevin Özütok en stadsdeel Oost Promotiefilmpje voor op websites partners over vetinzameling in stadsdeel Oost Spandoeken op het hek van het Oosterpark gedurende de laatste 3 maanden van 2012 Tramreclame op de schermen in de trams die in stadsdeel Oost rijden gedurende 4 weken Deelname aan de voorronde voor TED talks bij TEDxAmsterdam Beachvlaggen bij chemokar Serie advertorials in huis-aan-huiskranten tijdens de oliebollenperiode Huis-aan-huisbrief uit naam van de wethouder Aandacht op de Facebook-pagina van het stadsdeel en van de campagne Vermelding in de Afvalwijzer 2013 Ludieke actie Waternet bij Leidse bosje: nagebouwde gootsteen met leidingen Na afloop van de pilot: posters op vrachtwagens van de reinigingsdienst in Stadsdeel Oost Overig Gesprekken met vertegenwoordigers van stadsdeel West Betrokkenheid peilen van Woningcorporatie Ymere Meting effectiviteit 0-meting onder consumenten op straat 1-meting onder consumenten op straat 1-meting onder inzamelpunten Verzameling kilogegevens

23

24

Bijlage 3: Ingezamelde kilo’s gebruikte vetten en oliën stadsdeel Oost

25

Bijlage 4: Overzicht inzamelpunten stadsdeel Oost Gemeente Afvalpunt Cruquiusweg Afvalpunt Rozenburglaan Chemokar elke derde zaterdag van de maand in de middag Chemokar elke derde zaterdag van de maand in de ochtend Chemokar elke eerste zaterdag van de maand in de middag Chemokar elke eerste zaterdag van de maand in de ochtend Chemokar elke tweede zaterdag van de maand in de middag Chemokar elke tweede zaterdag van de maand in de ochtend Supermarkten Albert Heijn, Krugerplein Dekamarkt, Pretoriusstraat Super Plus, Niasstraat Sportclubs Korfbal Vereniging AW.DTV A.S.V. Swift Korfbal Voetbalvereniging Wilhelmina Vooruit Voetbalverenigingen SC Overamstel Scholen Basisschool De Kraanvogel Fastfood Febo, Linnaeusstraat Febo, Eerste van swindenstraat Vork Snacks, Veemkade Brinks Snacks, Brink Overig Buurtcentrum Oosterpark Kinderboerderij de Werf Kringloop Het Juttersdok Flat de Hoefsmidt

26

Bijlage 5: Resultaten consumentenenquête stadsdeel Oost

27

Bijlage 6: Overzicht publiciteit stadsdeel Oost

28

Bijlage 8: Convenant Den Bosch

Wethouder en 2 e Locoburgemeester gemeente Den Bosch: dhr. R. Schouten

29

Bijlage 9: Overzicht activiteiten Den Bosch

april '12

•afronding partnergesprekken •start voorbereidende werkzaamheden

sept. '12

•nulmeting •voorbereiding consumentenactiviteiten

nov. '12

•officiële aftrap van de pilot met ondertekening convenant •mailing inzamelpunten •uitvoering consumentenactiviteiten pilotgebied

maart '13

•tussenevaluatie •einde financiële betrokkenheid Voorlichtingsbureau

okt. '13

•gemeentelijke eindevaluatie

Voorbereiding en selectie pilotgebied Opstart samenwerking met benodigde partners, opstellen tekst convenant Persbijeenkomst ondertekening convenant Nulmeting In samenspraak met partners benoemen meetcriteria (consumentenbekendheid en bewustzijn, ingezameld volume, rioolschade of –kosten, aantal inzamelpunten) Eerste meting verrichten door middel van straatenquête Werving inzamelpunten Brief vanuit de Afvalstoffendienst naar mogelijke non-profit organisaties die inzamelpunt kunnen worden Nabellen van de adressen enige tijd na de brief Beschikbaar stellen folders om uit te delen Consumentencommunicatie Oliebollenactie met beachvlaggen: gratis oliebollen bij inlevering van vet op de milieuwerf Klikowand, een muur van gele containers neergezet in het centrum van Den Bosch waarbij passanten informatie kregen over het inzamelen van gebruikte vetten; ook werden er trechters uitgedeeld die het terugschenken van het vet vergemakkelijken.

30

Persbericht AA en Maas Aandacht in campagnenieuwsbrief ‘ik heb de buik vol’ van de Afvalstoffendienst Banner website Kliknieuws.nl Inzet social media Promotiefilmpje voor op websites partners over vetinzameling in Den Bosch Filmpje op lokale televisie: Boschtion TV Advertorial in regionale krant Overig Afvalstoffendienst is aangesloten bij Midwaste en houdt hen de hoogte. Midwaste is een collectief voor afvalmanagement, een coöperatieve vereniging waarin de leden gezamenlijk optrekken in projecten en kennis uitwisselen. Meting effectiviteit 1-Meting op de bij de nulmeting benoemde meetaspecten en evaluatie Verzameling kilo gegevens

31

32

Bijlage 10: Ingezamelde kilo’s gebruikte vetten en oliën Den Bosch

Inzamelresultaten pilot Frituurvet 15-4-2013

Milieustraten Den Bosch Chemokar Den Bosch Inzamelactie Verenigingen Totaal gemeente Den Bosch

2012 2509 * ** 2509

2013 4913 937 944 6794

Overige Frituurvet via AFV

18114

19998

Totaal Afvalstoffendienst 20623

Stijging tot 270%

26792 Stijging tot 300%

*= gewicht chemokar zit bij "milieustraten Den Bosch" **= in 2012 geen inzameling bij verenigingen

33

Bijlage 11: Overzicht inzamelpunten Den Bosch

34

Bijlage 12: Resultaten consumentenenquête Den Bosch

35

Bijlage 13: Overzicht publiciteit Den Bosch

36

Bijlage 15: Overzicht landelijke acties Activiteiten in samenwerking met Stichting RIONED. Activiteiten met * zijn (mede) gefinancierd vanuit de verkregen subsidie: Aanpassing consumentenwebsite* Bouw van een zoekmodule voor inzamelpunten met IP-beveiliging Uitbreiding website met een pagina over de activiteiten met Jeremy Vermolen Aanvulling illustraties / iconen over hoe vet in te leveren; uitbreiding naar restjes vet Werving inzamelpunten* Mailing 10.000 sportverenigingen: onder de aanmelders is een geheel verzorgde BBQ verloot met Jeremy Vermolen Interview en advertentie in vakblad voor supermarkten Contact met CBL over vergroting van het aantal supermarkten als inzamelpunt Mailing gemeenten Campagnenieuwsbrief naar alle gemeenten in NL Brief vanuit de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) naar alle gemeenten Toolkit met materialen voor gemeenten (indien gewenst gepersonaliseerd) Poster ‘Ik hou vet apart’ en poster ‘Spek de Clubkas’ Folder ‘Ik hou vet apart’ Displays en spandoeken (pilotmateriaal met aanpassing naar landelijke beschikbaarheid*) Promotiefilmpje (pilotmateriaal met aanpassing naar landelijke beschikbaarheid*) Voorbeeld wervingsbrief, persbericht, aanpak Vrachtwagensticker Product placement op TV Robs Grote Tuinverbouwing, ‘s zaterdagmiddags bij SBS6 met TV-Kok Jeremy Vermolen, ambassadeur van de campagne / 500.000 kijkers per editie, 6 tot 8 uitzendingen per jaar Inzet Social Media Twitter, LinkedIn en Facebook Twitter-sessie met oliebollenbakkende consumenten op oudejaarsdag Facebook-actie voor werving van extra likers Free publicity

37

Persberichten: start campagne/marktonderzoek Intomart GFK, mailing werving / eindejaar Partnering Benadering sportbonden voor samenwerking Afstemming met Waterschappen en Unie van Waterschappen Contact met NVRD, Nederlandse Vereniging van Reinigingsdiensten TEDxAmsterdam: brainstorm over de campagne met early innovators Frituurvetmerken: voor logo van de campagne op de verpakking van frituurvetten in de retail

38

39

Bijlage 16: Overzicht 2500 landelijke inzamelpunten

40

Bijlage 17: Selectie uit de publiciteit

41