VERVOLGTRAJECT PREVENTIECOACHES

VERVOLGTRAJECT PREVENTIECOACHES Geestelijke gezondheid in het secundair onderwijs

September 2012 – december 2013

Eindrapport – vervolgtraject preventiecoaches

EINDRAPPORT

2. Realisaties 2.1. Uitwerken van een Coach- the coach programma ........................................................................... 4 Deel 1: Geestelijk gezondheidsbeleid: een introductie .............................................................. 4 Deel 2: Beschermende factoren als hefboom voor geestelijke gezondheid .............................. 4 Deel 3: Suïcidepreventie ............................................................................................................. 5 Deel 4: Aan de slag met een school ............................................................................................ 5 2.2. Uitbouw van een website ................................................................................................................. 5 2.3. Begeleiden van de intermediaire organisaties in het op vraag ondersteunen van en school(gemeenschap).............................................................................................................................. 5 2.4. Adviezen formuleren met betrekking tot het concretiseren van de matrix .................................... 6 2.5. Bekendmaking van het aanbod ........................................................................................................ 6 Vlaams ........................................................................................................................................ 6 Provinciaal .................................................................................................................................. 6 Bekendmaking van het aanbod naar scholen ............................................................................ 7 2.6. Bereik van het project ...................................................................................................................... 7 2.7. Vormingsaanbod naar intermediaire organisaties ........................................................................... 8 Open vorming ............................................................................................................................. 8 Bijkomende trajecten op maat ................................................................................................... 8 Vormingen voor de koepels........................................................................................................ 9 Andere overdrachtsvormen van de expertise naar de schoolondersteunende instanties ........ 9 2.8. Rechtstreekse vragen van scholen ................................................................................................... 9 2.9. Actief meewerken aan het secretariaat van de stuurgroep........................................................... 10 3. Evaluatie 3.1. Evaluatie van de vormingstrajecten ............................................................................................... 11


Bent u tevreden over dit vormingstraject? .............................................................................. 11

2

Werd aan de verwachting voldaan? ......................................................................................... 12 Wat vond u van de inhoud van dit vormingstraject? ............................................................... 12 Wat vond u van de gehanteerde werkwijze? ........................................................................... 13 Wat vond u van de syllabus bij de vorming .............................................................................. 13 Is het geleerde toepasbaar in uw dagelijkse praktijk? ............................................................. 14 3.2. Bevraging niet- deelname .............................................................................................................. 17 4. Besluit en aanbevelingen

INLEIDING Voor het uitwerken of verfijnen van hun geestelijk gezondheidsbeleid konden secundaire scholen sinds het schooljaar 2009-2010 een beroep doen op de preventiecoach geestelijk gezondheidsbeleid van hun provincie. In de periode van 2009 tot en met 2012 ondersteunden de preventiecoaches een 270-tal scholen. De preventiecoach werkte daarvoor samen met het schoolteam, het CLB, de pedagogische begeleidingsdienst en eventueel ook ouder-, leerkrachten leerlingenvertegenwoordigers. Om scholen te kunnen ondersteunen bij hun geestelijk gezondheidsbeleid, ontwikkelden de preventiecoaches tevens een methodiek met visie, uitgangspunten en werkingskaders. Dat deden ze in nauw overleg met academici, partnerorganisaties (zoals het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ), het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid (Sensoa), de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD)), medewerkers van de schoolnabije diensten (de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) en de Pedagogische Begeleidingsdiensten (PBD)), preventieorganisaties (zoals het Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo’s) en de suïcidepreventiewerkers van de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG’s)) en organisaties met terreinwerking (onder meer In Petto, Leefsleutels, De Sleutel). De ministers van Onderwijs en Welzijn en van Volksgezondheid en Gezin beslisten samen dat ze de werking van de preventiecoaches duurzaam wilden verankeren in het schoollandschap en dat ze het concept van het geestelijk gezondheidsbeleid in nog meer scholen geïmplementeerd wilden zien. Daardoor werd het project verlengd en ondersteunen de preventiecoaches sinds 1 september 2012 in eerste instantie de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB). Dit met de bedoeling dat zij op hun beurt scholen kunnen begeleiden in het ontwikkelen en toepassen van een geestelijk gezondheidsbeleid. Parallel wordt ingezet op deskundigheidsbevordering bij pedagogische begeleiders door middel van een vormingstraject. De preventiecoaches blijven tot het einde van 2013 met die opdracht bezig. Opdrachten vanuit het BVR: 1. Uitwerken van een coach-the-coach programma 2. Uitbouw van een website 3. Begeleiden van de intermediaire organisaties in het op vraag ondersteunen van een school(gemeenschap) 4. Adviezen formuleren met betrekking tot het concretiseren van de matrix 5. Bekendmaking van het aanbod 6. Evaluatie 7. Vormingsaanbod naar intermediaire organisaties 8. Bekendmaking van het aanbod naar scholen 9. Rechtstreekse vragen van scholen 10. Actief meewerken aan het secretariaat van de stuurgroep


1

3

2

REALISATIES 2.1 Uitwerken van een Coach- the coach programma Het BVR met betrekking tot het vervolgproject preventiecoaches vermeldt het aanbieden van een coach-the-coach programma dat minimaal 4 open vormingen en tenminste coaching op maat van de intermediaire organisaties omvat. Op basis van de gesprekken met de onderwijspartners is ook de vraag gekomen om interne vormingen in te richten, met name vormingen die de koepels willen inrichten voor hun eigen leden. Er hadden verschillende overlegmomenten met de koepels plaats om de behoeften van deze interne vorming af te stemmen: Koepel POV GO! VCLB OVSG

Data 16-10-2012 11-10-2012 18-10-2012 18-10-2012

27-11-2013 11-02-2013 11-02-2013 21-02-2013

06-02-2013

04-06-2013

Er werd een vormingstraject in vier delen uitgewerkt ten behoeve van de open vormingen en de vormingstrajecten op maat: Deel 1: Geestelijk gezondheidsbeleid: een introductie Het eerste deel situeert het project Preventiecoach Geestelijk Gezondheidsbeleid tegen de achtergrond van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Wat is de problematiek? Waar willen we naartoe? Wat zijn de belangrijkste aspecten van geestelijke gezondheidsbevordering op school en op welke manier werk je er als schoolnabije partner nu al aan?


Deel 2: Beschermende factoren als hefboom voor geestelijke gezondheid

4

Er wordt ingegaan op het belang en de inhoud van de beschermende factoren: sociale participatie, omgevingskwaliteit, zelfachting, zelfmanagement en emotionele verwerking. Hoe kan je het dagelijkse schoolgebeuren aangrijpen om de beschermende factoren te versterken? Voorbeelden aansluitend op de schoolpraktijk worden uitgewerkt.

Deel 3: Suïcidepreventie Dit deel richt zich op suïcidepreventie, met aandacht voor recente onderzoeksresultaten, risicofactoren, signalen en het verloop van een suïcidaal proces. Er worden richtlijnen meegegeven om suïcide bespreekbaar te maken en risico’s in te schatten. Tevens wordt stilgestaan bij de opmaak van een draaiboek suïcidepreventie en de KIPEO-vragenlijst, een opvolgingsinstrument voor jonge suïcidepogers. Tot slot wordt belicht hoe een individueel zorgtraject en doorverwijzing vorm kan krijgen vanuit een beleidsmatige aanpak. Deel 4: Aan de slag met een school In dit laatste luik gaat de aandacht naar de aanpak van een geestelijk gezondheidsbeleid op school. Hoe ga je van start met de school? Welke zijn de aspecten van schoolondersteuning, zoals vraagverheldering, randvoorwaarden, valkuilen, procesbegeleiding en coachingsvaardigheden. We leggen de link naar de gezondheidsmatrix. Dat alles doorspekt met getuigenissen uit de scholen. Daarnaast werd op basis hiervan voor de koepelorganisaties een vormingstraject van 1 dag uitgewerkt.

2.2 Uitbouw van een website In samenwerking met fushia.com werd een website uitgebouwd met betrekking tot het project preventiecoaches. Deze website werd onderverdeeld in 2 luiken: een luik naar bedrijven (dat inhoudelijk in het vervolgtraject nog verder zal worden ingevuld) en een tweede luik met betrekking tot onderwijs. In het luik onderwijs kan je onder meer een beschrijving van het project, een aantal nuttige links, een vormingsagenda en de syllabus van de open vormingen terugvinden. De website kan bezocht worden via de volgende link: www.preventiecoaches.be.

Het eerste voorstel opgemaakt door de preventiecoaches ter ondersteuning van een geestelijk gezondheidsbeleid bestond uit een drieluik: 1. vorming 2. individuele begeleiding 3. intervisie Dit voorstel werd opgemaakt door de Preventiecoaches in samenspraak met de lokale CLBcentra. Dit voorstel werd op meerdere stuurgroepvergaderingen besproken (eerste keer september 2012) maar werd uiteindelijk gereduceerd tot een vormingsaanbod (open vormingen en het intern aanbod voor de medewerkers van de koepels).


2.3 Begeleiden van de intermediaire organisaties in het op vraag ondersteunen van en school(gemeenschap)

5

2.4 Adviezen formuleren met betrekking tot het concretiseren van de matrix Gelijklopend aan het vormingstraject werd een syllabus uitgewerkt, waarin de 4 delen van de vorming terugkomen. De syllabus is te downloaden op de website van de preventiecoaches (http://www.preventiecoaches.be/onderwijs/wp-content/uploads/sites/3/2013/10/syllabuspreventiecoaches1.pdf).

2.5 Bekendmaking van het aanbod Vlaams  Er werd naar elk CLB een digitale uitnodiging van het vormingsaanbod gestuurd.  Op Vlaams niveau werd het aanbod tevens bekendgemaakt via de onderwijskoepels. Provinciaal  In elke provincie is er een informatie- en sensibiliseringsronde geweest naar de CLBdirecties.


West- Vlaanderen 1. Toelichting op het provinciaal CLB- directieoverleg. 14-09-2012 Informeren over het BVR en aanzet tot samenwerkingsafspraken 21-02-2013 Toelichting van het uitgewerkte vormingstraject 2. Aanbod toelichten en afspraken maken met individuele CLB’s 08-11-2012 CLB Leieland 08-05-2013 CLB Poperinge, Ieper, Veurne 27-05-2013 CLB Roeselare, Izegem, Tielt 21-05-2013 CLB Torhout 22-05-2013 CLB GO Westhoek 06-05-2013 CLB Brugge 30-05-2013 CLB Weimeersen 29-08-2013 CLB GO De Klaver 10-09-2013 CLB GO Mandel & Leie 14-06-2013 CLB Oostkust 10-06-2013 CLB Groeninge

6

Oost- Vlaanderen 1. Toelichting op het CLB-overleg van de Oost-Vlaamse Logo’s 03-07-2012 CLB- Logo Dender (22-05-2013) 06-09-2012 CLB- Logo Waasland 11-09-2012 CLB- Logo Gezond + 2. Toelichting op het Oost-Vlaamse CLB-sectoroverleg (04-10-2012, 13-05-2013) 3. Toelichting op de 3- daagse vorming suïcidepreventie voor jongerenbegeleiders (1903-2013) 4. Consult op vraag van een individueel CLB (07-09-2012, 23-11-2012)

Vlaams Brabant + Brussel 1. Toelichting CLB voorlopige aanbod en planning (11-04-2013) 2. Toelichting en afstemming van vorming aan CLB- overleg Triptiek CLB-Brussel (09-052013) 3. Toelichting CLB- overleg Vlaams Brabant (18-06-2013)

Antwerpen 1. Bekendmaking van het aanbod door een brief en email naar CLB- directies en scholen te sturen.

Limburg 1. Toelichting op het Directieforum: netoverschrijdende samenkomst van de 14 Limburgse CLB-directies: 05-10-2012 Informeren over het BVR en aanzet tot samenwerkingsafspraken 17-05-2013 Toelichting van het uitgewerkte vormingstraject 2. Directieoverleg per net 12-02-2013 VCLB [email protected] vormingscoördinator en provinciaal coördinator 15-02-2013 PCLB directie 01-03-2013 CLB GO! directie 3. Opwarmsessie PCLB: overzichtsessie van de 4 modules op een personeelsvergadering (16-06-2013)

Bekendmaking van het aanbod naar scholen  Het aanbod werd in samenspraak met de CLB- directies al dan niet aangeboden aan scholen. Bij deelname van scholen gebeurde dit steeds in tandem met de CLBmedewerker.

2.6 Bereik van het project

1. het bereik, uitgedrukt in aantal CLB/PBD-medewerkers en vestigingen (zie overzicht vormingen en extra vragen van scholen en CLB) 2. de samenwerkingen met o.a. CGG, scholen… (samenwerking CGG in elk vormings-traject) 3. tevredenheidsmetingen aan de hand van online bevragingen na de vormingsreeks 4. bevraging niet-deelname


Inzake de evaluatie werd binnen de Stuurgroep van het project afgesproken dat er een beeld moet zijn op:

7

2.7 Vormingsaanbod naar intermediaire organisaties Open vorming Het open vormingstraject werd georganiseerd in elke provincie, opgedeeld in 4 delen verdeeld over 3,5 vormingdagen. De vormingen werden gegeven in duo van twee preventiecoaches; de derde vormingsdag rond suïcidepreventie werd gegeven door het CGG en mede ondersteund door één preventiecoach. Tabel: Overzicht van het aantal deelnemers aan de open vorming

Provincie West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant + Brussel Antwerpen Limburg Totaal

CLB 17 19 24 5 14 79

Scholen 0 0 0 10 4 14

Andere 0 1 0 2 2 5

Totaal 17 20 24 17 20 98

Bijkomende trajecten op maat De bijkomende trajecten werden grotendeels op maat van een CLB-centrum georganiseerd volgens hetzelfde kader als de Open Vorming, met name een 3,5-daags programma. Alle coaches hebben deze trajecten mee vorm gegeven, opnieuw in duo. Tabel: Overzicht van het aantal deelnemers aan de bijkomende trajecten

9 bijkomende trajecten op maat Aantal deelnemers

CLB 136

Scholen 2

Andere 1

Totaal 139


Tabel: Deelname per CLB- centra in Vlaanderen (72)

8

Provincie West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant + Brussel Antwerpen Limburg Totaal

Participatie 15 10 7

3 3 5 72

Tabel: Deelname per onderwijsnet

Provincie Vrij Onderwijs GO! POV OVSG Scholen Totaal

Participatie 75% 19% 0% 0% 6% 100%

Vormingen voor de koepels Tabel: Overzicht van het aantal deelnemers per vorming per koepel

Provincie POV OVSG VCLB PBDKO

Datum 27-05-2013 29-08-2013 12-09-2013 23-10-2013 en 6-11-2013

# deelnemers 8 11 6 3

Andere overdrachtsvormen van de expertise naar de schoolondersteunende instanties Workshops Beschermende Factoren op studiedag i.s.m. CGG Op 24 april 2013 was er de studiedag ‘Schemerjongeren: Schaduw én Licht’: geestelijke gezondheid op school: preventie en opvang bij suïciderisico. Deze studiedag was een initiatief van de CGG’s Limburg in samenwerking met de Limburgse Logo’s. De preventiecoach heeft hier twee workshops rond 'Beschermende factoren' gegeven. Workshop 1: 23 deelnemers: 10 CLB-medewerkers, 13 schoolmedewerkers Workshop 2: 20 deelnemers: 7 CLB-medewerkers, 13 schoolmedewerkers Workshop ‘Geestelijk gezondheidsbeleid op school’ Op 11 oktober 2013 vond het ontmoetingsmoment voor scholen en CLB’s uit de regio van Logo Dender vzw plaats, getiteld ‘Fit in je hoofd, goed in je vel'. De preventiecoach verzorgde hier een workshop over ‘Geestelijk gezondheidsbeleid op school’ voor een vijftiental deelnemers.

2.8 Rechtstreekse vragen van scholen Er werden binnen dit project nog 4 scholen, samen met hun CLB, rechtstreeks ondersteund. Deze trajecten waren uitlopers van het 1e project preventiecoaches.


Een belangrijke nuance hierbij is dat de coaches in principe geen nieuwe individuele vragen van scholen hebben opgenomen. Als zij deze wel hebben opgenomen dan was dit in de geest van het nieuwe project, dus samen met het CLB.

9

2.9 Actief meewerken aan het secretariaat van de stuurgroep De Stuurgroep is tijdens de projectperiode zes maal samengekomen waarbij de coaches vertegenwoordigd waren door de inhoudelijke coördinator.


1. 2. 3. 4. 5. 6.

10

Stuurgroep van 24-09-2013 Stuurgroep van08-11-2012 Stuurgroep van 23-01-2013 Stuurgroep van 05-03-2013 Stuurgroep van 22.04.2013 Stuurgroep van 03.12.2013

EVALUATIE 3.1 Evaluatie van de vormingstrajecten Na elk vormingstraject werden de deelnemers uitgenodigd een digitaal evaluatieformulier in te vullen waarin gepolst werd naar de tevredenheid over het traject; met name in welke mate het traject aan hun verwachtingen voldeed, in welke mate men tevreden was over de inhoud die gebracht werd, het bevragen van wat men goed en minder goed vond, in hoeverre men de gebrachte inhoud kon toepassen in de dagelijkse praktijk en tot slot wat men vond over de syllabus. De gemiddelde score uit de evaluatie is 70% Het evaluatieformulier is opgenomen als bijlage. De uitkomsten van de evaluatie: Bent u tevreden over dit vormingstraject?

Score Helemaal niet

In zeer sterke mate

# 0 6 28 37 1

Percentages 0% 8% 38% 50% 1%

Opgelet! Mensen kunnen meer dan één selectievakje selecteren en daarom kan het percentage hoger dan 100% zijn. Eindrapport – vervolgtraject preventiecoaches

3

11

Werd aan de verwachting voldaan?

Score Helemaal niet

In zeer sterke mate

# 0 15 25 28 4

Percentages 0% 20% 34% 38% 5%

Opgelet! Mensen kunnen meer dan één selectievakje selecteren en daarom kan het percentage hoger dan 100% zijn.

Wat vond u van de inhoud van dit vormingstraject?


Score Zeer zwak

12

Zeer goed

# 0 6 25 37 4

Percentages 0% 8% 34% 50% 5%


Wat vond u van de gehanteerde werkwijze?

Score Zeer zwak

Zeer goed

# 0 4 23 40 5

Percentages 0% 5% 31% 54% 7%


Score Zeer zwak

Zeer goed

# 5 2 28 35 2

Percentages 7% 3% 38% 47% 3%



Wat vond u van de syllabus bij de vorming

13

Is het geleerde toepasbaar in uw dagelijkse praktijk?

Score Helemaal niet toepasbaar

Zeer goed

# 2 8 19 32 11

Percentages 3% 11% 26% 43% 15%


Via de vormingen wordt het duidelijk dat CLB’s zoekend zijn rond het organiseren en uitvoeren van schoolondersteuning, wat een randvoorwaarde is om aan de slag te gaan met de methodiek van de preventiecoaches. Uit de evaluatieformulieren: “Probleem is vooral tijd te vinden, we zitten nu al heel krap in tijd om rond te komen met de decretale opdrachten. Het is een intensief proces met de school en als je dit goed wil doen kruipt daar veel tijd in.”


“De bedoeling was om de CLB-opdracht m.b.t. schoolondersteuning ruimer uit te klaren, de zin van het preventief werken in de kijker te zetten en een en ander bij te leren op vlak van geestelijk gezondheidsbeleid. Vandaar een vorming waar elke medewerker van ons centrum bij betrokken werd, een optie die slechts door enkelen goed begrepen werd. Er was van het begin af een sterke weerstand tegenover onze CLB-opdracht op vlak van schoolondersteuning, hoewel hier vele kansen inzitten naar een verbetering van onze dienstverlening.”

14

“Wat schoolondersteuning betreft merk ik dat velen hier nog niet klaar voor zijn. Zij hebben ook niet de handvaten gevonden in de vorming die hen kunnen motiveren om met de gebrachte inhouden aan de slag te gaan.” “De inschrijving gebeurde bij ons naar eigen voorkeur en beschikbaarheid er werd geen specifiek hoger doel vooropgesteld maar het lijkt me zinvol om bij vorming aan CLB-medewerkers misschien in teams te werken (multidisciplinair) en al een stuk vooruit te kijken naar implementatie op het centrum, naar de eigen scholen toe.” “Moeilijk toepasbaar omwille van gebrek aan tijd voor opdracht schoolondersteuning. Scholen moeten zelf ook eerst voldoende geïnformeerd worden, vooraleer wij hiermee aan de slag kunnen.”

Er is vraag van de CLB- medewerkers in het groeien in coachingsvaardigheden en inzicht over procesbegeleiding. We stellen vast dat de matrix gekend is, doch dit instrument alleen is ontoereikend om een beleid rond geestelijke gezondheidsbevordering op te zetten. Uit de evaluatieformulieren: “Een aantal mensen geeft ook aan dat de inhouden van dag 2 en dag 4 hen nieuwe inzichten boden en de mogelijkheid bieden zaken mee te nemen naar de praktijk. Zelf vind ik het goed dat men kennis gemaakt heeft met deze inzichten m.b.t schoolondersteuning en dat alle medewerkers hierbij betrokken werden, Anders wordt dit weer het werk van de psychologische of pedagogische discipline. Ik heb wel geleerd dat velen blijven steken in hun individueel werk met kinderen en jongeren, wat op zich niet verkeerd is. Er zal wel nog wat discussie moeten gevoerd worden over het preventieve aspect van ons werk en de zinvolheid hiervan.” “Zelf zal ik nog werk hebben aan verder integratie en afstemming met de praktijk.” “Het kaderen in de gezondheidsmatrix vond ik goed.” “Veel nuttige tips om samen met een school aan de slag te gaan. Zelf ben ik nog niet zeker of ik na deze vorming echt de rol van 'coach' kan opnemen.”

Beschermende factoren als uitgangspunt worden door de CLB-medewerkers onderschreven, bruikbaar en toegankelijk ervaren. Om ermee aan de slag te gaan in het kader van coaching naar een geestelijk gezondheidsbeleid is er nood aan intervisie en trajectbegeleiding. Uit de evaluatieformulieren: “Hetgeen we in de voormiddag gehoord hebben, zijn algemene zaken zoals beschermende factoren. Deze zijn inderdaad belangrijk.” “Beschermende factoren zijn ook goed om mee te nemen in de individuele begeleiding.” “Beschermende factoren overlopen en inoefenen vond ik goed.” “Dit is zeer zeker toepasbaar in mijn dagelijkse praktijk: aandacht leren hebben voor de beschermende factoren.”

De vormingen introduceren het gesprek rond uitbouw van schoolondersteuning op een beleidsmatige manier binnen het CLB. CLB’s zijn op dit vlak zoekend. Uit de evaluatieformulieren: “Wat we gezien hebben is zeker toepasbaar in de praktijk. Toch denk ik dat de ondersteuning van de coaches in de scholen zelf een grote meerwaarde is. De positie die zij kunnen innemen is veel moeilijker voor ons als CLB'er. Als CLB ben je mee lid van de werking en heeft onze werking invloed op de scholen waarmee we samen werken. Voor het vormingstraject rond uitwerken van een geestelijk gezondheidsbeleid op scholen is een neutrale buitenstaander meer aangewezen. Deze rol is minder weggelegd voor CLB denk ik. Het is wel belangrijk dat CLB


“Ook het gedachtengoed over de beschermende factoren kan gebruikt worden bij projecten rond gedrag en welbevinden in scholen.”

15

betrokken is en meewerkt, maar niet dat CLB sturend kan zijn. Niet binnen alle scholen krijgen we hier een mandaat voor.” “Jammer dat C. vanaf volgend jaar preventiecoach af is. Dit zal zeker een gemis zijn voor de scholen die een GG-beleid willen opstarten. Ik vind het jammer dat hierop door de overheid wordt ingezet maar dat men niet denkt op lange termijn. Nu pas zullen scholen misschien met vragen en noden zitten. Er werd veel tijd en energie in dit project gestoken, vooral door de mensen in het veld. De expertise die zij opbouwden doorheen de jaren gaat nu zo goed als verloren. Van hogerhand wordt beslist dat deze taak voortaan in het bakje van de CLB's hoort. Maar krijgen de CLB's hiervoor de ruimte en de mankracht? Veel hangt af van de goodwil van de CLBdirecties en -medewerkers." “Mooi gekaderd, maar misschien moeilijk in te voeren in scholen zonder de steun van de coach. Neutrale schakel (coach) lijkt me onontbeerlijk om hier rond te werken.” “Over de toepasbaarheid in de dagelijkse praktijk: ik denk dat het zeer belangrijk is om dit te doen. Maar maak me zorgen over de haalbaarheid. Krijgen wij hier wel tijd voor? Daarom vind ik het ook jammer dat we niet meer kunnen terugvallen op de coaches!” “Is het haalbaar binnen onze werking van het CLB om scholen hier goed in te ondersteunen? Volgens mij hebben wij hier te weinig tijd voor.” “Theoretisch kader is zeer toepasbaar in de praktijk. Realistisch uitvoerbaar voor een CLB- medewerker? Minder. Mijn ervaring: op CLB's en scholen komt zoveel af dat een geestelijk gezondheidsbeleid naar de achtergrond schuift. CLB's krijgen op verschillende vlakken extra taken, werklast maar geen middelen. Spijtig want dit gaat ten koste van het ondersteunend vermogen.”

Uit de vormingen op CLB- niveau (voor groot deel of voltallig personeelskader) volgen een aantal vragen naar ondersteuning om de opdracht rond schoolondersteuning te realiseren. Uit de evaluatieformulieren: “Graag nog praktische vervolgondersteuning, nog onzeker om naar de scholen te gaan. Spijtig dat de scholen er niet bij waren.”


De CLB’s waardeerden de integratie van het aanbod van suïcidepreventie in de vormingsreeksen. Dit geeft tevens een totaalplaatje m.i.v. suïcidepreventie bij een geestelijk gezondheidsbeleid op school. Bij vormingen op niveau van CLB bood dit een opportuniteit naar samenwerking CGG-CLB (o.a. KIPEO). Ook bij de open vormingen bracht dit het aanbod van CGG dichter bij de CLB’s.

16

Uit de evaluatieformulieren: “Vorming suïcidepreventie geeft veel goede handvaten voor de CLB-praktijk.” “Dag 3 over suïcide en KIPEO vond ik zeker een meerwaarde. Erg bruikbaar.” “Vooral de dag rond suïcidepreventie krijgt bijzonder goede feedback.”

“Voor mij was het deel rond suïcidepreventie van groot belang. Wel tof dat ik het nu in een ruimer kader kan plaatsen.”

“Suïcidepreventie: concreet en bruikbaar vanuit ervaring.” “Deel over suïcidepreventie wordt zeker meegenomen naar de praktijk.”

Samenvattend kan gesteld worden dat er op dit ogenblik nog heel wat vragen bij de schoolnabije diensten liggen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:    

vragen die betrekking hebben op het opzetten van een structuur binnen het CLB om schoolondersteuning mogelijk te maken; individuele ondersteuningsvragen van CLB-medewerkers; ondersteuning van teams van CLB-medewerkers inzake schoolondersteuning; intervisie-trajecten voor CLB-medewerkers.

3.2 Bevraging niet- deelname De CLB’s die na de inschrijvingsperiode geen medewerkers hadden ingeschreven voor het open aanbod kregen een korte vragenlijst toegestuurd waarin ze bevraagd werden over de reden van de niet-deelname. Er waren 7 reacties op de bevraging niet-deelname, waarbij 3 respondenten aangaven dat het vormingstraject niet in de agenda past binnen het reeds ingeplande vormingstraject van hun CLB, 3 respondenten gaven aan te weinig tijd te hebben en 1 respondent had geen nood aan het vormingstraject van de preventiecoaches. Uit de bevraging: “Het verplicht vormingspakket 2013-2014 is zeer uitgebeid →tijdsgebrek. Momenteel zijn er veel veranderingen in de sector door gewijzigde regelgeving. Als deze implementatie rond is, zal er hopelijk meer ruimte zijn voor dit interessante aanbod.” “De planning van de nascholing 2013-2014 zat reeds redelijk vol, dit kon er niet bij.” “ De vorming binnen het centrum was reeds gepland. Geen ruimte meer om extra vorming in te plannen.”

“Op dit ogenblik past de aangeboden vorming niet binnen het vormingstraject dat we met ons centrum gaan. Onze accenten liggen ergens anders. Daarnaast is er een verplicht vormingstraject IJH. Onze tijd is beperkt.”


“Binnen het CLB hebben we een vormingsbeleid en trachten we in het begin van het jaar accenten te leggen. Dit is noodzakelijk zowel qua tijdsinvestering als financieel. Als CLB moeten we keuzes maken.”

17

4

BESLUIT EN AANBEVELINGEN Het project preventiecoaches ontwikkelde in samenwerking met de koepels van de schoolnabije diensten een coach-the-coachprogramma onder de vorm van een vormingstraject. Het vormingstraject een geestelijk gezondheidsbeleid in het secundair onderwijs bereikte 265 deelnemers. Deze 265 deelnemers vallen uiteen in 98 deelnemers voor de open vorming, 139 deelnemers voor de extra bijkomende trajecten en 28 deelnemers voor de vormingen voor de medewerkers van de onderwijskoepels. De spreiding over de verschillende netten voor de deelnemers voor de medewerkers van de onderwijskoepels is POV (8), OVSG (11), VCLB (6) en PBDKO (3). Dit vormt een totaal van 28 deelnemers. De spreiding over de overige 237 deelnemers is vrije net (75%), GO (19%), POV (0%), OVSG (0%) en scholen (6%). In totaal namen 43 van de 72 Centra voor Leerlingenbegeleiding deel aan het vormingstraject een geestelijk gezondheidsbeleidin het secundair onderwijs. Uit de tevredenheidsmeting blijkt dat de respondenten de algemene tevredenheid scoren op 70%. Zowel uit de tevredenheidsmeting als uit de diverse vormingsmomenten blijkt dat de deelnemers niet altijd een duidelijk zicht hebben op de rolverwachting van een CLB medewerker inzake schoolondersteuning en het daaronder vallend geestelijke gezondheidsbeleid. Uit de reacteis van de deelnemers aan de vormingen en de gesprekken met de directies lijken de CLB oranisaties zoekende om schoolondersteuning een plaats te geven binnen hun organisatie. De methodiek van procesbegeleiding voor een geïntegreerd gezondheidsbeleid met goede praktijkvoorbeelden werd in een syllabus gegoten. Deze syllabus werd voor CLB medewerkers beschikbaar gesteld op www.preventiecoaches.be De methodiek van procesbegeleiding voor een geïntegreerd gezondheidsbeleid met goede praktijkvoorbeelden werd in een syllabus gegoten. Deze syllabus werd voor CLB medewerkers beschikbaar gesteld op www.preventiecoaches.be.


Samenvattend kan gesteld worden dat er op dit ogenblik nog heel wat vragen bij de CLB liggen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:

18

   

vragen die betrekking hebben op het opzetten van een structuur binnen het CLB om schoolondersteuning mogelijk te maken of te versterken; individuele ondersteuningsvragen van CLB-medewerkers; ondersteuning van teams van CLB-medewerkers inzake schoolondersteuning; intervisie-trajecten voor CLB-medewerkers.

Willen we komen tot een beleidsmatige aanpak van een geestelijk gezondheidsbeleid binnen het secundair onderwijs dan strekt het tot de aanbeveling dat er verdere ondersteuning wordt aangeboden aan de reguliere aanbieders hiervan.

In het voorbije anderhalf jaar hebben de preventiecoaches geen nieuwe vragen inzake het ondersteunen van een geestelijk gezondheidsbeleid van scholen opgenomen. Om een goede dienstverlening te garanderen werden 4 trajecten -opgestart in het project 2009-2012- afgerond. De keuze om geen nieuwe schoolondersteuningen vorm te geven werd genomen omdat deze haaks zou staan op de doelstelling van het vormingstraject. Daarnaast werd deze keuze omwille van praktische redenen genomen gezien de korte looptijd van het project en de gemiddelde duurtijd van 1,5 jaar van een schoolondersteuning leek dit niet opportuun omwille van de klantgerichtheid. Niettemin blijven ons heel wat vragen bereiken m.b.t. het bevorderen van de geestelijke gezondheid van leerlingen en m.b.t. de geestelijke gezondheid van leerkrachten (werknemers). Deze klanten geven aan (nog) niet bij de reguliere organisaties terecht te kunnen voor een beleidsmatige aanpak van geestelijke gezondheid voor hun personeel omwille van financiële (bvb kostprijs van EDPBW) of organisatorische (workload, andere prioriteiten,…) redenen. Het lijkt opportuun dat er systematisch en beleidsmatig ingezet wordt op de bevordering van de geestelijke gezondheid van enerzijds leerlingen maar daarnaast ook zeker van personeelsleden van onderwijsinstellingen en schoolnabije diensten (minimum CLB).


De nood aan ondersteuning van medewerkers van de Pedagogische begeleidingsdiensten is moeilijk in te schatten. Naast het vormingstraject voor de medewerkers van de koepels hebben de preventiecoaches namelijk geen pedagogisch begeleiders gevormd. De vorming van deze medewerkers zou door de onderwijskoepels zelf opgenomen worden.

19


Meer info: www.preventiecoaches.be

VERVOLGTRAJECT PREVENTIECOACHES

Recommend Documents