VERSLAG ZON 2 daagse 2013 Datum : 28 en 29 november 2013 Plaats : De Fruitvis Marconistraat 43, Nieuw Mathenesse, 3029 AH Rotterdam (www.fruitvis.nl)
Nieuwe Energie Donderdag 28 november 9:00 Inloop: koffie, thee en koek Aanwezig zijn: Agnes van der Linden, Jack Boogmans (Delft), Annet de Jong (Zoetermeer), Bart van der Waal (CNME De Hooiberg), Cathy van Loon en Marian Kathmann (Duurzaam Leiden), Geo Burghgraaf, Olle Mennema (NME Den Haag), Henk van Oeffel, Marloes Petri, Sjoerd Reinstra (NME Rotterdam), Ruth Noorduyn, Marianne Addink (MDMH), Lily Venema (SMD), Marion Ooijevaar (NME Dordrecht), Henk Klein (GDO), Corine Emmelkamp, Peter Mol , Teuni Verploegh, Imke Dijkstra (IVN) 9:30 Welkom en programma door Agnes van der Linden De eerste dag staat volledig in het teken van “de energieke samenleving”; overal in het land worden lokale initiatieven genomen. Wat betekent dat voor ons werk: wat kunnen we ermee? 9:45 – 10:45 De Energieke Samenleving en de overheid Lezing door Sonja Kruitwagen van Planbureau voor de Leefomgeving Sonja vertelt over de rol van het Planbureau en de relatie t.o.v. andere planbureaus. De focus ligt op de crises m.b.t. klimaat en biodiversiteit en de veranderende rol van de overheid. Traditionele participatiemodellen werken niet meer en het lijkt weinig zin te hebben te wachten op mondiale verdragen. De uitdagingen zijn echter groot en dat met een overheid die minder geld beschikbaar heeft: wat betekent dat voor de rol van de overheid? We lopen langs een aantal burgerinitiatieven en zien dat de uitdaging is burgers te zien als tranisitieondernemers. Dat betekent een nieuwe rol voor de overheid: meer een verbinder, een oliemannetje…. Zie het signalenrapport van PBL (presentatie desgewenst beschikbaar) 11:00- 12:30 Energieke Samenleving: werk aan de winkel Een workshop begeleid door Emma Tilanus en Sebastiaan Kikkert van Favela Fabric We starten met een oefening: de spaghetti-challenge. Wie bouwt de hoogste toren met spaghetti, touw en tape een marshmallow in top? In groepen. De groep Olle/Ruth/Sjoerd/ Henk Klein wint…. We leren: begin met de top (het doel), en bouw in lagen. Stapsgewijs, begin niet te ambitieus…. Overleg en onderlinge afstemming is belangrijk. Houdt steeds het doel voor ogen. Aansluitend bespreken we de 5 Tips & tricks om in de praktijk mee aan de slag te gaan (zie ook bijlage) 1) Rollen: wie kan je zijn: regisseur, matchmaker politieagent, inspirator, coach, expert 2) Klein beginnen commitment & terugkoppeling: klein onderwerp of kleine groep waar je iets kan doen 3) Zoek de "Hotspots" weet wat er speelt en relevant is: kijk wat er al gebeurt welke groepen en onderwerpen zich organiseren 4) Weet de weg! Bepaal koers: bepaal wat je wel en niet gaat doen focus zeker in het begin & netwerk binnen en buiten de Gemeente 1
5) Meten & monitoren: meet resultaat in grotere onderzoeken, monitor wat goed gaat, minder goed gaat en wie er mee doen houd overzicht 12-30- 13-30
Lunch
13:30 -15:30 Rotterdam heeft het: Energie; NME Rotterdam neemt ons mee naar buiten. We bezoeken een aantal locaties in de wijk Spangen, spreken met medewerkers van Kinderboerderij de Bokkensprong en met een tweetal initiatiefnemers uit de wijk. 15:30- 17:00 Leren van de natuur; Bowine Wijffels Bowine neemt ons mee in een aantal elementen van biomimicry: leren van de natuur. Wat betekent dit voor onze organisaties? Het boekje en presentatie zijn beschikbaar 17:00 -
Borrel en aansluitend eten “Uit je eigen Stad”
Vrijdag 29 november 08.30 Inloop met koffie, thee en koek 9:00 – 12:00 Groen doet goed Bijeenkomst met stuurgroep en trekkers van Groen doet goed (voorzitter Hans Nuiver) Aanwezig zijn: Trekkers: Rotterdam Marloes Petri, Henk van Oeffel; Den Haag : Olle Mennema; Zoetermeer: Wouter van Kleef, Tilly Kester; Schiedam: Rob vd Drift; Zwijndrecht: Janine Schnaar; Delft: Suzanne Stolk, Agnes van der Linden Leiden: Marian Kathmann; Dordrecht: Neeldert van Laar; Alphen ad Rijn: Anke van der Leek: Gouda: Ruth Noorduijn Stuurgroep: Alex Ouwehand (NMF) Monique Banus (GZH), Arthur Hilgersom (IVN Ver), Daphne Teeling (IVN st.) Annemiek Roessen (SBB), Henk Klein (GDO), Krijn-Jan (NM); Hans Geerders (Provincie) Afwezig: ZH Landschap, Tympaan, Frank Speel Begeleiding: Hans Nuiver (en Peter Mol) Verslag van deze bijeenkomst is separaat beschikbaar. 9:00 – 12:00 Social Media Voor ZON-leden die niet meedraaien in dit programma: Social Media workshop i.s.m Communicatiebureau de Lynx . Zie: http://prezi.com/8a8qkevt0ve/?utm_campaign=share&utm_medium=copy
12:00 – 13:00 Lunch 13:00 – 16:30 Het ZON in 2014: “met nieuwe energie” Plenaire sessie o.l.v. Agnes: stand van zaken met betrekking tot thematische samenwerking; planning voor het ZON in 2014.
2
Aanwezig:
Agnes, Bart, Geo, Suzanne, Olle, Marianne, Neeldert, Henk, Else-Lot, Ruth, Martijn , Marjan, Marloes, Peter
A. Feedback Social media Bart koppelt terug dat in deze sessie gesproken is over de mogelijkheden van social media; wat kun je ermee. Het advies was o.a.: maak een goed programma om te bepalen welk onderdeel je inzet: wat kun je met facebook, twitter, linkedin . Workshop rond drie casussen en de vraag steeds: wat je ermee kunt doen communicatief. Scholen benaderen, een goed product promoten, omgaan met bezuinigingen. B. Met nieuwe energie Achtereenvolgens worden kort over een aantal thema’s korte presentaties gehouden: Wat zijn goede voorbeelden van activiteiten en initiatieven rond de door ons gekozen thema’s? Per thema bekijken we ook wat de mogelijkheden zijn om beter af te stemmen en gebruik te maken van elkaars expertise en inzet. Groen 1. Taaltuin in Rotterdam. (Marloes) De schooltuin is best een zwaar product, deel is 2e lijns en juffen kijken er best tegenop. Deelname nam af, vooral bij scholen die zekere achterstand kennen. In Charlois werd het programma massaal afgezegd. Iedere week bleek teveel en er was behoefte aan vakoverstijgende inhoud. Nu is het idee: maandelijks tuinieren in een groepstuin (niet individueel).Nadruk wordt gelegd op taal, rekenen en vorming. De opdrachten sluiten aan bij het curriculum. Nu dus 4 variaties waaruit scholen kunnen pikken. 2. Samenwerking met ziekenhuis Delft (Suzanne) in zoektocht naar andere partners zijn we gaan praten met de zorg: het Reinier de Graaf ziekenhuis samen met Daphne T. E deal rond dit ziekenhuis en er ontstond er een klik en het idee om op de kinderafdeling te kijken hoe kinderen binnen het ziekenhuis in aanraking komen met natuur. Er ontstonden allerlei ideeën. Ziekenhuis wordt verbouwd, en idee is om binnen nieuwbouw aandacht te besteden aan dit onderwerp. 3. Samenwerking metZoetermeerse zorg (Martijn) Samenwerking met verzorgingstehuis. Was onderhoud nodig en samen met vrijwilligersgroep Pieto wilde aan de slag met groen, tegelijkertijd groene schoolpleinen. Partijen kwamen samen en stelden vast dat ze goed zaken konden samenwerken om de groene ruimte rond de verzorgingstehuizen in te zetten voor zowel educatie als sociale activiteiten. Ook bv koken in verzorgingstehuis. 4. Concluderend: Wat kunnen we rond groen om samenwerking te versterken rond dit onderwerp? Hoe kunnen we zaken delen? - Wat goed zou het zijn om meer van elkaar te weten. Geopteerd wordt voor een ZON linkedin groep. Peter IVN zal kijken naar de mogelijkheden - Idee om een ontwikkelstructuur op te zetten: kan gehangen worden aan Groen gelinkt? - Optie: samenwerken rond gezonde schoolpleinen en zorg. Afgelopen jaar vanuit Programmabureau: hoe kunnen we het slimmer aanpakken. Wat wordt waar ontwikkeld en wat kun je samen doen? Dat wordt regionaal ingevuld.Dit zal worden opgepakt in de ZON programmagroep Energie 5. Energie besparing met energie coaches in Gouda (Marianne) Je kunt per jaar vrij makkelijk 200 euro besparen en dat is voor veel mensen onbekend. Er is veel belangstelling voor advies op dit gebied. Voor de gemeente Zuidplas is een traject uitgezet, uitgevoerd door werklozen die opgeleid worden tot energiecoach. Er zijn 8 mensen opgeleid (3 daagse cursus) en 200 adviezen gegeven. Nu ook plannen voor Bergenambacht. 6. Widar in de Zon in Delft (Agnes): 3
Arthur Hilgersom IVN lid, heeft initiatief genomen om zonnepanelen op de vrije school te leggen. Participatie van ouders, Ekoplaza en de school. Ouders kopen participaties van 250 euro. Ekoplaza financiert zonnepanelen en ouders kunnen voor 300 euro afnemen van Ekoplaza. School betaalt geleverde energie aan Ekoplaza. Ekoplaza bindt zo klandetn. Afsporaak NME om educatieve pakket te leveren aan school. NME Delft participeert in het educatieve deel. 7. Energie provinciaal (Olle) Olle verwijst naar de opties en voortgang van energieke scholen. Ook verwijst hij naar optie 17 februari, er is weer een warme truiendag. Daarnaast: Vanuit het agentschapnl Kennis en Educatie Deals. 8. Concluderend Er zijn veel opties voor het opschalen van activiteiten rond dit thema. Genoemd wordt ook het samenwerkingsverband dat Duurzaam Leiden aangaat met diversie partijen. Het is van belang om samenwerking te zoeken met scholen om hen in te zetten Ook zouden we aan moeten sluiten bij de energieke samenleving: goed kijken naar welke lokale partijen actief zijn rond dit thema. Afval 9. convenant over afval (Olle): Er is geld beschikbaar (20 milj) om met z’n allen te werken rond dit thema. Het is de moeite om hier samen in op te trekken. De KED grondstoffentafel heeft het hier ook over gehad. Het gaat specifiek over zwerfafval. Olle is hier vanuit het landelijk netwerk mee aan de slag. 10. Tentoonstelling uit Delft (Agnes) Carolien is ingehuurd met subsidie van Recycle voor een project rond e-waste. Er is een tentoonstelling gemaakt die kan rouleren langs de verschillende gemeenten. Om de tentoonstelling goed weg te zetten wordt ook gekeken of dit gefinancierd kan worden. Oproep aan alle gemeenten om deze tentoonstelling te gebruiken en daarmee financieel mee te dragen. Vlaardingen heeft al aangegeven m te willen gebruiken. 11. Concluderend Er is een vraag om een overzicht van landelijke activiteiten rond te sturen. Water 12. watereducatiedag in Museon in Den Haag (Neeldert) Veel NME’ers, maar ook waterschappen en in mindere mate drinkwatersector. Verschillende presentaties oa van het platform watereducatie. Constatering: er is heel veel en de samenhang mist. Uitdaging dus om die samenhang te gaan vinden. Kernwoord is regionalisering. Kans voor NME omdat NME sector vaak regionaal netwerk heeft. Meer en meer zoektocht naar verbinding leggen tussen verschillende partijen. Belangrijk aandachtspunt verder is de vraag naar goede mensen voor de watersector, arbeidsmarkt is een belangrijk onderwerp. Verder: - OESO is gevraagd om onderzoek te doen naar waterbewustzijn. Er is een ernstig tekort aan bewustzijn over hoe het met water geregeld is. Noodzaak is groter dan ooit. Vraagt van ons NME sector om te laten zien wat we daar in kunnen. - Er is een techniekpact gesloten (betrokkenheid EZ): gaat om het leggen van verbindingen tussen de verschillende sectoren. NME sector kan hierbij aanhaken. - Blauwfonds samen met watermuseum heeft SME het blauwfonds opgericht. Een doelstelling is: hoe kunnen we beperkt aantal producten aanwijzen. We hebben allerlei producten en hoe staat het met gebruik en hoe kunnen we dat verbeteren. Anne (IVN?SME) heeft onderzoekje gedaan, maar de gegevens zijn nog niet verwerkt. Algemeen is het idee dat het goed wordt gebruikt. We wachten de cijfers af. 2e spoor: Aansluiting bij waterprogramma en samenwerking met waterschappen. De samenwerking binnen ZON is goed. Waterwonderen Life (3 waterschappen willen samen met sector een mobiele
4
tentoonstelling ontwikkelen, met doe activiteiten. Elk waterschap legt 7000 euro in (Rijnland, Hollandse Delta en Rivierenland). Henk, Marloes en Geo zijn aangesloten. 13. Waterweekeinde IVN (Peter) Binnen IVN wordt water een thema voor volgend jaar. Er wordt gewerkt aan een watergidsencursus + weekeinde rond water. Gaat plaatsvinden op 21 en 22 juni. Overig 14. Alle kinderboerderijen duurzaam ( Olle): zorg om kinderboerderijen plaats te geven in duurzaamheidsverhaal; Op 23 januari is er een dag. Kijk op www.allekinderboerderijen duurzaam.nl 15. Samenwerking met PABO’s (Olle) PABO’s: in Den Haag is goed contact met 1 van de Pabo’s en worden samen activiteiten uitgevoerd om nieuwe leerkrachten ook te betrekken bij (belang van) NME. Diverse activiteiten bv natuurspektakel, een herfstactiviteit, etc. We hebben een inventarisatie gedaan. Het lijkt ons goed als er meer aandacht voor komt. VVM Henk: biologie is vaak ondergeschikt vak. HBO raad bepaalt het curriculum, en die is niet geïnteresseerd. Henk wil wel meewerken. Gerelateerd zijn De groene petitie en goed om de Duurzame pabo te betrekken . Marjan meldt dat ze in de klankbordgroep zit van het onderzoek van Dieuwke Hovinga, Agnes van den Berg en Jolanda Maas. Natuur als pedagogische ruimte. We moeten het daar meer op profileren. Natuur is een prima middel. 16. Duurzame cafe’s (Henk) Er is nog geen concreet voorstel, maar Henk is bezig met nadenken over organisatie van duurzame cafe’s, De optie is om onze onderkomens daarvoor beschikbaar te stellen. bv ook aan lokale ondernemers. Henk vraagt mensen die ervaring hebben met dit soort cafe’s. Een eerste is gepland. 17. Functioneren programmagroep (Agnes) Agnes meldt dat in de programmagroep is afgesproken om te zorgen dat de bestuurders beter aangesloten raken. We gaan ze daarom af en toe gericht vragen aan te schuiven bij de programmagroep. 18. Landelijk netwerk (Olle): NME diensten bundelen krachten landelijk. Er zijn 30 NME diensten lid geworden. Zoektocht naar de manier waarop we met daadkracht aan de slag kunnen. Oproep om lid te worden. Momenteel wordt van vooral de grotere diensten dat ze er wat uren in steken. Vanuit Duurzaam door komt wat geld om het netwerk verder uit te breiden. Vivian Sieberink ondersteunt in dit traject. 19. Voor ZONdagen: Potentiële thema’s voor een volgende keer: Groen en gezondheid; circulaire economie
16:30 – 17:00 Afsluiting
5
