VERSLAG
Vol enthousiasme, energie en vaart opent Richard Engelfriet de tiende editie van Bibliotheekplaza in een goedgevulde zaal van TivoliVredenburg in Utrecht. Anne Rube, directeur ProBiblio, heet de gasten welkom. Het WOW-gevoel gonst al door de zaal. Het belooft een aantrekkelijke dag te worden! Hoe de Efteling blijft verwonderen Marjolein Mens, manager Strategie & Onderzoek Efteling Op 31 mei 1952 wandelen de eerste bezoekers door het Sprookjesbos. In de decennia die volgen, groeit de Efteling uit tot een van de grootste attractieparken ter wereld. Door toenemende concurrentie kampt het park in de jaren zeventig met teruglopende bezoekersaantallen. Met nieuwigheden als de Stoomcarrousel en de beroemde Pythonachtbaan weet men echter nieuwe doelgroepen te bereiken. Dit roept de keus op tussen ‘zo snel en zo hoog mogelijk’ of ‘blijven doen waar we goed in zijn’. Men kiest voor het laatste, 'trouw blijven aan wie zijn en wat we willen uitdragen'. Kern van de identiteit is ook nu nog: ‘verhalen vertellen’ en bezoekers de mogelijkheid bieden om op ‘artistieke en esthetisch verantwoorde wijze’ voor even te ‘ontsnappen aan de waan van de dag’. In haar presentatie laat Marjolein Mens zien dat het soms moeilijk laveren is tussen de commerciële eisen van sneller en hoger en het streven om dicht bij de oorspronkelijke doelstelling te blijven. Voor de bezoekers van Bibliotheekplaza is dit een herkenbare vraag, die later op de dag op scherp gesteld wordt door de contrasterende presentaties van Richard van Hooijdonk en Midas Dekkers: paaldansende robots of de geur van boeken? Het is de ambitie om in 2020 de magische grens van 5 miljoen bezoekers te passeren. Hoe gaat de Efteling dit voor elkaar krijgen? Hoe trekt zij meer bezoekers aan in een tijd waarin het hevig concurreren is om de schaarse tijd van de consument? De Efteling stelt hiertoe de bezoekers en de eigen medewerkers centraal. Door verbreding van het aanbod hoopt men meer doelgroepen aan te spreken en door voorzieningen als het hotel biedt de Efteling hen de mogelijkheid langer in het park te verblijven. Gastvrijheid, ‘beleving’ en ‘betovering’ zijn de kernwoorden. Ook is er een stevige band met de groep van vaste bezoekers. Dit alles lukt alleen als de medewerkers meegroeien met de Efteling. Zij zijn het immers die dagelijks contact hebben met de gasten. Betrek de medewerkers bij de ontwikkelingen en maak werk van het credo dat iedereen ertoe doet. In een filmpje dat Mens vertoont, zien we dat het personeel tijdens speciale bijeenkomsten zelfs een eigen ‘volkslied’ zingt!
VERSLAG Mens stelt dat de Efteling en de openbare bibliotheek strikt genomen concurrenten zijn van elkaar. En in de vragenronde stelt iemand dat er een overeenkomst is: ‘je komt er drie keer in je leven: als kind, als moeder en als oma’. Misschien zijn de vergelijkingen alleen geldig als men ook de bibliotheek definieert als attractiepark: hoger, sneller en – ontsnappen aan – de waan van de dag...? Je laatste gerecht bepaalt je succes Ron Blaauw, chef-kok, SVH Meesterkok en televisiepersoonlijkheid Ron Blaauw is SVH-meesterkok, eigenaar van Ron Gastrobar en landelijk bekend van onder meer Topchef (RTL) en Junior MasterChef (SBS 6). In zijn presentatie beschrijft hij zijn levensloop van tiener tot chef-kok met twee Michelin-sterren. Enigszins per ongeluk in het vak beland, staat hij dertig jaar later voor de vraag: is dit wat ik wil? Wil ik een derde ster? Zeven smaken en acht handelingen, een hele reeks amuses, moleculair koken: de techniek van het meesterkoken komt steeds verder af te staan van de oorspronkelijke inspiratie. Een stage bij Gordon Ramsey – echt net zo verschrikkelijk als te zien is op tv – en een tour langs driesterrenrestaurants in Parijs: net theaters zonder bezoekers. En tussendoor een stage bij Arzak in San Sebastian, die beslissend zal zijn voor het besluit dat hij neemt als hij in de running is voor een derde ster. Wat is het ideale recept voor succes? Blaauw laat een prachtig filmpje zien waarin Lebbis vertelt over het perfecte terrasje. Een terrasje dat niet bestaat. Of toch? Met Ron Gastrobar is Blaauw terug bij de kern: met passie en gezelligheid mensen verwennen. Alles draait er om eten en niet langer om het creëren van stillevens op designservies. Elk gerecht kost 15 euro en bestaat uit vijf ingrediënten. Net als Marjolijn Mens van de Efteling stelt ook Ron Blaauw de mens centraal. Hij biedt ‘een avondje uit’ waarbij het gaat om ‘beleving’ en het ‘prikkelen’ van de gasten. Blaauw doet dit met een team van medewerkers die hij niet selecteert op CV maar op charisma. Bestaansrecht blijkt als je na drie maanden nog steeds veel gasten mag ontvangen. Adverteren is vrijwel niet nodig, want Blaauw moedigt gasten aan om in de Gastrobar te twitteren en berichten op Instagram en Facebook te plaatsen. Hiervoor stelt hij zelfs een ‘selfiekit’ beschikbaar! Om inspiratie op te doen, bezoekt hij regelmatig restaurants in binnenen buitenland. Het is een heerlijk verhaal dat veel waardevolle ingrediënten bevat. Ook voor de Bibliotheek geldt dat succes van mensen afhankelijk is: passie voor je werk en doen waar je goed in bent. En: vertroetel je gasten en laat hen aan anderen vertellen waarom ook zij bij jou moeten komen. Niet door je te verliezen in het keurslijf van certificering, maar door te doen waarvoor je bent uitgevonden. Eitje toch? Muren weg? Ramen open! Mirjam Barendregt, directeur Grachtenfestival Bibliotheken en het Grachtenfestival hebben dezelfde reputatie. Stoffig, oud en niet meer van deze tijd. Punt is dat dit niet zo is, maar hoe verander je je imago? Het Grachtenfestival biedt een podium voor jonge getalenteerde musici. Men ontvangt slechts 5 procent subsidie en de rest van de gelden wordt verkregen door sponsoren. Mirjam Barendregt zoekt samenwerkingspartners die het voor het Grachtenfestival gewenste publiek trekken. Ook sluit ze aan bij evenementen en activiteiten in de stad. Bovendien werkt Barendregt met 120 vrijwilligers waarbij zij erop stuurt dat dit
VERSLAG jonge mensen zijn. Zij kunnen van binnen uit de doelgroep van het Grachtenfestival meehelpen te wijzigen. Dit beleid kunnen ook bibliotheken benutten om hún imago te veranderen. Alweer twintig jaar De Zwarte Cross, still going strong! Ronnie Degen, organisator van het festival De Zwarte Cross Deze sessie is helaas vervallen. Doen is de beste manier van denken Arthur Kruisman en Patrick Donath, De Vrije Denkers In een snelle, interactieve en licht chaotische sessie nemen De Vrije Denkers het publiek mee in een manier van denken door Doen in het Nu. Zij geloven dat nieuwe generaties de manier van denken drastisch gaan veranderen. De kinderen van nu worden opgeleid voor banen die nu nog niet bestaan en hebben vaardigheden nodig die Cito nu niet toetst. Ook in je werkzame leven heb je voortdurend te maken met veranderingen. Verandering gaat echter sneller dan ons verandervermogen. Het kruispunt wordt aangeduid als ‘middernacht’. Er zit een wezenlijk verschil in de dynamiek tussen voor en na ‘middernacht’. Voor ‘middernacht’ kun je je redden door gestructureerd te leren, maar na ‘middernacht’ zul je moeten experimenteren en improviseren: laat je ideeën seks met elkaar hebben! Kruisman en Donath adviseren daarom om een team samen te stellen van mensen met verschillende perspectieven, deze verschillen te waarderen en elkaar te vertrouwen. Plan en bedenk niet te veel van tevoren. Ga iets Doen, maar dan wel tien keer beter! Begin gewoon met de kleinste stap die je kunt nemen. Soms blijkt de kleinste stap in de juiste richting de grootste stap van je leven te zijn. Durf te falen en neem een stap, want na stap 1, komt stap 1, komt stap 1…. Sticky Third Place Désirée Struijk, founding director Senta multisensory concepting Interessante, interactieve sessie over ’Sticky Third Place’, de plek tussen wonen en werken waar je graag bent. Hoe zorg je er als organisatie voor dat je dit wordt? Désirée Struijk begint haar sessie met een opdracht: kies je plek in de zaal afhankelijk van de manier waarop je beslissingen neemt: rationeel of emotioneel; of er tussenin (de laterale denkers). Alle drie typen mensen heb je nodig in je organisatie: samenwerking tussen de drie typen leidt tot de beste resultaten. Essentiële vragen die je in de organisatie moet stellen: Waarom doe ik de dingen die ik doe? (bijvoorbeeld waarom zet ik de boeken op alfabetische volgorde) Voor wie wil ik bestaan, over tien jaar? En wat moet ik dan worden? Hoe word ik dan relevant? Welke vorm hoort daarbij?
VERSLAG Belangrijke motto’s en leringen: Maak keuzes! Zoek verbinding met je doelgroep; binding met je klant is belangrijker dan aanbod. Geef aandacht aan je klanten, ga het contact aan; zorg dat ze zich veilig en op hun gemak voelen. Biedt ze comfort, inspiratie en experience; kwaliteit en betrouwbaarheid is niet voldoende. Trek ze aan, verleid ze en laat ze terugkomen. Realiseer je hierbij dat mensen een verschillende ’zintuiglijke basis’ hebben, gericht op zien (40 procent), horen (20), voelen (20) en proeven-ruiken (20). De organisatie moet de rationele en emotionele kant op orde hebben! Plazaplein Intussen op het Plazaplein... Aantrekkelijkheid heeft veel kanten. Dat is ook hier te zien! De fotograaf schiet van veel gasten een aantrekkelijk en professioneel portret, ideaal voor sociale media. Ook de belangstelling voor de mini-manicure met lentefrisse nagels én voor het makeup touch-up point is groot. En de mannen laten zich graag adviseren over kledingkleuren. De barista verzorgt intussen een kop geurige koffie.
Het verhaal achter Tony’s Chocolonely Eva Gouwens, salesmanager Tony's Chocolonely De zaal stroomt vol. Eva Gouwens weet de aandacht meteen vast te houden door ons mee te nemen naar de wereld van de cacao. We wanen ons onder een bladerdak van cacaobomen en wonen de ceremonie bij waar Gouwens gekroond wordt tot Reine de Blaisekro. Dit is niet zomaar een plek, maar het decor van een ceremonie, georganiseerd door een boerencoöperatie in Blaisekro in Ivoorkust. Deze introductie in de cacaowereld wordt direct gevolgd door een indrukwekkend cacaocollege. Want, klinkt de waarschuwing van Gouwens, je kunt nu nog weg, maar straks weet je het en dan moet je er wat mee. Niemand besluit de zaal te verlaten. En inderdaad, het college drukt ons met de neus op de feiten van de slavernij die nog steeds en veelvuldig voorkomt in de zogeheten cacaoketen. Een weerzinwekkend verhaal van kinderen die gedwongen op plantages werken om de 'chocoladereuzen' en aan het eind van de keten 'ons' van een goedkoop chocolaatje te voorzien. De waarschuwing van Gouwens is waarheid geworden: nu weten we het en we moeten er wat mee! Gelukkig is Tony Chocolonely al een aardig eindje op weg door de industrie van binnen uit te laten zien dat het ook anders kan. Leidend hierin is dat elke activiteit, elke uiting en elke productontwikkeling consequent wordt getoetst aan het oorspronkelijk beleid en de kernwaarden: 100 procent slaafvrije chocolade.
VERSLAG En onze opgave, 'alleen nog maar eerlijke chocolade eten' is eigenlijk ook niet zo'n ingewikkelde. De manager als dirigent of andersom? Jules van Hessen, internationaal gerenommeerd dirigent Ook genoten van Maestro? Jules van Hessen laat ons aan de hand van een aantal goed gekozen voorbeelden op humoristische wijze zien voor welke uitdagingen een dirigent als manager van een orkest staat. Een muziekstuk staat bol van subjectieve instructies; snel, sneller, zo snel als je kunt, nog sneller…..! Ga er maar aan staan. De dirigent maakt een keuze uit dat woud van informatie en mogelijke interpretaties. Hij creëert samenhang en communiceert die aan het orkest. Tijdens repetities kan dat door woord en gebaar, maar tijdens een uitvoering enkel door het gebaar. Jules van Hessen laat ons zelf ervaren hoe lastig maar ook leuk gestisch leiderschap is. Unieke Neuromagic Show Victor Mids, illusionist en arts Een leuke ervaring om een bekende van televisie vlak voor je neus live in actie te zien. Victor Mids is een enthousiaste neuromagiër die twee liefdes combineert: de werking van zintuigen – met name de manier waarop zintuigen voor de gek te houden zijn – en goochelen. Tijdens zijn presentatie laat hij enkele 'trucs' zien en legt daarna uit welke zeer uiteenlopende technieken hij heeft gebruikt. Van het gebruik van pure statistiek tot het met taal beïnvloeden van de vrije wil. De uitleg is telkens minstens zo interessant en onderhoudend als de truc. En laat Mids het goochelen nu hebben geleerd uit bibliotheekboeken! DIY Communicatie (for dusty librarians) by KesselsKramer Krista Rozema en Kara Fraser, KesselsKramer Het creatieve communicatiebureau Kesselskramer is opgericht als tegenbeweging na alle commerciële massamediale communicatiecampagnes. Zoals ze zelf zeggen: ‘advertising for people who don’t like advertising’. In deze sessie nemen ze ons mee door een diversiteit aan campagnes die ze de afgelopen jaren met dit motto hebben bedacht en ontworpen. Meest opvallend is de campagne voor Hans Brinker Budget Hotels, waar alle aspecten als USP worden bestempeld, zoals kamers zonder ramen en hondenpoep voor de entree. Andere campagnes zijn onder andere die voor Nederland Leest, I Amsterdam en Women Inc. Ze hebben ook tips voor bibliotheken: Er valt over van alles te communiceren. Zoek bijvoorbeeld de gekste titels, of Twitter over het afstoffen van de boeken. Benader jouw bibliotheek als boekenwinkel. Trucjes zoals adviseren, laten zien dat je fan bent van schrijver of genre, en gebruik je raam! Maak gebruik van sociale media. KISS: Keep It Simple Stupid. Doe één ding goed (de centrale communicatieboodschap), en niet te veel tegelijk. Haak in op de actualiteit. Wees niet bang om te communiceren. Zichtbaarheid is zeer belangrijk.
VERSLAG Trends 2030, bent u er klaar voor? Richard van Hooijdonk, trendwatcher Ik wil onderdeel zijn van de wereld, zegt Richard van Hooijdonk. Een chip in mijn lichaam verbindt me via een RFID-reader met objecten om mij heen: autoportieren gaan open omdat ze weten wie ik ben. Het gaat om nieuwe technieken bovenop bestaande. Zo heeft Amazon een patent vastgelegd om boeken te bezorgen nog voor je ze hebt besteld, op basis van wat je eerder las. Bezorgd per drone. 96 procent van de auto's staat stil; dat kan beter. Een zelfrijdende auto haalt mij af en brengt mij naar mijn bestemming terwijl ik andere dingen doe. Daarna bezorgt de auto een pakketje en pikt weer iemand anders op. Zo'n auto is veiliger: mensen veroorzaken immers de ongelukken, niet de auto. Dit heeft grote impact op verzekeringsmaatschappijen: zonder risico geen verzekering. De financiële wereld verandert, systemen nemen zaken over. Ook robots kunnen veel voor ons betekenen, thuis, op het werk en bijvoorbeeld in het hotel. Een robot is nu nog wat hard, maar over vijf jaar zie je het verschil niet meer, is zelfs de paaldanseres charmant. Straks word je wakker op een matras dat weet hoe jij hebt geslapen. De spiegel detecteert een verdacht vlekje in je gezicht. Je slikt een pil die informatie over je lichaam analyseert. Al deze gegevens gaan naar de cloud. Vóór je ziek wordt, belt de huisarts, die trouwens over vijftien jaar niet meer bestaat, dan hebben we preventive healthcare. Je draagt een apparaatje dat een hartstoornis signaleert. Is het signaal niet goed, dan gaat het naar de cardioloog. Is het signaal goed, dan hoef je juist niet naar controle. We hebben het over the Internet of Things: via internet is alles met alles verbonden. Met 3D-printers kun je lokaal produceren, ook voedsel. Van gezonde Nederlandse koe naar artificial meat, net zo gezond en smakelijk als het origineel. Uit de bioprinter komen straks bananen en andere voedingsmiddelen. De gezondheidszorg gebruikt de 3D-printer om bijvoorbeeld een nieuw hart of gewricht te implementeren in het menselijk lichaam. De printer wordt ook gebruikt voor mode, schoenen of een fiets. Je koopt een ontwerp en even later is je jurk of fiets geprint. Een volgende stap is de 4D-printtechniek. Dan verandert bijvoorbeeld een gebouw van vorm als er iemand langsloopt. De technieken gaan steeds sneller, omgaan met veranderingen is lastiger. Wij zijn niet gemaakt om te veranderen, maar om elke dag hetzelfde te doen. Gewoonte vernietigt verandering. Terwijl verandering de enige constante factor is. Skills konden ooit dertig jaar mee, nu nog maar vijf. Kinderen van nu leren voor banen die over tien jaar niet meer bestaan en de banen van straks kennen we nog niet. We moeten organisaties afbreken en bouwen op een nieuw fundament. Maar 20 procent van de mensen, de zwarte beren, wil niet veranderen. De bruine beren (65 procent) gaan mee als je hen stimuleert. Witte beren veranderen graag (15 procent). Bespreek je ideeën met de witte beer en ga vervolgens naar je baas. Zegt die nee, dan zoek je een andere baan. Maar waarschijnlijk vindt hij het idee leuk, en ga jij het doen!
VERSLAG Wat kunnen wij van de natuur leren rond aantrekkelijkheid? Midas Dekkers, bioloog en schrijver Om te kijken heb je ogen, oren zijn om te luisteren en je neus is om te herinneren. Eén vleugje wierook en ik zit in de heilige mis, in een volle heilige rooms-katholieke kerk. Die is nu leeg, net als de bibliotheek. De paus heeft in een vlaag van verstandsverbijstering en vernieuwing – wat vaak hetzelfde is – de priester omgedraaid. Niet meer met zijn rug naar het publiek, intermediair tussen God en publiek die hij toen was. Meer geur: boenwas en een vleugje leer en je bent terug in de leeszaal, omgeven door boeken en balustrades met bustes van geleerde mannen. Als ik eruit liep, was ik een beter jongetje dan toen ik binnenkwam. Zo'n leeszaal bestaat niet meer. Er zijn panden met 'bieb' erop, 'oba' of andere kleuterwoorden. Er is een koffiecorner, maar mij verheffen... de kasten zijn zo laag dat je moet bukken terwijl je omhoog wilt. De kerk organiseerde 'beat'-missen omdat jongeren dol zijn op gitaren. Prima om mensen te lokken, maar doe het dan met waar het om gaat: God. Huur iemand in die er verstand van heeft, een bioloog! Wij weten hoe je mensen lokt: het schoolvoorbeeld, de bloemetjes en de bijtjes. Stel, je bent een jongensbloem en verderop staat een meisjesbloem. Je wilt bloei, maar je staat met die rotsteel in de grond. Dan heb je een postiljon d'amour nodig, een bij. Die komt jou en haar helpen aan seksueel gerief. Je hoeft alleen de bij te betalen met honing. U denkt dat u weet hoe u mensen moet lokken. Mag ik dan vragen naar uw belangrijkste lokking? Dat is de partner met wie u uw leven deelt. Elke man heeft de keus uit 8 miljoen vrouwen en omgekeerd. Wat zien mannen in vrouwen en vice versa? Wij denken dat vrouwen de man met de grootste willen. En dat mannen vallen op de grootste borsten. Toen vrouwen aan de broek gingen, zat de gulp opzij. Dat leverde mij fantasieën over de fysiek van de vrouw. Ook de bobbels: vol melk voor kindertjes. Later leerde ik dat ze vol vet zitten. Borsten zijn vooral om te lokken. Vrouwen zijn de slimste wezens. Zij lokken mannen met hun decolleté. Niet met die twee bollen, maar dat spleetje ertussen: datgene waar niets is... dáár worden mannen mee gelokt. Datgene waarmee je lokt, kan dus ook gewoon niks wezen. Geen 300 GB, wifi of iets anders dat morgen achterhaald is. Je doet het met gevoel. En met geur. De bakkerswinkel en het versgebakken brood. In de bibliotheek was het de geur van versgebakken boeken, de geur van drukinkt, van wijsheid. Daar kwam ik voor. Je werd vanzelf stil. Er zijn mensen die naar de sportschool gaan, de enige school waar je niks leert. Zij doen dat omdat ze zich daarna heel even Hercules voelen. Terwijl alles wat je opbouwt, vervalt. En uiteindelijk ga je gewoon dood. Maar als je naar de bibliotheek gaat, je een beetje Socrates voelt, word je een getrainde geest. Díé zakt niet in elkaar. Wij verrijken onze geest door op de schouders te staan van onze voorouders. En waar zijn die te vinden? In mijn tijd in de bibliotheek. Nu vind je daar alleen dwergen, kookboeken en stripboeken. Dat mag, maar de bibliotheek van nu is een zwembad met alleen een ondiepe. In de homo sapiens is de kennis van alle generaties opgestapeld. Gaat het om de homo espresso, dan vindt u mij niet aan uw zijde. U zit de hele dag in de bibliotheek. U zou toch écht beter moeten weten.
